Instalacje Elektryczne - Budowa Eksploatacja Projektowanie_div 4.pdf

(6544 KB) Pobierz
Microsoft Word - instalacje.doc
Stefan Niestpski
Mirosaw Parol
Janusz Pasternakiewicz
Tadeusz Winiewski
Spis treci
Przedmowa.................................................................................................................................... 9
Budowa
1. ELEMENTY I URZDZENIA INSTALACJI (Janusz Pasternakiewicz).......................... 13
LI. Przewody i kable ....................................................................................................... 13
1.1.1. Wiadomoci ogólne ............................................................................................ 13
1.1.2. Obcialno przewodów i kabli w zakresie napi znamionowych do 1 kV . 14
1.1.3. Przewody szynowe ............................................................................................. 21
1.2. Sprzt instalacyjny ...................................................................................................... 23
1.2.1. Osprzt instalacyjny ........................................................................................... 23
1.2.2. Przybory instalacyjne ......................................................................................... 26
1.2.3. czniki .................................................................................................... 27
1.3. Rozdzielnice.................................................................................................................. 51
1.3.1. Wiadomoci ogólne ........................................................................................... 51
1.3.2. Rozdzielnice tablicowe ....................................................................................... 51
1.3.3. Rozdzielnice szkieletowe ................................................................................. 52
1.3.4. Rozdzielnice skrzynkowe ................................................................................. 53
1.3.5. Rozdzielnice instalacyjne ................................................................................. 54
1.4. Kondensatory energetyczne do kompensacji mocy biernej ........................................ 54
1.4.1. Budowa kondensatorów niskiego napicia ......................................................... 54
1.4.2. Budowa baterii kondensatorów ........................................................................ 55
2. ODBIORNIKI ENERGII ELEKTRYCZNEJ (Stefan Niestpski) ..................................... 57
2.1. Wiadomoci ogólne ....................................................................................................... 57
2.2. Elektryczne róda wiata ........................................................................................... 57
2.2.1. Wprowadzenie ..................................................................................................... 57
2.2.2. arówki ............................................................................................................. 58
2.2.3. Lampy fluorescencyjne ....................................................................................... 60
2.2.4. Lampy rtciowe ................................................................................................... 63
2.2.5. Lampy metalohalogenkowe ................................................................................ 64
2.2.6. Lampy sodowe ................................................................................................. 64
2.2.7. Lampy rtciowo-arowe...................................................................................... 65
2.3. Oprawy owietleniowe................................................................................................... 65
2.3.1. Wiadomoci ogólne ............................................................................................. 65
2.3.2. Oprawy do arówek ............................................................................................ 67
2.3.3. Oprawy do wietlówek ....................................................................................... 75
2.3.4. Oprawy do lamp wyadowczych ..................................................................... 87
2.4. Silniki elektryczne ...................................................................................................... 95
2.4.1. Wprowadzenie..................................................................................................... 95
2.4.2. Silniki indukcyjne klatkowe ............................................................................. 96
2.4.3. Silniki indukcyjne piercieniowe ...................................................................... 102
2.4.4. Silniki synchroniczne .......................................................................................... 102
OFICYNA WYDAWNICZA POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ
WARSZAWA 2001
2.5. Urzdzenia elektrotermiczne .......................................................................................... 103
2.5.1. Wiadomoci ogólne ............................................................................................. 103
2.5.2. Urzdzenia grzejne oporowe ............................................................................... 105
2.5.3. Elektrodowe urzdzenia grzejne .......................................................................... 105
2.5.4. Piece ukowe ........................................................................................................ 106
2.5.5. Piece indukcyjne.................................................................................................. 106
2.5.6. Pojemnociowe urzdzenia grzejne ................................................................. 106
5.2. Uczestnicy procesu budowlanego .............................................................................. 135
5.3. Charakterystyka projektowej dokumentacji technicznej ........................................... 136
5.3.1. Koncepcjaprojektowa....................................................................................... 137
5.3.2. Projektbudowlany........................................................................................... 139
5.3.3. Projektwstpny ................................................................................................. 140
5.3.4. Projekt techniczny .......................................................................................... 140
5.3.5. Dokumentacja jednostadiowa............................................................................ 141
5.4. Podzia projektowej dokumentacji brany elektrycznej ............................................... 141
5.5. Dane wyjciowe do projektowania .............................................................................. 141
5.6. Uzgadnianieizatwierdzanie dokumentacji .............................................................. 143
2.5.7. Urzdzenia grzejne promiennikowe ............................................................... 107
2.5.8. Piece elektronowe ........................................................................................... 107
2.6. Inne odbiorniki energii elektrycznej ........................................................................... 107
2.6.1. Prostowniki......................................................................................................... 107
2.6.2. Urzdzeniaspawalnicze .................................................................................. 108
5.6.1. Uzgodnienia w trakcie projektowania .......................................................... 143
5.6.2. Uzgodnienia kocowe ...................................................................................... 144
5.6.3. Zatwierdzanie dokumentacji ............................................................................ 145
5.7. Rysunektechniczny elektryczny ............................................................................... 145
