PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Art. 126.-Art. 145. Art. 126.
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej.
2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.
3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.
Prezydent funkcjonuje jako najwyższy reprezentant Państwa Polskiego oraz jako gwarant ciągłości funkcjonowania wszystkich organów władzy państwowej.
Funkcja reprezentanta Prezydent reprezentuje Państwo Polskie w sposób ciągły, samą swą obecnością, nawet jeżeli nie podejmuje żadnego konkretnego działania.
Natomiast funkcja gwaranta ciągłości władzy państwowej wciąga Prezydenta w mechanizm działania państwa.
Są to działania podlegające obowiązkowi kontrasygnaty lub też stanowiące prerogatywy Prezydenta, wykonywane całkowicie samodzielnie bądź też w określonym przez przepisy współdziałaniu z innymi czynnikami. (wymienione w Art. 144 ust.3 Konstyt)
Funkcje prezydenta wymagające kontrasygnaty, czyli złożenia przez Prezesa Rady Ministrów podpisu pod aktem,
który wcześniej podpisany został przez prezydenta
Prerogatywy – akty, które nie podlegają obowiązkowi kontrasygnaty.
Stworzone są one w celu wyłączenia pewnego zakresu działań prezydenta spod współdziałania z Radą Ministrów, nie są również objęte z tego tytułu kontrolą parlamentarną.
Z kolei ustęp drugi wyraża cele. Do zadań tych należy;
-"czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji" - a więc troska o to, aby przez nikogo nie doznawały uszczerbku (naruszenia) przepisy Konstytucji.
-"stanie na straży suwerenności państwa" - czyli szczególna dbałość o zachowanie możliwie pełni władztwa publicznego przez organy państwa polskiego wobec wszelkich spraw publicznych na jego terytorium i wobec wszystkich podmiotów tam funkcjonujących.
-"troska o bezpieczeństwo państwa" - czyli śledzenie, przeciwdziałanie, a w końcu zwalczanie wszelkich możliwych zagrożeń normalnego funkcjonowania państwa polskiego i jego obywateli. Wymaga to naturalnie szczególnej troski o sprawność zarówno Sił Zbrojnych RP, jak i formacji policyjnych.
-"troska o nienaruszalność terytorium państwowego" - Prezydent musi przeciwdziałać wszelkim próbom cesji najmniejszej choćby części obszaru terytorialnego Polski, w tym również na przykład wód terytorialnych.
-"troska o niepodzielność tego terytorium" - nie obejmuje to przeciwdziałania próbom nowych "rozbiorów", gdyż takie działania mieściłyby się już w ramach troski o suwerenność RP lub w ramach troski o nienaruszalność terytorium.
Mieści się tu w szczególności przeciwdziałanie próbom zbyt mocnego wiązania się obszarów przygranicznych z zagranicznymi jednostkami terytorialnymi, choć naturalnie niesprzeciwianie się pożytecznej współpracy między nimi.
Prezydent wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach.
Nie może więc realizować zadań w dowolny sposób, może jedynie sięgać po kompetencje zawarte w Konstytucji i ustawach. Taka wykładnia art. 126 Konstytucji oznacza jednak i to, że sięganie przez Prezydenta po te kompetencje może następować tylko w sytuacji, gdy służy to realizacji któregoś z celów, wyrażonych w ust. 2 analizowanego artykułu.
Art. 127.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
2. Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.
3. Na Prezydenta Rzeczypospolitej może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.
4. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie.
5. W ponownym głosowaniu wyboru dokonuje się spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.
6. Na Prezydenta Rzeczypospolitej wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.
Warunki ubiegania się o urząd prezydenta: posiadanie obywatelstwa polskiego, pełni praw wyborczych do Sejmu (zdolność do czynności prawnych, brak ciążącego wyroku sądowego o pozbawieniu praw publicznych lub wyborczych - art.62 ust. 2 Konstytucji) oraz ukończenie 35 lat, najpóźniej w dniu wyborów prezydenckich. Kandydatury na urząd Prezydenta mogą być zgłaszane, w myśl Konstytucji, przez grupy liczące co najmniej 100 000 wyborców.
Prezydent wybierany jest na kadencję 5 letnią i może być ponownie wybrany tylko raz. Oznacza to, że jedna osoba może sprawować ten urząd maksymalnie 10 lat.
Prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym,
bezwzględną większością ważnie oddanych głosów, jeśli żaden kandydat nie uzyska bezwzględnej większości głosów, przeprowadza się 2 glosowanie, w którym biorą udział 2 kandydaci, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali kolejno największą liczbę głosów. Do wyboru wystarcza zwykła większość głosów.
Art. 129.
1. Ważność wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza Sąd Najwyższy.
Art. 128.
1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu.
2. Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej zarządza Marszałek Sejmu na dzień przypadający nie wcześniej niż na 100 dni i nie później niż na 75 dni przed upływem kadencji urzędującego PrezydentaRzeczypospolitej, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej - nie później niż w czternastym dniu po opróżnieniu urzędu, wyznaczając datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów.
Rozpoczęcie kadencji Prezydenta związane jest z dniem objęcia urzędu.
Postanowienie to dotyczy także sytuacji, gdy do wyboru nowej głowy państwa doszło w wyniku krótszej kadencji poprzednika (zakończonej np. wskutek niemożności sprawowania urzędu z powodu choroby). Nowy Prezydent nie kończy wówczas kadencji swego poprzednika, ale rozpoczyna nową, własną kadencję.
Art. 130.
Prezydent Rzeczypospolitej obejmuje urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego następującej przysięgi:
"Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem".
Przysięga może być złożona z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".
Moment rozpoczęcia kadencji Prezydenta został określony jednak nie w art.128, lecz w art.130 Konstytucji. Stwierdza on wyraźnie, że Prezydent "obejmuje urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego (...) przysięgi (...)".
Uwaga, że może ona być złożona z dodatkowym zdaniem "Tak mi dopomóż Bóg" oznacza, że stanowisko Prezydenta jest dostępne dla osób różnych wyznań, jak też dla osób niewierzących. Rozwiązanie to jest zgodne z zasadami demokracji oraz wolności sumienia i wyznania. Art. 132.
Prezydent Rzeczypospolitej nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.
Wynika stąd m.in. zakaz piastowania przez Prezydenta innych stanowisk lub funkcji publicznych, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowaniem urzędu.
Objęcie urzędu zobowiązuje zatem Prezydenta do rezygnacji z zajmowanych dotąd urzędów czy stanowisk, łącznie z mandatem posła lub senatora. Art. 133.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych:
• 1) ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,
2) mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,
3) przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.
Prezydent reprezentuje państwo w stosunkach zewnętrznych. . . .
Uprawnienia, kompetencje wykonywane za kontrasygnatą.
Rola Prezydenta w stosunkach zewnętrznych jest szersza niż wynika to z przepisów Konstytucji.
Ważną rolę w tej dziedzinie odgrywają wizyty Prezydenta w innych państwach, utrzymywane bezpośrednie kontakty Prezydenta z szefami państw obcych.
Art. 134.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
2. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.
3. Prezydent Rzeczypospolitej mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony. Czas trwania kadencji, tryb i warunki odwołania przed jej upływem określa ustawa.
4. Na czas wojny Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych. W tym samym trybie może on Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych odwołać. Kompetencje Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasady jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa.
w stosunkach wewnętrznych:
Prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, z tym że jest to zwierzchnictwo bierne. Jest ono przy tym sprawowane w sposób zróżnicowany.
W okresie pokoju sprawuje je za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej, a więc z zachowaniem zasady cywilnej kontroli nad wojskiem. Natomiast w okresie wojny sprawuje je przez Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych, którego mianuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek może odwołać.
Prezydent mianuje:
a) Szefa Sztabu Generalnego,
b) dowódców rodzajów Sił Zbrojnych,
c) nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe (mianuje na pierwszy stopień oficerski i nadaje stopnie generalskie).
Art. 136.
W razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej.
Kompetencje Prezydenta jako najwyższego zwierzchnika Sił Zbrojnych są regulowane także na podstawie Art.136.
Są to uprawnienia z których może korzystać tylko w razie bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, gdyż z własnej inicjatywy Prezydent sam ich podejmować nie może , dotyczące zarządzania powszechnej lub częściowej mobilizacji i zarządzania użycia Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej.
Inne kompetencje Prezydenta:
Art. 137.
Prezydent Rzeczypospolitej nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.
W trakcie tej czynności Prezydent występuje jako reprezentant państwa i w sposób niejako naturalny zalicza do grona obywateli "swego" państwa osoby, które pragną znaleźć się w tym gronie,bądź wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Jest to czynność zwolniona z wymogu kontrasygnaty.
Art. 138.
Prezydent Rzeczypospolitej nadaje ordery i odznaczenia.
jest tradycyjnym wyrazem uznawania czyichś zasług, wykazanych dla państwa na polu służby publicznej (cywilnej lub wojskowej). Nadawanie orderów i odznaczeń jest prerogatywą Prezydenta
Art. 139.
Prezydent Rzeczypospolitej stosuje prawo łaski. Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu.
Możliwość darowania lub zniesienia kary w przypadku indywidualnych wyroków skazujących w sprawach karnych, a nie w przypadku spotykających obywateli w ramach procesów innego rodzaju. Nie można obejmować prawem łaski Prezydenta możliwości zniesienia zasądzenia przez sąd cywilny odszkodowania obywatela na rzecz Skarbu Państwa itp.
Art. 144.
1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.
2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.
3. Przepis ust. 2 nie dotyczy:
• 1) zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,
2) zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,
3) skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,
4) inicjatywy ustawodawczej,
5) zarządzania referendum ogólnokrajowego,
6) podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,
8) zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego,
11) desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów,
12) przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków,
13) wniosku do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów,
14) odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności,
15) zwoływania Rady Gabinetowej,
17) powoływania sędziów,
20) powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
21) powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego,
22) powoływania Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,
23) powoływania prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,
24) wniosku do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego,
Art. 131.
Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuj...
IzzyBella