opracowane zagadnienia do egzaminu.doc

I

1.      Specyfika psychologii osobowości – teoria integrująca.

Teoria osobowości:

-jest przewodnikiem dla badaczy: ujawnia ważne pytania

-porządkuje znane wyniki

-pozwala przewidywać

Różne definicje akcentowały rozmaicie rozumianą strukturę lub funkcję integrującą różne formy aktywności jednostki.

Wg Allporta:

Osobowość to dynamiczna organizacja wewnątrz jednostki tych pychofizycznych systemów, które determinują unikalne przystosowanie do środowiska.

Wg Pervina:

Osobowość to złożona całość myśli, emocji i zachowań, nadająca kierunek i wzorzec życiu czlowieka. Podobnie jak cialo osobowość składa się zarówno ze struktur jak i procesów i odzwierciedla dzialanie tyleż natury co środowiska. Pojęcie osobowości obejmuje również aspekt funkcjonowania człowieka, osobowość zawira bowiem wspomnienia przeszłości, reprezentacje mentalne i oczekiwania co do przyszłości.

2.      Definicja osobowości D. Bussa i R. Larsena.

Osobowość – zespół wzajemnie powiązanych i względnie trwałych cech i mechanizmów psychologicznych wewnątrz jednostki, które wpływają na jej interakcje i przystosowanie do środowiska fizycznego, społecznego i intrapsychicznego.

Akcent pada na:

-współzalezność cech i mechanizów psychicznych

-interakcję między osoba a śrdowiskiem

-adaptację jako centralną funkcję osobowości (cele, radzenie sobie, dostosowanie)

-szeroką koncepcję przystosowania – do środowiska fizycznego, społecznego i intrapsychicznego: mysli, wspomnienia, doświadczenia osobiste, uczucia, pragnienia, wyobrażenia, marzenia.

3.      Podejście skoncentrowane na osobie a podejście skoncentrowane na zmiennych.

Podejście skoncentrowane na osobie:

-przedmiotem uznania jest konfiguracja zmiennych

-jednostką analizy jest osoba

Podejście skoncentrowane na zmiennych (w badaniach osobowości):

-przedmiotem poznania są zmienne, dużo wiemy o zmiennych i o ludziach, mało wiemy o osobie

4.      Trzy podejścia w badaniach osobowości: korelacyjne, kliniczne i eksperymentalne.

II

5.      Trzy dogmaty psychoanalizy.

Determinizm – konflikt- nieświadomość

- wyznaczają tożsamość psychoanalizy

Każdy człowiek posiada pewne potrzeby, popędy (determinizm), pomiędzy którymi rodzi się konflikt, wówczas pojawia się lęk (realistyczny, neurotyczny lub moralny). Zmaganie się z konfliktami toczy się poniżej progu świadomości czyli w nieświadomości i często wymaga udziału mechanizmów obronnych – wyparcie konfliktowych treści ze świadomości.

6.      Funkcje id, ego, superego.

Topograficzny model osobowości:

-Id- najbardziej  prymitywna i nieświadoma struktura, kieruje się zasadą zaspokojenia popędów

-Ego-twarda rzeczywistość, godzi żądania id z ograniczeniami; ego znajduje się w ciągłym ogniu przeciwstawnych sił i w samym cetrum konfliktów. Od strony energetycznej zalezne jest od id a jednoczesnie podlega presji superego.

-Superego-normy i nakazy

7.      Przykłady mechanizmów obronnych.

Mechanizm obronny to nieświadoma strategia ego, która zniekształca rzeczywistość celem zmniejszenia lęku.

Wyparcie – wymazanie z pamięci przyktych zdarzeń, przeżyć, myśli np. nie pamiętamy pierwszego dnia w szkole, który był dniem traumatycznym

Projekcja – przypisywanie innym własnych nieakceptowanych cech np. osoba odczuwająca zawiść oskarża innych, że jej zazdroszczą

Przemieszczenie – skierowanie agresji na obiekt zastępczy np. kobieta która w dzieciństwie zazdrościła bratu bliskiej relacji z matką, przejawia złość w relacji z innymi kobietami

Introjekcja – bezrefleksyjne przyjmowanie przekonań, postaw i zachowań od osoby do której czuje się respekt np. opowiadanie o śmierci bliskiej osoby bez emocji

8.      Na czym polega zasada zachowania energii – w odniesieniu do osobowości?

Życiem ludzkim rządzą popędy. Ich rozładowywanie determinuje czy wystąpi lęk.

