Pedagogika- to nauka o umiejętności porozumiewania się między nauczycielem a wychowankiem, uczniem.
Pedagogika bada zjawiska wychowawcze, w kontekście procesów społecznych i przy uwzględnieniu jednostkowych procesów psychicznych. Ukazuje ona istotę wychowania: bios, etos, agos, los oraz miejsce aktywności jednostki.
Pedagogika powstała z filozofii i jako nauka wyodrębniła się w II połowie XIX wieku.
Do XIX w. Pedagogika nie istniała.
Dorobek pedagogiki do XIX wieku to przede wszystkim praktyka dotycząca wychowania. Pedagogika wywodzi się z tradycji greckorzymskiej.
Nazwa pedagogika lub pedagogia pochodzi z języka greckiego i oznacza czynność wychowywania dzieci (gr. Pais – chłopiec, dziecko,: ago – prowadzę). Pierwotnie pedagogika nie miała charakteru nauki.
PEDAGOGIKA- nauka o wychowaniu- transmisja kulturowa
Słowo pedagogika wywodzi się z j. greckiego:
Paidos- dziecko, chłopiec
Ago- prowadzę
Pedagog- ten, który prowadził chłopca (niewolnik w starożytnym Rzymie i Grecji, prowadzący chłopca na zajęcia)
Paidea- wprowadzone pojęcie przez Sofistów VI-V wiek p.n.e. Oznaczało wykształcenie w zakresie gramatyki, retoryki i dialektyki.
Paidagogos- co oznacza niewolnika w Grecji starożytnej. Jego zadaniem było odprowadzanie chłopców wolnych obywateli greckich na miejsce ćwiczeń fizycznych, zwane palestrą. Paidagogos etymologicznie oznacza prowadzący chłopca początkowo właśnie fizycznie, a potem już prowadzący go moralnie i duchowo. Wysoko wykształcony niewolnik, który doprowadzał chłopców z bogatych rodzin do miejsca ćwiczeń fizycznych- palestry. Musiał posiadać tzn. pedagogikę, czyli czy posiada techniczne umiejętności pedagogiki.
Paidagogija- Ogół zabiegów wychowawczych związanych z zachowaniem chłopca- na wolnego obywatela. Początkowo pedagogija odnosiła się do strefy fizycznej. Chłopcy ćwiczyli pentatlon (rzut dyskiem, oszczepem, mocowanie, biegi, itp.)
Jan Fryderyk Herbart
Niemiecki filozof, psycholog, pedagog. Urodził się w 1776r. W Oldenburgu. Stworzył pedagogikę naukową, ponieważ pierwszy oderwał pedagogikę od psychologii.
Usystematyzował ją i oparł na dwóch naukach pomocniczych (etyce –cele i psychologii- środki do osiągnięcia celów)
Etyka zdaniem Herberta wyznacza i uzasadnia cele wychowania. Psychologia zaś środki wiodące ku temu celowi.
Herbartowski system wychowania:
Powiązany był zarówno z etyką jak i psychologią, a wszystkie swoje spostrzeżenia pedagog opierał na refleksji nad swoimi wcześniejszymi, różnorodnymi dydaktycznymi doświadczeniami.
Herbart wyróżnił cztery etapy, które zmierzają do osiągnięcia cnoty, czyli siły moralnej charakteru czyli:
· Znajomość sądów moralnych
· Pojawienie się „etycznego ciepła” emocji
· Podejmowanie moralnych decyzji
· Sposoby postępowania, czyli osiągnięcia dyscypliny moralnej
Nauczanie należy oprzeć na czterech stadiach, które nazywał:
· Jasność
· Kojarzenie
· System
· Metoda
Według Herbarta najważniejszym celem nauczania jest kształtowanie u ludzi silnych moralnych charakterów. Podkreślał, że wychowania nie należy, a nawet nie można oddzielić od nauczania, że wola i charakter rozwijają się równocześnie równocześnie rozumem. Dokonał analizy procesu przyswajania wiedzy przez ucznia i wyróżnił stopnie, które miały wyznaczać tok nauczania wszystkich przedmiotów na wszystkich szczeblach nauki szkolnej.