5.7.1. Klasyfikacjarysunku technicznego elektrycznego ......................................... 145
5.7.2. Ogólne zasady wykonywania technicznego rysunku elektrycznego ........... 156
3. SPOSOBY UKADANIA PRZEWODÓW I KABLI (Janusz Pasternakiewicz) ................ 109
4. MONTA ELEMENTÓW I URZDZE INSTALACJI ELEKTROENERGETYCZ
NYCH (Janusz Pasternakiewicz) ...................................................................................... 112
4.1. Przewody i osprzt instalacyjny ................................................................................. 112
4.1.1. Wymaganiaogólne ............................................................................................ 112
4.1.2. Instalacje wykonywane przewodami wieloyowymi na uchwytach po
wierzchu ............................................................................................................. 113
4.1.3. Instalacjewykonywaneprzewodamiwieloyowymi w korytkach .............. 114
4.1.4. Instalacje wykonywane przewodami wieloyowymi na drabinkach ........... 115
4.1.5. Instalacjewykonywaneprzewodami wieloyowymi w wizkach .................. 116
4.1.6. Instalacje wykonywane przewodami goymi lub jednoyowymi izolowa
nymi na podporach izolacyjnych .................................................................... 117
4.1.7. Instalacje wykonywane przewodami jednoyowymi w rurach z tworzywa
ukadanych po wierzchu, w wykonaniu zwykym lub szczelnym ............... 117
4.1.8. Instalacje wykonywane przewodami jednoyowymi w rurach stalowych
ukadanych po wierzchu lub w pododze ......................................................... 119
4.1.9. Instalacjewtynkowe........................................................................................... 120
4.1.10. Instalacje wykonywane przewodami jednoyowymi w rurach z tworzywa
— zatapianych w monolicie ............................................................................... 120
4.1.11. I n s t a l a c j e w y k o n y w a n e p r z e w o d a m i w l i s t w a c h l u b k a n a a c h n a c i e n n y c h . 121
4.1.12. Instalacje wykonywane przewodami grzejnymi ............................................ 122
4.1.13. Instalacje kanaowe w podogach...................................................................... -123
4.1.14. Instalacje wykonywane przewodami szynowymi ............ , ............................ 124
4.1.15. Instalacje elektryczne w obiektach zagroonych wybuchem lub poarem . . 124
4.2. Oprawy owietleniowe ................................................................................................... 124
4.2.1. Wymaganiaogólne ............................................................................................ 124
4.2.2. Instalowanieoprawowietleniowych ............................................................ 125
4.2.3. Mocowanieiprzyczanieopraw owietleniowych ......................................... 126
4.3. Rozdzielnice (stycznikownie) ........................................................................................ 127
4.3.1. Pomieszczenia rozdzielnic (stycznikowni) ........................................................ 127
4.3.2. Wymaganiaogólne ............................................................................................ 128
4.3.3. Montarozdzielnic ............................................................................................ 129
4.4. Baterie kondensatorów ................................................................................................... 131
4.4.1. Monta jednostek kondensatorowych do kompensacji indywidualnej ......... 131
4.4.2. Monta kompletnych baterii kondensatorów ................................................. 131
Projektowanie
5. DOKUMENTACJA TECHNICZNA (Tadeusz Winiewski) ................................................ 135
5.1. Rodzaje i przeznaczenie dokumentacji .......................................................................... 135
5.8. Stopnie ochrony urzdze elektrycznych .................................................................... 182
5.9. Dokumentacja projektowa instalacji elektrycznych w projekcie wstpnym ............ 186
5.9.1. Uwagiogólne ................................................................................................... 186
5.9.2. Dokumentacjaprojektuwstpnego ............................................................... 186
5.9.3. Dane wyjciowe do projektowania ............................................................... 186
5.9.4. Opis techniczny instalacji projektu wstpnego ............................................ 187
5.9.5. Obliczenia techniczne ................................................................................... 189
5.9.6. Listakablowa ................................................................................................... 190
5.9.7. Zestawienie podstawowych materiaów i urzdze ..................................... 190
5.9.8. Analizatechniczno-ekonomiczna wariantów rozwiza .............................. 190
5.9.9. Wytyczne realizacji inwestycji ..................................................................... 190
5.9.10. Rysunki............................................................................................................. 191
5.9.11. Zestawienie kosztów ........................................................................................ 192
5.10. Dokumentacja projektowa instalacji elektrycznych w projekcie technicznym............ 192
5.10.1. Uwagi ogólne ................................................................................................... 192
5.10.2. Podzia projektu technicznego i zawarto tomów ......................................... 192
5.10.3. Dane wyjciowe do projektowania ................................................................ 193
5.10.4. Opis techniczny .............................................................................................. 193
5.10.5. Obliczenia techniczne ................................................................................... 195
5.10.6. Zestawienie materiaów ................................................................................... 195
5.10.7. Wytyczne realizacji inwestycji ..................................................................... 195
5.10.8. Rysunki.............................................................................................................. 195
6. USTALANIE ZAPOTRZEBOWANIA MOCY I ENERGII ELEKTRYCZNEJ {Stefan
Niestpski) ............................................................................................................................ 197
6.1. Uwagi ogólne ............................................................................................................. 197
6.2. Ustalanie obcie instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych ................... 198
6.3. Ustalanieobciesieci owietleniowej ................................................................... 201
6.3.1. Wiadomociogólne........................................................................................... 201
6.3.2. Ograniczenieolnienia przykrego ................................................................. 203
6.3.3. Zasadyrozmieszczaniaopraw .......................................................................... 206
6.3.4. Metoda sprawnoci ......................................................................................... 207
6.3.5. Metodapunktowa ............................................................................................ 213
6.3.6. Metoda strumienia jednostkowego ................................................................... 219
6.3.7. Metodamocy jednostkowej ........................................................................... 221
6.4. Ustalanie obcie instalacji siowych ...................................................................... 223
396535782.021.png 396535782.022.png 396535782.023.png
12.4. Projektowanie instalacji elektrycznych..................................................................... 297
12.4.1. Projektowanie instalacji w budynkach mieszkalnych .................................. 297
12.4.2. Projektowanie instalacji w budynkach niemieszkalnych ............................. 300
13. INSTALACJE ELEKTRYCZNE W ZAKADACH PRZEMYSOWYCH (Stefan
Niestpski) ........................................................................................................................ 302
13.1. Wiadomoci ogólne................................................................................................... 302
13.2. Rozdzielnice oddziaowe ....................................................................................... 302
13.3. Projektowanie instalacji siowej ............................................................................ 304
13.4. Projektowanie instalacji owietleniowej ................................................................. 305
13.5. Dobór gównej stacji transformatorowej................................................................... 307
14. OCHRONA PRZECIWPORAENIOWA (Stefan Niestpski) ......................................... 309
14.1. Uwagi ogólne ............................................................................................................ 309
14.2. Dziaanie prdu elektrycznego na organizm ludzki .............................................. 311
14.3. Rezystancja ciaa czowieka...................................................................................... 314
14.4. Rodzaje napi .......................................................................................................... 318
14.5. Ochrona przeciwporaeniowa w urzdzeniach elektrycznych o napiciu do 1 kV 320
6.4.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 223
6.4.2. Metodajednostkowegozuycia energii elektrycznej ................................... 224
6.4.3. Metodaredniówekpowierzchniowych ....................................................... 225
6.4.4. Metodawspóczynnika zapotrzebowania ..................................................... 226
6.4.5. Metodadwuczonowa ................................................................................... 228
6.4.6. Metodazastpczej liczby odbiorników ........................................................... 231
6.4.7. Metoda statystyczna ...................................................................................... 237
7. DOBÓR PRZEWODÓW I KABLI (Janusz Pastrnakiewicz) .......................................... 241
7.1. Wybórrodzajuprzewodów i kabli ........................................................................... 241
7.2. Dobórprzekrojuprzewodów i kabli ......................................................................... 242
7.3. Dobórrur .................................................................................................................. 252
8. ZABEZPIECZENIA ELEMENTÓW I URZDZE INSTALACJI ELEKTROENER
GETYCZNYCH (Tadeusz Winiewski) ........................................................................... 256
8.1. Wprowadzenie ........................................................................................................ 256
8.1.1. Zasady zabezpieczania przeteniowego .................................................. 256
8.1.2. Selektywno dziaania zabezpiecze nadprdowych ................................. 257
8.2. Zabezpieczenieprzetenioweprzewodów .............................................................. 260
8.2.1. Wstp ............................................................................................................ 260
8.2.2. Zabezpieczenie przed prdem przecieniowym ......................................... 261
8.2.3. Zabezpieczenia przed prdem zwarciowym .............................................. 262
8.3. Zabezpieczenia silników ........................................................................................ 267
8.3.1. Wstp ............................................................................................................ 267
8.3.2. Zabezpieczeniezwarciowe ............................................................................ 267
8.3.3. Zabezpieczenieprzecieniowe ................................................................ 269
8.3.4. Zabezpieczenia zanikowe .......................................................................... 270
8.4. Zabezpieczanie baterii kondensatorów elektroenergetycznych na napicie
do 1 kV ..................................................................................................................... 271
8.4.1. Wstp ............................................................................................................ 271
8.4.2. Zabezpieczeniezwarciowe ........................................................................... 271
14.5.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 320
14.5.2. Typy ukadów sieci ................................................................................... 322
14.5.3. Klasyfikacja urzdze elektrycznych ............................................................ 324
14.5.4. Równoczesna ochrona przed dotykiem bezporednim i porednim ........ 325
14.5.5. Ochrona przed dotykiem bezporednim ...................................................... 326
14.5.6. Ochrona przed dotykiem porednim ......................................................... 327
14.5.7. Ochrona przeciwporaeniowa w ukadach TN ......................................... 330
14.5.8. Ochrona przeciwporaeniowa w ukadach TT ......................................... 338
14.5.9. Ochrona przeciwporaeniowa w ukadach IT ............................................. 342
14.6. Ochrona przeciwporaeniowa w urzdzeniach elektroenergetycznych o napiciu
powyej 1 kV ............................................................................................................ 346
14.7. Uziomy i przewody ochronne .................................................................................. 348
14.7.1. Uziomy.......................................................................................................... 348
14.7.2. Przewody ochronne ................................................................................... 350
14.7.3. Gówna szyna uziemiajca i poczenia wyrównawcze ........................... 352
9. DOBÓRCZNIKÓW (Janusz Pasternakiewicz) ........................................................... 272
10. STEROWANIE (Janusz Pasternakiewicz) ..................................................................... 273
15. OCHRONA PRZED PRZEPICIAMI (Stefan Niestpski) ............................................ 353
16. NOWOCZESNE INSTALACJE ELEKTROENERGETYCZNE TYPU INSTABUS
EIB {Mirosaw Parol) ..................................................................................................... 356
16.1. Wprowadzenie ........................................................................................................ 356
16.2. Podstawy systemu instabus EIB ............................................................................ 357
16.3. Uwarunkowania sieciowe systemu instabus EIB ................................................... 359
16.4. Topologia i organizacja systemu instabus EIB ..................................................... 360
16.5. Techniczna realizacja systemu instabus EIB ....................................................... 362
16.6. Projektowanie instalacji typu instabus EIB.............................................................. 365
Eksploatacja
17. EKSPLOATACJA URZDZE ELEKTROENERGETYCZNYCH (Janusz Paster-
nakiewicz) ........................................................................................................................ 371
17.1. Prawo energetyczne................................................................................................... 371
17.2. Wymagania kwalifikacyjne ....................................................................................... 372
