Słowniczek wyrazów i zwrotów łacinskich.txt

(78 KB) Pobierz
S�OWNICZEK WYRAZ�W I ZWROT�W �ACI�SKICH
ub antiquo � od  dawna
ab  caricas  Atticas �  dla   fig   attyckich
ab  extra � z  zewn�trz
ab   invicem �   wzajemnie
abominationem  naturalem  �  wrodzony  wstr�t
abrennuntiat  �  odmawia
absolute � kategorycznie,  stanowczo,  na  pewno
absolutissime  �  najzupe�niej
absolutum   dominium   �   rz�dy   absolutne
ab utrinque � przez  obie strony;  cokolwiek ab  utrimgue praetensionum wy-
nika�   mog�o   �   jakiekolwiek   pretensje   mog�yby   wynika�   z   obu   stron.
ab utriuque � z  obu stron
accelerare � przy�pieszy�
accesserunt   �   przyst�pili
accessit � przyst�pi�
accessit  crudelitas � przy��czy�o  si�  okrucie�stwo
accessus � wst�p
accussat   �   obwinia
a consortio � od  towarzystwa
actiones � uczynki
activitas �  dzielno��   (activitatem � 4  przypadek)
actus meritorius � czyn  chwalebny,  zas�uga
aemulabantur � wsp�zawodniczyli
a  cunabulis � od  kolebki
ad altiora � do  wy�szych  spraw
adamantina  corda  �  serca   diamentowe
ad Carthaginem � do  Kartagi
ad  communem  societatem �  do   wsp�lnej   spo�eczno�ci
ad  complementum �  dla  uzupe�nienia
ad concilia � do  rad
ad conferenduin � na rozmow�
ad cras � do jutra
ad cras de mane � do jutra  rana
ad  cursum  anno � do  wydarze�  roku
ad debitam formam  � do  w�a�ciwego kszta�tu
ad decursum  anni � do  ko�ca  roku
ad dispositionem consiliorum � do kierownictwa rad
addo � dodaj�
ad effectum � do  skutku
adeo  regum  stipator  inseparabilis  amor  est,   cui  stipendium  clementia  pendi-
tur � mi�o�� jest nieod��cznym stra�nikiem kr�l�w, kt�rej �o�d  wyp�aca
�askawo��
ad essentiam � do  tre�ci
ad eum finem, per quem � do  tego  ko�ca,  przez  kt�ry  by
ad eventum � do  wypadku
ad feliciora  tempora � do  szcz�liwszych  czas�w
ad Galii cantum �� przy �piewie koguta
ad gradum et perfectionem � do stopnia i doskona�o�ci
ad  gubernium  �  do   kierowania
ad humilitatem et submissionem � do upokorzenia i poddania
ad hunc actum � na ten akt
ad  instantiam � za  wstawieniem  si�
ad inmcem � nawzajem
ad   iustum   valorem   �   do   s�usznej   warto�ci;
adlaborabunt � b�d� d��y�
ad locum electionis � na miejsce  elekcji
ad locum facti � na miejscu  uczynku 
ad manus � do  r�k
ad  meridiem  � na   po�udnie
ad metam � do  celu
ad  minimum  �  najmniej                        
ad modernum  statum � do   obecnego  stanu
ad munditiem �  ku  och�d�stwu
ad mutuum amplexum � dla wzajemnego powitania
ad oboedientiam   �   do   pos�usze�stwa
ad occidentem � na  zachodzie
ad  oppugnationem  �  do   obl�enia
ad  opus  belli � na  wojn�
ad personami perditio tua ex te � do osoby: zguba twoja z ciebie
ad pinguem  glaebam �  do  t�ustej  roli
ad praefixum locum � do  naznaczonego miejsca
ad  praesens  �  obecnie
ad praesens elucescunt � teraz wyja�niaj� si�
ad  primam  requisitionem �  na   pierwsze  ��danie
ad primum �- po pierwsze
ad propria � do swoich
ad rationem � na  rachunek
ad  recognoscentiam  � do  rozpoznania
ad regnandum � do panowania
ad  regressum �  do   powrotu
ad rem � do  rzeczy
ad secundam   illationem   �   co   do   drugiego   wniosku
ad septembrem � do  wrze�nia
ad  societatem � do  towarzystwa
ad societatem belli �  do  uczestnictwa  w   wojnie
ad statum anni liuius � do  stanu tego  roku
ad sufficientiam � w  dostatecznej ilo�ci
ad testimonium � do �wiadectwa
ad  tot instantias � na  tyle domaga�
adulterium  �  cudzo��stwo
ad usum � do  u�ytku
advena � przybysz
adversa  � przeciwno�ci
adversitas  �   przeciwno��
adversitates � przeciwno�ci
adversitates fortunae et iniurias caeli � przeciwno�ci losu i srogo�� klimatu
adverso pectore � piersi� naprzeciw
ad victum � do jedzenia,  po�ywienie
ad violentia  media �  do  gwa�townych  �rodk�w
ad vitae tempora proposueram � do ko�ca  �ycia  zamierza�em
avocare et ad societatem � odwo�a� i do wsp�lnego
ad votum � do �lubu
ad votum in fre�uentia � do  �lubu w  obecno�ci
aegrotus,   quam  diu  animam  habet,  spem  habet  �  chory  dop�ki ma   dusz�,
ma  nadziej�
affectus populi � uczucia ludu
afficiunt � dotycz�
afflictio � zmartwienie
ifflictio afflictionem � utrapienie utrapionemu

afflictio  supra  afflictiones � zmartwienie  nad  zmartwieniami
a fine � od ko�ca
agere �  czyni�
agitur � zapowiada   si�
aleam �  kostk�
Alexander! aut  mores, aut nomen mul� � Aleksandrze,  albo  obyczaje,  albo
imi�   odmie�
alias � czyli,  albo
alias haeres � czyli dziedzic
alias in forma � raczej z postaci
alliciebat  dulcedo � n�ci�a  s�odycz
a loci ordinario � u miejscowego  biskupa
alterationes  �  zgryzoty,   zmartwienia
alter  rex �  drugim  kr�lem
alterum � po  wt�re
alterum  tantum, altero tanto � drugie  tyle
amplecti � ogarn��
a natura crudeles � z natury okrutni
a naturom locorum � w naturze miejsca
anni � roku
anno  �  w  roku
annihilat � niweczy
annuebat � przystawa�
annuere �  potakiwa�
anteacta  �  przesz�o��
antecedenti saeculi � dawnego wieku
ante  fores �  przed   drzwiami
antemurale Christianitatis  �  przedmurze  chrze�cija�stwa
ante  omnia  �  przede  wszystkim
ante saecula �  przed wiekami
ante sessionem �� przed  posiedzeniem
ante triduum � przed trzema  dniami
antichristus � antychryst
anticipative  prophetia  � poprzednio  proroctwo
anti�uitates � staro�ytno�ci
antiguo  usu  practicatum �  dawnym   zwyczajem   przyj�te
antistes � biskup
a partibus nostris � po  naszej  stronie
apostrophe � odezwa, zwrot  do kogo�
a potentioribus oppressu desiderat iustitiam � uci�niony  przez mo�nych  pra-
gnie  sprawiedliwo�ci
apparet � wida�
apponemus curam   � do�o�ymy statania
apprecando felicem eventum � �yczenie szcz�liwego  skutku
aequaliter � r�wno
Arcades � Arkadowie
archiepiscopatu Ripensi � arcybiskupstwem rype�skim
a   Republica   �   od  Rzeczpospolitej
argenti �  srebra
arma � bro�,  or�
armis  experiri � broni�   do�wiadczy�
artis amandi magister � mistrz sztuki kochania
a sacrificio missae � od ofiary mszy
a septentrione � od p�nocy
aspirare  � wzdycha�
aspirat �  d��y
assistere � towarzyszy�,  asystowa�
assueverunt � przywykli
assumpsit similitudinem animalis � przybra�o  podobie�stwo  zwierz�cia
astra  �  gwiazdy
asylum � schronienie
attendentiam �  strze�enie,   czuwanie
attendere  �  uwa�a�,  pilnowa�
auctores � sprawcy
auctor lamentorum, profusionum sanguinis et universae in regno miseriae
sprawca p�aczu, rozlewu krwi i powszechnej n�dzy w kr�lestwie
16  Augusti � 16  sierpnia
auri � z�ota
autor mali � sprawca z�a
aversionem � odwr�cenie,  co�  przeciwnego
aversionem  belli �  odwr�cenie  wojny
a vindici manii Dei � m�ciw� r�k� Boga
axioma � zdanie
barbarus � barbarzy�ca
bellandi � wojowania
belli civilis � wojny domowej
belli vicissitudinem �  niestateczno�� wojny
benae mentis � dobrej my�li
bene meritorum � dobrze zas�u�onych
bene   meritum  �   dobrze   zas�u�onego
blandientis fortunae ab  ore populi � pochlebiaj�cej  fortuny  z  ust lud�
bonae spei � dobrej  nadziei
bonae voluntatis � dobrej  my�li,  dobrej  woli,  radzi
bona licita � dobra  dozwolone
bona  regalia �  dobra  kr�lewskie
bonarum partium � za  dobr�  stron�,  dobrego  sposobu my�lenia
bonis modis � w  dobry spos�b
bonis regalibus � dobrami  kr�lewskimi
bono  eventu �  dobrym  skutkiem
bonorum fortunae � maj�tki
bonuni  ��  dobre
bonum  patriae �  dobro   ojczyzny
bonus  animus  in  re  mala  dimidium  est   mali �  dobra  my�l   w  przeciwno�-
ciach to po�owa z�a
bonus interpres � dobry t�umacz
C
caeca  � �lepa
caesariani � cesarscy
caetera  fusius � o  innych   (dom.  rzeczach)   obszerniej
cancellariatus � kancelaryjny
capere � obj��
capita  �  g�owy
capitale � zbrodnia  gard�owa
captivare � schwyta�
captivatio  ex  concilio  � porwanie  za  rad�
causavit � spowodowa�a,   sprawi�a
causis principalitatis  in  integrum   restitutis  �   przy  zupe�nym   przywr�ceniu
spraw do pierwotnego stanu
cedant in  commodum Reipublice �  ust�pili  na  rzecz  Rzeczpospolitej
cedere   reputationi  �   przypa��   dobremu  imieniu
celeriorem .cursum consultationum publicarum � o pr�dszym przebiegu narad
publicznych
celeritas   �   szybko��
censuram grubianitatis � w nagan� grubia�stwa
centimanos � stur�kich
certa leg� � pewnym  prawem
charisma � daru
charitativum subsidium � dobrowolny zasi�ek
cicatrices   �  blizny
cicatrices adverso  pectore �   blizny  na   piersiach
circa dispositionem � przygotowuj�c  si�  (na  �mier�)
circa hoc  spectaculum � ko�o  tego widowiska
circa  inaugurationem � co  do  og�oszenia
circiter  �  oko�o
circumcirca  �  woko�o,   ze  wszystkich   stron
circumspecte � ogl�dnie
circumvenire �  okr��y�,  otoczy�
circumventus  multitudine �  otoczony  t�umem
cives � obywateli
civis oppressus � obywatel uciemi�ony
dam   vel   aperte,   directe   vel   indirecte   �   skrycie   lub   jawnie,   wprost   lub
ubocznie
classica Gradivi � tr�by Gradywa
clementiam � �ask�
clenodia regni cum scitu � klejnoty koronne z wiedz�
climacter � przypadek,  fatalny  czas
collaterales � krewni  po  k�dzieli
colligati principes �  ksi���ta  sprzymierzeni
collocare   Rempublicam   �   postawi�   Rzeczpospolit�
combinatur � sk�ada  si�
comestibilium  �  rzeczy  do   jedzenia
comilitones  meruerunt � towarzysze  zas�u�yli
communem iniuriam et commune bonum � wsp�lne krzywdy i wsp�lne dobro
communis regula �� wsp�lne prawo
comparere �  stan��
comparuit � stan��
compellere  �  zmusi�,  wci�gn��
competens � odpowiednia
complices �  wsp�lnicy
concernit notitiam � nale�y do wiadomo�ci
concernunt   notitiam  �  dochodz�  wiedzy
concludetur � postanowi  si�
conclusum �  wniosek,  ostateczne   postanowienie,   tak�e   �  postanowiono
condigne � godnie
conditionaliter �  pod  warunkiem
conferre in ulteriori  tractu � pom�wi�  o  dalszym biegu
confessata authentica � autentyczne  zeznania
confoederati �  sprzymierzeni
conformiter  ...
Zgłoś jeśli naruszono regulamin