ABC UE. Polityka społeczna Unii Europejskiej (2002).pdf

Unia Europejska

Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce

POLITYKA SPO£ECZNA UNII EUROPEJSKIEJ

Polityka spo³eczna

Unii Europejskiej

instrumentu finansowego: Europejskiego Funduszu

Spo³ecznego (EFS), który mia³ przede wszystkim

zwiêkszaæ geograficzn¹ i zawodow¹ mobilnoœæ

pracowników wewn¹trz Wspólnoty oraz u³atwiaæ im

dostosowywanie siê do zmian w przemyœle i nowych

systemach produkcji. Artyku³y 126 – 127 dotyczy³y

oœwiaty i kszta³cenia zawodowego. Zapisy zwi¹za-

ne z polityk¹ spo³eczn¹ nie mia³y mocy prawnej.

Polityka spo³eczna jest jednym z wa¿niejszych

obszarów pog³êbiania integracji w Unii Europej-

skiej. Problemy socjalne na obszarze Wspólnoty

wymuszaj¹ na pañstwach cz³onkowskich podejmo-

wanie stosownych dzia³añ, które maj¹ przyczyniæ siê

do zmniejszenia nierównoœci spo³ecznych i bez-

robocia oraz do zabezpieczenia przed ryzykami

socjalnymi.

Europejska Karta Socjalna Rady Europy

W 1961 roku Rada Europy ratyfikowa³a Europejsk¹

Kartê Socjaln¹ (EKS), która okreœli³a standardy

socjalne i dalszy rozwój spo³eczno-polityczny

pañstw Wspólnoty. Pañstwa cz³onkowskie Rady

Europy, w sk³ad której wchodzi³y te¿ wszystkie kraje

EWG, ustali³y nowe cele i zadania w zakresie praw

socjalnych i gospodarczych. Dotyczy³y one: prawa

do pracy, zrzeszania siê, rokowañ zbiorowych (bez

prawa do strajku), zabezpieczenia socjalnego,

opieki spo³ecznej, ochrony i pomocy pracownikom

migruj¹cym, prawa rodziny do ochrony socjalnej,

prawnej i ekonomicznej. Poza tym potêpiano

wszelk¹ dyskryminacjê ze wzglêdu na p³eæ, rasê,

religiê, pogl¹dy i pochodzenie. Europejska Karta

Socjalna wywar³a du¿y wp³yw na pañstwa EWG,

chocia¿ nie przynios³a wzrostu rozwi¹zañ i ustawo-

dawstwa socjalnego we Wspólnocie.

Europejska polityka spo³eczna to, po pierwsze,

dzia³ania Wspólnoty, które prowadz¹ do powsta-

wania jednolitego, ponadnarodowego prawa,

wi¹¿¹cego wszystkie pañstwa cz³onkowskie; po

drugie – wzajemne uznawanie minimalnych stan-

dardów socjalnych przez kraje UE; a po trzecie –

koordynowanie polityki socjalnej poszczególnych

krajów.

Budowaniu wspólnoto wego prawa socjalnego coraz

czêœciej towarzysz¹ instrumenty finansowe. Unia

Europejska realizuje specjalne programy socjalne

finansowane bezpoœrednio z bud¿etu UE lub ze

œrodków Europejskiego Funduszu Spo³ecznego.

Pierwsze wspólnoto we akty prawne

Geneza

Najwa¿niejszym aktem prawnym EWG lat 60. by³o

rozporz¹dzenie 1612/68 (z 1968 roku) dotycz¹ce

swobodnego podejmowania pracy w obrêbie

Wspólnoty przez obywateli pañstw cz³onkowskich

oraz rozporz¹dzenie 1408/71 (z 1971 roku)

dotycz¹ce zabezpieczenia spo³ecznego pra-

cowników migruj¹cych i ich rodzin w obrêbie

Wspólnoty. Rozporz¹dzenia te umo¿liwi³y swobod-

ny przep³yw pracowników w EWG – mo¿liwoœæ

dowolnego przemieszczania i osiedlania siê pra-

cowników Wspólnoty we wszystkich krajach

cz³onkowskich.

