TRŚCI WYKŁADOWE z opakowań.doc

OPAKOWANIA

OPAKOWANIE- jest formą zabezpieczenia produktu przed niekorzystnymi zmianami podczas przechowywania i użytkowania. Tak ujęta def. opakowań obejmuje przede wszystkim ich funkcję użytkową.

FUNKCJA OCHRONNA – obejmuje ochronę produktu przed szkodami takimi jak (deformacja, stłuczenie, wysychanie, strata ilości)Zapobiega zmianom chemicznym produktu ( np. chroniąc przed dostępem światła i tlenu) i mikrobiologicznym. Obejmuje ona również ochronę przed reakcjami chemicznymi pomiędzy opakowaniem i produktem oraz ochronę dostępu do produktu – tzw. gwarancję pierwszego otwarcia lub utrudnienie w kradzieży.

FUNKCJA DYSTRYBUCYJNA(logistyczna) – zapewnia sprawny załadunek i wyładunek, przemieszczanie, składowanie i magazynowanie produktu (np. kształt opakowań decyduje o doborze środków transportowych). Stwarza również warunek dobrego dostępu do produktu, łatwość jego użytkowania, konsumpcji. Wpływa na dostosowanie wielkości i kształtu opakowań do potrzeb określonych grup użytkowych lub konsumentów. Uproszczenie kształtów i ujednolicenie wymiarów opakowań jednostkowych sprzyja formowaniu ładunków transportowych zwartych zgodnych zobowiązującymi systemami paletyzacji co z kolei pozwala na optymalne wykorzystanie ładowności kontenerów i innych jednostek. Dobrze zaprojektowane opakowanie ułatwia więc: dystrybucję towarów i obniża jej koszty poręczność opakowania produktu, możliwość szybkiego i łatwego jego użycia łatwość jego przechowywania

FUNKCJA MARKETINGOWA( promocyjno – informacyjna). Pod pojęciem promocji rozumie się kompleks środków, za pomocą których sprzedawca ( producent) komunikuje się z rynkiem(potencjalnym odbiorcą) przekazując informację o właściwościach, zaletach użytkowych i możliwościach nabycia towarów. Zmiany techniki dystrybucyjnej a przede wszystkim zmiany form sprzedaży spowodowały wzrost znaczenia promocyjnej funkcji opakowań. Spośród wszystkich funkcji opakowań ta w największym stopniu adresowana jest do konsumenta. Opakowanie informując o produkcie i reklamującego, aktywizuje sprzedaż i kształtuje prestiż producenta (dystrybutora) na rynku. Funkcja promocyjna opakowania łączy w sobie elementy wszystkich innych funkcji tworząc wizerunek marketingowy produktu. Forma konstrukcyjna, kształt, kolorystyka, szata graficzna opakowania wywołując u kupującego określone wrażenia, które mogą wzbudzić u nabywcy zaufanie do produktu i chęć jego zakupu lub też działać zniechęcająco. W chwili obecnej na całym świecie forma konstrukcyjna i rodzaje stosowanych tworzyw opakowaniowych podlegają pewnej unifikacji. Tym  co je odróżnia jest barwa i grafika. Zadaniem grafiki opakowań jest przekazanie informacji o produkcie oraz oddziaływanie emocjonalnie zachęcające nabywców do zakupu. Właściwa grafika opakowań powinna:

·         Umożliwić identyfikacje produktu bez odczytywania napisów na opakowaniach

·         Napisy na opakowaniach powinny być dobrze widoczne i czytelne, komunikatywne i zrozumiałe a jednocześnie ograniczone do niezbędnego minimum

·         Zaleca się umieszczanie 1 lub2 informacji na czołowej ścianie opakowania. Inne informacje powinny być umieszczone na ścianach bocznych i tylnych.

Szczególną rolę w promowaniu towarów przypisuje się znakom towarowym. Znak towarowy określany jest jako „wyraz, rysunek, ornament, forma plastyczna lub melodia, sygnał dźwiękowy lub zestawienie tych elementów służące odróżnieniu towarów i usług określonego przedsiębiorstwa od towarów i usług tego samego rodzaju. Przedmiotem badań jest poznanie zadań konsumentów  co do wszystkich właściwości opakowań decydujących o ich wartości promocyjnej a przede wszystkim:

·         Znaczenia przypisywanego cechom funkcjonalnym danego opakowania, reakcji konsumentów na to opakowanie, oceny kształtu, barwy i znaków graficznych opakowania.

·         Przyzwyczajeń konsumentów co do sposobu pakowania i wielkości opakowań towarów

·         Właściwości używanych za pożądane i niepożądane

·         Wyobrażeń o produkcie i producencie opakowania powstałych pod wpływem tego co zobaczył na opakowaniu, rysunku czy informacji.