17.3. Ogólne zasady eksploatacji urzdze elektroenergetycznych................................... 376
17.4. Szczegóowe zasady eksploatacji .............................................................................. 377
10.1. Ukady sterowania i blokady .................................................................................. 273
10.2. Urzdzenia i elementy ukadów sterowania ......................................................... 274
10.3. Ukady sterowania silników ................................................................................... 276
10.4. Ukady zaczania rezerwy ........................................................................................ 279
10.5. Ukady sterowania owietleniem elektrycznym ....................................................... 281
11. KOMPENSACJA MOCY BIERNEJ (Stefan Niestpski) ............................................... 284
11.1. Uwagi ogólne ............................................................................................................ 284
11.2. Dobór mocy i lokalizacji urzdze kompensacyjnych .......................................... 286
12. INSTALACJE ELEKTROENERGETYCZNE W BUDYNKACH (Stefan Niestpski) . 288
12.1. Wiadomoci ogólne................................................................................................... 288
12.2. Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych .................................................. 290
12.2.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 290
12.2.2. Instalacje odbiorów mieszkaniowych ........................................................ 292
12.2.3. Instalacje odbiorów administracyjnych ..................................................... 295
12.3. Instalacje w budynkach niemieszkalnych .............................................................. 295
12.3.1. Zasilanie budynków niemieszkalnych ............................ ,............................ 295
12.3.2. Instalacje owietleniowe ............................................................................ 296
12.3.3. Instalacje siowe ........................................................................................... 297
17.4.1. Wprowadzenie .............................................................................................. 377
17.4.2. Instalacje elektroenergetyczne ................................................................... 378
17.4.3. Urzdzenia owietlenia elektrycznego ......................................................... 380
17.4.4. Urzdzenia napdowe ................................................................................... 381
17.4.5. Rozdzielnice ............................................................................................... 382
17.4.6. Baterie kondensatorów do kompensacji mocy biernej................................. 383
18. PODSTAWY PRAWNE OCHRONY PRACY (Janusz Posternakiewicz) ...................... 385
18.1. Zagadnienia ogólne.................................................................................................... 385
18.2. Obowizki pracodawcy w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy ...................... 385
18.3. Prawa i obowizki pracowników w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy . . . 386
18.4. Ochrona pracy kobiet ............................................................................................. 387
18.5. Ochrona zatrudnienia modocianych ...................................................................... 387
18.6. Szkolenie pracowników ............................................................................................. 387
18.7. Profilaktyczne badania pracowników ....................................................................... 389
19. ORGANIZACJA 1 WYKONYWANIE PRAC PRZY URZDZENIACH ELEKTRO
ENERGETYCZNYCH (Janusz Paslemakiewicz) .......................................................... 390
19.1. Wprowadzenie ......................................................................................................... 390
19.2. Polecenie wykonania pracy .................................................................................... 391
19.3. Obsuga urzdze elektroenergetycznych ............................................................... 394
19.4. Przygotowanie miejsca pracy ................................................................................. 395
19.5. Dopuszczenie do pracy ........................................................................................... 397
19.6. Przebieg wykonywania pracy .................................................................................. 398
19.7. Zakoczenie pracy .................................................................................................. 398
19.8. Organizacja pracy pod napiciem (PPN) .............................................................. 399
19.9. Narzdzia pracy i sprzt ochrony osobistej .............................................................. 400
19.9.1. Narzdzia pracy............................................................................................. 400
19.9.2. Sprzt ochrony osobistej ............................................................................. 401
20. ZASADY RATOWANIA OSÓB PORAONYCH PRDEM ELEKTRYCZNYM
(Janusz Past rnakiewicz) ................................................................................................. 404
20.1. Uwalnianie poraonych spod dziaania prdu elektrycznego.................................... 404
20.1.1. Wiadomoci ogólne .................................................................................... 404
20.1.2. Uwalnianie poraonych spod napicia do 1 kV ....................................... 404
20.2. Udzielanie pomocy przedlekarskiej osobom poraonym prdem elektrycznym . . 406
20.2.1. Wiadomoci ogólne .................................................................................... 406
20.2.2. Czynnoci wstpne........................................................................................ 406
20.2.3. Ocena stanu poraonego i wybór metody postpowania .......................... 407
20.2.4. Sztuczne oddychanie ...................................................................................... 407
20.2.5. Poredni masa serca .................................................................................. 409
21. OCHRONA PRZECIWPOAROWA (Janusz Pasternakiewicz) .................................... 411
21.1. Wiadomoci ogólne .................................................................................................... 411
21.2. Organizacja ochrony przeciwpoarowej .................................................................. 411
21.3. Zadania i obowizki pracowników w przypadku powstania poaru ..................... 412
21.4. Profilaktyka przeciwpoarowa w budownictwie ................................................... 414
21.4.1. Uzgadnianie dokumentacji projektowej pod wzgldem wymaga przeciw
poarowych ................................................................................................... 414
21.4.2. Zasady okrelania zagroenia przeciwpoarowego i zagroenia ludzi . . . 415
21.4.3. Zasady ustalania wymaganej klasy odpornoci ogniowej budynku .......... 415
21.5. Ochrona przeciwpoarowa urzdze elektroenergetycznych ................................ 415
21.5.1. Zjawiska poarowo niebezpieczne ............................................................ 415
21.5.2. Przyczyny poarów i wybuchów ................................................................ 416
21.6. Sprzt przeciwpoarowy oraz rodki ganicze ......................................................... 417
Literatura ................................................................................................................................... 421
396535782.024.png 396535782.001.png
1. Elementy i urzdzenia instalacji
ochronnych, budowy, przeznaczenia, liczby yl, napicia znamionowego izola-
cji itp. Znaczenie liter i cyfr wystpujcych w wymienionych oznaczeniach
podano w rozdz. 5.
