Filozoficzne podstawy pedagogiki - Wykłady 1-10.doc

I.

PEDAGOGIKA

paidagogia (dwa znaczenia)

                                             refleksja nad czynnością

czynność wychowania                                                                  wychowania

- w XIX w pedagogika postanowiła                                                     - namysł, myślenie, rozumowanie

zostać nauką o wychowaniu                                              wiąże się z rozumowaniem wg.

                                                                                            reguł, wiąże się z dialogiem, ma

- nasza cywilizacja jest naukowo-                                                          etapy                                                      techniczna, więc pedagogika

poszła w stronę nauki a nie namysłu

II.

PEDAGOGIKA JAKO NAUKA

Hans Georg Gadamer

niemiecki filozof, uczeń Heiddegera

·         twierdzi, że Grecy oderwali zachód od wschodu i nadali naukowo- techniczny kierunek naszej cywilizacji;

·         widzi to w ich specyficznej postawie:

- pędzie do wiedzy, nieznanego,

- szczególnym sceptycyzmie w stosunku do tego, co ludzie mówią i uznają za prawdę

- przekonaniu, że prawda się ukrywa i trzeba ją wydobyć na jaw- poprzez mowę

- przekonaniu, że sąd dostosowuje się do rzeczy, czyli ma intencję bycia prawdziwym, czyli że sądy, twierdzenia podają prawdę

·         te założenia stały się podstawą nowożytnej nauki

- dla Greków prawdziwą nauką była matematyka (była tuż przed filozofią), ponieważ przedmiotem jej jest byt czysto rozumowy (zamknięty system dedukcyjny; idealny)

- za racjonalny uznawany był spsób myslenia zgodny z methodos (postępowanie drogą, którą już ktoś szedł; za kimś)

- dla współczesnej nauki matematyka nie jest najważniejsza, ale ważna ze względu na sposób poznania:

nauka nowożytna jest przesiąknięta ideą metody; a w tych metodach jest coś

wspólnego: ideał poznawczy- idziemy droga poznania tak świadomie, że zawsze możemy na nią wkroczyć ponownie

sąd jest prawdziwy, kiedy:

utrzymuje kryterium sprawdzalności

jest weryfikowany od strony logicznej

sądy nieweryfikowalne są poza nauką

sąd prawdziwy w nowożytnej nauce, to tyle co sąd pewny:

kryterium poznania to już nie jego prawda, ale pewność- to jest sprawa ograniczająca nasze życie- jest ono ograniczone przez to, co uznajemy za pewne, w dużej mierze opiera się na naśladowaniu

·         ta zasada pewności utworzyła cywilizację stechnicyzowaną;

nauka jest techniką, bo opiera się na sztucznym eksperymencie, sama praktyka naukowa ma charakter techniczny

·         pojęcie filozofii i przekształcenia tego pojęcia dokonywały się w związku z pojęciem nauki

w starożytności filozofia była najwyższą wiedzą teoretyczną o prawdzie bytu; poszukiwali bytu niezmiennego, takiego jakim jest

metafizyka- nauka o podstawowych zasadach bytu

w Grecji była też wiedza praktyczna, której celem było działanie ludzkie

dotyczyła tego, co może być zmienne- działanie zmienia świat

·         przełom wieków XVI i XVII- podstawy nauki eksperymentalnej

- zasadnicza sprawa- sztuczne wytworzenie eksperymentów; sztuczne warunki, w których oczekujemy, że przyroda będzie się jakoś zachowywać

- filozofia długo nie zauważała tej zmiany

nauki zaczęły bardzo intensywnie się rozwijać, filozofia była wycofywana, okazała się nieprzydatna

broniła się w dwóch etapach:

1.       pozytywizm XIX w - scalenie wyników nauk; była to „filozofia naukowa”- chciała być potrzebna

2.       neopozytywizm ( drugi pozytywizm, pozytywizm logiczny) początki XX w – rozczłonkowanie filozofii:

- z jednej strony filozofia nauki (logiczna analiza języka nauki)- chciała pokazać naukowcom jak prowadzą naukę