Problematyka polityki spo³ecznej pojawi³a siê

podczas formu³owania traktatów rzymskich usta-

nawiaj¹cych Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹

(1957). Artyku³y zwi¹zane ze sfer¹ socjaln¹ nie

zawiera³y jednak konkretnych rozwi¹zañ, a jedynie

postulaty. Treœci socjalne zawarto w preambule

Traktatu o ustanowieniu EWG, a tak¿e w artyku³ach

117–120, które dotyczy³y porz¹dku socjalnego

Wspólnoty, równouprawnienia kobiet i mê¿czyzn

oraz p³atnych urlopów. Ponadto w artyku³ach 123

–125 zadeklarowano powo³anie specjalnego

Polityka spo³eczna jest jednym z wa¿niejszych

obszarów pog³êbiania integracji w Unii Europej-

skiej. Problemy socjalne na obszarze Wspólnoty

wymuszaj¹ na pañstwach cz³onkowskich podejmo-

wanie stosownych dzia³añ, które maj¹ przyczyniæ siê

do zmniejszenia nierównoœci spo³ecznych i bez-

robocia oraz do zabezpieczenia przed ryzykami

socjalnymi.

Europejska Karta Socjalna Rady Europy

Pierwsze wspólnoto we akty prawne

Geneza

Polityka spo³eczna Unii Europejskiej

W pierwszych latach integracji europejskiej dzia³ania

Wspólnoty sprowadza³y siê do realizacji swobodnego

przep³ywu si³y roboczej oraz dostosowania

pracowników do nowych warunków ¿ycio wych.

Dominowa³a koncepcja integracji gospodarczej, a poli-

tyka spo³eczna nie by³a przedmiotem wiêkszego

zainteresowania EWG. Wynika³o to z bardzo dobrej

koniunktury gospodarczej i pozytywnej sytuacji na

rynku pracy.

Kolejne regulacje prawne

Regulacje prawne w latach 80. dotyczy³y g³ównie

problemów bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia w miej-

scu pracy. Dyrektywa ramowa 80/1107 (z 1980 roku)

dotyczy³a pracy z materia³ami niebezpiecznymi dla

zdrowia. Miêdzy 1982 a 1986 rokiem Rada Euro-

pejska ustanowi³a 3 pojedyncze dyrektywy: 82/605 –

o niebezpieczeñstwie o³owiu metalicznego i jego

zwi¹zku jonowym w miejscu pracy, 83/477 –

o zagro¿eniach pracy z azbestem, 86/188 –

o niebezpieczeñstwie pracy w ha³asie. W 1982 roku

Rada wyda³a tak¿e dyrektywy dotycz¹ce ochrony

pracowników przed niebezpieczeñstwem groŸnych

wypadków w okreœlonych ga³êziach przemys³u.

W 1984 roku Rada skonkretyzowa³a Program na rzecz

Bezpieczeñstwa i Ochrony Zdrowia (z 1978 roku).

Pierwszy program socjalny i rola zwi¹zków

zawodowych

Podczas szczytu paryskiego w 1973 roku Komisja

Europejska przygotowa³a pierwszy pr ogram socjalny,

który ostatecznie zosta³ uchwalony przez Radê w 1974

roku. G³ównymi celami programu by³o:

! polepszenie jakoœciowej i iloœciowej sytuacji

zatrudnienia,

! polepszenie warunków ¿ycia i pracy

pracowników,

! wzmocnienie roli pracowników i partnerów soc-

jalnych w rozwi¹zywaniu problemów zawodo-

wych i socjalnych, a tak¿e w podejmowaniu

decyzji Wspólnoty w zakresie ekonomicznym

i spo³ecznym.