Uczniowie Herbarta:
(Ziller, Stoy, Rein) kontynuując myśl Herbarta zacieśnili przedmiot tylko do praktycznych spraw dotyczących szkolnego nauczania (programy, metody, budowa lekcji)
System klasowo-lekcyjny:
Został wprowadzony w epoce pozytywizmu. Miał on na celu ustalić przekazywanie wiedzy.
Zasługi nurtu herbartowskiego:
· Usystematyzowanie problemów pedagogiki
· Pierwszy naukowy system oparty na 3 układach
- ideowym
- teoretycznym
- praktycznym
· Stworzenie ram organizacyjnych do rozwoju pedagogiki i podstawowych działów pedagogiki
Układ ideowy- określa nasze przesłanki do wychowanków. Wybieramy system konserwatywny lub liberalny.
System herbartowski zakończył proces usystematyzowania pedagogiki, nie rozwiązywał podstawowych problemów edukacyjnych, ale pozwolił na ich ujawnienie i naukowe eksportacje.
System oparty na karach, nagrodach, może budzić bunt i opór.
Wiek XIX i XX:
· Upowszechnienie oświaty i wprowadzenie obowiązku szkolnego
· Do końca XIX w. pojawia się wiele systemów pedagogicznych, których przydatność weryfikuje praktyka edukacyjna
· Rozwój nauki zwłaszcza psychologii oraz hasła demokratyczne:
- odrzucenie herbartyzmu
- pajdocentryzm
pragmatyzm- nurt filozofii, który głosił, że człowiek jest istotą działającą
pajdocentryzm- dziecko w centrum. Pojawia się na przełomie XIX i XX wieku.
1. Powstanie, przedstawiciele:
Ruch NW zaistniał na przełomie XIX i XX wieku we Francji oraz Szwajcarii i przetrwał do lat 40. XX wieku. Reprezentanci wywodzą się głównie z ludzi o wykształceniu psychologicznym. Tematyką, którą rozpracowywał było wychowanie i edukacja dziecięcia.
Do głównych przedstawicieli należeli Owidiusz Decroly, Edward Claparede, Adolf Ferrier.
NW opierało się nie tylko na teoretycznych przesłankach, lecz rozwinęło się także w praktyce w postaci szkół reform. W Polsce szkołę nowego wychowania stworzył Henryk Rowid nazywając ją "szkołą twórczą".
Działalność prowadziła na zasadzie eksperymentu. Szkoły eksperymentalne krytykowały tradycyjny intelektualizm i rygoryzm na rzecz swobody i spontaniczności dziecięcej.
2. Główne postulaty:
Nawoływano do zmiany systemu nauczania. Główne postulaty mówiły o:
- przemianach w sposobie przekazywania wiedzy i sprawowania opieki nad dziećmi w oparciu o wiadomości z zakresu psychologii,
- dzieci powinny zyskać wolność, w XIX wieku traktowano je jak własność rodziców, pozbawiono je praw i możliwości zabrania głosu. Według Nowego Wychowania dziecko stać się miało człowiekiem, jednostką społeczną a nie rzeczą,
- konieczność zindywidualizowania nauczania, należy oddzielnie rozpatrywać sprawy każdego dziecka, ponieważ każdy jest inny i potrzebuje odmiennego podejścia,
- w dzieciach należy zacząć rozwijać uczucia, zainteresowania i ich talenty,
- indywidualne, osobiste doświadczenie ważniejsze dla dziecka od poznania poprzez słowa innych.
