Historia Wszechzwiązkowej Partii.pdf

HISTORIA WSZECHZWIĄ ZKOWEJ

KOMUNISTYCZNEJ PARTII

(bolszewików)

KRÓTKI KURS

EDYCJA KOMPUTEROWA:

WWW.ZRODLA.HISTORYCZNE.PRV.PL

MAIL: HISTORIAN@Z.PL

MMIII®

ROZDZIAŁ I

WALKA O STWORZENIE

SOCJALDEMOKRATYCZNEJ PARTII ROBOTNICZEJ

W ROSJI

(Lata 1883—1901)

I. Zniesienie poddaństwa chłopów i rozwój kapitalizmu przemysło-

wego w Rosji. Pojawienie się nowoczesnego proletariatu prze-

mysłowego. Pierwsze kroki ruchu robotniczego.

Rosja carska później niż inne kraje wkroczyła na drogę kapita-

listycznego rozwoju. Aż do lat 60-ych ubiegłego stulecia w Rosji było

bardzo mało fabryk. Przeważała pańszczyźniana gospodarka szlachty

obszarniczej. Za czasów poddaństwa chłopów przemysł nie mógł się

należycie rozwijać. Przymusowa praca, pańszczyźniana dawała niską

wydajność pracy w rolnictwie. Cały bieg rozwoju ekonomicznego na-

kazywał zniesienie poddaństwa. Rząd carski, osłabiony klęską wojen-

ną podczas kampanii krymskiej i nastraszony chłopskimi «buntami»

przeciw obszarnikom, zmuszony był znieść w roku 1861 poddaństwo

chłopów.

Ale i po zniesieniu poddaństwa obszarnicy w dalszym ciągu uci-

skali chłopów. Obszarnicy obrabowali chłopów odbierając im, odcina-

jąc przy «wyzwalaniu» znaczną część ziemi, z której chłopi przedtem

korzystali. Tę część ziemi chłopi zaczęli nazywać «odcinkami».

Zmuszono chłopów do spłacania obszarnikom wykupu za swe «wy-

zwolenie» — w wysokości około dwóch miliardów rubli.

Po zniesieniu poddaństwa chłopi zmuszeni byli dzierżawić ziemię

obszarniczą na niezmiernie ciężkich warunkach. Prócz pobierania

czynszu pieniężnego za dzierżawę obszarnik częstokroć zmuszał

chłopów do uprawiania za darmo określonej ilości ziemi obszarniczej

chłopskimi narzędziami i końmi. Nazywało się to «odrobkiem»,

«pańszczyzną». Najczęściej chłop musiał za dzierżawienie ziemi płacić

obszarnikowi w naturze ze swych zbiorów ilość równą połowie tych

zbiorów. Nazywało się to robotą «za połowę».

Tak więc pozostawał prawie ten sam stan rzeczy, co i za czasów

poddaństwa, z tą jedynie różnicą, że teraz chłop był osobiście wolny,

nie można go było sprzedać ani kupić jak rzecz.

Najrozmaitszymi rabunkowymi sposobami (dzierżawa, kary)

obszarnicy wyciskali z zacofanego gospodarstwa chłopskiego ostatnie

soki. Podstawowa masa chłopstwa z powodu ucisku obszarniczego nie

mogła ulepszać swej gospodarki. Stąd niezwykłe zacofanie rolnictwa

w Rosji przedrewolucyjnej, które doprowadzało do częstych nieuro-

dzajów i klęsk głodowych.

Pozostałości gospodarki pańszczyźnianej, olbrzymie podatki i

spłaty wykupowe na rzecz obszarników, które często przewyższały

dochody gospodarstwa chłopskiego, doprowadzały masy chłopskie do

ruiny i nędzy, zmuszały chłopów do opuszczania wsi w poszukiwaniu

zarobków. Szli oni do fabryk. Fabrykanci otrzymywali tanią siłę

roboczą.

Ponad robotnikami i chłopami stała cała armia isprawników,

uriadników*, żandarmów, policjantów, strażników, którzy bronili cara,

kapitalistów, obszarników przeciwko masom pracującym, przeciwko

masom wyzyskiwanym. Aż do roku 1903 stosowano kary cielesne.

Mimo zniesienia poddaństwa, bito chłopów rózgami za najmniejsze

przewinienie, za niepłacenie podatków. Policja i kozacy masakrowali

robotników, zwłaszcza podczas strajków, gdy robotnicy porzucali

pracę nie mogąc znieść ucisku fabrykantów. Robotnicy i chłopi nie

mieli żadnych praw politycznych w Rosji carskiej. Samowładztwo

carskie było najbardziej zajadłym wrogiem ludu.

Rosja carska była więzieniem narodów. Liczne ludy Rosji carskiej,

nie należące do narodowości rosyjskiej, były wyzute z wszelkich praw,

bezustannie poniżane i znieważane. Rząd carski uczył Rosjan, by

traktowali rdzenną ludność dzielnic narodowościowych jako niższą

rasę, nazywał tę ludność oficjalnie «inorodcami», krzewił ku niej po-

* isprawnik, uriadnik — urzędy policyjne w Rosji carskiej. — Red. przekł. poi.

gardę i nienawiść. Rząd carski świadomie rozniecał waśnie narodowe,

podżegał jeden naród przeciwko drugiemu, organizował pogromy

żydowskie, rzezie tatarsko-ormiańskie na Zakaukaziu.