·         Skuteczność poszczególnych elementów grafiki

·         Cech optymalnych jakie powinno posiadać opakowanie „idealne”

FUNKCJA KOSZTOWA

Funkcja ta uwzględnia koszty wytwarzania lub zmiany opakowań i stosunek tych kosztów do rynkowej atrakcyjności produktów oraz ich wartości dla nabywców i użytkowników. Obejmuje ona koszty dystrybucji produktu w tym opakowaniu oraz koszty utylizacji opakowań zużytych.

FUNKCJA EKOLOGICZNA

Określa stopień zanieczyszczenia lub uciążliwości zużytych opakowań dla środowiska. Coraz częściej spotyka się pro ekologiczne postawy konsumentów świadomych zagrożeń jakie niesie za sobą niekontrolowane i nadmierne zaśmiecanie gleby, wody i powietrza.

OPAKOWANIA JEDNORAZOWGO UZYTKU są to opakowania które ze względu na konstrukcje lub zastrzeżenia odnośnie użytkowania nie mogą być powtórnie wykorzystane do pakowania tego samego produktu

a) opakowania ulegające zniszczeniu po konsumpcji towaru: torebka z folii pudełka do serków topionych kształtka po jogurtach

b) nadające się do użytku domowego po konsumpcji towaru np. słoje butelki wyroby ceramiczne

OPAKOWANIA WIELOKROTNEGO UŻYTKU to te które z uwagi na tworzywo i konstrukcje mogą być powtórnie i wielokrotnie użytkowane: butelki do mleka skrzynki blaszane lub z tworzyw sztucznych

PODZIAŁ WG SPOSOBU ROZLICZEN OPAKOWANIA W OBROCIE TOWAROWYM

A) Sprzedawane to takie które przechodzą na własność odbiorcy i dzielą się na: 1) nie fakturowane tj. wkalkulowane w cenę towaru 2) fakturowane nie wkalkulowane w cenę towaru najczęściej zbiorcze lub transportowe

B) zwrotne pozostające własnością dostawcy bardzo duże opakowania transportowe

PODZIAŁ OPAKOWAN ZE WZGLĘDU NA ZASIEG OBROTU

-na rynek zewnętrzny

-na rynek wewnętrzny

PODZIAŁ Z PUNKTU WIDZENIA OCHRONY SRODOWISKA

- nadające się do łatwego powtórnego przerobu

- nieprzetwarzalne (trudno przetwarzane)

-ulęgające biodegradacji

-nie ulęgające biodegradacji

PODZIAŁ NA OPAKOWANIA

a)jednostkowe bezpośrednio stykające się z produktem gdzie ilość produktu równa się porcji sprzedaży detalicznej

b)zbiorcze zawierające kilka kilkanaście lub kilkadziesiąt opakowań jednostkowych z materiału który nie jest wystarczająco wytrzymały aby dało się w tych opakowaniach przewozić

c)transportowe - wykonane z materiału który znosi transport i dystrybucje produktu zawierające kilka kilkanaście lub kilkadziesiąt opakowań zbiorczych

ETAPY PROCESU PAKOWANIA

Formowanie opakowańàpodawanie opakowań uprzednio uformowanychà napełnianie opakowańàzamykanie opakowańàkontrola masy produktuàetykietowanie i kodowanie opakowańàgrupowanie opakowań jednostkowych i formowanie opakowań zbiorczych i transportowych

MASZYNY STOSOWANE W OPAKOWANICH

-zawijające –napełniające –zamykające –etykietujące –obwiązujące -automaty wieloczynnościowe

MASZYNY UZUPEŁNIAJĄCE

Systemy dozowania uzależnione od konsystencji i struktury produktu

·         Dozowanie cieczy uspokojonych np. mleka i napojów mlecznych

*metoda próżniowa polega na wytworzeniu w opakowaniach podciśnienia które powoduje zassanie cieczy ze zbiornika do uzyskania odpowiedniego poziomu kiedy to mechanizm nalewaka zamyka dopływ cieczy

*metoda objętościowa polegająca na odmierzeniu dozy przez przesuwający się tłok

·         Dozowanie cieczy lepkich i produktów półpłynnych odbywa się przy użyciu tłoka i układu zaworów lub innych urządzeń dozujących np. ślimakowych czy też z tłokami obrotowymi

·         Dozowanie produktów paszowych realizowane jest przy użyciu urządzeń dozujących jedno i dwuślimakowych lub też za pomocą pomp łopatkowych i tłokowych

·         Dozowanie produktów sproszkowanych i drobnoziarnistych granulatów odbywa się przy zastosowaniu objętościowych urządzeń ślimakowych

MASZYNY ZAMYKAJACE

Sposób zamykania opakowań napełnionych zależy od -rodzaju opakowania -tworzywa opakowaniowego

