Sprawa 222/86
WYROK TRYBUNAŁU
z dnia 15 października 1987 r.[1]
Union nationale des entraîneurs et cadres techniques professionnels du football (Unectef)
przeciwko Georgesowi Heylensowi i innym
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierowany: przez tribunal de grande instance de Lille)
Swobodny przepływ pracowników – Równoważność dyplomów – Trener sportowy
W sprawie 222/86,
wniosek skierowany do Trybunału w trybie art. 177 Traktatu EWG przez tribunal de grande instance (sąd okręgowy), w Lille, (ósma izba karna), o wydanie, w sporze zawisłym przed tym sądem między
Union nationale des entraîneurs et cadres techniques professionnels du football (Unectef) (Krajowy Związek Trenerów i Zawodowego Personelu Technicznego Piłki Nożnej (Unectef), związkiem zawodowym z siedzibą w Paryżu, z jednej strony,
a
- Georgesem Heylensem, trenerem piłki nożnej, zamieszkałym w La Madeleine (Francja),
- Jacques’em Dewailly, prezesem – dyrektorem generalnym spółki akcyjnej z kapitałem publiczno-prywatnym “Lille Olympic Sporting Club”, zamieszkałym w Villeneuve-d’Ascq (Francja),
- Jacques’em Amyot, dyrektorem generalnym tej samej spółki, zamieszkałym w Templemars (Francja)
- Rogerem Deschodtem, dyrektorem generalnym tej samej spółki, zamieszkałym w Faches –Thumesnil, z drugiej strony,
orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie wykładni art. 48 Traktatu EWG,
TRYBUNAŁ
w składzie:
MM. Mackenzie Stuart, prezes, G. Bosco, O. Due, J. C. Moitinho de Almedia oraz G. C. Rodríguez Iglesias, prezesi izb, T. Koopmans, U. Everling, K. Bahlmann, Y. Galmot, C. Kakouris, R. Joliet, T. F. O’Higgings oraz F. Schockweiler, sędziowie,
rzecznik generalny: M. G. F. Mancini
sekretarz: M. J. A. Pompe, zastępca sekretarza
uwzględniając uwagi przedstawione:
- w imieniu Union nationale des entraîneurs et cadres techniques professionnels du football (dalej jako “Unectef”), powoda w postępowaniu głównym, przez J.-J. Bertranda w procedurze pisemnej i ustnej,
- w imieniu Georgesa Heylensa, Jacques’a Dewailly, Jacques’a Amyot i Roger Deschodt, strony pozwanej w postępowaniu głównym, przez G. Doussota, w procedurze pisemnej i ustnej,
- w imieniu rządu Republiki Francuskiej, przez G. Guillaume w postępowaniu pisemnym,
- w imieniu rządu Królestwa Danii, przez L. Mikaelsena, w postępowaniu pisemnym oraz przez Joergena Molde, radcę prawnego przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych, w postępowaniu ustnym,
- w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich, przez J. Griesmara w postępowaniu pisemnym i postępowaniu ustnym,
uwzględniając sprawozdanie na rozprawy uzupełnione w związku z procedurą ustną z dnia 31 marca 1978 r.
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego, przedstawioną na rozprawie w dniu 18 czerwca 1987 r.,
wydaje następujący
WYROK
1. Orzeczeniem z dnia 4 lipca 1986 r., które wpłynęło do Trybunału dnia 18 sierpnia 1986 r., tribunal de grande instance w Lille, skierował do Trybunału w trybie art. 177 Traktatu EWG pytanie prejudycjalne w sprawie wykładni art. 48 Traktatu EWG.
2. Pytanie to zostało podniesione w ramach sprawy karnej z oskarżenia prywatnego wniesionego przez Union nationale des entraîneurs et cadres techniques professionnels du football przeciwko Georgesowi Heylensowi, trenerowi piłki nożnej oraz Jacques’owi Dewailly, Jacques’owi Amyot i Rogerowi Deschodt, zarządzającym spółki akcyjnej z kapitałem publiczno-prywatnym “Lille Olympic Sporting Club”, za naruszenie, w charakterze odpowiednio sprawcy i współsprawców, przepisów ustawy francuskiej nr 84 – 610, z dnia 16 lipca 1984 r., o organizowaniu i promowaniu zajęć fizycznych i sportowych (Journal Officiel de la République Française z dnia 17.7.1984 r.) i art. 259 francuskiego kodeksu karnego dotyczącego przywłaszczenia tytułu.