W dzielnicach narodowościowych wszystkie lub prawie wszystkie

urzędy państwowe zajmowali urzędnicy rosyjscy. Wszystkie sprawy

w urzędach, w sądach prowadzono w języku rosyjskim. Zabraniano

wydawania gazet i książek w językach ojczystych narodów uciskanych,

w szkołach zabraniano nauczania w języku ojczystym. Rząd carski

dążył do stłumienia wszelkich przejawów kultury narodowej, prze-

prowadzał politykę przymusowej rusyfikacji innych narodowości.

Carat występował w roli kata i dręczyciela ludów nie należących do

narodowości rosyjskiej.

Po zniesieniu poddaństwa chłopów kapitalizm przemysłowy

w Rosji zaczął się dość szybko rozwijać, mimo pozostałości feuda-

lizmu, które wciąż jeszcze ten rozwój hamowały. W ciągu 25 lat, od

roku 1865 do 1890, liczba robotników w samych tylko wielkich fabry-

kach i na kolejach zwiększyła się z 706 tyś. do 1.433 tysięcy, czyli

przeszło dwukrotnie.

Jeszcze szybciej zaczął się rozwijać wielki przemysł kapitalistyczny

w Rosji w latach 9O-ych. W końcu lat 9o-ych liczba robotników w wiel-

kich fabrykach, w przemyśle górniczym, na kolejach, tylko w 50 gu-

berniach Rosji europejskiej wzrosła do 2.207 tysięcy, w całej zaś Rosji

— do 2.792 tysięcy.

Był to nowoczesny proletariat przemysłowy, który różnił się za-

sadniczo od robotników fabryk okresu poddaństwa i od robotników

drobnego, chałupniczego i wszelkiego innego przemysłu zarówno

swym zespoleniem w wielkich przedsiębiorstwach kapitalistycznych

jak też swymi bojowymi cechami rewolucyjnymi.

Ożywienie przemysłowe w latach 9o-ych związane było przede

wszystkim ze wzmożeniem budownictwa kolejowego. W ciągu dzie-

sięciolecia (lata 1890—1900) zbudowano przeszło 21 tysięcy wiorst

nowych linii kolejowych. Dla kolei trzeba było olbrzymiej ilości me-

talu (na szyny, parowozy, wagony), trzeba było coraz więcej paliwa,

węgla kamiennego i ropy naftowej. Pociągnęło to za sobą rozwój

hutnictwa i przemysłu opałowego.

W Rosji przedrewolucyjnej, podobnie jak we wszystkich krajach

kapitalistycznych, po latach ożywienia przemysłowego następowały

okresy kryzysów przemysłowych, zastoju w przemyśle, które bardzo

ciężko odbijały się na klasie robotniczej, skazywały setki tysięcy ro-

botników na bezrobocie i nędzę.

Chociaż kapitalizm w Rosji po zniesieniu poddaństwa chłopów

rozwijał się dość szybko, jednakże Rosja pozostawała w swym roz-

woju ekonomicznym daleko w tyle poza innymi krajami kapitalisty-

cznymi. Ogromna większość ludności trudniła się jeszcze rolnictwem.

W swej słynnej książce «Rozwój kapitalizmu w Rosji» Lenin przyta-

czał charakterystyczne dane powszechnego spisu ludności, przeprowa-

dzonego w roku 1897. Okazało się, że w rolnictwie było zatrudnionych

około pięciu szóstych całej ludności, w wielkim zaś i drobnym prze-

myśle, w handlu, na kolejach i transporcie wodnym, w budownictwie,

przy wyrębie lasów itd. zajęta była ogółem zaledwie szósta część lu-

dności.

Dowodzi to, że Rosja, mimo iż rozwijał się w niej kapitalizm, była

krajem rolniczym, zacofanym pod względem ekonomicznym, krajem

drobnomieszczańskim, czyli takim, w którym przeważało jeszcze

drobnowłasnościowe, mało wydajne, indywidualne gospodarstwo

chłopskie.

Kapitalizm rozwijał się nie tylko w mieście, lecz również na wsi.

Chłopstwo — ta najliczniejsza klasa Rosji przedrewolucyjnej, roz-

padało się, rozwarstwiało. Na wsi spośród najbardziej zamożnych

chłopów wydzielały się górne warstwy kułackie, burżuazja wiejska,

z drugiej zaś strony wielu chłopów rujnowało się, zwiększała się liczba

biedoty chłopskiej, wiejskich proletariuszy i półproletariuszy. Liczba

zaś chłopów-średniaków zmniejszała się z roku na rok.

W roku 1903 Rosja liczyła blisko 10 milionów zagród chłopskich.

W swej broszurze «Do biedoty wiejskiej» Lenin obliczył, że z tej ilości

zagród co najmniej trzy i pół miliona należało do chłopów nie posia-

dających koni. Te bardzo biedne zagrody chłopskie obsiewały zazwy-

czaj nieznaczny skrawek ziemi, pozostałą zaś ziemię chłopi ci wydzier-

żawiali kułakom, a sami wędrowali za zarobkiem. Ze względu na swe

położenie biedni chłopi najbardziej zbliżali się do proletariatu. Lenin

nazywał ich wiejskimi proletariuszami lub półproletariuszami.

Z drugiej strony, półtora miliona bogatych, kułackich zagród

chłopskich (na ogólną ilość 10 milionów) zagarnęło w swe ręce połowę

całego obszaru zasiewów chłopskich. Ta burżuazja chłopska wzboga-

cała się uciskając biedotę i średnie chłopstwo, dorabiając się na pracy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: