WÓZKI INWALIDZKIE
Literatura:
Napęd ręczny Napęd elektryczny Hybrydowe Prowadzone przez opiekuna
WÓZKI Z NAPĘDEM RĘCZNYM
Aktywne Specjalne Uniwersalne Rowery z Sportowe Z napędem
do pionizacji napędem ręcznym dźwigniowo-
toaletowy korbowym
Wózek uniwersalny:
Wózek aktywny:
Ma aktywizować pacjenta, pomagać mu budować relacje społeczne.
Konstrukcja wózka:
Wózka nie dopasowujemy do osoby ze względu na wysokość uszkodzenia rdzenia tylko na jakość uszkodzenia i funkcjonalność.
Dopasowanie wózka:
· kąt nachylenia siedziska → im pacjent sprawniejszy tym bliżej 90o
Wózek aktywny- zalety:
Wózek aktywny- wady:
Wózek inwalidzki
Wózek inwalidzki – to pojazd specjalny przeznaczony dla osoby niepełnosprawnej motorycznie. Wózki inwalidzkie zastępują lub kompensują ich użytkownikom dwie całkowicie zniesione lub częściowo upośledzone funkcje:
* lokomocyjną (umożliwiają przemieszczanie się),
* związaną ze stabilizacją pozycji ciała (pełnią funkcję ortezy, czyli utrzymują ciało użytkownika w przestrzeni).
Każdy wózek składa się więc z dwóch podstawowych systemów: odpowiedzialnego za lokomocję oraz służącego do stabilizacji ciała.
Rodzaje
Wózki inwalidzkie można rozmaicie klasyfikować:
1. Ze względu na pochodzenie energii napędowej[1].
* napędzane przez jego użytkownika (zwykle za pomocą ramion lub bardzo rzadko za pomocą nóg),
* napędzane silnikiem (bardzo często elektrycznym),
* napędzane hybrydowo (np. siłą mięśni użytkownika i wspomagającymi silnikami elektrycznymi),
* napędzane przez osobę drugą.
2. Ze względu na przeznaczenie i związaną z tym konstrukcję[1].
* Wózki z napędem elektrycznym - dla osób ze znaczą niepełnosprawnością, przeznaczone do przemieszczania się wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Szczególnym typem tego rodzaju wózka jest mechatroniczny iBOT.
* Skutery elektryczne - tylko do przemieszczania się w przestrzeni zurbanizowanej dla osób z niewielkim stopniem niepełnosprawności (mogących samodzielnie chodzić).
* Wózki dźwigniowe - do wydajnego i stosunkowo szybkiego przemieszczania się na zewnątrz pomieszczeń.
* Wózki wielofunkcyjne - pełnią dodatkowe funkcje terapeutyczne (np. możliwość pionizacji użytkownika).
* Wózki pasywne - są dobierane do wymiarów antropometrycznych ich użytkownika, są jednak skonfigurowane w sposób zapewniający jak największą stabilność siedzenia i możliwość asysty osoby drugiej kosztem zmniejszenia mobilności,
* Rowery z napędem ręcznym - są wyposażone w korbowy mechanizm napędowy, służą do rekreacji i nie nadają się do przemieszczania wewnątrz pomieszczeń.
* Wózki uniwersalne służą do doraźnego transportu wewnątrz instytucji (np. szpitale, lotniska).
* Wózki terenowe są wyposażone w szerokie niskociśnieniowe opony umożliwiające poruszanie się w trudnym terenie.
* Wózki sportowe produkuje się w wielu odmianach, każda jest dedykowana do uprawiania konkretnej dyscypliny sportu (np. tenisa, koszykówki, rugby, szermierki, wyścigów szosowych, zjazdów górskich itd.),
* Wózki aktywne są indywidualnie dopasowywane do ich użytkownika, a ich konfiguracja ułatwia samodzielne pokonywanie niektórych przeszkód architektonicznych, urbanistycznych i terenowych. Zwiększona mobilność jest uzyskana kosztem zmniejszonej funkcji ortotycznej wózka. Podstawowe narzędzie rewalidacji osób po urazach rdzenia kręgowego.