3. Z akt sprawy wynika, że we Francji dostęp do zawodu trenera piłki nożnej jest uwarunkowany posiadaniem krajowego dyplomu trenera piłki nożnej lub zagranicznego dyplomu, który został uznany jako równoważny na mocy decyzji właściwego członka rządu, po wydaniu opinii komisji specjalnej.
4. Oskarżony w postępowaniu głównym, Georges Heylens jest obywatelem belgijskim posiadającym belgijski dyplom trenera piłki nożnej, który został zatrudniony przez “Lille Olympic Sporting Club” jako trener zawodowej drużyny piłkarskiej tego klubu. Wniosek o uznanie równoważności belgijskiego dyplomu został odrzucony na mocy decyzji właściwego członka rządu, w uzasadnieniu której powoływano się na nieprzychylną opinię wydaną przez specjalną komisję, która nie zawierała uzasadnienia. Ponieważ Georges Heylens wykonywał swój zawód, związek zawodowy trenerów piłki nożnej wystąpił z powództwem przeciwko niemu jak również przeciwko zarządzającym spółką, którzy go zatrudnili, do sądu karnego w Lille.
5. Z uwagi na wątpliwości dotyczące zgodności ustawodawstwa francuskiego z przepisami dotyczącymi swobodnego przepływu pracowników, tribunal de grande instance w Lille (ósma izba karna) zawiesił postępowanie do chwili wydania przez Trybunał orzeczenia w trybie prejudycjalnym na następujące pytanie:
“Czy fakt, że dla wykonywania za wynagrodzeniem funkcji trenera drużyny sportowej (art. 43 ustawy z dnia 16 lipca 1984 r.), istnieje wymóg posiadania francuskiego dyplomu lub zagranicznego dyplomu uznanego jako równoważny przez komisję wydającą opinię bez uzasadnienia, od której nie jest przewidziane odwołanie, stanowi ograniczenie swobodnego przepływu pracowników, określonego w art. 48 –51 Traktatu EWG, w przypadku braku dyrektywy mającej zastosowanie do tego zawodu?”
6. W celu pełniejszego zapoznania się z okolicznościami sprawy, przebiegiem postępowania oraz uwagami przedstawionymi na mocy art. 20 protokołu w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości EWG, odsyła się do sprawozdania na rozprawę Okoliczności te zostały wzięte pod uwagę jedynie w zakresie niezbędnym dla rozumowania Trybunału.
7. Pytanie podniesione przed sądem krajowym zmierza w istocie sprawy do ustalenia czy, jeżeli w Państwie Członkowskim, dostęp do zawodu wykonywanego za wynagrodzeniem uwarunkowany jest posiadaniem dyplomu krajowego lub dyplomu zagranicznego uznawanego za równoważny, zasada swobodnego przepływu pracowników zawarta w art. 48 Traktatu wymaga, aby od decyzji odmawiającej pracownikowi, który jest obywatelem innego Państwa Członkowskiego, uznania równoważności dyplomu wydanego przez Państwo Członkowskie, którego jest on obywatelem, można było wnieść odwołanie na drodze sądowej oraz aby zawierała ona uzasadnienie.
8. Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy przypomnieć, że art. 48 Traktatu wprowadza w życie, w odniesieniu do pracowników, podstawową zasadę zawartą w art. 3 lit. c) Traktatu, który stanowi, że w celu realizacji zadań określonych w art. 2, działalność Wspólnoty obejmuje zniesienie, między Państwami Członkowskimi, przeszkód w swobodnym przepływie osób i usług (zob. wyrok z dnia 7 lipca 1976 r. w sprawie 118/75 Watson, Zb.Orz. str. 1185).
