Badanie moczu - nerki.doc

BADANIE MOCZU – NERKI

Dobowe wydalanie moczu: 600-2500ml(zależny od stopnia rozcieńczenia)

Diureza dobowa:

·          norma 0,6-2,0l

·          oliguria <400ml/24h

·          anuria <100ml/24h

·          poliuria >2,5l/24h

Badanie moczu:

1.obserwacja makroskopowa

2.właściwości fizyczne(pH, objętość, ciężar właściwy)

3.analiza chemiczna – obecność glukozy, ketonów, białka

4.mikroskopowa ocena osadu moczu

1.Badanie moczu ocena makroskopowa :

Barwa – słomkowa , jasno żółta (barwnik urochrom, urobilina – zależna od stopnia rozcieńczenia)

·          czerwona – domieszka krwi, niektóre leki, porfiryny, buraki czerwone, erytrocyty, Hb, mioglobina

·          intensywnie żółta – bilirubina, urobilina

·          bezbarwny – ciemno bursztynowy

·          pomarańczowy – barwniki żółci

·          zielony, niebiesko-zielony – biliwerdyna

·          brązowy, czarny – methemoglobina, mioglobina

2.Ocena fizyczna

Odczyn – lekko kwaśny pH=6,5 (4,6-8,0)

·          dieta bogatobiałkowa – obniża pH

·          dieta jarska – podnosi pH

·          wzrost pH – zakażenia bakteryjne

·          spadek pH – kwasica, gorączka, spożywanie wit C

Molalność moczu:

najwyższa 1200-1400

najniższa 38-54

średnia 500-800mmol/kg×H2O

Ciężar właściwy(SG) – norma 1,001-1,035

pierwsza poranna porcja >1,026

SG >1,040 – kontaminacja(zanieczyszczenie moczu), glukoza, białko

Gęstość względna 1016-1022 g/l(zależna od nawodnienia)

·          norma 1.016-1.022

·          max gęstość względna moczu 1.035

·          izostenuria  1.009 – 1.011  (mimo nawodnienia ciężar moczu nie zmienia się) – nerka traci zdolność zagęszczania i rozcieńczania moczu

·          hipostenuria <1.009 (stwardnienie nerek złośliwe,stany podgorączkowe i po ustąpieniu gorączki, torbielowatość nerki, skrobiawica)

·          hiperstenuria (ostre, rozlane zapalenie kłębków , zespół nerczycowy, przekrwienie bierne nerek, okres gorączkowy ostrego zapalenia nerek i pęcherza moczowego))

3.Analiza chemiczna:

Białko

Białkomocz jest jednym z ważniejszych objawów w chorobach nerek. Zdrowy człowiek wydala dziennie ok. 20-50mg białka głównie albumin. Za normalne uważa się wydalanie do 150mg białka dziennie.

Białka obecne w moczu mogą być prawidłowymi białkami osocza lub białkami normalnie w osoczu nie występującymi.

Można je wykryć zarówno w moczu jak i w osoczu za pomocą elektroforezy

50-150mg/24h (10mg/100ml w pojedynczej porcji moczu)

20-50%albuminy, białko Tamm- Horsffala – białko wydzielane przez kom. nabłonkowe komórek nerkowych, funkcja ochronno-antyinfekcyjna

·          norma do 150mg białka dziennie

·          mały <1g/dzień

·          średni 1-3g/dzień

·          duży(masywny) >3g/dzień

Białkomocz wskazuje na kłębuszkowy wyciek białek normalnie obecnych w osoczu.

W niektórych chorobach białka przechodzą do moczu w kłębuszku. W innych pojawiają się w moczu gdy uszkodzone cewki nerkowe nie reabsorbują prawidłowo filtrowanych białek.

Miarodajne ilościowe  badanie białka w moczu – analiza białka ze zbiórki dobowej moczu.