Ze wzgldu na wielk liczb rodzajów przewodów i kabli, a take wobec
bardzo rónorodnego zastosowania tych wyrobów, w skrypcie nie rozszerzono
tego tematu. Dane znajduj si w katalogach producentów.
1.1. PRZEWODY I KABLE
1.1.2. OBCIALNO PRZEWODÓW I KABLI W ZAKRESIE
NAPI ZNAMIONOWYCH DO 1 KV
W tablicach 1.14-1.14 podano dopuszczalne obcialnoci prdowe przewodów
i kabli dla najbardziej typowych przypadków ich uoenia, wg normy [45].
1.1.1. WIADOMOCI OGÓLNE
W zalenoci od budowy, przewody dzieli si na: goe, odziane, izolowane
i szynowe.
yy przewodów i kabli elektroenergetycznych s wykonywane z miedzi
o konduktywnoci nie mniejszej ni 58 m/(Q-mm 2 ) lub z aluminium o kon-
dukty wnoci nie mniejszej ni 35 m/(Q-mm ), jako jednolite druty okrge
lub linki skrcone z kilku lub wikszej liczby drutów. Przewody goe s wy-
konywane ze stali lub stali i aluminium.
Z okreleniem „kabel" kojarzy si przewód uoony w ziemi. Takie byo
przeznaczenie kabli, ale ze wzgldu na ich zalety, zastosowanie ich zostao
rozszerzone na inne przypadki. Mona je ukada w kanaach kablowych, na
cianie, na konstrukcjach, w rurach, zawiesza na linkach nonych itp. yy
kabli s wykonywane jako jednolite druty okrge lub sektorowe oraz jako
linki o ksztatach okrgych, sektorowych lub owalnych.
Materiaem izolacyjnym y przewodów i kabli moe by:
— polichlorek winylu, oznaczany PVC,
— polietylen usieciowany, oznaczany PRC lub XLPE,
— guma etylenowo-propylenowa, oznaczana EPR.
Przewody byy budowane na napicie znamionowe izolacji 250 i 750 V,
a obecnie 300/300, 300/500, 450/750 oraz 600/1000 V. Dwa napicia ozna-
czaj izolacj midzy yami a ziemi lub ekranem oraz midzy poszczegól-
nymi yami.
Kable s budowane na napicie 1000 V i wysze.
Normy polskie i midzynarodowe okrelaj nastpujce znamionowe prze-
kroje y przewodów i kabli: 0,5; 0/75; 1; 1,5; 2,5; 4; 6; 10; 16; 25; 35; 50;
70; 95; 120; 150; 185; 240; 300; 400; 625; 800 i 1000 mm 2 . W praktyce
przekrój rzeczywisty róni si nieznacznie od przekroju znamionowego.
Poszczególne rodzaje przewodów i kabli oznacza si literami i cyframi
w zalenoci od materiau y, rodzaju izolacji, powok, opancerzenia, oson
Tablica 1.1
Dopuszczalna obcialno [A] przewodów i kabli jednoyowych uoonych w rurze w izo-
lowanej cieplnie cianie. yy miedziane. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30°C
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych przewodów
2
3
2
3
1,5
14,5
13
19
17
2,5
19,5
18
26
23
4
26
24
35
31
6
34
31
45
40
10
46
42
61
54
16
61
56
81
73
25
80
73
106
95
35
99
89
131
117
50
119
108
158
141
70
151
136
200
179
95
182
164
241
216
120
210
188
278
249
150
240
216
318
285
185
273
248
362
324
240
320
286
424
380
300
367
328
486
435
13
14
Tablica 1.2
Dopuszczalna obcialno [A] przewodów i kabli jednoyowych uoonych w rurze w izo-
lowanej cieplnie cianie. yy aluminiowe. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30°C
Tablica 1.4
Dopuszczalna obcialno [A] przewodów i kabli jednoyowych uoonych w rurze na cianie
z materiau izolujcego cieplnie. yy aluminiowe. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30°C
Przekrój yy
[mm 3 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych przewodów
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych przewodów
2
3
2
3
2
3
2
3
16
48
43
64
58
16
60
53
79
71
25
63
57
84
76
25
79
70
105
93
35
77
70
103
94
35
97
86
130
116
50
93
84
125
113
50
118
104
157
140
70
118
107
158
142
70
150
133
200
179
95
142
129
191
171
95
181
161
242
217
120
164
149
220
197
120
210
186
281
251
150
189
170
253
226
185
215
194
288
256
Tablica 1.5
Dopuszczalna obcialno [A] przewodów i kabli wieloyowych uoonych bezpored-
nio na cianie z materiau izolujcego cieplnie. yy miedziane. Obliczeniowa temperatura
otoczenia 30°C
240
252
227
338
300
300
289
261
387
345
Tablica 1.3
Dopuszczalna obcialno [A] przewodów i kabli jednoyowych uoonych w rurze na cianie
z materiau izolujcego cieplnie. yy miedziane. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30°C
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych y
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC lietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych przewodów (kabli)
2
3
2
3
1,5
19,5
17,5
24
22
2,5
27
24
33
30
4
36
32
45
40
2
3
2
3
6
46
41
58
52
1,5
17,5
15.5
23
20
10
63
57
80
71
2.5
24
21
31
28
16
85
107
96
4
32
28
42
37
76
25
112
96
138
119
6
41
36
54
48
35
138
119
171
147
10
57
50
75
66
50
168
144
209
179
16
76
68
100
88
70
213
184
269
229
25
101
89
133
117
95
258
223
328
278
35
125
110
164
144
120
299
259
382
322
50