9. W zastosowaniu ogólnej zasady wymienionej w art. 7 Traktatu zgodnie, z którą dyskryminacja ze względu na przynależność państwową jest zakazana, art. 48 ma na celu zniesienie istniejących w ustawodawstwach Państw Członkowskich przepisów, które w odniesieniu do zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy, nakładają na pracownika będącego obywatelem innego Państwa Członkowskiego surowsze traktowanie lub stawiają go w niekorzystnej sytuacji prawnej lub faktycznej w porównaniu z sytuacją własnego obywatela w tych samych okolicznościach (zob. wyrok z dnia 28 marca 1979 r. w sprawie 175/78 Saunders, Zb.Orz. str. 1129).
10. W przypadku braku harmonizacji warunków dostępu do zawodu, Państwa Członkowskie są uprawnione do określenia umiejętności i kwalifikacji niezbędnych w celu wykonywania tego zawodu oraz do wymagania przedstawienia dyplomu zaświadczającego posiadanie tych umiejętności i kwalifikacji .
11. Jednakże, jak orzekł Trybunał w swoim wyroku z dnia 28 czerwca 1977 r. (sprawa 11/77 Richard Hugh Patrick, Zb.Orz. str. 1199), prawny wymóg, w różnych Państwach Członkowskich, odnoszący się do posiadania dyplomów dotyczących dostępu do niektórych zawodów, stanowi ograniczenie w skutecznym wykonywaniu swobody zagwarantowanej na mocy Traktatu, którego zniesienie musi być ułatwione przez dyrektywy mające na celu wzajemne uznawanie dyplomów, świadectw i innych tytułów. Jak orzekł Trybunał w tym samym wyroku, okoliczność, że dyrektywy te nie zostały jeszcze przyjęte, nie uprawnia Państwa Członkowskiego do odmowy korzystania z tej swobody osobie podlegającej prawu wspólnotowemu, jeżeli swoboda ta może być zapewniona w tym Państwie Członkowskim, w szczególności dlatego, że przepisy ustawowe i wykonawcze tego Państwa pozwalają na uznawanie równoważnych dyplomów zagranicznych.
12. Ponieważ swobodny przepływ pracowników stanowi jeden z podstawowych celów Traktatu, obowiązek zapewnienia swobodnego przepływu na podstawie obowiązujących krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych wynika, jak orzekł Trybunał w swoim wyroku z dnia 28 kwietnia 1977 r. (sprawa 71/76 Thieffry, Zb.Orz. str. 765), z art. 5 Traktatu, zgodnie z którym Państwa Członkowskie zobowiązane są podjąć wszelkie właściwe środki, ogólne lub szczególne, w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatu oraz powstrzymać się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów Traktatu.
13. Wobec obowiązku uzgodnienia wymogu kwalifikacji niezbędnych do wykonywania określonego zawodu z wymaganiami swobodnego przepływu pracowników, postępowanie dotyczące uznawania równoważności musi pozwolić organom krajowym upewnić się w sposób obiektywny, że zagraniczny dyplom potwierdza, umiejętności i kwalifikacje jego posiadacza co najmniej równe, jeśli nie identyczne z tymi, które są potwierdzone dyplomem krajowym. Ta ocena równoważności zagranicznych dyplomów musi być dokonana wyłącznie w świetle poziomu umiejętności i kwalifikacji, które dyplom ten pozwala domniemywać w stosunku do jego posiadacza, uwzględniając charakter i czas trwania studiów oraz szkoleń, których ukończenie potwierdza.