-konstrukcji opakowań

Transport opakowań i pakowanych produktów może być realizowany:

-pneumatycznie -za pomocą przenośników płytkowych (puszki metalowe) -pionowych podnośników magnetycznych (butelki puszki wieczka) -poziomych przenośników taśmowych (kubki kartony) -poziomych przenośników rolkowych -stołów kompensacyjnych

URZADZENIA POMOCNICZE STOSOWANE PRZY PAKOWANIU

-wagi kontrolne -komory próżniowe –etykieciarka -urządzenia do kodowania -urządzenia do grupowania opakowań jednostkowych i zbiorczych –palety -maszyny wiążące i zszywające pudełka kartony worki

SYSTEMY PAKOWANIA

1 Opakowania w całości lub częściowo wykonane poza procesem wytwarzania produktu i w formie gotowej dostarczone do zakładu pakującego produkt

Pakowane mleko dżemy kompoty soki w opakowania szklane i metalowe opakowania z tworzyw sztucznych przeznaczone dopakowania napojów opakowania do mleka a także śmietanki UHT

2 Opakowania wykonane są w tym samym procesie technologicznym stanowią bezpośrednio końcową fazę wytwarzania produktu

Są to urządzenia do jednoczesnego formowania napełniania i zamykania opakowań wykorzystujące głównie materiały giętkie (tworzywa sztuczne lub ich laminaty)

FLOW-PACK

Zasada działania tego systemu zbliżona jest do systemu trans-wap z tą różnicą że można pakować zarówno poziomo jak i pionowo. Materiał opakowaniowy znajduje się na belach i przechodzi przez system rolek napinających. Na taśmę podawany jest produkt i tworzony jest rękaw. Zagięcie jest tworzone pod kątem łagodnym i zgrzewane, a następnie odcinane.

FORM-SEAL

Do półpłynnych i pastowatych produktów (jogurt). Tworzywo jest podgrzewane i tłoczone metodą próżniową lub

TRANS- WRAP

W przemyśle spożywczym do pakowania w tym systemie są głównie wielowarstwowe folie polietylenowe laminaty tej folii z folią aluminiową i kartonem

SKIN-PACK

Produkt ułożony na tacce lub w pojemniku z folii sztywnej nakłada się arkusz tworzywa elastycznego a jednocześnie z przestrzeni pod tym tworzywem usuwa się powietrze powodując przyleganie folii do powierzchni wyrobu i trwałe połączenie z dolną częścią opakowania. Produkt zostaje unieruchomiony i ściśle okryty folią. Do pakowania szczególnie przydatne są przeźroczyste folie z tworzyw termoplastycznych tj: PE czy PP. Tak pakowane mogą by zestawy produktów mleczarskich jak i zestawy produktów mlecznych z innymi produktami spożywczymi.

DO TERMOFORMOWANIA OPAKOWAŃ STOSOWANE SĄ:

-formowanie próżniowe

-formowanie ciśnieniowe

-formowanie kombinowane

Najbardziej przydatne do termoformowania są sztywne folie polichlorku winylu polistyrenu polietylenu. Do zamykania opakowań mogą być użyte folie jednorodne materiały współrzędne lecz najczęściej folie metalizowanie

PAKOWANE W FOLIE KURCZLIWE

W tych systemach wykorzystuje się właściwości niektórych folii do kurczenia się pod wpływem wysokiej temperatury i rozciągania pod wpływem sił zewnętrznych stosowane do:

-bezpośredniego pakowania produktów mleczarskich np. sera w kawałkach i plasterkach porcje twarogu

-owinięć pudełek

-owinięć zestawów (np. różne rodzaje serów)

-owinięć opakowań zbiorczych i transportowych

-owinięć jednostek paletyzowanych

PAKOWANIE W WORECZKI KURCZLIWE

Umieszczenie produktu w woreczki z folii termokurczliwej a następnie termicznym obkurczeniu opakowania na produkcie. Obkurczanie woreczków dokonuje się w tunelu za pomocą gorącego powietrza lub pary albo też przez zanurzenie w gorącej wodzie. Temperatura dokuczania ok. 80° C czas 1-2s stosuje się woreczki ze zgrzewam bocznym, dolnym, półokrągłym, zwykle wykonanych z folii barierowej, przeźroczystej dobrze prezentującej produkt.

W przemyśle mleczarskim do pakowania serów dojrzewających po etapie solenia oraz do pakowania twarogów. Poniżej pH 4,5 produkty spożywcze są łatwiej pakowane.

