Słownik terminologiczny
Aborcja – „przerwanie ciąży jest – niezależnie od tego w jaki sposób zostaje dokonane – świadomym i bezpośrednim zabójstwem istoty ludzkiej w początkowym stadium jej życia, obejmującym okres między poczęciem a narodzeniem” (Jan Paweł II, Veritatis splendor, 58). Jako takie jest zawsze złem moralnym i żadne racje „jakkolwiek poważne i dramatyczne, nigdy nie mogą usprawiedliwić umyślnego pozbawienia życia niewinnej istoty ludzkiej” (tamże, 58).
Absolut – (łac. absolutus – bezwarunkowy, nieograniczony), oznacza rzeczywistość, która pod żadnym względem nie jest ani uwarunkowana ani ograniczona. W filozofii – byt doskonały, pierwotny, niezależny, posiadający rację swego istnienia w sobie
Adhortacja – (łac. adhortatio – upomnienie, zachęta), nazwa jednego z dokumentów zwyczajnego nauczania papieskiego, który najczęściej jest owocem pracy Synodu Biskupów.
Adwent – okres przygotowania do uroczystości Bożego Narodzenia i Objawienia Pańskiego oraz oczekiwania na przyjście Chrystusa u końca wieków. Rozpoczyna się w niedzielę przypadającą między 27 listopada a 3 grudnia i kończy się 23 grudnia. Pierwsza część Adwentu kieruje uwagę wiernych przede wszystkim na ponowne przyjście Chrystusa – taka jest tematyka czytań i modlitw mszalnych, zaś w drugiej jego części cała troska Kościoła koncentruje się na dobrym przygotowaniu bliskiej już uroczystości Narodzenia Pańskiego
Aklamacja – słowo lub zdanie wypowiadane przez wiernych w czasie Mszy świętej lub innej celebracji liturgicznej będące odpowiedzią na modlitwę kapłana lub wyrażające współudział wiernych w sprawowanym obrzędzie. Najczęściej wypowiadaną aklamacją jest słowo Amen. Inny charakter ma aklamacja po przeistoczeniu: Głosimy śmierć Twoją, Panie Jezu…
Akolita – przed Soborem nazywano tak ministrantów noszących świece (w niektórych parafiach są do dziś tak nazywani). W dzisiejszych dokumentach liturgicznych akolitą nazywany jest świecki mężczyzna, który przez specjalne błogosławieństwo zostaje ustanowiony do spełniania określonych posług liturgicznych. Jego zadania nie ograniczają się do liturgii, lecz powinny być wypełniane także w codziennym życiu wspólnoty. W liturgii troszczy się on o przygotowanie ołtarza i darów, które są na ołtarz przynoszone.
Alienacja – ( łac. alienus – obcy, alienatio – wyobcowanie), termin filozoficzny wywodzący się z ewolucjonizmu heglowskiego oznaczający proces, w którym wytwory społecznego działania człowieka zaczynają się wyodrębniać od swego twórcy i przeciwstawiać się mu jako samodzielna rzeczywistość. Ateistyczne ideologie, inspirowane filozofią K. Marksa używają tego pojęcia na określenie sytuacji, w której człowiek nie znajdując na ziemi możliwości urzeczywistnienia swoich przymiotów tworzy sobie urojony świat Boga i religii. W ten sposób „człowiek – komentuje Papież – zostaje niejako wyobcowany i wyzuty z własnego człowieczeństwa, gdy idąc za ideą Boga, przypisuje Jemu to, co należy do człowieka i wyłącznie do człowieka” (Dominum et Vivificantem, 38). Jan Paweł II proponuje spojrzeć na pojęcie alienacji w perspektywie chrześcijańskiej. Człowiek realizuje najpełniej siebie, kiedy czyni z siebie dar dla innych osób a także dla Boga, który jest osobą. „Wyobcowany jest zatem taki człowiek, który nie chce wyjść poza samego siebie, uczynić z siebie daru ani stworzyć autentycznej ludzkiej wspólnoty, dążącej ku swemu ostatecznemu przeznaczeniu, którym jest Bóg” (Centesimus annus, 41)
Analogia bytu – w filozofii jest to sposób istnienia bytu i orzekania o bycie oraz związkach międzybytowych; oznacza stosunki jakie istnieją między jedną istotną treścią a innymi jej podporządkowanymi, przykładem takiego stosunku jest przyczyna i skutek; najogólniej byłaby to więc teoria wyjaśniająca pluralizm i gradualizm ontologiczny. W teologii analogia kieruje sposobem mówienia o Bogu ludzkimi słowami i wskazuje, że żadna sformułowana w taki sposób nauka nie narusza absolutnej tajemnicy Boga. Analogia bytu nie jest tylko teorią logiczną ale opisem fundamentalnej sytuacji poznania ludzkiego, nie znosi niepojmowalności Boga a jednocześnie pozwala orzekać o Bogu na podstawie innych bytów.
Analogia wiary – pojęcie teologiczne występujące w Liście do Rzymian (12,6) a używane w teologii katolickiej w takim znaczeniu, że nie ma żadnej wypowiedzi Pisma świętego. czy prawdy wiary, której nie należałoby rozumieć w świetle jednej obiektywnej wiary całego Kościoła. Pojęcie to stosował także niemiecki teolog Karl Barth (1886-1968), na oznaczenie podobieństw i niepodobieństw, które równocześnie istnieją między ludzką decyzją uwierzenia i Bożą decyzją udzielenia łaski.
Anamneza – słowo to pochodzi z języka greckiego (anámnesis) i oznacza: przypomnienie, wspomnienie, wspominanie. W liturgii anamnezą nazywany jest ten fragment modlitwy odmawianej przez kapłana we Mszy świętej lub w celebracji innych sakramentów, w którym „wspominana jest Męka, Śmierć i Zmartwychwstanie Pana Jezusa”. Chodzi tu o szczególne wspomnienie. Jego wyjątkowość polega na tym, że w liturgii staje się realnie obecna pod osłoną znaków Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa. Nie jest to więc tylko „myślenie”, lecz „przeżywanie” i „uczestnictwo”. Dlatego anamnezę określa się jako „wspomnienie uobecniające”.
Animator – świecki wolontariusz, pełniący najczęściej rolę inicjatora dyskusji lub różnych działań o charakterze ewangelizacyjnym w pozaliturgicznych spotkaniach małych grup wiernych, zwykle młodzieży przynależnej do ruchu religijnego, stowarzyszenia katolickiego lub innego zgromadzenia aprobowanego przez kompetentną władzę kościelną.
Antropocentryzm – (gr. ánthropos – człowiek, centrum – środek), pogląd uważający człowieka za centralny punkt całej rzeczywistości. Skrajny a. podkreśla całkowitą autonomię człowieka, który jest jedyną miara wszelkich praw i zasad w życiu jednostkowym lub społecznym. A. chrześcijański przyznaje człowiekowi szczególne miejsce i godność w świecie, będące wynikiem woli Boga, potwierdzonej najpełniej przez Chrystusa w akcie Wcielenia. W tym znaczeniu Jan Paweł II mówi, że „człowiek jest pierwszą drogą, po której winien kroczyć Kościół w wypełnianiu swojego posłannictwa, jest pierwszą i podstawową drogą Kościoła, drogą wyznaczoną przez samego Chrystusa” (Redemptor hominis, 14). Człowieka bowiem można najpełniej zrozumieć nie tyle przez zamknięcie go we własnym kręgu hermeneutycznym, ale przez odniesienie do Boga, jego Stwórcy i Odkupiciela. „O ile różne dziejowe i współczesne prądy ludzkiej myśli były i są skłonne rozdzielać, a nawet przeciwstawiać sobie teocentryzm i antropocentryzm, to Kościół, idąc za Chrystusem, stara się wnosić w dzieje człowieka organiczne i dogłębne zespolenie obojga” (Dives in misericordia, 1)
Antropologia – (gr. ánthropos – człowiek, logos – słowo), zespół nauk o człowieku badających jego genezę, naturę i ostateczne przeznaczenie (antropologia filozoficzna i teologiczna).
Antropomorfizm – (gr. ánthropos – człowiek, morfé – kształt), przypisywanie fizycznych i psychicznych cech ludzkich istotom, których one z natury nie posiadają. W Piśmie świętym jest to forma literackiej przenośni, w której Boże działanie przedstawia się na sposób ludzki (np. stworzenie człowieka Rdz 1, 26-27) (DV 39).
Antyfona – (gr. antífonos – odpowiadający), krótki refren używany w liturgii rozpoczynający i kończący psalm. Zadaniem antyfony jest, oprócz funkcji muzycznej (podanie tonu), zwrócenie uwagi na myśl przewodnią obchodzonej uroczystości – podkreślenie jakiejś prawdy wiary lub cnoty świętego.
Apofatyczna teologia – (gr. apofaticós – przeczący), teologia stosująca w poznaniu Boga metodę negacji, antynomii, paradoksu, doświadczenia i kontemplacji mistycznej, wychodząc z założenia, że natura Boga i tajemnice wiary są niepoznawalne na drodze czysto rozumowej. Wyraża prawdę nie tyle o naturalnej niezdolności poznawczej człowieka, ile raczej o transcendentnej głębi Bożej istoty. Kolebką teologii apofatycznej była od III w. Aleksandria; szczególnie zaś rozwinięta została przez Pseudo-Dionizego Areopagitę.
Apokalipsa – (od gr. apokálypsis – objawienie, ujawnienie) oznacza wpierw gatunek literacki rozpowszechniony szczególnie okresie od II w. przed Chr. do II w. po Chr. Tak judaistyczne jak i chrześcijańskie apokalipsy ukazują w języku metaforycznym zwykle ostateczne zwycięstwo dobra nad złem, ujawniają przyszłe losy świata i jednostek lub odsłaniają życie tajemnice nieba, Boga i aniołów. Poszczególne dzieła przypisywane są wybitnym postaciom biblijnym (pseudonimia); stąd Apokalipsa Mojżesza, Eliasza, Piotra i in. Do ksiąg kanonicznych Nowego Testamentu zaliczono tylko jeden utwór tego rodzaju – Apokalipsę św. Jana.
Apologeta – (gr. apologeisthai – bronić się, usprawiedliwiać), obrońca jakichś zasad, idei, doktryny. Apologeci wczesnochrześcijańscy (np. św. Justyn, Klemens Aleksandryjski, Orygenes) zbijali niesłuszne zarzuty pogan wobec religii chrześcijańskiej oraz demaskowali niedorzeczności i niemoralność politeizmu.
Apostazja – (gr. apostasía – odstępstwo), dobrowolne, świadome i całkowite odstępstwo ochrzczonego od wiary lub odrzucenie jednej z podstawowych prawd wiary. Może także oznaczać porzucenie stanu duchownego i zakonu po ślubach wieczystych. Od początku chrześcijaństwa traktowane jako jeden z najcięższych grzechów obok zabójstwa i cudzołóstwa (por. Evangelium vitae, 54)
Archetyp – (gr. archétypon – oryginał, pierwowzór), model, który stanowi prawzór dla urzeczywistnienia dzieła duchowego lub materialnego.
Arianizm – herezja dotycząca tajemnicy Trójcy Świętej, w szczególności relacji Boga Ojca do Syna. Twórcą był kapłan aleksandryjski Ariusz (ok. 256-336). Poddawał w wątpliwość współistotność Logosu, drugiej osoby Trójcy Świętej, z Ojcem. Przyjmował, że Chrystus jest człowiekiem, którego ludzką duszę zastąpił Boski Logos.
Bilateralizm – (łac. bilateralis – dwustronny, wzajemny), system rozliczeń międzynarodowych, w którym wyrównanie rachunków między krajami dokonuje się na warunkach określonych przez dwustronne umowy płatnicze. Jan Paweł II zwraca uwagę, że rosnący bilateralizm może być przyczyną niesprawiedliwości zwłaszcza w relacjach silniejszego partnera gospodarczego z krajami ubogimi lub dopiero rozwijającymi się (por. Sollicitudo rei socialis, 43)
Bioetyka – (gr. bíos – życie, éthos – obyczaj), wiedza normatywna obejmująca problematykę moralną, związaną z rozwojem nauk biomedycznych dotyczących zagadnień przekazywania życia, genetyki, doświadczeń medycznych, terapii, troski o zdrowie i życie człowieka. Bioetyka stara się określić granice medycznej ingerencji człowieka a także określić wartość moralną podejmowanych działań medycznych. „Powstanie i coraz szerszy rozwój bioetyki sprzyja refleksji i dialogowi – między wierzącymi i niewierzącymi, a także między wyznawcami różnych religii – o podstawowych problemach etycznych związanych z ludzkim życiem” (Evangelium vitae, 27)
Brewiarz – słowo „brewiarz” pochodzi z języka łacińskiego (breviarium) i oznacza: skrót lub krótki wyciąg z większego dzieła. Takim właśnie „skrótem” i zebraniem w jednej księdze tekstów z wielu ksiąg stała się w wieku XII księga modlitw Kościoła. Modlitwy te codziennie odmawiali kapłani i zakonnicy, a niekiedy także świeccy. Wcześniej mieli oni te modlitwy w różnych księgach. W osobnej księdze były psalmy, w innej antyfony, w jeszcze innej hymny, czytania, czy krótkie śpiewy zwane responsoriami. Ze względów praktycznych dokonano wyboru i połączenia w jedną księgę nazywając ją brewiarzem (Breviarium Romanum). Po Soborze Watykańskim II przy reformie ksiąg liturgicznych zmieniono tę nazwę (w roku 1969), nadając tej ważnej Księdze liturgicznej tytuł „Liturgia godzin, codzienna modlitwa ludu Bożego”. Obecnie nazwa „brewiarz” nie występuje w dokumentach liturgicznych, jest natomiast nadal popularna w codziennym życiu kapłanów i wiernych.