* Wózki dla dzieci są indywidualnie dopasowane do użytkownika. Ich konstrukcja zakłada zwiększoną stabilność oraz możliwość popychania przez osobę towarzyszącą.
Budowa modułowa
Współczesny wózek inwalidzki, zarówno z napędem ręcznym, elektrycznym, hybrydowym, czy napędzany przez osobę opiekującą się jego niepełnosprawnym użytkownikiem składa się z modułów konstrukcyjnych. Niektóre z nich muszą zostać zastosowane (moduły podstawowe, np. koła czy rama) inne mogą być użyte w razie potrzeby (moduły dodatkowe, np. podpórka pod głowę). Funkcje poszczególnych modułów mogą się nakładać na siebie (tzn. dwa różne moduły mogą pełnić tą samą funkcję - podnóżek i siedzisko służą do podpierania ciała) lub częściowo pokrywać. Wózek inwalidzki składa się wg PN-ISO 6440:2001 z czterech funkcjonalnych podsystemów:
* układu podparcia ciała (siedzisko, oparcie, oparcia boczne, podnóżek, podpórka pod głowę, dodatkowe urządzenia podtrzymujące nogi),
* ramy (rama siedziska i rama oparcia),
* układu jezdno-napędowego (obręcze napędowe, mechanizm obrotu przednich kółek samonastawnych),
* kół (zwykle dwóch małych przednich kół oraz dwóch tylnych dużych kół).
Układ podparcia ciała pełni funkcję ortotyczną, układ jezdno-napędowy wraz z kołami pełni funkcję lokomocyjną. Wszystko jest spajane konstrukcyjnie przez ramę. Modułowa konstrukcja współczesnych wózków inwalidzkich sprawia, że niemal każdy z typów można idywidualnie skonfigurować za pomocą wartości nastaw w modułach podstawowych lub doboru modułów dodatkowych. Zależy to od indywidualnych wymagań konkretnego niepełnosprawnego człowieka (rodzaj niepełnosprawności, wymiary antropometryczne, upodobania, sprawność intelektualna i in.). Przykładowe opcjonalne lub nastawne moduły wózków to:
* rama (rodzaj, długość, szerokość i głębokość siedziska; wysokość siedziska nad ziemią; wysokość i kąt oparcia; sposób składania itp.),
* podpórki pod stopy (stałe lub składane dla osób chodzących),
* tapicerka siedziska i oparcia (rodzaj),
* przednie kółka samonastawne (konstrukcja i średnica kółka, długość widelców),
* tylne koła (średnica, konstrukcja, rodzaj ciągów napędowych),
* oparcia boczne (wymiary, składalność),
* napęd (rodzaj, parametry - tylko wózki z napędem elektrycznym i hybrydowym),
* sterowanie napędem (tylko wózki z napędem elektrycznym i hybrydowym),
* poduszka na siedzisko,
* poduszka oparcia (opcja),
* rączki do pchania wózka (opcja),
* amortyzatory (opcja),
* torby i sakwy (opcja),
* oświetlenie (opcja),
* urządzenia przeciwywrotne (opcja),
* pasy bezpieczeństwa (opcja),
* podparcie głowy (opcja),
* oprawy, pozwalające przymocować i przenosić kule (opcja),
* zbiornik tlenu (opcja),
* chorągiewka rowerowa (opcja),
* inne.
Historia
500 pne – w Chinach oraz w Grecji ilustracje przedstawiające krzesła na kołach
1595 – król Hiszpanii Filip II poruszał się na krześle z kołami
1885 – wynaleziono obręcze przymocowane do kół służące do napędu wózka
1899 – zbudowano wózek napędzany benzynowym silnikiem spalinowym
1900 – zbudowano wózek napędzany ręcznie za pomocą przekładni łańcuchowej
1900 – wyprodukowano pierwszy wózek z kołami ze stalowymi szprychami
1932 – skonstruowano wózek składany – konstruktorem był Harry Jennings (USA)
1984 - skonstruowano pierwszy wózek elektryczny (Norwegia) [3]
Wózek inwalidzki jako proteza czynnościowa
Podział wózków ze względu na miejsce użytkowania:
pokojowe leżakowe z wysokim i odchylanym oparciem, stosowane we wczesnym okresie po URK, głównie do pionizacji chorego.