14. Ponieważ swobodny dostęp do zatrudnienia stanowi prawo podstawowe przyznane przez Traktat indywidualnie każdemu pracownikowi Wspólnoty, istnienie sądowego środka odwoławczego przeciwko każdej decyzji organu krajowego odmawiającej możliwości korzystania z tego prawa jest zasadnicze dla zapewnienia każdej osobie skutecznej obrony swoich praw. Jak orzekł Trybunał w swoim wyroku z dnia 15 maja 1986 r. (sprawa 222/84 Johnston, Zb.Orz. str. 1651, 1663), wymóg ten stanowi ogólną zasadę prawa wspólnotowego, która wynika z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla Państw Członkowskich oraz która została zawarta w art. 6 i 13 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
15. Skuteczność kontroli sądowej, która powinna odnosić się do zgodności z prawem podstaw zaskarżonej decyzji wymaga, ogólnie, aby sąd do którego skierowana jest sprawa, mógł żądać od właściwego organu przedstawienia tych podstaw. Niemniej jeżeli, jak w tym przypadku, chodzi bardziej o kwestię zapewnienia skutecznej ochrony prawa podstawowego przyznanego przez Traktat pracownikom Wspólnoty, należy również umożliwić tym pracownikom obronę tego prawa w możliwie jak najlepszych warunkach oraz przyznać możliwość decydowania, przy pełnej znajomości rzeczy, czy korzystne jest dla nich wniesienie sprawy do sądu. Z powyższego wynika, że w podobnych okolicznościach, właściwy organ zobowiązany jest do powiadomienia ich o podstawach, na których opiera się jego odmowa bądź w samej decyzji bądź w późniejszym powiadomieniu sporządzonym na ich wniosek.
16. Wspomniane wymagania prawa wspólnotowego, czyli istnienie sądowego środka odwoławczego oraz obowiązek uzasadnienia, biorąc pod uwagę ich celowość dotyczą jedynie decyzji sensu stricto, odmawiających uznania równoważności, nie obejmują natomiast opinii i innych aktów powstałych podczas etapu przygotowawczego i postępowania wyjaśniającego.
17. Należy zatem odpowiedzieć na pytanie podniesione przez tribunal de grande instance, Lille, że jeżeli w Państwie Członkowskim, dostęp do zawodu wykonywanego za wynagrodzeniem uwarunkowany jest posiadaniem dyplomu krajowego lub dyplomu zagranicznego uznawanego za równoważny, zasada swobodnego przepływu pracowników zawarta w art. 48 Traktatu wymaga, aby od decyzji odmawiającej pracownikowi, który jest obywatelem innego Państwa Członkowskiego, uznania równoważności dyplomu wydanego przez Państwo Członkowskie, którego jest on obywatelem, można było wnieść odwołanie na drodze sądowej pozwalające na sprawdzenie jej zgodności z prawem wspólnotowym oraz aby zainteresowany mógł zapoznać się z uzasadnieniem dotyczącym podstaw tej decyzji.
Koszty
18. Koszty poniesione przez rząd Republiki Francuskiej, przez rząd Królestwa Danii oraz przez Komisję Wspólnot Europejskich, które przedłożyły Trybunałowi swoje uwagi, nie podlegają zwrotowi. Dla stron postępowania głównego niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem krajowym, zatem do tego sądu należy zasądzenie kosztów.
Na tej podstawie,
w odpowiedzi na pytania skierowane przez tribunal de grande instance w Lille na mocy orzeczenia z dnia 4 lipca 1986 r., orzeka, co następuje:
Jeżeli w Państwie Członkowskim, dostęp do zawodu wykonywanego za wynagrodzeniem uwarunkowany jest posiadaniem dyplomu krajowego lub dyplomu zagranicznego uznawanego za równoważny, zasada swobodnego przepływu pracowników zawarta w art. 48 Traktatu wymaga, aby od decyzji odmawiającej pracownikowi, który jest obywatelem innego Państwa Członkowskiego, uznania równoważności dyplomu wydanego przez Państwo Członkowskie, którego jest on obywatelem, można było wnieść odwołanie na drodze sądowej, pozwalające na sprawdzenie jej zgodności z prawem wspólnotowym oraz aby zainteresowany mógł zapoznać się z uzasadnieniem dotyczącym podstaw tej decyzji.
Mackenzie Stuart Bosco Due Moitinho de Almedia Rodríguez Iglesias
Koopmans Everling Bahlmann
Galmot Kakouris Joliet O’Higgins Schockweiler
Ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu, dnia 15 października 1987 r.
P. Heim G. Bosco
Sekretarz Prezes izby
[1] Język postępowania: francuski
Joanat