Buddyzm – jedna z wielkich religii świata, która rozwinęła się z systemu etyczno-soteriologicznego, stworzonego przez Buddę w VI w. p.n.e. Doktryna głoszona przezeń na obszarze pn. Indii rozszerzyła się na cały półwysep, a w ciągu następnych wieków objęła obszary Azji gdzie utrzymuje się do czasów współczesnych. Idee buddyjskie wyrosły z rodzimych pojęć i wierzeń, wspólnym religiom indyjskim. Buddyzm pierwotny pochodzący bezpośrednio od Buddy jest trudny do odtworzenia z powodu braku pism samego twórcy (naukę spisywali uczniowie), w późniejszym okresie pod wpływem różnorodności wierzeń przyjmujących ją ludów zamieszkujących Indochiny uległa daleko idącym przeobrażeniom. Kilkakrotnie zwoływane synody nie zapobiegły wyodrębnieniu się dwóch podstawowych kierunków; hinajany i mahajany, na początku n.e., oraz trzeciego, tzw. mantrajany ok. V w.; główny zrąb nauki pozostał jednak niezmieniony we wszystkich kierunkach b. do czasów współczesnych. Kanon religijny spisany przez członków kierunku hinajany w języku pali w I w. n.e. zachował się w Sri Lance, a jego część w sanskrycie w Indiach. buddyzm pierwotny jest systemem nieteistycznym, wyznaje ideę samozbawienia człowieka. Punktem centralnym b. jest problem cierpienia, ujęty w tzw. 4 szlachetne prawdy; celem życia jest wyzwolenie z cierpienia (tj. kręgu wcieleń) i osiągnięcie całkowitego spokoju polegającego na wygaśnięciu wszelkich pragnień w nirwanie. Kolejne wcielenia zmieniają się pod wpływem dharm, czyli sposobów postępowania, podległych prawu przyczynowości, które wymierzają zapłatę za czyny dobre i złe, a etyczna wartość uczynków, karman wpływa na rodzaj następnego wcielenia. Samodoskonalenie duchowe sprzyja osiąganiu coraz doskonalszego bytu; który najłatwiej wypracować w izolacji od świata lub w obrębie gminy zakonnej.
Bulla – (łac. pieczęć), uroczyste pismo papieskie w języku łacińskim sporządzane pierwotnie na pergaminie i zaopatrzone w pieczęć. Bulle dotyczą spraw całego Kościoła, narodu, diecezji czy zakonu. W czasach nowożytnych używa się ich rzadziej i w formie uproszczonej.
Celibat – (łac. caelebes – bezżenny), stan bezżeństwa obierany w duchu wiary zazwyczaj jako zobowiązanie związane ze ślubem czystości lub święceniami wyższymi, usankcjonowany prawnie przez Kościół rzymski a częściowo także w Kościołach wschodnich.
Cenobityzm – (gr. koinobíon – wspólne życie), chrześcijański model realizowania ideałów ewangelicznych we wspólnocie życia wg określonej reguły i pod kierownictwem opata. Twórcą życia cenobickiego był św. Pachomiusz († 346), który zreorganizował pierwotne osady mnisze w Egipcie.
