sciągi.doc

WOLTER- francuski filozof oświecenia, napisał: „Ludzie cierpieli, żyli i umarli”

KIM JEST CZŁOWIEK?

- człowiek jest najwyższym bytem w świecie (rozumnym);

- człowiek został stworzony na obraz Boga;

- poprzez grzech pierworodny człowiek popełnia więcej złych uczynków niż dobrych;

- u podstaw człowieczeństwa leży zło – wygnanie z raju;

- człowiek wyobcowuje się od natury, zwierząt;

- ciąży przekleństwo Boga na człowieku, wyznacznik ludzkiego bytu.

PASKAL

- „Człowiek żyje w świecie wrogo nastawionym do niego”

- „Jak trzcina na wietrze”;

- tylko człowiek wie, że natura może go zabić;

- ocenia z dystansu;

- wydarzenia są obiektywne w stosunku odczuwania;

- należy stawić czoło problemom, przemyśleć, wyciągać wnioski, przewartościować wydarzenie;

- ucieczka od świata – 1.zakon, miejsce odosobnienia, samotnik

2.nie angażować się w świat.

SŁYNNE ZAŁOŻENIE: CO CI SIĘ OPŁACA?

- jeśli założymy, że Bóg jest, co stracimy a co zyskamy? Bilans życia i strat.

- Bóg milczy. Filozofia dialogu (spotkania);

- nie podaje nikomu wskazówek jak żyć, kim jest, czego od nas oczekuje;

- nie ma prostej drogi do Boga;

- droga do Boga prowadzi przez drugiego człowieka (np. cierpiącego);

- A człowiek jaki ma kontakt z Bogiem??

Też milczy;

- w najważniejszych chwilach życia człowiek jest skazany na milczenie;

- żaden język nie wyrazi tego, co najbardziej osobiste, intymne;

- życie człowieka jest zawsze bytem w jakiejś sytuacji.

WYBORY:

- każdy wybiera wartości prawdziwe lub pozorne;

- tragizm człowieka polega na tym, że dopiero z dystansu umie ocenić swój wybór;

- należy prowadzić dialog wewnętrzny, szczery, samemu ze sobą – umie przyznać się do błędu;

- ważna jest autentyczność refleksji nad sobą;

- FILOZOFIA EGZYSTENCJALNA- człowiek jest wolny absolutnie- wolność ducha, umieć powiedzieć nie;

- człowiek jest ograniczony wolnością drugiego człowieka;

- wybieramy zawsze dobro wg. Hierarchi, wg. Nas;

- wszystkie rzeczy są neutralne, tylko człowiek nadaje im przeznaczenie;

- nie ma zła, są tylko złe przejawy czynów;

- zło fizyczne – choroba, cierpienie;

- zło moralne- psychiczne, zamierzone przez człowieka.

- zło niechciane – przypadkowe;

KANT- wszystkie rzeczy mają cenę, tylko człowiek ma godność;

- człowiek jest bytem godniejszym od anioła, ponieważ może się rozwijać moralnie (upadać- powstać);

- zło jest moralne;

- wynikiem moralnego zła jest cierpienie;

- w Starym Testamencie na pytanie o zło-Bóg milczy,

- w Nowym Testamencie cierpienie ma charakter terapeutyczny, misyjny, ma wyczulić człowieka na drugiego człowieka;

- Księga Hioba początkuje inicjację nad cierpieniem ludzi niewinnych;

DLACZEGO TAK SIĘ DZIEJE?

- niezbędna jest heroiczna wiara w ład moralny. Bez wsparcia rozumu. Musimy mieć wiarę.

- Z jednej strony wpływ czasu jest problemem, a z drugiej radością;

- czas jest celem ludzkiego bytu;

- przeszłość i tak dopada nas w przyszłości;

- Człowiek może kierować się dwoma ładami:

* ład rozumu

* ład serca;

- Absolut jest pragnieniem serca;

- każdy człowiek ma potrzebę absolutu;

- należy mieć nadzieję- idea Boga = oparcie

„Jak trwoga to do Boga”.

WĄTEK HIOBA

- człowiek szuka absolutu, Boga, który powie nam czemu nas to spotyka;

- miał poczucie beznadziejnej sytuacji życiowej- dramat;

- nie chodzi o to, że człowiek wszystko traci tylko o to, że nie umie sobie wytłumaczyć dlaczego;

- Hiob nie traci nadzieji:”Bóg dał, Bóg wziął- jak się Panu spodobało, tak się stało”

Bóg go na koniec wynagrodził;

- każda wiara, jeśli jest wiarą mocną, rozumową, przestaje być wiarą- jest wiedzą;

- największą siłą wiary jest ufność;

- wartość wiary: nie mamy pewności, ale się za czymś opowiadamy;

- Hiob został nagrodzony, Jego wiara wytrzymała próbę;

- przykład Hioba jest niezwykle drastyczny;

- oto Bóg gra z szatanem o człowieka, jakby się założył;

- Bóg wygrał, gra o człowieka ale też człowiekiem.

