Leszek Ca�ka Poczta elektroniczna Wst�p Poczta elektroniczna, dzi�ki b�yskawicznemu rozwojowi sieci "Internet", oraz upowszechnieniu komputer�w osobistych, sta�a si� codziennym narz�dziem pracy wielu os�b na ca�ym �wiecie. W Polsce pocz�tkowo jej dobrodziejstwa doceni� mog�a tylko kadra niekt�rych uczelni technicznych, szybko jednak trafi�a do uniwersytet�w, biur, firm du�ych i ma�ych, coraz cz�ciej korzystaj� z niej tak�e osoby prywatne. Nie jest to bynajmniej kr�tkotrwa�a moda. Popularno�� poczty elektronicznej wynika g��wnie z jej trzech zalet: szybko�ci, niezawodno�ci i ceny. Szybko�� rzeczywi�cie jest imponuj�ca - od momentu wys�ania wiadomo�ci do jej odbioru mija kilka, do kilkudziesi�ciu sekund. I nie ma znaczenia w jakim kraju mieszka adresat! W dodatku niewielki miesi�czny abonament jest sta�y i nie zale�y zupe�nie od tego, jak wiele list�w wysy�amy. Przyczyn� niezawodno�ci wreszcie s� podstawowe za�o�enia Internetu, kt�ry pwsta� jako sie� ameryka�skiej armii (nazywa� si� wtedy ARPANET), i dopiero z czasem straci� sw�j militarny charakter. Nawet je�li list nie dotrze do adresata, poniewa� op. awarii uleg� jego komputer, b�yskawicznie zostaniemy o tym ostrze�eni i b�dziemy mogli spr�bowa� wys�a� list p�niej. Wierzymy, �e po przeczytaniu niniejszej ksi��ki dostrze�esz, drogi Czytelniku, jeszcze jedn� zalet� internatowej poczty elektronicznej - prostot�. Jeste�my przekonani, �e ju� wkr�tce wys�anie wiadomo�ci poczt� elektroniczn� stanie si� dla Ciebie r�wnie naturalne jak naklejenie znaczka na papierow� kopert�, nawet je�li nie interesujesz si� Internetem i komputerami. Wystarczy, �e przeczytasz trzy pierwsze rozdzia�y, w kt�rych poznasz gar�� podstawowych poj�� informatycznych (te, kt�re rzeczywi�cie b�d dla Ciebie wa�ne), po czym przejdziesz do rozdzia�u po�wi�conego obs�udze programu pocztowego, kt�ry posiadasz. Na pocz�tku tych rozdzia��w dowiesz si�, jak wys�a� list, a tak�e przeczyta�, zachowa� lub skasowa� otrzymane wiadomo�ci. Dalej znajdziesz informacje o mniej wa�nych funkcjach programu, kt�re jednak sprawi�, �e obs�uga nawet du�ej korespondencji stanie si� dla Ciebie prosta i niestresuj�ca. W rozdzia�ach nast�pnych dowiesz si� jak w pe�ni wykorzysta� swoje konto pocztowe (rozdzia� o listach dyskusyjnych, oraz e-mailowym archie i itp), zapewni� sobie pe�n� tajemnic� korespondencji (szyfrowanie za pomoc� programu PGP), czy te� wys�a� anonimowy list (tzw. anonymous remailers). S�dzimy, �e informacje te zainteresowa� mog� nawet osoby uwa�aj�ce si� za internatowe wygi. W ksi��ce zrezygnowali�my z formalnego j�zyka, nie poruszamy tak�e spraw dotycz�cych technicznej strony systemu internatowej poczty elektronicznej, poniewa� naszym g��wnym za�o�eniem by�o nauczenie czytelnika nie maj�cego wykszta�cenia informatycznego, a nawet nie interesuj�cego si� informatyk�, efektywnej pracy z poczt� elektroniczn�. Rozdzia� 1. Og�lne wiadomo�ci o poczcie elektronicznej Poczta elektroniczna, cho� dzia�aj�ca dzi�ki po��czonym w sie� komputerom, nie jest bynajmniej dziedzin� zarezerwowan� dla informatyk�w. Wr�cz przeciwnie, wi�kszo�� jej u�ytkownik�w to ludzie innych profesji, kt�rzy o komputerach posiadaj� jedynie podstawow� wiedz�, zawieraj�c� si� w