3. Założenia kierunku nowego wychowania.
Propagatorzy NW czerpali z ideologii naturalizmu, a co za tym idzie głównego jej przedstawiciela, Jana Jakuba Rousseau ("Emil, czyli o wychowaniu"). Według tej koncepcji dziecko podlega spontanicznemu rozwojowi zgodnie z siłami natury. Kolejną ważną postacią był Lew Tołstoj, nawiązujący do rozwoju dziecka zgodnie z zasadami naturalizmu. W "Wielkiej dydaktyce" Jana Amora Kodeńskiego czytamy o konieczności przyznania dzieciom należnych im praw i upowszechnienia oświaty. Henryk Pestalozzi opracował zasady nauczania początkowego, a następnie wprowadził je w Szwajcarii, czyniąc zeń obowiązek.
Współczesne źródła stanowi pragmatyzm Johna Dewey'a i Williama Jamesa. Wiadomości i potrzebną wiedzę wyprowadzano z własnych doświadczeń.
Zasady aktywizmu Dewey`a:
- wychowanie jest rodzajem socjalizacji, uspołeczniania jednostki,
- przyswajanie wiedzy nie powinno być mechaniczne i bezrefleksyjne, lecz odbywane na zasadzie samodzielnych poszukiwań,
- indywidualne, własne doświadczenie pozwalało włączyć wiedzę do kręgu własnych przeżyć i uczynić ją częścią wewnętrznego ja.
Współczesna pedagogika kultury podkreśla znaczenie wspólnego doświadczenia, wagi ekspresji w wychowaniu oraz filozofii Bergsona. Przyznawał on duże znaczenie przeczuciu i poznaniu intuicyjnemu, pokładał nadzieję w siła twórczych jednostki, jej wyobraźni i twórczym myśleniu. Krytykował poznanie świata poprzez naukę, zarzucając jej schematyczność. Świat zrozumieć można za pomocą sztuki, wykorzystując ją w praktyce i ceniąc ekspresję. Kładł nacisk na indywidualność każdego człowieka, uwznioślając personalizm. Postulował założenia psychologii eksperymentalnej o indywidualnych talentach, badaniach psychoneurologicznych psychoneurologicznych rozwoju praw dzieci.
Ekspresja wzmaga i pobudza dziecięcą wyobraźnię, indywidualność i rozwija uczucia. Pomaga poznać świat i doświadczyć jego uroków, intensyfikuje doznania estetyczne. Prowadzi do rozwoju relacji między dziećmi, unikając zakazów i skupiając się na korzystnych, przyjemnych emocjach.
5. Krytyka nowego wychowania:
Nurt Nowego Wychowania karcono za zbyt indywidualne podejście i nie zwracanie dostatecznej uwagi na jego cechy społeczne. Potępiano również naturalizm i ekspresję, wytykając nadmierną swobodę.
GŁÓWNE ZASADY NOWEGO WYCHOWANIA:
· Wychowanie powinno być dostosowane do naturalnego rozwoju dziecka
· Dziecko powinno uczyć się wtedy, gdy poczuje potrzebę zdobywania wiedzy
· Nauczyciel ma stwarzać warunki do rozwoju potrzeb poznawczych i moralnych dzieci
· Nauczanie powinno być zindywidualizowane
· Szkoły mają pobudzać aktywność dziecka
· Ocena prac indywidualnych i zbiorowych, oraz testy pomiaru uzdolnień, zamiast egzaminów
· Udział uczniów w planowaniu programu
· Nie przywiązywanie znaczenia do nagród i kar zewnętrznych a poleganie na wewnętrznej motywacji dziecka
· Położenie nacisku na kooperację i pracę zespołową
· Pobudzanie twórczej ekspresji i odpowiednie zaplecze szkolne: zabawki, książki, przybory do rysowania itp.