STOICY

- trzeba w życiu zastanowić się co od nas zależy (poglądy, przekonania), a co nie;

- próba akceptacji, zrozumienia sytuacji zastanej;

- stoicki spokój.

KIERKEGAARD

- myśliciel z XIX w.;

KIERKE- kościół

GAARD- ogród

Razem= cmentarz;

DLACZEGO BÓG UKARAŁ HIOBA?

- Hiob otrzymał potem wszystko dwukrotnie;

- Bóg jednak nie zabrał mu pamięci;

- Bóg nie jest ani dobry, ani zły;

- immoralny- tzn. nie moralny, nie podlega kategoriom dobra i zła;

- człowiek nie może z Bogiem rozmawiać;

- odpowiedź Boga to milczenie;

- człowiek powinien uznać, że Bóg jest poza oceną dobra i zła;

- człowiekowi pozostaje wiara, powodująca, że chcemy przyjąć, że Bóg przestrzega jakichś racji;

- Bóg ma zawsze racje;

- człowiek nie będzie zawsze dyskutował;

Kierkegaard wyróżniał 3 modele życia ludzkiego:

a)        estetyczny

b)       etyczny

c)        religijny

- między tymi 3 modelami  nie ma przejścia, nie można tkwić w 2 na raz, nie ma kompromisu;

- książka „Bojaźń i drżenie”- człowiek ciągle boi się swojego życia.

MODEL ESTETYCZNY

- beztroskie doznawanie przyjemności, głow3nie erotycznych ( Don Juan- uosobienie tego modelu) oraz z posiadanego bogactwa i uciech doczesnych;

- realizujemy ją w życiu bezrefleksyjnym, skłaniającym się do zaspokajania pragnień;- skutkiem/elementem takiego życia jest rozproszenie się w gonitwie codzienności;

- w efekcie końcowym dochodzimy do pustki w życiu, rozczarowania, samotności. Ucieczka do modelu etycznego.

MODEL ETYCZNY

- obowiązuje zasada dobra i powszechnego porządku, obowiązku moralnego;

- „Człowiek wybiera samego siebie”

Zastanawia się jak żyć, projektuje, uzyskuje świadomość wolności;

- bierze na siebie odpowiedzialność za swoje Zycie;

- rodzi się pytanie o uzasadnienie norm etycznych (uzasadnienie społeczne). Jest to niemożliwe do odpowiedzi, człowiekowi pozostaje rozpacz;

- przejście do stanu religijnego jest nieuchronne, gdy człowiek nie przymyka oczy na swoje rzeczywiste położenie w świecie;

- Czy człowiek jest w wstanie sobie poradzić?

Nie, bo jest istotą niesamodzielną, tzn. dokonuje skoku w Boga- ponieważ człowiek nie jest w wstanie wytłumaczyć sobie istnienia Boga.

MODEL RELIGIJNY

- najwyższy- Bóg człowieka uspakaja;

- przykład Abrahama         ( przeszedł z modelu estetycznego, żył w ładzie moralnym);

- Bóg wykorzystując jego głęboką wiarę zarządał złamania miłości do żony i dziecka;

- Abraham w imię zaufania do Boga chciał potwierdzić ofiarę z życia;

- Abraham przekroczył stadium etyczne, stał się kimś samotnym, bez oparcia;

- miał jedynie kontakt z Bogiem;

- człowiek stał się jednostką, czymś wyróżnionym, kimś;

- akt religijny polega na zamanifestowaniu swojej jednostkowości.

FIODOR DOSTOJEWSKI

- mistrz analizy psychologicznej;

- interesowały go zakamarki duszy człowieka;

- „Bracia Karamazów”

- porusza kwestie rozumu i serca, wiary i ateizmu, winy i kary, dobra i zła;

- wina spada na jednego z braci, ale nie na sprawcę;

- Ivan uznany za winnego, głosi etykę autonomiczności;

- twierdzi, że za krzywdę na świecie należy odrzucić istnienie Boga;

- jest tyle nieszczęść, że Bóg nie może istnieć, ale jeśli Boga nie ma, to wszystko jest dozwolone;

Te 2 tezy są tezami katastrafialnymi;

- niewiara w Boga niszy Ivana;

- w gruncie rzeczy popada w obłęd;

- Skoro nie ma Boga, to dlaczego mamy uważać, że źle się dzieje, że jest krzywda?

- wiara w Boga stawia pewną tamę w tym nieszczęściu.

ALBERT CAMUS

- w „Dżumie” pisze, że egzystencją człowieka jest absurd, bo człowiek żyje bez przyczyny, bez celu;

- „Każdy z nas nosi w sobie dżumę” czyli zło;

- można się z tego wyleczyć, wyzwolić od zła przez okazywanie solidarności innym ludziom „odrzuconym”, otwarcie się na innych;

- społeczeństwo „Dżumy” ma poczucie absurdu istnienia, wyrażającego się w monotonii życia, znudzenie codziennością;

- Czy można wyeliminować absurd?

Nie, można go jedynie osłabić.

- Jakie jest wyjście z „życia w absurdzie? ( w cierpieniu)?

2 wyjścia:

1) samobójstwo

2) nadzieja na usunięcie absurdu życia;

- Camus odrzuca obydwa wyjścia i mówi:

„Człowiek musi żyć w cierpieniu”

1)       SAMOB OJSTWO

- ucieczka od życia;

- przyznanie, że życie nas przerasta;

- poddanie się.

2)    NADZIEJA NA USUNIĘCIE ABSURDU ŻYCIA

- ucieczka od prawdy;

- człowiekowi zostaje zatem świadomość ostateczności i nieuniknioności, stałej sytuacji absurdu;

- pisał, że człowiek ma być zbuntowany;

- człowiek wyraża swoją wolność;

- bunt odsłania dramatyzm ludzkiej doli (mity o Syzyfie i Prometeuszu);

- należy odnaleźć sens w dzieleniu się z innymi;

- w miejsce Syzyfa „dźwigającego głaz swojej egzystencji” Camus wprowadza nurt „Prometeusza przykutego do skały kajdanami buntu”.

SARTRE

- myśliciel XX-wieczny;

- wyróżniał 2 rodzaje bytów:

1. Byt ludzki (każdy z nas) – byt dla siebie – byt świadomy (jest autorefleksyjny; świadomość człowieka wyrywa go ze świata rzeczy);

2. Byt rzeczy – byt w sobie – nic z siebie nie daje;

W czym się wyraża wolność człowieka?

- w unicestwianiu- tak traktujemy świat jakby nic dla nas nie znaczył, uniezależnić się od świata;

- wolność: odwrócenie się człowieka od zastanej rzeczywistości ( chcemy coś zrobić i robimy to);

- odchodzimy od czegoś, tworzymy nową rzeczywistość;

- odchodzi od tego co jest (cości)  do tego co nie jest (nicości);

- byt w sobie (np. stół) nie może się poznać, bo nie ma świadomości;

- człowiek może, bo posiada dystans poznawczy do siebie;

- byt rzeczy jest bytem niepoznanym, nieświadomym siebie;

- egzystencjalizm – egzystencja – istnienie;

- każdy byt jest złożony z istnienia i istoty;

- Jaki jest człowiek w sensie moralnym?

- W przypadku człowieka istnienie (egzystencja) wyprzedza istotę (esencję)- odnosi się tylko do człowieka ( bytu ludzkiego);

- egzystencjalizm jest antropologią (filozofią człowieka);

- dopóki człowiek żyje, jego istota jest, a istnienie się zmienia;

-nie wolno etykietować ludzi- traktować ich jak rzeczy;

- człowiek dopóki żyje jest wolny;

- byt ludzki cały czas się tworzy, kreuje poprzez wolne wybory;

- W jakiej wierze człowiek jest wolny?

Jest ograniczony- Sartre to odrzuca;

- absolutna wolność człowieka;

- Sartre jest przedstawicielem egzystencjalizmu ateistycznego;

- „Nie ma Boga, nie ma idei, nie ma niczego, na czym mógłby się człowiek oprzeć”;

- nie ma Boga (on nie istnieje)

- nie ma odniesień do społeczeństwa;

- człowiek reifikuje- urzeczowienie, uprzedmiotowienie;

- „Człowiek jest skazany na wolność?- całe życie musi wybierać;

- człowiek się broni przed wolnością, radzi się innych;

- „Nic nas nie może usprawiedliwić”- człowiek musi stawić czoła wolności;

- każdy jest autonomiczny, kieruje sobą, dokonuje wyborów;

- każdy z nas odpowiada za swoje czyny przed sobą;

- nie możemy uciekać od wolności, jest to życie nieautentyczne, ucieczka od absolutu lub rzeczy;

- dramat ludzkiej egzystencji- człowiek ucieka przed wolnością;

- WOLNOŚĆ: najwyższe dobro. Duży ciężar wolności, musimy sobie z tym radzić samotnie.