Pokojowe fotelowe dla osób z porażeniami i niedowładami, amputacjami.
Terenowe: na dłuższe dystanse, np. Do pracy, do szkoły.
O napędzie ręcznym
O napędzie elektrycznym
Podział wózków ze względu na stopień sprawności użytkownika:
-Wózki dla dzieci ( MPD, Heinego-Medina, przepuklina oponowo-rdzeniowa). Mogą to być spacerówki używane w domu i w terenie.
-Wózki typu Activ: dla osób ze znaczą dysfunkcją narządu ruchu, posiadają duże możliwości dopasowania do indywidualnych potrzeb użytkownika, umożliwiają maksymalne usprawnienie w życiu.
BUDOWA, DOBÓR I REGULACJA ELEMENTÓW WÓZKA ACTIV
RAMA
-Może być wykonana ze stopów aluminium, tytanu, włókien węglowych, stali chromowo-molibdenowej.
-Składana, mniej wytrzymała
-Nieskładana, bardziej wytrzymała, lżejsza
-SIEDZENIE
-Szer siedzenia: odpowiednia jest wtedy gdy posadzimy osobę na wózek i po bokach jest miejsce na pionowe włożenie ręki między biodro o osłonę boczną.
-Standardowe rozmiary wózków to 36, 38,40,42,44 cm
-Wózek powinien być najwęższy, gdyż ułatwia to przejazd przez drzwi i korytarze oraz ramiona osoby pracują blisko ciała.
-Tapicerka powinna być regulowana, zdejmowana, może być wykonana z weluru, bawełny, nylonu, skóry.
-Poduszka p/odleżynowa. Najlepsze to pneumatyczne. Poduszki są wykonane z pianki poliuretanowej, żelu silikonowego, lateksu. Wyrównują nacisk ciała pacjenta.
-OPARCIE
-Im wyższe oparcie tym większa stabilizacja ale im wyższe oparcie tym mniejsza możliwość manewrowania
-Dla paraplegików zaleca się wys oparcia 20-25 cm
-Dla tetraplegików 30-35 cm
-Oprcie nie powinno sięgać wyżej niż do dolnego odcinka piersiowego kręgosłupa
-W miarę opanowywania techniki jazdy należy wysokość oparcia obniżać
-REGULACJA KĄTA OPARCIA
-Kąt oparcia związany jest z wysokością oparcia, powinien być ustalony prostopadle do podłoża a nie do powierzchni siedziska!
-Kąt oparcia może być pochylony do przodu o 5 stopni ( bardzo niskie oparcia) i o 11 stopni do tyłu ( wysokie oparcia).
-Pochylenie oparcia do tyły polepsza stabilizację ale pogarsza lokomocję
-PODNÓŻKI
-Montowane są na przedniej ramie, powinny posiadać pasek przytrzymujący pięty i łydki, kształtem powinny być ścięte do wewnątrz.
-Mają być wysunięte na taka długość aby uda przylegały do siedzenia i nie robiły się odleżyny na guzach kulszowych
-Podnóżki zbyt długie powodują zaburzenia krążenia w udach
-Mogą być składane lub sztywne.
Punkt mocowania osi kół tylnych
-Do wyważenia wózka służy adapter, metalowa wielootworowa płytka, która w poziomie i pionie reguluje ŚC.
-Wyważając wózek należy dążyć do obniżenia ŚC w pionie i odciążenia kół przednich.
-CAMBER czyli kąt pochylenia kół tylnych
-Skośne ustawienie kół zwiększa stateczność wózka, zmniejsza się styczna koła z podłożem powodując zmniejszenie oporu toczenia koła.
...
sysl