151
134
198
175
150
344
299
441
371
70
192
171
253
222
185
392
341
506
424
95
232
207
306
269
240
461
403
500
599
120
269
239
354
312
300
530
464
693
576
15
16
396535782.002.png 396535782.003.png 396535782.004.png 396535782.005.png 396535782.006.png 396535782.007.png 396535782.008.png 396535782.009.png 396535782.010.png 396535782.011.png
Tablica 1.6
Dopuszczalna obcialno [A] przewodów i kabli wieloyowych uoonych bezporednio na
cianie z materiau izolujcego cieplnie. yy aluminiowe. Obliczeniowa temp. otoczenia 30°C
Tablica 1.8
Dopuszczalna obcialno [A] kabli wieloyowych uoonych w przepustach bezporednio
w ziemi o rezystywnoci cieplnej 2,5 K-m/W i dla temperatury 20°C. yy aluminiowe
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych yl
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etyienowo-propylenowa
Liczba obcionych y
2
3
2
3
2
3
2
3
16
66
59
84
76
16
62
52
73
61
25
83
73
101
90
25
80
66
93
78
35
103
90
126
112
35
96
80
112
94
50
125
110
154
136
50
113
94
132
112
70
160
140
198
174
70
140
117
163
138
95
195
170
241
211
95
166
138
193
164
120
226
197
280
245
120
189
157
220
186
150
261
227
324
283
150
213
178
249
210
185
298
259
371
323
185
240
200
279
236
240
352
305
439
382
240
277
230
322
272
300
406
351
508
440
300
313
260
364
308
Tablica 1.7
Dopuszczalna obcialno [A] kabli wieloyowych uoonych w przepustach bezporednio
w ziemi o rezystywnosci cieplnej 2,5 K-m/W i dla temperatury 20°C. yy miedziane
Tablica 1.9
Dopuszczalna obcialno [A] kabli i przewodów wieloyowych uoonych w powietrzu,
w odlegoci od siebie i od ciany nie mniejszej ni jedna rednica kabla lub przewodu. yy
miedziane. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30°C
Przekrój yy
[mm 2 ]
izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych y
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
ety lenowo-propy 1 enowa
Liczba obcionych y
3
2
3
2
2
3
2
3
1,5
22
18
26
22
1.5
22
18,5
26
23
2,5
29
24
34
29
2,5
30
25
36
32
4
38
31
44
37
4
40
34
49
42
6
39
56
46
47
6
51
43
63
54
10
63
52
73
61
10
70
60
86
75
16
81
67
95
79
16
94
80
115
100
25
104
86
121
101
25
119
101
149
127
35
125
103
146
122
35
148
126
185
158
50
148
122
173
144
50
180
153
225
192
70
183
151
213
178
70
232
196
289
246
95
216
179
252
211
95
282
238
352
298
120
246
203
287
240
120
328
276
410
346
150
278
230
324
271
150
379
319
473
399
185
312
258
363
304
185
434
364
542
456
240
360
297
419
351
240
514
430
641
538
300
407
336
474
396
300
593
497
741
621
17
18
Tablica 1.10
Dopuszczalna obcialno [A] kabli i przewodów wieloyowych uoonych w powietrzu,
w odlegoci od siebie i od ciany nie mniejszej ni jedna rednica kabla lub przewodu. yy
aluminiowe. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30°C
Tablica 1.12
Dopuszczalna obcialno [A] kabli i przewodów jednoyowych stykajcych si ze sob,
uoonych w powietrzu, odlegych od ciany co najmniej o jedn rednic przewodu lub ka*
bla. yy aluminiowe. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30° C
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC lietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych y
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub
guma etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych przewodów i sposób ich uoenia
2
3
2
3
2
3
2
3
-
w trójkt obok siebie
-
w trójkt obok siebie
16
73
61
91
77
25
98
84
87
121
103
107
25
89
78
108
97
35
122
105
109
150
129
135
35
111
96
135
120
50
149
128
133
184
159
165
50
135
117
164
146
70
192
166
173
237
209
215
70
173
150
211
187
95
235
203
212
289
253
264
95
210
183
257
227
120
273
237
247
337
296
308
120
244
212
300
263
150
316
274
287
389
343
358
150
282
245
346
304
185
363
315
330
447
395
413
185
322
280 ___
397
347
240
430
375
392
530
471
492
240
380
330
470
409
300
497
434
455
613
547
571
300
439
381
543
471
400
600
526
552
740
663
694
500
694
610
640
856
770
806
Tablica 1.11
Dopuszczalna obcialno [A] kabli i przewodów jednoyowych stykajcych si ze sob,
uoonych w powietrzu, odlegych od ciany co najmniej o jedn rednic przewodu lub ka-
bla. yy miedziane. Obliczeniowa temperatura otoczenia 30°C
630
808
711
746
996
899
942
Tablica 1.13
Dopuszczalna obcialno [AJ trzech obcionych przewodów jednoyowych uoonych w po-
wietrzu, w ukadzie paskim lub pionowym, oddalonych od siebie o jedn rednic i od ciany
co najmniej o jedn rednic przewodu. yy miedziane. Obliczeniowa temp. otoczenia 30°C
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Liczba obcionych przewodów i sposób ich uoenia
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Ukad przewodu