Z dużą krytyką spotkał się fakt, iż system Herbarta oparty był na dwóch naukach: etyce i psychologii. Natomiast Nowe Wychowanie wymagało pracy interdyscyplinarnej, a więc tego czego oczekuje się we współczesności. Jednakże ta interdyscyplinarność została ograniczona przez twórców prądu Nowego Wychowania. W naukach , z których miano korzystać znalazły się: nowa psychologia, pedagogika, etyka, estetyka, nauka o kulturze, logika oraz religia. Krytykowana również była „fantazja” czyli przenoszenie się dziecka w świat fantazji. Jednak szybko zrezygnowano z negowania tej postawy, gdyż Rousseau- jeden z przedstawicieli Nowego wychowania, w swej idei opierał się na „ fantastycznych historiach”. Ponieważ okazało się, że krytykowano coś, co potem stało się jednym z postulatów Nowego Wychowania, dlatego widać, było, że krytyka herbartyzmu nie zawsze była słuszna
INNE INFORMACJE NA TEN TEMAT:
Nowe wychowanie – pajdocentryzm:
· Pojawiło się na przełomie XIX i XX wieku
· Było bezpośrednią kontynuacją pedagogiki eksperymentalnej i wyrósł z nauk biomedycznych biomedycznych psychologicznych. Mieści się w kategorii naturalizmu pedagogicznego
· Przedstawiciele : J. Dewey, J. Korczak
Pajdocentryzm zakładał, że:
· Każde dziecko jest indywidualnością
· Rozwój jest sekwencyjny
· Dziecko na każdym etapie jest jednostką autonomiczną (odrębność)
· Utożsamiał procesy wychowania jednostki z tokiem jej naturalnego spontanicznego rozwoju
Pojęcie pedagogiki:
Pedagogikę najogólniej można zdefiniować jako naukę o wychowaniu i nauczaniu. W jej zakres wchodzi teoria dotycząca wszelkiej działalności wychowawczej. Na gruncie pedagogiki formułowane są treści, cele, metody, środki i formy odnoszące się do całego procesu wychowawczego. Pedagogika skupia się głównie na dzieciach i młodzieży, gdyż właśnie młode pokolenie, w wyniku właściwych działań wychowawczych, powinno nabyć odpowiednią wiedzę o świecie i otaczającej rzeczywistości, ukształtować - w sposób najbardziej optymalny - własną osobowość, a także osiągnąć umiejętności potrzebne do funkcjonowania w społeczeństwie.
Celem tak rozumianej pedagogiki staje się wychowanie człowieka wszechstronnie przygotowanego do udziału w życiu społecznym.
Problematyka pedagogiki:
Zadaniem pedagogiki jest określenie, opisanie i wyjaśnienie zjawisk zachodzących w procesie wychowawczym. Do jej zadań zalicza się także wychowanie adekwatne do przyjętego celu i kierunków rozwoju społecznego.
Cele wychowania określają działalność podjętą w procesie wychowawczym. Służą w wykształceniu w wychowankach takich cech osobowości, postaw i nawyków, które będą zmierzać do wszechstronnego rozwoju osobowości.
W zakres pedagogiki wchodzi także tworzenie metod, środków i form organizacyjnych realizujących założenia przyjętych celów.
CEL: Wyrobienie pewnych dyspozycji i cech u wychowanka
Głównym celem jest wszechstronny rozwój osobowości czł.
Cele wyprowadzamy z rzetelnego rozeznania stanu obecnego i tendencji rozwojowych świata we wszystkich jego składni-kach (tzn. ekonomicznych, społecznych, politycznych i kultu-ralnych).
Cele są realizowane w procesie kształcenia, który obejmuje stronę rzeczową (ogólne przygotowanie do działalności prak-tycznej oparte na znajomości wiedzo o przyrodzie, sztuce, po-lityce, społeczeństwie, i technice) i stronę osobowościową (dotyczy ogólnego rozwoju sprawności umysłowej i zdolności poznawczych, rozwoju zainteresowań i wdrażania do samo-kształcenia)
Pedagogika jest nauką:
- której przedmiotem jest praktyka edukacyjna ( Kwieciński)
- o wychowaniu, kształceniu, samokształceniu człowieka w ciągu jego całego życia (St. Pałka)
Zadania pedagogiki:
- bada warunki uczenia się i funkcjonowania w różnych środowiskach wychowawczych placówkach edukacyjnych
- badać funkcjonowanie instytucji edukacyjnych
- badać zewnętrzne uwarunkowania nieformalnych (metod), czyli radio, czasopisma, grupy środowiskowe
- badać rozwój człowieka i jego poszerzenie
To nauka wytwarzająca najbardziej pożądaną wiedzę o człowieku
· rozwój psychiczny w wychowaniu jest priorytetem
· dziecko jest ośrodkiem wychowania
· wychowanie pochodzi od wewnątrz – indywidualizacja
Przejawem psychologizmu pedagogicznego jest pajdocentryzm (nowe wychowanie):
· ideologia liberalna
· radykalny psychologizm
· wartością jest aktywizm, zmiana, niezależność
· wychowanie miało służyć jednostce.
Do psychologizmu pedagogicznego należy także herbartyzm.
Herbartyzm:
· ideologia konserwatywna
· liberalny psychologizm
· wartością jest intelektualizm
· wychowanie miało służyć państwu.
Socjologizm:
Rozwinął się w XIX w. na gruncie determinizmu społecznego. Zakładał, iż rzeczywistość społeczna jest pierwotna względem psychologicznej a proces wychowania uzależniony jest w całości od warunków społecznych. Był reakcją na naturalizm pedagogiczny i sprzeciwiał się indywidualizmowi. Determinizm społeczny, uzależnienie od grupy społecznej. Człowiek staje się człowiekiem w efekcie wrastania w grupę społeczną. Społeczeństwo determinuje rozwój człowieka. Społeczeństwo jest ważniejsze od jednostki. Wychowanie ma podporządkować jednostkę społeczeństwu.
Naturalizm pedagogiczny to NOWE WYCHOWANIE, pajdocentryzm. Socjologizm sprzeciwiał się temu. Zmierzał do homogeniczności, czyli brak zróżnicowania.
Skrajny socjologizm. Zakłada, że pedagogika jest tylko technologia, metateorią czy socjologia, a pedagogika jako nauka jest niepotrzebna. Wychowanie jest wrastaniem w społeczeństwo które urabia jednostkę czyli zmusza ją do podporządkowania. Jest to zbyt jednostronne ujęcie wychowania.
Orientacja normatywna:
Pojawiły się w XX wieku. Narodziły się w efekcie współpracy pedagogiki z naukami normatywnymi:
· filozofia -> nurt normatywno - filozoficzny
· ideologia -> nurt normatywno – ideologiczny
· kultura -> nurt kulturowy
Przedstawicielem jest Stanisław Kunowski – to nawiązanie do zachodniej myśli pedagogicznej. Poglądy dotyczyły wspólnego założenia: rozwój jednostki zależy od dorobku społeczno-kulturowego a istotą procesów wychowawczych jest przyswojenie wartości kultury. Przykładem orientacji normatywno filozoficznej jest pedagogika chrześcijańska. Przedstawiciele to Jan Bosko , kardynał Jan Paweł II; oparta jest na chrześcijańskich podstawach filozoficznych i światopoglądowych oraz na doktrynie Kościoła Katolickiego. Zakłada pełne rozwijanie osobowości wychowanka jako człowieka aby mógł rozwijać się wszechstronnie (umysłowo, fizycznie, duchowo). Wychowanie ma odbywać się przez kontakt z wartościami i ma prowadzić do kształtowania autonomicznych postaw moralnych.
Pojawiła się w II RP. Przedstawiciele: Mysłakowski i Sośnicki głosili ideologię wychowania w i dla etosu państwowego. Etos to zbiór zasad, wartości norm tradycji, które decydują o odrębności danej grupy od innych.
Po II wojnie światowej pojawiła się pedagogika socjalistyczna której przedstawicielem jest Heliedor Muszyński. Jest to nauka praktyczna i ideologiczna oparta na filozofii marksistowskiej. Człwiek uznany za najwyższą wartość lecz jego istota i rozwój zdeterminowane są przez warunki bytu społecznego i prawa rządzące bytem społecznym.
Pojawił się w latach 60-70 XX wieku. Istotą jest przyswojenie wartości kultury. Rozwój jednostki zależy od dorobku społec...
drakmorek