znajomo�ci zasad korzystania z systemu operacyjnego posiadanego komputera, edytora tekstu i ewentualnie innych program�w wykorzystywanych w pracy zawodowej. Takich w�a�nie wiadomo�ci i umiej�tno�ci oczekujemy od osoby pagn�cej nauczy� si� korzystania z poczty elektronicznej. Zak�adamy tak�e, �e u�ywasz komputera klasy PC z systemem operacyjnym Windows, lub systemu UNIX (terminala lub komputera PC pracuj�cego jako terminal). W ksi��ce opisujemy najpopularniejsze programy pocztowe dla tych system�w, je�li jednak posiadasz program, o kt�rym nie wspominamy, to z pewno�ci� r�wnie� nauczysz si� go u�ywa�, por�wnuj�c z programami opisanymi i odrobin� eksperymentuj�c. Czynno�ci wykonywane za pomoc� program�w pocztowych Najcz�ciej wykonywane w programach pocztowych czynno�ci to: - edycja tre�ci listu; - wysy�anie listu; - czytanie nadchodz�cych list�w; - odpowiadanie na list; - przekazywanie listu; - zachowywanie listu; - kasowanie listu. Czynno�ci te s� na tyle podstawowe, �e powiniene� umie� je wykona� za pomoc� u�ywanego przez Ciebie programu. Przyda Ci si� prawdopodobnie umiej�tno�� do��czania plik�w do listu oraz zapisywanie plik�w otrzymanych w li�cie. Du�ym udogodnieniem wi�kszo�ci program�w jest mo�liwo�� prowadzenia ksi��ki adresowej, a tak�e automatyczne do��czanie podpisu. Adresowanie list�w Adresy Adres internatowy sk�ada si� zawsze z dw�ch cz�on�w rozdzielonych znakiem @ (zwanym czasem ma�p�). Pierwszy cz�on to nazwa konta u�ytkownika, zazwyczaj jest to jaki� skr�t imienia i nazwiska, nazwa firmy, czasem pseudonim. Zdarza si�, �e jest to nic nie m�wi�cy ci�g liter i cyfr. Najprostszym sposobem poznania nazwy konta osoby, do kt�rej zamierzamy wys�a� wiadomo��, jest zapytanie si� jej o to. Je�li nie jest to mo�liwe, a znamy adres komputera, na kt�rym dana osoba posiada konto, mo�emy wys�a� list z zapytaniem na adres "postmaster@nazwa_komputera". "Postmaster" to konto obecne na wi�kszo�ci mazyn przy��czonych do Internetu, obs�ugiwane przez administracj� danego systemu. Druga cz�� adresu to adres komputera, na kt�rym konto si� znajduje. Prawdziwymi adresami maszyn w Internecie s� tzw. adresy IP, kt�re sk�adaj� si� z czterech liczb z zakresu od 0 do 255, rozdzielonych kropkami. Pos�ugiwanie si� czym� takim jest bardzo niewygodne, dlatego u�ywa si� zazwyczaj nazw domenowych DNS, w kt�rych trudne do zapami�tania przez ludzi liczby s� zast�pione wyrazami. Obie formy s� do przyj�cia przez ka�dy program pocztowy. Znaczenie poszczeg�lnych p�l adresowych W listach wysy�anych poczt� elektroniczn� znajduje si� nag��wek, sk�adaj�cy si� mi�dzy innymi z kilku p�l adresowych. W ka�dym (poza nadawc�) mo�e znajdowa� si� kilka r�nych adres�w, oddzielonych przecinkami. Ich znaczenie jest nast�puj�ce: - "From": - adres nadawcy; -:"To": - adres osoby (os�b), do kt�rej wysy�amy list; - "CC": - (ang. "Carbon Copy") adres os�b, kt�re otrzymaj� kopie listu; - "BCC": - (ang. "Blind Carbon Copy") niekt�re programy umo�liwiaj� umieszczenie tu adres�w os�b, kt�re otrzymaj� kopie list�w; pole to r�ni si� tym od "CC":, �e jest niewidoczne u odbiorcy, wi�c nie wie on (tak, jak i zwyk�y adresat), kto jeszcze m�g� dosta� t� "�lep�" kopi�. Sytuacje awaryjne �le