ASEPTYCZNE PAKOWANIE ŻYWNOŚCI

Zasada polega na tym, że sterylizacja produktów i sterylizacja materiału opakowaniowego lub opakowania jest przeprowadzana oddzielnie. Sterylizowany produkt jest pakowany do sterylnych opakowań w sterylnej przestrzeni i opuszcza ją jako produkt sterylny zapakowany aseptycznie. Zdecydowaną większość produktów mleczarskich pakowanych aseptycznie stanowi mleko i napoje mleczne poddane obróbce UHT obecnie jednak ta metoda opakowań jest wykorzystywana do pakowania wielu innych produktów utrwalonych przez pasteryzację, ukwaszanie itp. Zalety:

·         Przedłużenie trwałości produktu

·         Oszczędność energii zarówno produkcie jak podczas przechowywania produktów (uprzednio sterylizowanych i  pakowanych aseptycznie), które w większości przypadków nie wymagają zachowania łańcucha chłodniczego

·         możliwość szybkiej sterylizacji produktów wrażliwych na długotrwałe działanie temperatury np. mleka

·         możliwość zastosowania nowoczesnych, lżejszych i tańszych materiałów opakowaniowych uwagi na ich mniejsze obciążenie termiczne i ciśnienie aniżeli opakowania stosowane podczas sterylizacji produktów w autoklawach

·         wysoki stopień zabezpieczenia przed wtórnym zakażeniem

Opakowania stosowane do aseptycznego pakowania produktów mleczarskich:

1)pojemniki sztywne – puszki metalowe, butelki, słoje szklane

2)pojemniki półsztywne – puszki, butelki z tworzyw sztucznych, opakowania kartonowe i laminaty

3)pojemniki giętkie – woreczki i torby tworzyw sztucznych wymagające niekiedy obudowy w postaci kartonu

Wybór opakowania zależy od:

·         rodzaju produktu i jego właściwości

·         wymaganego okresu przydatności do spożycia

·         właśiwości marketingowych

·         kosztów danego produktu

Materiał opakowaniowy przeznaczony do opakowań aseptycznych powinien spełniać podstawowe wymagania stawiane tego typu wyrobom tj:

·         być podatnymi łatwym do formowania na maszynach pakujących

·         być odpornym do pękania, zgniecenia i działania środków chemicznych oraz wysokich temperatur

·         przeformowaniu i napełnianiu oraz zamykaniu opakowań stosowany jest szereg  czynności tj. zgięcia, fałdowanie, itp. Podczas których materiał nie powinien pękać, deformować lub rozwarstwiać

·         opakowanie napełnione produktem powinno być odporne na różnego rodzaju oddziaływania mechaniczne

Materiały powinny charakteryzować się:

·         wysoką barierowością dla gazu, pary wodnej, światła

·         odpowiednia wytrzymałością mechaniczną

·         podatnością do formowania i zgrzewania

Ostatnia cecha decyduje o szczelności opakowania, zależy od zdolności polimeru do tworzenia tzw. ”gorącego spawu”. Polimery stosowane to: Polietylen, polipropylen, kopolimery octanu winylu, tw. akrylowe i żywice jonomerowe.

Technika łączenia termicznego obejmuje

1.       Termiczne spawanie przy użyciu urządzenia grzewczego sztabkowego lub drutu żarowego z równoczesnym zastosowaniem ściskania.

2.       Spawania impulsywne, w którym powierzchnie są rozgrzewane prądem elektrycznym pulsacyjnym i łączone przez ściskanie.

Ważne parametry: Siła ściskająca szczęki, Temperatura, Czas zgrzewania

Wynikiem niewłaściwym spawania są:

·         Słaba spojenia, które pękają podczas dystrybucji produktu

·         Szew w postaci nitki lub drutu, kruchy, łatwo ulegający uszkodzeniu

·         Pęcherze powstałe na skutek przedostania się do spawu powietrza

·         Wgłębienia powstałe na skutek przedostania się zanieczyszczeń mechanicznych szczęk lub listew zgrzewających

·         Uszkodzenia materiału opakowaniowego( np. dziurkowatość )

Czułość produktów spożywczych na światło słoneczne jest różna i zależy od:

·         Składu chemicznego produktu

·         Struktury

·         Zawartości tlenu w produkcie

·         Zawartości tlenu w opakowaniu

·         Temperatury przechowywania

·         Natężenia emisji i czasu ekspozycji na światło

·         Stopnia przepuszczalności światła przez opakowanie

Sterylizacja opakowań

Czynniki stosowane do sterylizacji opakowań powinny spełniać określone wymogi:

·         wykazywać dobrą aktywność w niszczeniu bakteńi i przetrwalników,

·         być obojętnymi w stosunku do materiału konstrukcyjnego maszyn pakujących i urządzeń, nie powodować korozji,

·         nie oddziaływać szkodliwie na sterylizowane materiały opakowaniowe,

·         ...