Charyzmat – (gr. charízesthai – obdarowywać, chárismata – dary), dar nadprzyrodzony, którego Chrystus udziela wiernym przez Ducha Świętego w celu wypełnienia określonej służby w Kościele. Istnieje różnorodność i wielość charyzmatów, która odpowiada różnorodności i wielości posług w Kościele. „Chrystus obdarzył Kościół, swe ciało, pełnią dóbr i środków zbawienia; Duch Święty mieszka w nim, ożywia go swymi darami i charyzmatami, uświęca go, prowadzi i stale odnawia” (Redemptoris missio, 18). Wszystkie one służą duchowemu dobru wspólnoty i aby osiągnęły ten cel są poddane kontroli osób pełniących urząd hierarchiczny w Kościele (por. 1 J 4, 6). Zadaniem urzędu jest rozpoznawanie charyzmatów w Ludzie Bożym i stwarzanie im możliwości działania we wspólnocie Kościoła.
Chrystologia – dziedzina teologii zajmująca się osobą Jezusa Chrystusa, pozostająca w ścisłym związku z teologią trynitarną poprzez stosowanie takich samych terminów orzekających o jedności istoty, dwoistości natur i troistości osób. Od czasów Soboru Chalcedońskiego dla chrystologii najistotniejsze są trzy pojęcia, mianowicie dwóch natur w Jezusie Chrystusie, jednej hipostazy i przyjęcia ludzkiej natury przez osobę boskiego Logosu (unii hipostatycznej). Szczególnie ważne dla rozwoju tej dziedziny teologii były wczesnochrześcijańskie spory trynitarne, dla Orygenesa i św. Cyryla Aleksandryjskiego chrystologia była ukierunkowana na odwiecznie istniejące Słowo Boże, które schodzi na świat. Szkoła aleksandryjska zazwyczaj rozważała autentyczne bóstwo i prawdziwą jedność Chrystusa jako podmiotu działającego. Dla innych Ojców Kościoła większą trudność sprawiało wykazanie prawdziwego człowieczeństwa Chrystusa i odpowiedź na pytanie: w jaki sposób odwieczne Słowo Boże mogło przyjąć autentyczny i w pełni ludzki sposób działania. Średniowieczni teologowie mając już do dyspozycji wypracowaną terminologię trynitarną skoncentrowali się na filozoficznej analizie relacji ontycznych i logicznych orzekających o osobie Jezusa Chrystusa (Duns Szkot, Tomasz z Akwinu).
Deizm – zespół poglądów filozoficzno-teologicznych, a także stanowisko światopoglądowe, wg którego Bóg – stworzywszy Wszechświat, lub (w poglądach bardziej radykalnych) obdarzywszy materię zdolnością do samodzielnego rozwoju wg ustalonych przez siebie praw – nie ingeruje odtąd w losy świata, pozostawiając przyrodę jej własnemu biegowi. Deizm był konsekwencją połączenia sceptycyzmu religijno-filozoficznego, racjonalizmu lub empiryzmu, mechanicyzmu praw przyrody i stoickiej koncepcji praw natury; negował Opatrzność Bożą, boskość Jezusa Chrystusa, potrzebę istnienia Kościoła oraz cuda i objawienie, głosząc prymat moralności w stosunku do religii, którą traktował jedynie jako nośnik zasad etycznych; propagował religie rozumu (naturalną); przyjmował pogląd o równości chrześcijaństwa i innych religii. D. pojawił się w XVII w. i rozwinął najpierw w Anglii, a następnie we Francji stając się jednym z głównych składników światopoglądu oświecenia. Wyodrębnia się nurt o dominacji wątków racjonalistycznych (Herbert z Cherbury, Voltaire) oraz empiryczno-scjentystycznych (Locke). Pod wpływem deizmu znajdowali się m.in. J. J. Rousseau, I. Kant. Klasyczny wykład d. zawiera praca J. Tolanda Chrystianity not Misterious (1696); d. przyczynił się do sekularyzacji doktryn społeczno-politycznych oraz przygotował ideologię rewolucji francuskiej.
Deontologia – (gr. déon – powinność, lógos – słowo), dziedzina etyki, mówiąca o obowiązku etycznym jako powinności, nazwa zastosowana po raz pierwszy przez E. Littrégo (1801-81). Obecnie termin stosuje się na określenie powinności zawodowych wynikających ze statutu danego zawodu jak i przyjętego zwyczaju. Oznacza etykę zawodową określonej grupy społecznej. Termin deontologia zastosowano po raz pierwszy do etyki medycznej w 1907 r. (por. Laborem exercens, 19)
Depersonalizacja – stan, lub proces patologiczny, polegający na pomijaniu wartości osobowych danego człowieka przez innych, bądź przez niego samego w percepcji własnej osobowości i w stosunku do innych osób. W etyce oznacza proces degradacji moralnej dotykający tych wymiarów życia, które stanowią o tożsamości człowieka jako osoby ludzkiej i jej godności.
Depozytariusz – (łac. depositum – powierzone dobro, posiadłość, majątek), osoba lub instytucja, która ze względu na swój szczególny charyzmat jest stróżem i interpretatorem depozytu wiary, czyli treści zbawczego objawienia Bożego przechowywanego w Kościele.
Determinizm – pogląd filozoficzny zakładający istnienie we wszechświecie uzależnienia pewnych stanów od określonych warunków wcześniejszych. W odniesieniu do działania ludzkiego determinizm stwierdza, że człowiek jako element kosmosu, podlega prawom i procesom zachodzącym w świecie fizycznym, biologicznym, czy psychicznym, które określają zachowanie człowieka i jego wybory. Według skrajnego determinizmu w ontycznej strukturze człowieka nie ma miejsca na wolne akty działania. Jan Paweł II potwierdzając wolność człowieka, stwierdza, że jej pełnię odnajduje w Bogu, który udzielając człowiekowi swego Ducha pozwala przezwyciężyć różne zewnętrzne uwarunkowania i naciski: „Dojrzewanie człowieka w tym życiu jest utrudnione przez uwarunkowania i naciski wywierane przez układy i mechanizmy panujące w różnych strukturach społecznych. Można powiedzieć, że w wielu wypadkach te czynniki społeczne zamiast popierać rozwój i ekspansję ducha ludzkiego, ostatecznie odrywają go od całej prawdy jego bytu i życia, której strzeże Duch Święty, a podporządkowują go «władcy tego świata». Wielki Jubileusz Dwutysiąclecia zawiera więc w sobie orędzie wyzwolenia za sprawą Ducha Świętego, który jedynie może dopomóc osobom i wspólnotom do uwolnienia się ze starych i nowych determinizmów, prowadząc je prawem «Ducha, który daje życie w Chrystusie Jezusie»” (Dominum et Vivificantem, 60)
Deuteronomium – (gr. wtórne Prawo) to w Septuagincie nazwa Księgi Powtórzonego Prawa. Księga ta przypisana (wraz z Sdz, 1-2 Sm, 1-2 Krl) umownemu autorowi (deuteronomiście), tworzącemu w okresie wygnania babilońskiego, przede wszystkim przypomina o obowiązywalności i zbawczej wartości Prawa Mojżeszowego.
Diakon – słowo to oznacza sługę (greckie: diákononos). Katechizm Kościoła Katolickiego tak opisuje miejsce diakona w Kościele: „Urząd kościelny, przez Boga ustanowiony, sprawowany jest w różnych stopniach święceń przez tych, którzy od starożytności już noszą nazwę biskupów1536, prezbiterów i diakonów” Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 28. Nauka katolicka, wyrażona w liturgii, Urząd Nauczycielski i stała praktyka Kościoła uznają, że istnieją dwa stopnie uczestniczenia w kapłaństwie Chrystusa: episkopat i prezbiterat. Diakonat jest przeznaczony do pomocy im i służenia. Dlatego pojęcie sacerdos – kapłan – oznacza obecnie biskupów i prezbiterów, a nie diakonów. Nauka katolicka przyjmuje jednak, że zarówno dwa stopnie uczestniczenia w kapłaństwie (episkopat i prezbiterat), jak i stopień służby (diakonat), są udzielane za pośrednictwem aktu sakramentalnego nazywanego „święceniami”, to znaczy 1538 przez sakrament święceń (KKK 1554). „Diakoni uczestniczą w specjalny sposób w posłaniu i łasce Chrystusa” Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 41; dekret Apostolicam actuositatem, 16. 1121. Sakrament święceń naznacza ich pieczęcią („charakterem”), której nikt nie może usunąć. Upodabnia ich ona do Chrystusa, który stał się „diakonem”, to znaczy sługą wszystkich Por. Mk 10, 45; Łk 22, 27; św. Polikarp, Epistula ad Philippenses, 5, 2. Do diakonów należy między innymi asystowanie biskupowi i prezbiterom przy celebracji Boskich misteriów, szczególnie...
cecz