TEMAT 10: ANTYPEDAGOGIKA
Agnieszka Falkus
Aleksandra Lizińczyk
Sandra Mucha
Elżbieta Popiel
Jolanta Faber
Magdalena Faber
Izabela Kanik
Aneta Kojder
Monika Juras
Katarzyna Kolber
Anna Maciejczyk
Justyna Ochodek
I. GŁÓWNA TEZA NURTU: „Wspierać zamiast wychowywać”
II. PODSTAWOWE POJĘCIA:
v ANTYPEDAGOGIKA- „nurt współczesnej pedagogiki alternatywnej, którego dewizą jest „wspierać a nie wychowywać”, demaskując represyjny charakter dotychczasowego systemu edukacji”( Pedagogika. Leksykon, B. Milerski, B. Śliwerski, s.17) ,; postuluje równouprawnienie wychowanka i wychowawcy
Jako pierwszy tę nazwę użył Ekkehard von Braunmuhl w swej książce pt.: „Antypedagogika” (1975 r.) Do Polski nurt ten trafił dzięki obecności w Uniwersytecie Łódzkim w 1985 roku prof. Horsta Widmanna, który wygłosił na ten temat krótki wykład.
v WYCHOWANIE- świadome podejmowanie działań, mające na celu wszechstronny rozwój osobowości i przygotowanie do życia w społeczeństwie; podstawowe funkcje wychowawcze spełniają: rodzina, szkoła, środowisko pracy, grupa rówieśnicza, organizacje, media itp.
v WYCHOWANIE DYREKTYWNE- bezpośrednie dokonywanie zmian w rozwoju wychowanków, zakłada wywołanie wpływu na owe zmiany głownie przez osoby dorosłe
III. INFORMACJE OGÓLNE:
Antypedagogika to nurt, który zrodził się około 20 lat temu w Stanach Zjednoczonych. Za datę narodzin antypedagogiki uważa się rok 1975, rok ukazania się publikacji Ekkeharda von Braunmühla Antypedagogika. Studium o zniesieniu wychowania.
Ruch ten zrodził się jako wyraz sprzeciwu wobec dotychczasowego przedmiotowego traktowania dzieci, przemocy wobec nich, ograniczania swobody. Na to miejsce zaproponowano: wolność, równość, przyjaźń, samostanowienie i odpowiedzialność.
Tradycyjna pedagogika bazowała na owej zasadzie: ja (dorosły) wiem lepiej niż ty (dziecko), co dla ciebie jest dobre. W imię tej zasady dorośli rościli sobie prawo formowania osobowości dziecka. Antypedagogika natomiast, postrzega dziecko jako kogoś, kto już z chwilą przyjścia na świat jest suwerennym podmiotem. Dziecko jest już kimś, kto ma własną osobowość oraz specyficzny sposób obcowania ze swoim otoczeniem.
W antypedagogice wyróżnia się 3 podstawowe nurty:
1. Rewolucyjno- kontestacyjny:
§ Przedstawiciele: Ekkehard von Braunmuhl, Heinrich Kupffer i Alice Miller
§ Nadrzędna wartość- wolność ludzka
§ Nawoływanie do zrezygnowania z instytucjonalnego wychowywania dzieci i młodzieży oraz dorosłych
§ Człowiek to suwerenny podmiot, najlepiej wiedzący co jest mu potrzebne do rozwoju
§ Każdy akt wychowawczy to: „mały mord, psychiczne tortury, pranie mózgu, planowe niszczenie człowieka…” (B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty wychowania, s.329)
2. Radykalno- emancypacyjny-
§ Przedstawiciele: Helmut Ostermeyer i John Holt
§ Idea równouprawnienia dzieci i dorosłych
§ Dziecko- samodzielny byt ludzki, wolny i samostanowiący o sobie
3. Romantyczno- idealistyczny-
§ Przedstawiciele: Hubertus von Schoenbeck, Carl Rogers, Frederick Leboyer i Wolfgang Hinte.