2
3
2
3
-
w trójkt obok siebie
-
w trójkt
obok siebie
25
131
110
114
161
135
141
paski
pionowy
paski
pionowy
25
146
130
182
161
35
162
137
143
200
169
176
50
196
167
174
242
207
216
35
181
162
226
201
50
219
197
275
246
70
251
216
225
310
268
279
70
281
254
353
318
95
304
264
275
377
328
342
95
341
311
430
389
120
352
308
321
437
383
400
120
396
362
500
454
150
406
356
372
504
444
464
150
456
419
577
527
185
463
409
427
575
510
533
185
521
480
661
605
240
546
485
507
679
607
634
240
615
569
781
719
300
629
561
587
783
703
736
300
709
659
902
833
400
754
656
689
940
823
868
400
852
795
1085
1008
500
868
749
789
1083
946
998
500
982
920
1253
1169
630
1005
855
905
1254
1088
1151
630
1138
1070
1454
1362
19
20
396535782.012.png 396535782.013.png 396535782.014.png 396535782.015.png 396535782.016.png 396535782.017.png 396535782.018.png
Tablica 1.14
Dopuszczalna obcialno [A] trzech obcionych przewodów jednoyowych uoonych w po-
wietrzu, w ukadzie paskim lub pionowym, oddalonych od siebie o jedn rednic i od ciany
co najmniej o jedn rednic przewodu. yy aluminiowe. Obliczeniowa temp. otoczenia 30°C
Przewody szynowe magistralne przeznaczone s do rozdziau energii elek-
trycznej w obiektach przemysowych. Mog one zasila rozdzielnice oddziao-
we, przewody szynowe rozdzielcze i odbiorniki duej mocy. Szyny tych prze-
wodów wykonywane s z aluminium (typ AM) lub duraluminium (typ DM).
Odpywy z przewodu wykonuje si za porednictwem skrzynki szynowej lub
cznikowej wyposaonej w rozcznik i bezpiecznik przemysowy.
Przewody szynowe rozdzielcze przeznaczone s do zasilania urzdze elek-
trycznych (rozdzielnic, odbiorników) w halach fabrycznych. Szyny tych prze-
wodów wykonywane s z aluminium (typu PSzo) jako 3- lub 4-przewodowe
oraz miedzi (typu PR) jako 4-przewodowe. Linia zasilajca przewody PSzo
lub PR moe by wykonana przy uyciu szyny, kabla lub przewodów izolo-
wanych. Skrzynki odpywowe s wyposaone w bezpieczniki instalacyjne do
100 A lub przemysowe do 200 A.
Przewody szynowe maogabarytowe siowe typu MS6 s przeznaczone do
zasilania duej liczby pojedynczych odbiorników trójfazowych maej mocy.
Szyny tych przewodów wykonywane s z miedzi jako 4-przewodowe. Skrzynki
odpywowe mog by wyposaone w bezpieczniki lub nie.
Przewody szynowe maogabarytowe owietleniowe typu MO4 s przeznaczone
do zasilania jednofazowych odbiorników owietleniowych o napiciu znamiono-
wym 220 V. Mog by stosowane do owietlenia ogólnego oraz miejscowego.
Przewody szynowe lizgowe PT63 i PT1 60, piciobiegunowe o prdzie
znamionowym odpowiednio 63 i 160 A umoliwiaj zasilanie zarówno od-
biorników maej mocy zainstalowanych w dowolnym miejscu, jak i odbiorni-
ków ruchomych.
W tablicy 1.15 podano podstawowe dane techniczne wybranych przewo-
dów szynowych [54].
Przekrój yy
[mm 2 ]
Izolacja
polichlorek winylu PVC polietylen usieciowany lub guma
etylenowo-propylenowa
Ukad przewodu
piaski
pionowy
paski
pionowy
25
112
99
138
122
35
139
124
172
153
50
169
152
210
188
70
217
196
271
244
95
265
241
332
300
120
308
282
387
351
150
356
327
448
408
185
407
376
515
470
240
482
447
611
561
300
557
519
708
652
400
671
629
856
792
500
775
730
991
921
630
900
852
1178
1077
1.1.3. PRZEWODY SZYNOWE
Przewody szynowe wykonywane s z miedzi, aluminium lub duraluminium,
jako jednolite prty okrge, paskie lub o przekrojach w postaci ksztatowni-
ków. Budowane s na napicie znamionowe izolacji 400 V (owietleniowe)
i 660 V (pozostae).
Poszczególne rodzaje przewodów szynowych oznacza si literami i cyframi
w zalenoci od przeznaczenia, materiau szyny, prdu znamionowego prze-
wodu i napicia znamionowego izolacji. Obecnie stosowane przewody szyno-
we maj nastpujce oznaczenia:
AM, DM — przewody magistralne wykonane z aluminium (A) lub duralu-
minium (D),
PSzo — przewód osonity rozdzielczy,
PR — przewód rozdzielczy,
MS6 — przewód maogabarytowy siowy o napiciu znamionowym
izolacji 660 V,
MO4 — przewód maogabarytowy owietleniowy o napiciu znamiono-
wym izolacji 400 V,
Podstawowe dane techniczne wybranych przewodów szynowych
Tablica 1.15
Oznaczenie
przewodu
Prd
znamionowy
[A]
Napicie
znamionowe
[V]
Prd
szczytowy
[kA]
Rezystancja
Reaktancja
[mi/m]
[mt/m]
AM I
AM2
AM3
DM1
DM2
DM3
1000
1600
2500
1000
1600
2500
500
40 55
80
125
125
125
0,048
0,036
0,022
0,081
0,049
0,040
0,066
0,052
0,036
0,087
0,067
0,047
PSzo-200
PSzo-600
200
600
500
20
20
0,344
0,114
0,088
0,107
PR-160
PR-250
PR-400
PR-630
160
250
400
630
660
17
25
37
55
0,434
0,178
0,114
0,055
0,110
0,114
0,083
0,068
PT
— przewód lizgowy.