wype�nione pola adresowe Je�li �le wype�nimy pole nadawcy, to, podobnie jak w tradycyjnej poczcie, list zostanie nam zwr�cony (tyle, �e szybciej). Z�e wype�nienie pola adresowego mo�e polega� na pomy�ce przy wpisywaniu nazwy konta osoby, do kt�rej piszemy, lub b��dnej nazwie jej komputera (zwanego cz�sto hostem). Wyja�ni to odpowiedni komunikat w zwrotnym li�cie. W pierwszym przypadku: User unknown (czyli u�ytkownik nieznany), w drugim: Host not found (komputer nie znaleziony). Oto przyk�ady list�w zwr�conych z opisanych powod�w: Rysunek 1.1. List zwr�cony - User unknown. Rysunek 1.2. List zwr�cony - Host not found. Inne b��dy Elektroniczny list mo�e nie dotrze� do adresata r�wnie� z innych wzgl�d�w. Niestety, nie mo�na wykluczy� sytuacji, w kt�rej nie zostaniemy o tym nawet powiadomieni listem zwrotnym, cho� takie rzeczy zdarzaj� si� bardzo rzadko. Najcz�stsze przyczyny to: - nieczynny komputer odbiorcy (z powodu awarii lub po prostu wy��czony; niekt�re firmy wy��czaj� komputery na noc); - problemy z systemem nazw domenowych DNS. Jak ju� wspomnieli�my, zazwyczaj dowiadujemy si� o niedostarczeniu listu do odbiorcy, otrzymuj�c list zwrotny. Je�li jednak zale�y nam na stuprocentowej pewno�ci, �e list dotar� do celu i jego tre�� nie zosta�a zagubiona, mo�emy podj�� nast�puj�ce �rodki ostro�no�ci: - przed wys�aniem list zapisujemy do pliku; mo�emy po prostu przygotowa� wiadomo�� w edytorze tekst�w, zapisa� j� do pliku, a ten do��czy� do wiadomo�ci; - w polu "BCC" lub "CC" wpisujemy sw�j adres - otrzymamy kopi� listu; wi�kszo�� program�w pocztowych robi co� takiego automatycznie, umieszczaj�c kopi� listu w folderze nazwanym np. "sent-mail" (poczta wys�ana); - je�li list jest bardzo wa�ny, popro� jego adresata o potwierdzenie odbioru; trzeba sobie zdawa� spraw� z tego, �e mo�e on by� op. na urlopie - w takim razie powinien uruchomi� program vacation, lecz nie wszyscy to robi�. Przesy�anie plik�w w listach Protok� SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) odpowiedzialny za przekazywanie poczty w Internecie zosta� stworzony dawno temu. Nie pomy�lano wtedy o tym, �e przydatn� funkcj� elektronicznej poczty by�oby przesy�anie do��czonych do listu plik�w binarnych (program�w, plik�w z grafik� itp.). Rozwi�zywano ten problem stosuj�c program uuecode, kt�ry przekszta�ca� plik binarny na tekstowy (czyli zawieraj�cy jedynie znaki drukowalne). W takiej postaci mo�na go by�o przes�a� poczt�, po czym zdekodowa� (przywr�ci� pierwotn� posta�) za pomoc� programu "uudecode". Aby to zobrazowa�, pos�u�ymy si� przyk�adem. Powiedzmy, �e musimy przes�a� plik "plik.bin". Przekszta�camy go do postaci tekstowej za pomoc� polecenia: uuencode plik.bin <plik.bin >plik.txt otrzymujemy plik "plik.txt". Mo�emy go nast�pnie wys�a�, wstawiaj�c do tre�ci wiadomo�ci. Odbiorca zapisuje go do pliku, po czym dekoduje poleceniem: uudecode plik.txt. Po wykonaniu tego polecenia utworzony zostaje plik "plik.bin". Jak wida�, nie jest to zbyt wygodne. Dlatego nowe programy wykorzystuj� standard MIME (Multipurpose Internet Mail Exchange) rozszerzaj�cy mo�liwo�ci poczty Internetowej. W tym wypadku pliki binarne s� tak�e konwertowane na tekstowe (aby zapewni� prawid�ow� ...
piewca