Przyczyny:

1.przednerkowy(choroby inne niż układ moczowy) – mioglobinuria, hemoglobinuria, łańcuchy lekkie – myeloma multiplex

2.Nerkopochodny:

-organiczny

·          kłębuszkowy – selektywny i nieselektywny, glomeluropatie(zapalne i metaboliczne)

·          cewkowy – β2 mikriglobinuria – wtórnie rozkładana w cewkach

·          choroby tkanki śródmiąższowej

·          choroby naczyń tętniczych i żylnych

-czynnościowy – ortostatyczny(posturalny), powysiłkowy, lordotyczny, termiczny, emocjonalny

3.pozanerkowy

·          choroby układu moczowego – stany zapalne moczowodów i pęcherza(infekcje)

·          nowotwory dróg moczowych

Białkomocz- rodzaje:

·          posturalny – po przebywaniu w pozycji pionowej, zanika po nocnym odpoczynku, mogą występować przy zdrowych nerkach

·          przejściowy – wysoka gorączka, wysiłek fizyczny

·          stały – obecny cały czas, zawsze patogenny

·          selektywny – tylko małe cząsteczki, głównie albuminy

·          nieselektywny – czasteczki różnej wielkości

Patomechanizm wzmożonego białkomoczu:

1.przesączanie przez nieuszkodzony kłebuszek białek niskocząsteczkowych(Hb, mioglobina, łańcuchy lekkie Ig)

2.uszkodzenie kłębuszków nerkowych (na tle zapalnym lub niezapalnym)

3.uszkodzenie cewek nerki (spadek resorbcji zwrotnej)

4.wydzielanie białek przez cewki końcowe do tworzącego się moczu

5.przenikanie białek do moczu w drogach moczowych

6.wystepowanie dwóch lub kilku wymienionych mechanizmów

Mikroalbuminuria – nefropatia cukrzycowa

·          20-200µg/min

·          30-300mg/dobę

·          wczesny marker nefropatii cukrzycowej i nadciśnieniowej

Zespół nerczycowy – kryteria:

·          hiperlipidemia

·          obrzęki

·          hipoproteinemia

Glukoza

Badanie glukozy:

·          obniżony próg nerkowy

·          10mmol/l lub 180mg/dl

·          diabetes mellitus

·          proximal tubular disase(niski próg nerkowy)

Ketony

Najważniejsze ketony:

·          kwas β-hydroksymasłowy

·          aceton

·          kwas acetooctowy

Głodzenie

Niedobór insuliny

Hb – hemoliza wewnątrznaczyniowa

4.Badanie moczu ocena mikroskopowa: przejrzystość – u zdrowego człowieka

Przyczyny zmętnienia:

·          elementy nieorganiczne(moczany, fosforany, szczawiany)

·          białka – wałeczki szkliste

·          krwinki białe – pyuria – ropomocz

·          krwinki czerwone

·          komórki nabłonkowe

·          bakterie

Hematuria – objaw chorobowy, polegający na zwiększeniu liczby krwinek czerwonych w wydalanym moczu = wzrost erytrocytów w moczu( >3 w polu widzenia)

liczba Addisa – liczba elementów morfotycznych w moczu dobowym

liczba Hamburgera – liczba elementów morfotycznych w moczu minutowym

RBC > 2000/min lub 3 mln/dobę (>RBC >wpw)

- krwinkomocz:

              - choroby kłebków

              - rak nerki

              - uraz nerki

              - kamica nerki

              - zawał nerki

              - ostra martwica

              - infekcje układu moczowego

              - wysiłek fizyczny

Mocz hiperosmotyczny – obkurczone

Mocz hipoosmotyczny – liza, pęcznienie

Krwinki dysmorficzne:

RBC – morfologia

·          dysmorficzne RBC – krwawienie kłębuszkowe(wskaźnik dla krwi kłębkowej >14)

·          różnią się wielkością, pofragmentowanie

·          > 14% - wskazuje na pochodzenie nerkowe

Podział hematurii:

1.nerkowa

·          kłębkopochodna

...