Rozwój psychoseksualny:

a)      faza oralna – energia libido kieruje sie wokół ust: ssanie,

-osobowość oralno-bierna (beztrosko pogodna, nadmiernie zależna i oczekująca opieki od świata) lub

-oralno-sadystyczna (cyniczna, pesymistyczna i uszczypliwie sarkastyczna, kłótliwa, rozczerwieniona i nieufna)

(0-1 rok)

b)     faza analna- doznania zmysłowe wokół odbytu, trening czystości;

-typ analno retencyjny (upór, zjadliwość, skąpstwo, usystematyzowany styl życia, brak spontaniczności i giętkości, kompulsywna samokontrola)

-typ analno-ekspulsywny (impulsywne wyrażanie gniewu, brak organizacji działań, osoba nieuporządkowana, często okrutna i destrukcyjna, wybuchowa, złośliwa)

(2-3           rok)

c)                  faza falliczna – energia libido koncentruje się w okolicy genitalnej, zainteresowanie własnym ciałem, płcią i różnicami;

- osobowość falliczna: mężczyżni nastawieni na potwierdzanie męskości, sukcesy, wiele dzieci i powodzenie u kobiet, a kobiety mają osobowość histeryczną, nadmierna koncentracja na kobiecości, identyfikacja z matką, idealizująca, flirtująca ale nie wchodzi w relacje seksualne

(3-5 rok)

d) faza latencji – libido nie wyraża się wprost, ale przez zabawę, naukę i relacje z rówieśnikami

e) faza genitalna – popęd ku relacji z osoba płci przeciwnej

9.      Koncepcja zdrowia wg. S. Freuda.

Wg Freuda organizm ludzki jest systemem w którym obowiązuje zasada zachowania energii. Popędy w życiu człowieka odgrywają istotną rolę. Człowiek dąży do zaspokojenia ich i to w jaki sposób sobie radzi z ich zaspokojeniem i czy powstaje lęk i w jaki sposób sobie z nim radzi determinuje zrowie psychiczne człowieka.

10.  Zasady równoważenia i entropii wg C. Junga. (psychologia analityczna)

Zasada równoważenia – nowa wersja zasady zachowania energii tzn. energia psychiczna wyraża się poprzez kompleksy (a nie popędy), które obejmują myśli, uczucia i zachowania, które dotyczą ojca, matki, pracy, nauki itd.

Kompleks to koncentracja energii wokół kogoś lub czegoś.

Energia libido która z powodów kulturowych nie mogła być wyrażona wprost lub była ograniczana, znalazła ujście w obrzędach , wierzeniach, symbolicznych czynnościach.

Zasada entropii – jeśli jakiś obiekt lub dzialanie angażuje nieproporcjolanie dużą w stosunku do innych porcję energii to ma on tendencję do rozlewania się na te mniej ważne.

11.  Czym jest archetyp? Przykłady.

Archetyp to:

-główne komponenty natury człowieka

-należą do nieświadomości zbiorowej

-są predyspozycjami do spostrzegania i interpretowania świata w okreslony sposób

-stanowią uniwersalne wzorce lub predyspozycje dla świadomych lub nieświadomych zachowań

-są wrodzone, ale też plastyczne, bo formułowane przez doświadczenie człowieka

-występują w baśniach, mitach, marzeniach

Archetypy mogą mieć pozytywną lub negatywna stronę, reprezentują wspólną część natury ludzkiej, choć nakładają się na nie indywidualne doświadczenia.

Wielka Matka: opiekuńczość, płodność, pokarm – odrzucenie, obojętność, niszczące wymagania.

Stary Mędrzec: mądrość, dojrzałość, zdolność do przewidywania,

Anima: ukryta żeńska część mężczyzny i Animus: ukryta męska część kobiety

Cień : nieakceptowane zwierzęce siły działające w człowieku, ciemna strona naszej natury np. agresja

Maska: najbardziej świadomy i zindywidualizowany archetyp, skrywanie prywatnego i najbardziej autentycznego Ja.

12.  Struktura osobowości wg Junga: postawy i funkcje.

Dwie postawy:

a)      ekstrawersja: ku zew światu, potrzeba wrażeń, aktywność i zaangażowanie społeczne

b)     introwersja: orientacja wew , dociekliwość, refleksja, analizowanie uczuć

Cztery funkcje:

-myślenie- intelektualny – kieruje się faktami i logiką

-uczucia – kieruje się uczuciem a nie faktami

-percepcja – wrażliwość na bodźce zew i wew

-intuicja- ukierunkowany na rzeczywistość pozazmysłową

13.  Na czym polega proces indywiduacji?

Indywidualizacja to proces rozwoju self, przemiany połowy życia i integracja przeciwieństw:

Młodość – starość

Męskość-kobiecość

Twórczość-destrukcja

Więź – oddzielenie

Chodzi o syntezę funkcji dominującej i stłumionej, dzieki temu człowiek może korzystać zarówno z myślenia jak i intuicji. Pełnia ludzkiego funkcjinowania ujawnia się gdy człowiek potrafi otwierać się na świat i dążyć do wewnętrznej harmonii. Indywidualizacja trwa przez całe życie, jest to rozwój wszystkich aspektów osobowości, świadomych i nieświadomych. W ten sposób człowiek wypracowuje osobowość.

14.  Jaki proces opisują teorie relacji z obiektem?

Klasyczna analiza kladzie nacisk na popęd, natomiast teoria relacji z obiektem kładzie nacisk na relację dziecka z matką. Dzięki tej relacji tworzy się poczucie Ja.

Teoria relacji z obiektem ma głębokie zakorzenienie w psychoanalizie. Przerwanie kontaktu z matką we wczesnym dzieciństwie może prowadzić do patologicznego rozwoju, ...