§ Nawiązywanie do haseł wolności, równości i braterstwa oraz dorobku J.J.Rousseau
§ Postulowanie odstępstwa od wiary w scjentyzm(wiedza pochodząca tylko z nauk przyrodniczych)
§ Uznanie jednostki taką, jaka ona jest, spontaniczne wchodzenie z nią w interakcje
IV. POGLĄDY NAJWAŻNIEJSZYCH PRZEDSTAWICIELI:
v Jan Jakub Rousseau(1712-78): swoje poglądy zawarł w powieści “Emil”(1762). Wychodził z założenia, że człowiek z natury jest wolny i dobry, ponieważ postępuje zgodnie ze swoim uczuciem i wrodzonymi skłonnościami. Według niego w wychowaniu biorą udział 3 czynniki: natura, człowiek, otoczenie. Podzielił cały proces wychowania na 4 okresy: Niemowlęctwo, dzieciństwo, chłopięctwo i lata młodzieńcze. Wg niego tylko natura mogła zapewnić prawidłowy rozwój osobowości. Kobieta powinna być bierna i słaba, mężczyzna silny i czynny.
v Heinrich Kupffer(1829-1902): poruszał problem konfliktów pokoleniowych, twierdził że są one związane z celowym oddziaływaniem wychowawczym( narzucanie panujących już realiów i norm). Uważał, że pedagogika to narzędzie w rękach polityków, wskazujące sens życia; nie liczy się ona z istota samodzielna i kreatywną, obniżając ją do określonego systemu politycznego.
v Janusz Korczak(1878-1942): kładł nacisk na zasadę partnerstwa, zasadę etyki dnia codziennego (stawianie sobie możliwych do spełnienia celów) i zasadę solidarności. Uważał, że dobry wychowawca musi najpierw poznać samego siebie i być dobrym diagnostą, aby mógł wspierać rozwój dziecka
v Alexander Sutherland Niell(1883-1973): wg niego najważniejszy był rozwój emocjonalny I twórczy dziecka. Relacje dorosły- dziecko powinny opierać się na zasadzie partnerstwa. Dziecko powinno ponosić konsekwencje swoich czynów, uczy się w toku zabawy i odkrywania.
v Wolfgang Hinte: proponował całkowita rezygnację z roszczeń pedagogów do wychowywania innych, która nie oznacza jednak pozostawienia dzieci samym sobie i nie jest odrzuceniem troski o dziecko. Uświadamiał, że prócz wychowania są inne formy kontaktów międzyludzkich np. bycie z nimi, towarzyszenie im w drodze(bez manipulacji), nawiązywanie kontaktu.
v Alice Miller(1923-2010):twierdziła, że żaden człowiek nie potrzebuje wychowania oraz że kto kocha dzieci, ten ich nie wychowuje. Twierdziła, że wychowanie ma niszczycielską rolę, gdyż jest terenem do uprawiania przemocy psychicznej i fizycznej wobec dziecka.
v Richard Farson(1926-): w 1974r. w USA opowiedział się za następującym kodeksem praw dla nieletnich(9): prawo do samostanowienie, do swobodnego wyboru środowiska życia, do środowiska wyposażonego adekwatnie do możliwości potrzeb dzieci, prawo do wiedzy, samowychowania, do życia bez kar cielesnych, do seksualnej wolności, działalności gospodarczej i wpływu na życie polityczne.
v Ekkehard von Braunmuhl(1940-): w jego przekonaniu wychowanie dyrektywne niesie więcej szkód niż pożytku, gdyż stanowi fakt podejmowania decyzji za kogoś. Jest uznawany za wielkiego rzecznika przyjaźni z dziećmi Mówił, iż tylko dziecko, które jest respektowane może aktywnie badać swoją sytuację. Twierdził, że dziecko podobnie jak inni ludzie ma swój własny świat wewn. I jest tak samo w pełni wartościową istotą ludzką tak, jak ludzie dorośli.
v Hubertus von Schoenbeck(1947-):3 maja 1980r. ogłosił Niemiecki Manifest dziecięcy oparty na 2 podst.zasadach: prawie do samostanowienia i do równouprawnienia. Cały manifest uwzględniał 3 kategorie praw: 1.Prawa podstawowe(m.in. prawo do równości i swobodnego rozwoju), 2.Prawa społeczne(uczestniczenie w życiu społ. i publicznym), 3.Prawa indywidualne( nienaruszalność cielesna, seksualizm, samostanowienie)
V. BIBLIOGRAFIA:
1) Pedagogika. Leksykon. B. Milerski, B. Śliwerski( red.), Warszawa 2000
2) Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków 2003
3) Antypedagogika. Studium o zniesieniu wychowania. Ekkehard von Braunmuhl
4) Edukacja i wyzwolenie. Krzysztof Blusz, Kraków 1992
5) Nowa Summerhill. A.S. Niell, Poznań 1994
6) Prawidła życia. Janusz Korczak, Warszawa 1988
7) Edukacja w wolności. B. Śliwerski, Kraków 1991
8) Antypedagogika. Być i wspierać zamiast wychowywać. H. von Schoenbeck, Warszawa 1994
drakmorek