- życie jest takie, że człowiek nie czuje się zadomowiony;

- relacje międzyludzkie to ciągła walka, bo człowiek nas reifikuje;

- wiara w przyjaźń i miłość do chęć oszukania siebie, utrata wolności;

- „Czy drogowskaz idzie drogą, którą wskazuje?”

ŻYCIE:

a)        autentyczne

- życie jest świadomością, że „ człowiek jest bytem ku śmierci”;

- musimy mieć świadomość, że czeka nas koniec bytu ludzkiego;

- człowiek stawia pytanie o sens;

- „Absurdem jest, żeśmy się urodzili, absurdem, że umrzemy”.

b)    nieautentyczne

- człowiek gubi się w swojej anonimowości (wg. Heidegela).

FRANKL

- filozofujący psychiatra, zmarł w 1997r.;

- zastanawiał się nas sposobem bytowania człowieka;

- „Człowiek w poszukiwaniu sensu”- książka;

- każdy z nas poszukuje sensu ludzkiego życia;

- każda sytuacja jest darem i wyzwaniem;

- każde ludzkie zadanie musi być wypełnione sensem;

- człowiek musi w swoim życiu widzieć sens ludzkiego istnienia;

- egzystencja potrzebuje rozumowej wytłumaczalności- sensu;

- ważną cechą ludzkich działań jest intencjonalność;

- człowiek jest bytem możnościowym- ma różne możliwości wyboru, rozwiązywania sytuacji życiowych;

- człowiek wybiera określony świat wartości, różne sensy z różnych wartości wybiera najważniejsze;

- staje się bytem powinnościowym- zastanawia się co wybiera;

- jeden wybór pociąga za sobą inne wybory- wpływa na nie;

- z tego wynika: człowiek dokonuje pewnego projektu, kieruje się, projektuje sam dla siebie;

- każda sytuacja, w której się znajdujemy, stawia człowiekowi konieczność znalezienia rozwiązania bytowania i o jej sens;

- Czy człowiek jest w stanie poznać swój sens? Nie;

- sens własnej egzystencji- człowiek kieruje się w swoich wyborach transcendującym sumieniem;

- sumienie zakazuje, podpowiada, pomaga;

- człowiek odkrywa w sobie nieświadomą religijność;

- jeśli w człowieku kołacze się religijność, tłumi ją, może to doprowadzić do chorób psychicznych (nerwic);

- pracę terapeutyka uświadamia się jako leczenie tłumienia religijności, uświadamia sobie to;

- Bóg dla osoby wierzącej jest tym, co religijność zaakceptowała;

- wiara religijna jest zawsze związana ze świadomą akceptacją decyzji osobistych;

- dystansuje się od form wyznaniowych;

- akceptuje religijność, którą odkrywa w sobie;

- stawia na diagnozę ogólną:

- dzisiaj ludzie mają poczucie, że znajdują się w pułapce, pustce egzystencjalnej- po co życie? Jaki jest sens?

- prowadzi to do frustracji, które wymagają psychoterapii;

- frustracja wynika z podwójnej utraty pewności oraz świadomości coraz mniejszego oddziaływania wartości, tradycji;

- instynkt nie podpowiada człowiekowi co musi wybierać;

- tradycja nie mówi co człowiek ma robić;

3 RODZAJE WARTOŚCI LUDZKICH (motor rozwoju człowieka):

1.a) Wartości twórcze- związane z pracą zawodową

2. Wartości doznaniowe:

b) przeżywanie świata, jego piękna, porządku, prawdy

c) wynikają z cierpienia ludzkiego- znoszenie losu, związane z postawą życiową człowieka.

- człowiek nie posiada wrodzonej zdolności do znoszenia cierpienia, musi uczyć się je znosić;

- musi przenosić w swoim życiu cierpienie z płaszczyzny doznaniowej- bólu, na płaszczyznę subiektywną- cierpienie (naszą postawą wobec bólu);

- „Ból się ma, a cierpiącym się jest” (ból się leczy, a cierpienie jest kwestią naszego rozwiązania psychicznego);

- cierpienie może mieć wartość (nie każde je ma);

- kiedy rezygnujemy z czegoś w imię wyższych wartości;

- wybór wartości wyższych uświęca cierpienie, nie musi być ono czymś złym;

- istnieje wyższa konieczność moralna, która powoduje, że cierpienie jest konieczne.