PTm
63
660
12
0,85
0,05
21
22
1.2. SPRZT INSTALACYJNY
Rury termokurczliwe po podgrzaniu kurcz si. Naoone na dany przed-
miot zaciskaj si na nim, przyjmuj jego ksztat, tworzc szczeln warstw
izolacyjno-ochronn. Stosuje si je do naprawy uszkodzonej izolacji kabli
i przewodów, do czenia wizek przewodów, do zakaczania przewodów, do
izolowania zacisków. Rury te oznacza si przy uyciu nastpujcych symboli:
R — rura termokurczliwa
C — cienkocienna
P — pogrubiona
G — grubocienna
K - z klejem
M — z mas uszczelniajc
n - niebieska
o — czarna
k — czerwona
t - zielona
f - fioletowa
z - óta
b — biaa
Na kocu podaje si rednic rury przed obkurczeniem (w stanie
dostawy) i po obkurczeniu oraz dugo rury.
W tablicy 1.16 s podane podstawowe wymiary rur instalacyjnych, a w ta-
blicy 1.17 — rur termokurczliwych.
Listwy elektroinstalacyjne s wykonywane z niepalnego polichlorku winylu
(PVC) jako:
— nacienne,
— przypodogowe,
— cienne.
1.2.1. OSPRZT INSTALACYJNY
Suy do mocowania, czenia i ochrony przewodów. Do grupy tej zalicza si
rury instalacyjne, rury termokurczliwe, listwy i kanay elektroinstalacyjne, tu-
lejki, pófajki, fajki, ktniki, trójniki, puszki i gniazda odgane, izolatory,
gaki, zaciski izolacyjne, mufy kablowe, bloki betonowe do kabli, koki, uchwy-
ty, klamerki, kocówki, zczki, zaciski prdowe, podkadki, rozporki kablowe
oraz inny sprzt do mocowania i czenia przewodów. Wybór typu osprztu
zaley od sposobu ukadania przewodów lub kabli.
Z wymienionego osprztu, szerszego omówienia wymagaj rury instalacyj-
ne oraz listwy i kanay elektroinstalacyjne. W instalacjach elektrycznych sto-
suje si obecnie nastpujce rodzaje rur:
— rury stalowe gwintowane,
— rury sztywne z twardego polichlorku winylu,
— rury gitkie z twardego polichlorku winylu,
— rury termokurczliwe,
— rury elektroinstalacyjne z tworzyw sztucznych typu RB.
Rury stalowe gwintowane s stosowane do ukadania w nich przewodów
instalacji elektrycznej w izolacji gumowej lub polwinitowej (bez dodatkowego
uzbrojenia chronicego przewód przed uszkodzeniami mechanicznymi). Rury
stalowe stosuje si w pomieszczeniach, w których rury z twardego polichlorku
winylu mogyby ulec uszkodzeniu. Oznacza si te rury symbolem RS-P11 lub
RS-P29 itd. Liczba oznacza rednic gwintu wewntrznego w milimetrach.
Rury sztywne z twardego polichlorku winylu stosuje si do ochrony prze-
wodów izolowanych, instalowanych na tynku w pomieszczeniach suchych,
wilgotnych i bardzo wilgotnych oraz w wikszoci pomieszcze o atmosferze
agresywnej, na któr jest odporny polichlorek winylu. Rury te nie s gwinto-
wane, a poczenie nastpuje przez wsunicie ich do zczki kompensacyjnej
lub dwukielichowej. Oznaczenie rur jest nastpujce: RVS 18, RVS 21 itd.
Liczba oznacza rednic znamionow rury w milimetrach i jest zaokrgleniem
do liczby cakowitej rednicy zewntrznej rury.
Rury gitkie z twardego polichlorku winylu stosowane s do ochrony prze-
wodów izolowanych pod tynkiem (w miejsca dotychczas stosowanych rur
izolacyjnych paszczowych), do wykonywania instalacji zatapianych w beto-
nie, bd w procesie wznoszenia budynków metod monolityczn, bd te
do ukadania w formach zalewanych betonem w „fabrykach domów". Ozna-
czenia tych rur to RVKL 15, RVKL 18 itd., gdzie liczba oznacza rednic
znamionow rury w milimetrach i jest zaokrgleniem do liczby cakowitej
rednicy zewntrznej rury.
Podstawowe wymiary rur instalacyjnych [m m]
Tablica 1.16
Rury stalowe
gwintowane
Rury sztywne
Rury gitkie
Rury elektroinstala-
cyjne typu RB
rednica gwintu
rednica
rednica
rednica
zewn.
wewn.
zewn.
wewn.
zewn.
wewn.
zewn.
wewn.
18,6
20,4
22,5
28,3
37,0 •
47,0
11,0
13,5
16,0
21,0
29,0
36,0
18,6
20,4
22,5
28,3
37,0
47,0
14,8
16,6
18,7
24,1
32,0
41,2
15,8
18,7
21,4
28,5
11,0
13,5
16,0
23,0
16,0
18,6
20,0
20,4
22,5
25,0
28,3
37,0
47,0
14,2
16,6
17,6
18,0
20,1
22,4
25,5
34,0
43,8
23
24
396535782.019.png 396535782.020.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin