met.diagnozy.odt

METODY, RODZAJE I TYPY DIAGNOZ PEDAGOGICZNYCH

1.                  Wyjaśnienie pojęć: diagnoza, diagnoza pedagogiczna, metoda diagnozy

2. Rodzaje i typologia diagnoz: całościowa, rozwinięta, cząstkowa: identyfikacyjna, genetyczna, znaczenia, fazy, prognostyczna; poznawcza, decyzyjna, społeczna, środowiskowa, opiekuńcza, resocjalizacyjna, dydaktyczno-wychowawcza (pedagogiczna)

3.                  Metody stawiania diagnozy

1.              Praca w grupach (4 osobowych) 10 min.

·                     każdy wypisuje na kartce skojarzenia z pojęciem DIAGNOZA

·                     podkreślenie określeń najczęściej powtarzających się

·                     zaprezentowanie pracy w grupie

2.              Przedstawienie definicji pojęcia DIAGNOZA wg różnych autorów

·                     diagnoza pochodzi z języka greckiego (diagnosis) - oznacza rozróżnianie, wyróżnianie, osądzanie

·                     diagnostikos - umiejącego rozpoznawać

·                     diagnostika techne - sztuka odróżniania, umiejętność stawiania diagnozy

Na początku wiązał się jedynie z medycyną i oznaczał „rozpoznanie patologicznego stanu organizmu",

z czasem przyjął się w orzecznictwie lekarskim

Do nauk społecznych wprowadziła go Maria Richmond (1917 r.)

DIAGNOZA to:

„rozpoznanie istoty i uwarunkowań złożonego stanu rzeczy na podstawie jego cech (objawów), w

oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości panujących w danej dziedzinie". (S. Ziemski)

„oznacza zebranie w odpowiedni sposób danych, które wymagają interpretacji, oceny, a następnie określenie badanego złożonego stanu rzeczy, co odróżnia diagnozę od prostego zbierania informacji i ich porządkowania" (E. Mazurkiewicz)

·                     zebranie potrzebnych danych

·                     krytyczne opracowanie danych w drodze rozumowania

Z definicji tej jasno wynika, że mamy do czynienia z dwiema podstawowymi czynnościami diagnostycznymi, a są to:

·      zebranie w odpowiedni sposób danych, które wymagają interpretacji

·      określenia na ich podstawie badanego stanu rzeczy

„Postawienie hipotezy dającej podstawę do zmiany stanów faktycznych, ustalonych na podstawie wyczerpującego opisu i oceny badanych sytuacji empirycznych (A. Podgórecki)

ZŁOŻONA STRUKTURA DIAGNOZY - DIAGNOZA PEŁNA - ROZWINIĘTA (S. Ziemski)

„rozpoznanie na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości badanego złożonego stanu rzeczy przez przyporządkowanie go do typu albo gatunku, przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie fazy obecnej oraz przewidywanie rozwoju"

(S. Ziemski, s. 212)

DIAGNOZY CZĄSTOWE (ASPEKTY DIAGNOZY)

1.      diagnoza klasyfikacyjna - odpowiada na pytanie Do jakiego znanego typu należy badany stan rzeczy?

2.      diagnoza genetyczna - odpowiada na pytanie jaki ciąg zdarzeń doprowadził do stanu obecnego? jakie są przyczyny badanego stanu rzeczy?

3.      diagnoza znaczenia dla całości - odpowiada na pytanie jakie znaczenie dla całości, w której znajduje się dany przedmiot czy proces ma jego stan obecny?

4.                  diagnoza fazy - odpowiada na pytanie w jakiej fazie rozwoju znajduje się ten stan?

5.      diagnoza rozwojowa (prognostyczna) - odpowiada na pytanie w co ten stan rozwinie się w przyszłości?

Typy diagnoz:

1.              diagnoza przyporządkowująca (identyfikacyjna)do gatunku lub typu - określa czym jest
dane zjawisko, na podstawie literatury fachowej lub i doświadczenia zalicza się badany stan
rzeczy do danego typu lub gatunku.

·                     przyporządkowująca klasyfikacyjna

o                   najbardziej rozwinięta w naukach przyrodniczych (np. botanice, zoologii) ze względu na konieczność znalezienia w badanych przedmiotach, gatunkach cech specyficznie istotnych i zarazem podstawowych pozwalających odróżnić dany gatunek od drugiego

o                   diagnoza ta posiada sztywne bariery (obowiązuje posiadanie lub nie posiadanie pewnych cech przez gatunki)

·                     przyporządkowująca typologiczna

o                   znajduje zastosowanie w naukach społecznych, humanistycznych i częściowo przyrodniczych (np. psychologii, socjologii, literaturze, pedagogice, medycynie, archeologii)

o                   charakteryzuje się dużymi walorami opisowymi i wyjaśniającymi

o                   nie ma tak sztywnych barier j ak diagnoza klasyfikacyjna

·                     Do jakiego znanego typu należy badany stan rzeczy?

2.              diagnoza genetyczna (kauzalna) - przyczynowe wyjaśnienie badanego zjawiska przez
odkrycie jego uwarunkowań, przyczyn

o                   pozwala wyjaśnić rozwój danego procesu, czy stanu badanego przedmiotu

o                   ujawnia ciąg rozwojowy, który doprowadził do stanu obecnego

o                   niezbędna jest do podjęcia właściwego leczenia

·                     Jakie są przyczyny badanego stanu rzeczy?

3.              diagnoza znaczenia (celowościowa, teleołogiczna) - określa, jakie znaczenie ma pojedynczy
składnik badanego stanu rzeczy dla całości tego stanu rzeczy

o          wyjaśnia jakie zmiany w funkcjonowaniu układu całości wywołuje dany proces, czy stan rzeczy i jak całość na niego oddziałuje

·                     Jakie ma znaczenie dany pojedynczy składnik badanego stanu rzeczy dla całości badanego
stanu?

4.              diagnoza fazy - określa w jakiej fazie znajduje się badany stan rzeczy, jest to rozpoznanie
stadium badanego zjawiska

o                   znajduje zastosowanie w rozwijających się dynamicznie zjawiskach, organizmach, psychikach, zbiorowiskach ludzkich, chorobach gdzie ustalenie fazy pozwala określić stopień rozwoju badanych procesów i stanowi podstawę do przewidywania dalszego ich rozwoju

·                   W jakiej fazie przebiegu znajduje się badany stan rzeczy?

5.   diagnoza rozwojowa (prognostyczna) - opisuje, jak będzie rozwijać się dany proces, co byłoby gdyby pozostawić go samemu sobie, a co osiągniemy kierując nim

o                   przewidywanie dalszego rozwoju badanego procesu, czy stanu rzeczy

o                   opiera się na poprzednich etapach - częściach diagnozy i jest ich bezpośrednim

wynikiem

o                   na podstawie przeszłych stadiów, wnioskuje się o rozwoju stadiów przyszłych

·                   Jak dalej będzie rozwijał się badany stan rzeczy?

·                   Nie w każdym przypadku diagnozowania występują wszystkie aspekty diagnozy rozwiniętej

·                   Nie w każdym przypadku wszystkie sąjednakowo ważne i znaczące

·                   Dwa etapy powinny wystąpić zawsze!

o                   diagnoza klasyfikacyjna (niezbędne jest zaklasyfikowanie danego stanu rzeczy)

o                   diagnoza genetyczna (wyjaśnienie uwarunkowań istniejącego stanu rzeczy) Zanim podejmiemy działalność praktyczną należy:

1.  wstępnie  rozpoznać  sytuację,   aby  uzyskać  odpowiedź  dotyczącą istnienia  i   kierunków rozbieżności między tym, co złożone - co być powinno i tym co rzeczywiste - co jest faktyczne

W diagnozie chodzi przede wszystkim o:

·                     odkrycie czynników

·                   odkrycie związków przyczynowych między czynnikami, które kształtują analizowaną sytuację

·                   jeśli to konieczne wskazanie sposobów zmiany tej sytuacji

Celem studiów diagnostycznych jest:

·                   opis tego co jest

·                   wykrycie, dlaczego to coś jest

·                   co może w związku z tym być zrobione (A. Podgórecki)

Diagnoza w szerszym - pełnym znaczeniu, obejmuje następujące, wzajemnie warunkujące się etapy. Etapy diagnozy wg Podgóreckiego:

1.      Opis - zestawienie danych empirycznych, co do których zachodzi ewentualność postępowania celowościowego

2.      Ocena - zastosowanie ocen związane jest z zebranymi danymi empirycznymi, co pozwala na porównanie istniejących stanów rzeczy z postulowanymi lub niechcianymi, czyli wyrażenia aprobaty czy dezaprobaty badanych stanów, określenia rozbieżności miedzy istniejącymi stanami a jakimiś układami odniesienia np. celami

3.                  Konkluzja - stwierdzenie potrzeby podjęcia postępowania celowościowego lub jej brak

4.                  Tłumaczenie - wyjaśnienie genetyczne, przyczynowego istniejącego stanu rzeczy

5.      Postulowanie - zobrazowanie tych stanów, które mają być realizowane, zreferowane bądź usunięte

6.      Stawianie hipotez - tj. swoistych twierdzeń dotyczących związku miedzy projektem a czynnikiem przyczynowym

Diagnoza w znaczeniu węższym obejmuje pierwsze cztery etapy.

Podsumowanie:

Cel diagnozy:

·                    opis (zjawiska należy opisywać takimi, jakimi one są, a nie, jakimi być powinny lub spodziewamy się, że będą)

·                    wyjaśnienie

·                    przewidywanie przebiegu zjawisk

·                    kierowanie zjawiskami

Poznanie diagnostyczne opiera się na dwóch głównych elementach (filarach):

·                     doświadczeniu - gromadzi dane empiryczne, które stanowią postawę opisu

·                     rozumowaniu (wiedzy)

Opis możliwie wielostronny cech i objawów danego zjawiska, uzyskany w drodze obserwacji, badań specjalnych i eksperymentów, ma na celu zebranie danych, dotyczących badanego przedmiotu i jego otoczenia. Stanowią one podstawę dalszych rozumowań prowadzących do diagnozy.

Podział diagnozy z uwzględnieniem kryterium celu badań (rodzaje problemów: poznawcze i decyzyjne)

1.              diagnoza poznawcza - odpowiada na pytanie jak jest? i polega na opisie badanej rzeczywistości na
podstawie badań empirycznych lub (i) studiów teoretycznych literatury z danego zakresu.

·                     wykrycie zgodności lub niezgodności faktu z teorią

·                     sprawdzenie (weryfikacja, falsyflkacja) danej teorii z teoriami alternatywnymi

o                   sytuacja, gdy pedagog podejmuje badanie aby sprawdzić skuteczność stosowania określonej metody działania pedagogicznego

o                                            ...