Wykład 13-Narządy płciowe.doc

NADZĄDY PŁCIOWY

NARZĄDY PŁCIOWE – ORGANA GENITALIA

• Dzielą się na:

    - narządy płciowe żeńskie

    - narządy płciowe męskie

• Każdy z tych układów składa się z:

    - gonad (jajniki i jądra), które produkują komórki płciowe i wydzielają hormony

    - przewodów wyprowadzających, które przechowują i transportują komórki płciowe

NARZĄDY PŁCIOWE ŻEŃSKIE

• Narządy płciowe żeńskie służą do wytwarzania jaj oraz zapewniają warunki do zapłodnienia jaja, rozwoju zarodka i płodu oraz jego wydalenia. Pełnią również funkcje wewnątrzwydzielniczą
• Dzielimy na:

    - narządy płciowe wewnętrzne

    - narządy płciowe zewnętrzne

• Do narządów płciowych wewnętrznych zaliczamy:

    - jajniki

    - jajowody

    - macica

    - pochwa

• Do narządów płciowych zewnętrznych zaliczmy :

    - srom niewieści

JAJNIK - OVARIUM

• Jest narządem parzystym położonym na ścianie bocznej miednicy mniejszej wewnątrzotrzewnowo do przodu od odbytnicy i ku tyłowi od więzadła szerokiego macicy w dołku jajnikowym. Jest to miejsce podziału tętnicy biodrowej wspólnej na tętnicę biodrową zewnętrzną i wewnętrzną

JAJNIKI - BUDOWA

• Jajnik otoczony jest błoną białawą
• Dzieli się na:

    - korę jajnika

    - rdzeń jajnika

• Kora składa się ze zrębu jajnika utworzonego przez tkankę łączną, wśród której leżą różnej wielkości pęcherzyki jajnikowe zawierające jedną komórkę jajową i komórki śródmiąższowe produkujące hormony – estrogeny. Pęcherzyk jajnikowy dojrzewa ok. 14 dni i po pęknięciu przekształca się w ciałko żółte produkujące hormon -progesteron

JAJOWÓD – TUBA UTERINA

• Jest narządem parzystym, rozpoczynającym się w jamie otrzewnej w pobliżu jajnika i uchodzącym do jamy macicy
• Położony jest wewnątrzotrzewnowo
• W jajowodzie (bańce) odbywa się zapłodnienie, czyli połączenie komórki jajowej z plemnikiem i powstanie zarodka

JAJOWÓD -BUDOWA

• Części jajowodu:

   - ujście brzuszne jajowodu – łączące światło jajowodu z jamą otrzewnej

   - lejek jajowodu – utworzony przez strzępki jajowodu, ogranicza on ujście brzuszne i wychwytuje komórkę jajową

   - bańka jajowodu – część środkowa stanowiąca 2/3 długości całego jajowodu i w niej odbywa się zapłodnienie

   - cieśń jajowodu

   - część maciczna (śródścienna) przebiegające w ścianie macicy

   - ujście maciczne jajowodu

MACICA - UTERUS

• Jest to narząd nieparzysty, mięśniowy
• Położona jest w miednicy mniejszej wewnątrzotrzewnowo między pęcherzem moczowym a odbytnicą
• Prawidłowe położenie macicy określamy jako pośrodkowe i osiowe, jako mierne przodopochylenie (macica jest pochylona do przodu w stosunku do pochwy) oraz przodozgięcie (trzon macicy jest pochylony do przodu w stosunku do szyjki macicy)

MACICA - BUDOWA

• Części macicy:

    - trzon macicy – stanowi ok. 2/3 macicy i górna zaokrąglona część trzonu stanowi dno macicy

    - cieśń macicy

    - szyjka macicy zakończona wargą przednią i tylną

• Dolna część szyjki jest objęta przez górną część pochwy, która dzieli szyjkę macicy na część nadpochwową i część pochwową
• Wewnątrz trzony znajduje się jama macicy, do której otwierają się jajowody natomiast wewnątrz szyjki macicy znajduje się kanał szyjki macicy kończący się ujściem macicy – jest to otwór, przez który światło macicy łączy się z pochwą
• Macica jest utrzymywana w stałym położeniu dzięki więzadłom i wyróżniamy:

    - więzadło szerokie macicy

    - więzadło obłe macicy   

POCHWA - VAGINA

• Pochwa leży w miednicy mniejszej
• Jest to nieparzysty przewód mięśniowo-błoniasty łączący macicę ze sromem niewieścim
• W pochwie wyróżnia się:

    -ścianę przednią i tylną

• W górnej części pochwa obejmuje szyjkę macicy i tworzy dwa sklepienia:

    - sklepienie przednie pochwy

    - sklepienie tylne pochwy

• Pochwa otwiera się do przedsionka pochwy należącego do sromu niewieściego

DROGA KOMÓRKI JAJOWEJ

• Jajnik jama otrzewnej strzępki jajowodu lejek jajowodu bańka jajowodu (ewentualne zapłodnienie) cieśń jajowodu część maciczna jajowodu ujście maciczne jajowodu jama macicy (zapłodniona komórka zagnieżdża się w błonie śluzowej) niezapłodniona kanał szyjki macicy ujście macicy pochwa

NARZĄDY PŁCIOWE ZEWNĘTRZNE

• Do narządów płciowych żeńskich zewnętrznych czyli sromu niewieściego należą:

    - wargi sromowe większe

    - wargi sromowe mniejsze

    - łechtaczka

    - przedsionek pochwy

    - wzgórek łonowy

NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE

• Narządy płciowe męskie służą do wytwarzania plemników, które są głównym składnikiem nasienia i do wprowadzenia ich do pochwy. Pełnią również funkcję wewnątrzwydzielniczą
• Dzielimy na:

    - narządy płciowe wewnętrzne i zewnętrzne

• Do narządów płciowych wewnętrznych zaliczamy:

    - jądra

    - najądrza

    - nasieniowody

    - pęcherzyki nasienne

    - gruczoł krokowy

• Do narządów płciowych zewnętrznych zaliczamy:

    - prącie

     - moszna  

JĄDRO - BUDOWA

• Płaciki jądra są zbudowane z cewek nasiennych krętych, w których są wytwarzane plemniki a między tymi cewkami znajdują się komórki śródmiąższowe, które wydzielają testosteron
• W okolicy wierzchołka płacika cewki nasienne kręte łączą się w cewki nasienne proste
• Cewki nasienne proste przechodzą do śródjądrza, gdzie łącząc się tworzą siatkę jądra
• Z siatki jądra wychodzą przewodziki odprowadzające jądra, które biegną do najądrza

NAJĄDRZE

• Jest parzystym narządem przylegającym od góry i tyłu do jądra
• W najądrzu wyróżniamy:

    - głowę

    - trzon

    - ogon

• W najądrzu powstaje przewód najądrza, który opuszczając najądrze przechodzi w nasieniowód
• Najądrze czynnościowo pełni funkcję zbiornika nasienia i gromadzące się plemniki uzyskują pełną dojrzałość

NASIENIOWÓD

• Jest parzystym przewodem będącym przedłużeniem przewodu najądrza
• W jego przebiegu wyróżniamy cztery części:

    - część jądrowa – biegnąca w worku mosznowym

    - część powrózkowa – biegnąca w powrózku nasiennym

    - część pachwinowa - biegnąca przez kanał pachwinowy

    - część miedniczna – biegnąca w miednicy mniejszej w kierunku pęcherza moczowego, gdzie końcowa część rozszerza się tworząc bańkę nasieniowodu

PĘCHERZYKI NASIENNE

• Są narządami parzystymi przylegającymi do dna pęcherza moczowego
• Bańki nasieniowodu łączą się z przewodem wydalającym pęcherzyków nasiennych i z tego połączenia powstaje przewód wytryskowy
• Przewody wytryskowe przebijają gruczoł krokowy i uchodzą w części sterczowej cewki moczowej na wzgórku nasiennym
• Ich zadaniem jest utrzymanie żywotności i ruchliwości plemników w nasieniu

GRUCZOŁ KROKOWY - PROSTATA

• Jest narządem nieparzystym położonym w miednicy mniejszej do tyłu od spojenia łonowego i do przodu od odbytnicy
• Podstawa zwrócona jest w kierunku dna pęcherza moczowego a wierzchołek skierowany jest do przepony moczowo-płciowej
• Wydzielina gruczołu krokowego zawiera duże ilości kwaśnej fosfatazy oraz enzymy pobudzające ruch plemników

DRODA NASIENIA

• Cewki nasienne kręte cewki nasienne proste sieć jądra

    przewodziki odprowadzające jądra przewód najądrza nasieniowód (część jądrowa, powrózkowa, pachwinowa, miedniczna) bańka nasieniowodu przewód wytryskowy  wzgórek nasienny w części sterczowej cewki moczowej