- z drugiej strony powstała filozofia życia- zwrot ku człowiekowi

tu założono oddzielenie życia od nauki, nie widziano związku nauki ze społecznym doświadczeniem

potem te podziały zaczęły się mnożyć (np. filozofia sztuki)- to jest pozostałość unaukowienia filozofii, że niby ma się w czymś specjalizować

to wszystko oznaczało brak dystansu filozofii do nauki- filozofia nie była w stanie zadać pytania o sens nauki

POZYTYWIZM

scjentyzm- ideologia, która gloryfikuje naukę, to przekonanie (zwłaszcza w XIX w) , że nauka uszczęśliwi wszystkich, trzeba nią objąć wszystko

·         pod wpływem scjentyzmu powstały nauki społeczne

·         w XIX w uważano, że badania naukowe polegają tylko na tym, że wykrywa się obiektywne prawidłowości, które są podstawą formułowania praw

·         do nauki nie zaliczano:

- nauk historycznych, bo są idiograficzne- zajmują się rzeczami, które raz powstały i kończą swój żywot i nie można w nich żadnych prawidłowości wychwycić

- nauk technicznych- miały się zajmować praktycznym zastosowaniem praw formułowanych przez nauki teoretyczne

·         od XX w uważa się za naukę także praktyczne wykorzystanie nauk teoretycznych

{F. Bacon XVI- XVII w. „Novum organum”

Logiczno- metodologiczne nauki Arystotelesa : „organa”}

Podział nauk na:

teoretyczne                                                   i                                              praktyczne

np. psychologia                                                                                          np. pedagogika

wymyśla prawa                                                                                     stosuje je do jakiś celów

- nie ocenia się przyszłości                                                    - przyszłośc jest ważna, jest w

                                                             kręgu zainteresowania dziedziny

- wypowiedzi nauk praktycznych                                          - zadaniem pedagogiki jako

muszą zawierać ocenę i opis                                                  nauki praktycznej jest

                                                                                               urzeczywistnianie tego (np.  

                                                                                               metod) co zostało ocenione jako

                                                                                               pozytywne

- żadnych ocen                                                                       - oceny utylitarne

                                                                                                  ocena utylitarna

                                                                            na prawdziwość oceny utylitarnej składają się :

                                                      - prawdziwość zdania opisowego

                                             - przyjęcie oceny właściwej

Cel, teoria, praktyka- to powiązanie przedstawia pedagogikę jako naukę z trzech części:

1) aksjologia pedagogiczna

jej zadaniem jest formułowanie celów wychowania

2) teoria wychowania

badanie sposobów i warunków wywoływania zmian w psychice człowieka (metody wychowania)

3) technologia wychowania

dobór sposobów określonych przez teorie wychowania do celów aksjologii (formułowanych przez nią)

Cel pedagogiki: projektowanie działalności wychowawczej.

Twierdzenia psychologii, socjologii i pedagogiki różnią się tylko stopniem ogólności. Psychologiczne są najogólniejsze.

Najważniejsze w behawioryzmie jest znać podstawy mechanizmów psychologicznych. Jeżeli te prawa są prawdziwe to dotyczą naszej zmieniającej się natury. W pedagogice nie jest możliwe jednoznaczne określenie prawidłowości warunków skutecznego wychowania. A to dlatego, że jest za dużo zmiennych.

Tak widziana pedagogika utożsamia pojęcie praktyki z pojęciem techniki.

PEDAGOGIKA JAKO TECHNIKA.

Arystoteles, Bacon.

Bacon- eksperyment, nowożytna nauka jest techniką. Nauka w sensie nowożytnym to badanie przyrody.

Jednak między dzieckiem a dorosłym istnieje relacja komunikacyjna- inaczej niz w badaniu biernej przyrody, dlatego, mimo że to dorosły tworzy narzędzia wychowania to jest tu komunikacja.

ARYSTOTELES

3 RODZAJE WIEDZY:

·         EPISTEME- wiedza teoretyczna, oparta na dowodzeniu, szuka prawdy (prawda jest dobrem)

·         TECHNE- wiedza techniczna, sprawność wytwórcza, rzemieślnicza

·         PHRONESIS- mądrość praktyczna, rozsądek, przejawia się w działaniu (współbyciu z innymi), wiedza etyczna