Du¿e znaczenie dla kszta³towania siê europejskiej

polityki spo³ecznej mia³a w latach 80. dzia³alnoœæ

Europejskiego Trybuna³u Sprawiedliwoœci, którego

orzecznictwo w du¿ej czêœci by³o zwi¹zane ze spra-

wami socjalnymi. Sprawy rozstrzygane przez Trybuna³

dotyczy³y problemów pracowników migruj¹cych,

a tak¿e nierównoœci wynagradzania kobiet i mê¿czyzn

za tê sam¹ pracê.

Europejska przestrzeñ socjalna

W rezultacie przyjêto liczne dyrektywy dotycz¹ce

europejskiej polityki spo³ecznej i prawa pracy.

Czêœciowo uregulowano zakres równoupra wnienia

kobiet i mê¿czyzn.

W drugiej po³owie lat 80. nast¹pi³ prze³om w podejœciu

Wspólnoty do integracji socjalnej. Zaczêto realizowaæ

ideê „europejskiej przestrzeni socjalnej” ( l'espace

sociale ). Jednolity Akt Europejski (1986) okreœli³ nowe

kompetencje Wspólnoty w dziedzinie ponadnaro-

dowej polityki spo³ecznej.

Jednoczeœnie skonkretyzowano ponadnarodo we

prawo wspólnotowe, które zaczê³o intensywnie

oddzia³ywaæ na krajowe systemy prawa pracy. By³o to

niezwykle wa¿ne choæby z tego wzglêdu, ¿e

Wspólnota poprzez liczne dyrektywy z zakresu prawa

pracy doprowadzi³a do regulacji równie¿ w zakresie

zwolnieñ grupowych w przedsiêbiorstwach miêdzyna-

rodowych, które czêsto potrafi³y przesun¹æ zwolnienia

pracowników do krajów o najmniejszych kosztach

z tym zwi¹zanych.

Wprowadzono artyku³ 118a, dotycz¹cy ochro ny, bez-

pieczeñstwa i zdrowia pracowników, a tak¿e pozy-

tywnych zmian w œrodowisku pracy oraz artyku³ 188b,

s³u¿¹cy rozwojowi socjalnego dialogu miêdzy partne-

rami spo³ecznymi na p³aszczyŸnie europejskiej. Do

treœci Aktu dodano tytu³ „Spójnoœæ spo³eczno-gospo-

darcza” (artyku³y 130 – 130e). Artyku³y te by³y jedno-

czeœnie pakietem reform Europejskiego Funduszu Spo-

³ecznego i innych funduszy strukturalnych. Nastêp-

stwem JAE by³o ustanowienie dziesi¹tek rozporz¹dzeñ

i dyrektyw, dotycz¹cych sfery socjalnej.

Na p³aszczyŸnie Wspólnoty ros³o te¿ znaczenie zwi¹z-

ków zawodowych praco wników i pracodawców.

W 1973 roku powsta³ Europejski Zwi¹zek Pracowni-

ków, który wspólnie z istniej¹cym od 1958 roku Zwi¹z-

kiem Pracodawców UNICE (Unia Przemys³owa Wspól-

noty) podj¹³ szeroki dialog spo³eczny. Zwi¹zki te spo-

tka³y siê w latach siedemdziesi¹tych wielokrotnie w celu

przezwyciê¿ania ró¿norodnych problemów gospodar-

czych i spo³ecznych.

W 1989 roku Rada Europejska uchwali³a Wspólno-

tow¹ Kartê Podstawo wych Praw Socjalnych Pra-

cowników – katalog fundamentalnych zasad

i uprawnieñ pracowniczych. Ustalenia dotyczy³y

bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia, standardów pracy,

swobody przemieszczania siê oraz mo¿liwoœci

konsultacji i udzielania pracownikom kompetentnych

Kolejne regulacje prawne

Pierwszy program socjalny i rola zwi¹zków

zawodowych

Europejska przestrzeñ socjalna

Jednolity Akt Europejski

Wspólno-

tow¹ Kartê Podstawo wych Praw Socjalnych Pra-

cowników

Polityka spo³eczna Unii Europejskiej

informacji, równouprawnienia kobiet i mê¿czyzn na

rynku pracy, ochrony dzieci i m³odzie¿y, pomocy dla

ludzi niepe³nosprawnych.

Wspieranie zatrudnienia i walka

z bezrobociem

W nastêpnych latach Komisja Europejska przedstawi³a

Program Dzia³añ Socjalnych, zawieraj¹cy 47 kon-

kretnych przedsiêwziêæ do zrealizowania przed

koñcem 1992 roku. Znalaz³y siê tutaj m.in. liczne

dyrektywy dotycz¹ce zwolnieñ grupowych, ochrony

prawnej matek, ochrony m³odzie¿y pracuj¹cej, czasu

pracy, programów ochrony zdro wia, bezpieczeñstwa

w miejscu pracy, poprawy ochrony socjalnej pracow-

ników migruj¹cych, równoœci szans kobiet i mê¿czyzn

w miejscu pracy.

Zielona i Bia³a ksiêga europejskiej polityki spo³ecznej

(wydane przez UE w 1993 i 1994 roku) zawiera³y

diagnozê sytuacji socjalnej na obszarze Wspólnoty.

Wynika³a z nich koniecznoœæ wspierania za-

trudnienia – bez pracy pozostawa³o 18 milionów

obywateli UE, a bezrobocie stale ros³o.

W Traktacie amsterdamskim (1997) do g³ównych

celów socjalnych Unii Europejskiej zaliczono:

W drugiej po³owie lat 80. rozwija³ siê dynamiczny

dialog pomiêdzy partnerami socjalnymi na poziomie

wspólnotowym – Zrzeszeniem Pracodawców Wspólno-

ty Europejskiej (UNICE), Europejsk¹ Konfederacj¹

Zwi¹zków Zawodowych (ETUC) i Europejsk¹ Central¹

Gospodarki Publicznej (CEEP). Wszystkie te organi-

zacje w³¹czy³y siê do dyskusji o europejskim modelu

socjalnym.

! trwa³e rozwijanie zatrudnienia i zwalczanie

bezrobocia (przede wszystkim bezrobocia

m³odzie¿y i d³ugoterminowego bezrobocia),

! zapewnienie odpowiedniej ochrony socjalnej,

! zwalczanie izolowania grup spo³ecznie poszko-

dowanych i wy³¹czonych z rynku pracy,

! podnoszenie rangi dialogu spo³ecznego i par-

tnerstwa,

! stosowanie trybu informacji i konsultacji pra-

cowników,

! równoczesny sta³y rozwój gospodarczo-spo-

³eczny, solidarnoœæ miêdzypañstwow¹ i po-

prawê konkurencji.

Traktat z Maastricht

W traktacie z Maastricht (1992) zapisano, ¿e zada-

niem Wspólnoty jest wspieranie wysokiego poziomu

zatrudnienia i opieki spo³ecznej, podnoszenie stopy

¿yciowej i polepszanie warunków ¿ycia obywateli UE.

Ponadto pañstwa cz³onkowskie zobowi¹za³y siê do

dzia³añ maj¹cych na celu podnoszenie poziomu

oœwiaty i kszta³cenia zawodowego oraz zapewnienie

wysokiego poziomu zdrowia. Cele polityki spo³ecznej

powinny byæ realizowane w oparciu o zasadê

subsydiarnoœci (inaczej – pomocniczoœci, decentrali-

zacji dzia³añ).

Jednoczeœnie – po raz pierwszy w ci¹gu czterdziestu

lat integracji europejskiej – do zapisów Traktatu

wprowadzono osobny rozdzia³ poœwiêcony polityce

zatrudnienia. Poza tym Wspólnota zobowi¹za³a siê

do zorganizowania specjalnego szczytu Rady

Europejskiej na temat zatrudnienia i rynku pracy.

Szczyt ten odby³ siê w 1997 roku w Luksemburgu.

Omawiano konsekwencje bezzatrudnieniowego

wzrostu gospodarczego oraz koniecznoœæ pod-

noszenia konkurencyjnoœci gospodarki europejskiej

w globalizuj¹cym siê œwiecie.

w Luksemburgu

Za³¹cznikiem do traktatu z Maastricht sta³ siê Protokó³

w sprawie polityki spo³ecznej. Przyjêto w nim, ¿e 11

pañstw cz³onkowskich (bez Wielkiej Brytanii) bêdzie

wspó³pracowa³o w kwestiach dotycz¹cych warunków

¿ycia i pracy, ochrony socjalnej, dialogu miêdzy

partnerami spo³ecznymi.

Nastêpstwem szczytu amsterdamskiego i po-

stanowieñ luksemburskich by³o wypracowanie

Europejskiej strategii zatrudnienia, która sta³a siê

podstaw¹ do koordynacji narodowej polityki

zatrudnienia pañstw cz³onkowskich UE.

Umowa o polityce spo³ecznej rozszerzy³a obowi¹zki

Wspólnoty w zakresie polityki socjalnej, zwiekszaj¹c

katalog decyzji wiêkszoœciowych. Od tej pory kwali-

fikowana wiêkszoœæ g³osów wystarcza w UE do

wyznaczania poziomu ubóstwa we Wspólnocie,

ochrony pracowników i warunków pracy, kszta³cenia

i podnoszenia kwalifikacji zawodowych praco wników,

bezpieczeñstwa socjalnego i ochrony socjalnej pra-

cowników, ochrony pracowników po zakoñczeniu

stosunku pracy, tworzenia miejsc pracy.

Na szczycie w Nicei (2000) przyjêto Kartê Praw

Podstawowych. Zawar to w niej prawa polityczne,

obywatelskie i socjalne, które zapisane by³y

wczeœniej w ró¿nych dokumentach miêdzy-

narodowych, europejskich i narodowych, m.in.

prawo obywateli UE do godnoœci, równoœci,

wolnoœci, solidarnoœci i sprawiedliwoœci spo³ecznej.

Kartê Praw

Podstawowych

Wspieranie zatrudnienia i walka

z bezrobociem

Traktacie amsterdamskim

Traktat z Maastricht

Europejskiej strategii zatrudnienia

Polityka spo³eczna Unii Europejskiej

Najwa¿niejsze obszary europejskiej polityki

spo³ecznej

Swoboda przep³ywu pracowników i zabezpieczenie

spo³eczne

Prawa pracownicze, ochrona pracy, bezpieczeñstwo

i higiena pracy

Swoboda przep³ywu pracowników oznacza zniesie-

nie przez kraje cz³onkowskie wymagañ wizowych

i kontroli granicznych. Obywatele pañstw cz³on-

kowskich maj¹ prawo podj¹æ pracê na terytorium ca³ej

Wspólnoty.

Wspólnota wprowadzi³a ponadnarodo we rozwi¹-

zania, które dotycz¹ specjalnych praw pracowniczych

w przypadku zwolnieñ zbiorowych, zmian w³asnoœcio-

wych czy niewyp³acalnoœci pracodawcy.

Mo¿liwoœæ nieograniczonej swobody przemieszczania

pracowników w obrêbie Wspólnoty wprowadzi³o r oz-

porz¹dzenie 1612/68. Dyrektywa 68/360 znios³a

ograniczenia w przemieszczaniu siê i osiedlaniu na

terenie pañstw cz³onkowskich pracowników i ich

rodzin.

Dyrektywa 75/129 dotycz¹ca zwolnieñ zbiorowych

ustanowi³a korzystniejsze warunki dla zwalnianych

pracowników ni¿ w przypadku zwolnieñ indywi-

dualnych. W praktyce oznacza to, ¿e pracodawca musi

wczeœniej poinformowaæ zwi¹zek pracowników o pla-

nowanych redukcjach kadr oraz przeprowadziæ

konsultacje na temat przyczyn zwolnieñ i sposobu

selekcji.

Swobodê przemieszczania siê pracowników ma u³a-

twiaæ wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodo wych

i dyplomów. Pocz¹tkowo kwestie te regulowa³y tzw.

dyrektywy sektorowe, dotycz¹ce takich zawodów, jak

architekt, adwokat czy lekarz. PóŸniej zosta³y one

zast¹pione dyrektywami 89/48 i 92/51, dotycz¹cymi

ogólnych zasad uznawania dyplomów uczelni wy¿-

szych i kwalifikacji zawodowych. Unia Europejska

zakaza³a pañstwom cz³onkowskim ró¿nicowania

uprawnieñ ze wzglêdu na narodowoœæ przy dostêpie

do pracy, a tak¿e na stawianie cudzoziemcom dodat-

kowych, specjalnych wymagañ.

Prawo unijne chroni tak¿e pracownika w przypadku

zmian w³asnoœciowych. Zgodnie z dyrektyw¹ 77/187

operacje dotycz¹ce przejêcia, podzia³u lub ³¹czenia

przedsiêbiorstw nie mog¹ mieæ negatywnych skutków

dla pracowników. Dotyczy to m.in. nienaruszania

ci¹g³oœci trwania stosunku pracy albo umo¿liwienia

rozwi¹zania stosunku pracy na dogodnych warunkach.

Na podstawie dyrektywy 80/987 UE nakaza³a krajom

cz³onkowskim utworzenie specjalnych instrumentów

gwarancyjnych, z których wyp³acane maj¹ byæ œrodki

finansowe dla poszkodowanych praco wników w przy-

padku niewyp³acalnoœci pracodawców. W myœl dy-

rektywy 91/533 pracodawca ma obowi¹zek poinfor-

mowaæ pracowników o warunkach ich stosunku pracy

w formie pisemnej.

Pracownik migruj¹cy w obrêbie pañstw cz³onkowskich

(równie¿ jego rodzina) ma prawo do zabezpieczenia

spo³ecznego pomimo istniej¹cych ró¿nic systemowych

w krajach Piêtnastki. Osoby zamieszkuj¹ce na

terytorium jednego z pañstw cz³onkowskich korzystaj¹

z uprawnieñ wynikaj¹cych z ustawoda wstwa tego

pañstwa na takich samych warunkach, co jego

obywatele. W przypadku przeniesienia siê do innego

pañstwa cz³onkowskiego, ka¿demu pracowniko wi

wlicza siê okres p³acenia sk³adek ubezpieczeniowych

z kraju opuszczanego. Celem takiej koordynacji jest,

aby pracownik migruj¹cy stale podlega³ ubezpieczeniu

spo³ecznemu w jednym pañstwie, a nie w dwóch lub

w ¿adnym.

Unia Europejska uregulowa³a tak¿e organizacjê czasu

pracy. Dyrektywa 93/104 stanowi, ¿e przeciêtny,

tygodniowy czas pracy, razem z godzinami nad-

liczbowymi, nie mo¿e przekraczaæ 48 godzin. Ka¿de-

mu pracownikowi przys³uguje coroczny urlop w wymia-

rze co najmniej 4 tygodni. Szczegó³owe przepisy po-

rz¹dkuj¹ w tym zakresie kwestie pracy nocnej, przerw

w pracy czy pracy kobiet.

Walka z bezrobociem

Przepisy wspólnotowe z dziedziny ochrony pracy i bhp

dotycz¹ z jednej strony ochrony grup specjalnych (np.

pracowników m³odocianych czy kobiet w ci¹¿y),

a z drugiej – bezpoœrednich zagro¿eñ dla pracownika

(wynikaj¹cych ze specyficznych warunków produk-

cyjnych, stanu i wyposa¿enia maszynowego) i ochrony

indywidualnej (zabezpieczenia miejsca pracy, wypo-

sa¿enia zatrudnionego w odpowiedni sprzêt i ubranie).

Kwestie te reguluje dyrektywa ramowa 89/391 oraz

kilkadziesi¹t dyrektyw szczegó³owych.

Zwalczanie bezrobocia w UE polega na koordyna-

cji dzia³añ wszystkich pañstw cz³onkowskich w ramach

tzw. Europejskiej strategii zatrudnienia. Pañstwa

cz³onkowskie w oparciu o cztery filary: zatrudnial-

noœæ, przedsiêbiorczoœæ, adaptacyjnoœæ i równoœæ

szans, a tak¿e coroczne wytyczne i rekomendacje

Komisji Europejskiej przygotowuj¹ narodowe stra te-

gie zatrudnienia. Wsparciu przedsiêbiorczoœci oraz

samozatrudnienia towarzysz¹ dzia³ania na rzecz

Najwa¿niejsze obszary europejskiej polityki

spo³ecznej

Swoboda przep³ywu pracowników i zabezpieczenie

spo³eczne

Prawa pracownicze, ochrona pracy, bezpieczeñstwo

i higiena pracy

Walka z bezrobociem

Europejskiej strategii zatrudnienia

Polityka spo³eczna Unii Europejskiej

uelastyczniania przepisów prawa pracy i rze-

czywistego dostosowania kwalifikacji i umiejêtnoœci

pracowników do potrzeb wspó³czesnego rynku.

Przeciwdzia³anie wykluczeniu spo³ecznemu

Zwalczanie ubóstwa i marginalizacji spo³ecznej staje

siê ostatnio g³ównym celem polityki spo³ecznej Unii

Europejskiej. W 2000 roku w Nicei Rada Europejska

za³o¿y³a:

! zwiêkszanie udzia³u w zatrudnieniu oraz dostêpu

do œrodków, praw, dóbr i us³ug,

! zapobieganie ryzyku wykluczenia spo³ecznego,

! pomoc dla najbardziej potrzebuj¹cych grup,

! mobilizacjê odpowiednich instytucji.

Jednoczeœnie UE przeznacza coraz wiêksze œrodki na

dzia³ania Europejskiego Funduszu Spo³ecznego (64

mld euro na lata 2000–2006), którego celem jest

spójnoœæ spo³eczna oraz niwelowanie dysproporcji

regionalnych w poziomie ¿ycia obywateli UE. Dotyczy

to nie tylko samego zatrudnienia, ale tak¿e wyrów-

nywania szans edukacyjnych, równoœci szans i zwal-

czania dyskryminacji na rynku pracy.

Jednoczeœnie zaproponowa³a otwart¹ metodê koordy-

nacji , która polega m.in. na wypracowaniu przez

poszczególne pañstwa cz³onkowskie narodowych

planów wykluczenia spo³ecznego na lata 2001–2003.

Plany takie powinny promowaæ lepsze za trudnienie,

podnosiæ kwalifikacje m.in. niepe³nosprawnych, imi-

grantów i m³odzie¿y, oraz proponowaæ dzia³ania

towarzysz¹ce. Priorytetem jest stworzenie równego

dostêpu grup marginalizowanych do dóbr i us³ug w za-

kresie zatrudnienia, edukacji, zabezpieczenia spo³e-

cznego, prawa, wypoczynku i rekreacji. Ka¿de pañ-

stwo powinno przedstawiæ tak¿e program realizacji

polityki na rzecz poszczególnych grup wykluczonych

z uwzglêdnieniem polityki promocji na rzecz integracji

rodziny oraz zaanga¿owania instytucji publicznych

i sektora organizacji pozarz¹dowych w zwalczanie

marginalizacji spo³ecznej.

Polityka równoœci i zwalczania dyskryminacji

narodowych

Polityka równoœci UE oznacza równe traktowanie

wszystkich obywateli bez wzglêdu na p³eæ, pocho-

dzenie, rasê, stopieñ sprawnoœci fizycznej i umy-

s³owej, przynale¿noœæ religijn¹ oraz orientacjê

seksualn¹. Zakaz dyskryminacji jest zapisany w pra-

wie pierwotnym Wspólnoty (traktatach) oraz licznych

dyrektywach, które dotycz¹ polityki spo³ecznej

i zatrudnienia.

planów wykluczenia spo³ecznego

Kwestie równego traktowania wszystkich obywateli

reguluje m.in. tzw. dyrektywa „rasowa” 2000/43

oraz dyrektywa 2000/78, dotycz¹ca równoœci

traktowania w dziedzinie zatrudnienia i wykonywania

zawodu. Dyrektywy te zakazuj¹ zarówno dy-

skryminacji bezpoœredniej, jak i poœredniej.

Dopuszczaj¹ jednak mo¿liwoœæ dyskryminacji

pozytywnej, polegaj¹cej na uprzywilejowaniu

pewnych grup w celu zrekompensowania im

niekorzystnej sytuacji, w jakiej siê znajduj¹.

W grudniu 2001 roku Rada, Parlament i Komisja

Europejska uzgodni³y „Wspólnotowy Program Dzia³añ

na rzecz Zwalczania Wykluczenia Spo³ecznego na lata

2002 – 2006”. Celem programu jest wsparcie

wspó³pracy miêdzy pañstwami cz³onkowskimi UE oraz

zwiêkszanie skutecznoœci przeciwdzia³ania wyklu-

czeniu spo³ecznemu. W ramach programu corocznie

maj¹ odbywaæ siê spotkania Okr¹g³ego Sto³u

Wykluczenia Spo³ecznego, na których prezentowane

bêd¹ wyniki badañ i doœwiadczeñ poszczególnych

pañstw, a tak¿e dorobek organizacji pozarz¹dowych.

Unia Europejska rozbudowa³a prawo wspólnoto we

dotycz¹ce równego traktowania p³ci w dziedzinie

zatrudnienia. Do najwa¿niejszych dyrektyw nale¿¹ tu:

dyrektywa 75/117, dotycz¹ca równego wynagro-

dzenia za tê sam¹ pracê i dyrektywa 76/207, doty-

cz¹ca równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w za-

kresie dostêpu do zatrudnienia, kwalifikacji i szkoleñ

zawodowych, a wansu spo³ecznego oraz warunków

pracy. Ponadto na bazie dyrektywy 96/34 uregu-

lowano kwestiê urlopów rodzicielskich, przyznaj¹c

prawo opieki nad dzieckiem obojgu rodzicom.

Dialog spo³eczny i spo³eczeñstwo

obywatelskie

Wspólnota przywi¹zuje ogromn¹ wagê do dialogu

spo³ecznego, czyli konsultacji z partnerami spo³e-

cznymi. Dotyczy to bezpoœredniego porozumiewania

siê zwi¹zków zawodowych pracoda wców i pra-

cowników (m.in. ETUC, UNICE), konsultowania przez

organy Wspólnoty partnerów socjalnych w zakresie

podejmowania decyzji z dziedziny polityki spo³ecznej,

a tak¿e wypracowywania porozumieñ miêdzy samymi

Zasadê równoœci i zwalczania dyskryminacji rozwin¹³

Europejski Trybuna³ Sprawiedliwoœci, szczególnie

swym orzecznictwem, dotycz¹cym równouprawnie-

nia kobiet i mê¿czyzn.

Przeciwdzia³anie wykluczeniu spo³ecznemu

Europejskiego Funduszu Spo³ecznego

Polityka równoœci i zwalczania dyskryminacji

„Wspólnotowy Program Dzia³añ

na rzecz Zwalczania Wykluczenia Spo³ecznego na lata

2002 – 2006”

Dialog spo³eczny i spo³eczeñstwo

obywatelskie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: