REHABILITACJA
n Rehabilitacja to wielokierunkowy proces społeczny na rzecz koordynacji wysiłków jednostek służby zdrowia i innych instytucji (rządowych, samorządowych, pozarządowych, charytatywnych) oraz indywidualnych wysiłków w celu przywrócenia osobom potrzebującym maksymalnie możliwego samodzielnego życia w rodzinie, społeczności, zdolności do pracy zawodowej, aktywności społecznej i twórczej. To postępowanie, które umożliwia przyspieszenie procesu naturalnej regeneracji i plastyczności (układu nerwowego) oraz zmniejszenie następstw ustrojowych i psychicznych spowodowanych przez chorobę lub uraz.
Polski Model Rehabilitacji:
· Powszechna
· Wczesna
· Kompleksowa
· Ciągła
· POWSZECHNOŚĆ= pełna dostępność do wszystkich form rehabilitacji dla każdego potrzebującego jej pacjenta w czasie, kiedy zostanie zlecona przez leczącego lekarza.
· WCZESNOŚĆ= prowadzona od pierwszej doby zmniejsza liczbę powikłań.
· KOMPLEKSOWOŚĆ= wszechstronne podejście do pacjenta, wokół którego potrzeb i problemów skupia się wysiłek całego zespołu rehabilitacyjnego i niezbędnych konsultantów.
· CIĄGŁOŚĆ= w schorzeniach ostrych pozwala na uzyskanie optymalnych efektów łącznie z powrotem do życia zawodowego i społecznego.
W schorzeniach przewlekłych, wrodzonych, po uszkodzeniach o.u.n. rehabilitacja pozostaje jedyna uznaną formą leczenia, odgrywającą także znaczenie w profilaktyce dalszego postępu choroby, powikłań i mającą znaczenie psychoterapeutyczne.
.
n Zespół rehabilitacyjny:
Niepełnosprawność – to wynik dysfunkcji układowej, a nie ubytku morfologicznego poszczególnych układów.
n Za osoby niepełnosprawne uważa się osoby ” o naruszonej sprawności funkcjonalnej lub aktywności życiowej w stopniu utrudniającym wypełnianie normalnych czynności charakterystycznych dla osoby danej płci i wieku, czynników społecznych, środowiskowych i kulturowych”.(wg definicji WHO).
n Za osobę niepełnosprawną (dla celów rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia) uważa się osobę, której szanse uzyskania, utrzymania i awansu na dotychczasowym stanowisku są znacznie ograniczone z powodu niepełnosprawności fizycznej lub psychicznej orzeczonej oficjalnie.
n W zależności od stopnia niepełnosprawności dla celów ubezpieczenia społecznego orzekana jest częściowa lub całkowita niezdolność do pracy.
n Dla celów pozaubezpieczeniowych określono trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany i znaczny.
Upośledzenie – następstwo uszkodzenia i niepełnosprawności, objawiające się niekorzystną sytuacją społeczną, która uniemożliwia lub ogranicza wypełnianie ról oraz realizację własnych zadań związanych z wiekiem, płcią i tradycjami kulturowymi.
Kalectwo - określenie pejoratywne, dotyczące stanu człowieka w rozumieniu jego funkcji społecznych, bezpośrednio prowadzących do inwalidztwa. Kalectwo jest obecnie zastępowane słowem niepełnosprawność.
Inwalidztwo - to określenie prawnicze stanu podmiotu prawnego równoznacznego ze stanem zależności społecznej, kompensowanej szczególnymi ulgami i przywilejami.
Kompensacja oznacza w biologii zdolność żywych organizmów do wyrównywania zaburzeń funkcji, powstałych w następstwie utraty albo ubytku jakiegoś narządu lub układu.
n Zakres kompensacji funkcji możliwy do uzyskania w ramach tego samego uszkodzonego układu nie zawsze jest wystarczający. Stopień wyrównania zaburzeń jest bowiem ściśle zależny od właściwości samego układu i rozmiarów jego zniszczenia.
n Przy zbyt dużym stopniu zniszczenia układu partie zachowane nie mogą już zapewnić wyrównania funkcji. Wyrównanie zaburzeń można wówczas uzyskać jedynie w ramach innych, nie uszkodzonych układów: człowiek niewidomy może odnajdywać kształt i charakter rzeczy dotykiem, a głuchy — odczytywać dźwięki z ruchu warg lub gestów.
Procesami kompensacji rządzą prawa Anochina:
1. Kompensacja jest zdolnością wszystkich żywych organizmów.
2. W każdym organizmie istnieją siły oporu przeciwko odchyleniu funkcji od normy. Mobilizacja ich następuje przez zastosowanie odpowiednich bodźców fizycznych.
3. Kompensację zapoczątkowuje sygnalizacja defektu. Sygnalizowanie na drodze aferentnej pobudza OUN , powodując jego mobilizację. Silna sygnalizacja sprzyja procesowi kierowanej skutecznej kompensacji.
4. Kompensacja opiera się na wzmocnieniu starej i nowej aferentacji . Wytwarzanie zastępczych odruchów warunkowych oraz czynnościowych połączeń ośrodków korowych dokonuje się na drodze długotrwałego pobudzania sygnałami z obwodu w procesie treningowym.
5 .Wyniki kompensacji są nietrwałe. Tworzą się na drodze długotrwałego i systematycznego treningu i łatwo ulegają hamowaniu i zanikowi. Wymagany jest stały trening.
Kompensacja zależy od następujących czynników
n umiejscowienia - im precyzyjniej zorganizowana funkcja i ściślejsze jej powiązanie z układem nerwowym, tym trudniejszy i dłuższy w czasie musi być proces kompensacji utraconych sprawności.
n rozmiaru uszkodzenia – większe morfologiczne zniszczenie jakiegoś narządu rokuje gorzej, szczególnie wtedy, gdy zniszczone zostają jego powiązania z o.u.n., który steruje jego funkcją.
n szybkości powstawania uszkodzenia - długotrwały proces patologiczny zostawia na ogół odpowiedni zapas czasu na wytworzenie mechanizmów kompensacyjnych, ale również mogą mu towarzyszyć niekorzystne, wtórne zmiany chorobowe (np. powstałe wskutek bezruchu), które niweczą pozytywne działanie czynnika czasu.
n ogólnego stanu chorego – ma istotne znaczenie w mobilizacji rezerw czynnościowych organizmu niezbędnych w uruchamianiu procesów kompensacji. Inaczej mówiąc łatwiej uzyskać żądane cele w sytuacji, kiedy ma się do czynienia z pacjentem w młodym wieku w pełni sprawnym przed zachorowaniem,
n psychicznej motywacji pacjenta - pacjenci z ciężkimi nawet defektami, ale pozytywnie nastawieni do terapii, znacznie lepiej rokują od tych, którzy są lżej upośledzeni, ale pozostają bierni na działania terapeutyczne.
n wieku chorego - determinuje w istotny sposób proces kompensacji
n właściwego sterowania procesami kompensacji - zależy od odpowiednio dobieranych i często zmienianych rodzajów ćwiczeń, w zależności od potrzeb i posiadanych przez terapeutę umiejętności ich aplikacji.
Regeneracja polega na odradzaniu się utraconych lub uszkodzonych części ciała, narządów, tkanek przez przystosowanie plastyczne drogą autoreprodukcji komórek. Zdolności organizmu do regeneracji są bardzo ograniczone. Aktywność plastyczna tkanek człowieka do regeneracji odnosi się do takich narządów, których część funkcjonalną stanowi jedna z tkanek:
n chrzęstna – uzupełnienie ubytku chrząstki stawowej,
n nerwowa - regeneracja nerwów obwodowych,
n mięśniowa - regeneracja miofibrili.
Adaptacja to proces dostosowywania się organów i ich funkcji do warunków zmieniającego się środowiska zewnętrznego.
n Przystosowanie człowieka do zmniejszonej sprawności ważnych narządów wynikającej z choroby czy urazów nazywamy adaptacją. Adaptacja osoby niepełnosprawnej przebiega przez regenerację i kompensację a więc na drodze wytrenowania mechanizmów zastępczych i stworzenia nowych stereotypów ruchowych.
n W procesie rehabilitacji istotna jest także adaptacja otoczenia osoby niepełnosprawnej do możliwości psychofizycznych, a więc wykorzystanie domowych urządzeń technicznych, zaopatrzenia ortopedycznego, specjalnych środków transportu, zniesienia barier architektonicznych
FIZYKOTERAPIA- w celach leczniczych wykorzystywane są czynniki fizyczne.
Czynnik fizyczny to każdy rodzaj energii występujący w przyrodzie albo wytworzony sztucznie, przy zastosowaniu odpowiednich urządzeń.
Czynniki:
-termiczne (pola elektryczne, magnetyczne, elektromagnetyczne o wielkiej częstotliwości, ultradźwięki)
-fotochemiczne (promienie nadfioletowe)
-elektrochemiczne (stały prąd elektryczny)
-elektrokinetyczne (prądy impulsowe)
n Pobudliwość tkanek zdolność oddziaływania na bodźce
FIZYKOTERAPIA JAKO METODA WYWOŁYWANIA REAKCJI NA BODZIEC
Fizykoterapia zbiór metod leczenia bodźcowego opierających się na reakcjach tkanek na bodziec.
n Czynniki wywierające wpływ na oddziaływanie organizmu na bodźce
CECHY BODŹCA
n Siła bodźca
n Długość czasu oddziaływania
Odczyn występujący w tkance po zadziałaniu na nią określonej postaci energii zależy od:
n ilości energii
n czasu działania energii
n właściwości tkanki
n Fizykoterapia
Rodzaje odczynów:
12
n MASAŻ LECZNICZY
Klasyczny: -ogólny (całe ciało)
-odcinkowy (jednej kończyny)
-miejscowy (okolicy jednego stawu)
Segmentarny: (strefy Heada) wpływanie na odległe ogniska chorobowe na drodze odruchowej.
Technika chwytów ręcznych: głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, wstrząsanie, wałkowanie, wyciskanie, wibracja.
n Fizjoterapia
n Odczyny miejscowe po masażu:
1.Rozszerzenie miejscowe światła naczyń (przekrwienie miejscowe)
2.Poprawa fizjologicznego napięcia i trofiki tkanek.
3.Wpływ na tkankową przemianę materii.
4.Rozluźnienie napięcia mięśni.
5.Rozluźnienie tkanki łącznej podskórnej.
6.Uelastycznienie blizn.
7.Złagodzenie stanów bólowych.
8.Odprowadzenie z tkanek produktów przemiany materii przez układ naczyń żylnych i chłonnych.
n Odczyny ogólne po masażu:
1.Działanie odruchowe na narządy wewnętrzne.
2.Wpływ na ogólną przemianę materii.
3.Działanie pobudzające lub uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy.
4.Wpływ na termoregulację ustroju.
KINEZYTERAPIA- wykorzystanie ruchu jako środka leczniczego
Ocena siły mięśniowej
Test Lovetta (1932 r.)
Jest metodą subiektywnej oceny siły mięśniowej.
Opiera się na badaniu ręcznym poszczególnych mięśni.
n 0º - to brak czynnego skurczu mięśnia.
n 1º - ślad czynnego skurczu mięśnia.
n 2º - wyraźny skurcz mięśnia i zdolność wykonania ruchu przy pomocy i odciążenia odcinka ruchomego.
n 3º - zdolność do wykonywania ruchu czynnego samodzielnego z pokonaniem ciężkości danego odcinka
n 4º - zdolność do wykonania czynnego ruchu z pewnym oporem
n 5º - prawidłowa siła, tj. zdolność wykonywania czynnego ruchu z pełnym oporem
Kinezyterapia miejscowa:
Ćwiczenia
1.Bierne:
Ruch prowadzony za pomocą sił zewnętrznych
utrzymanie długości, elastyczności i ruchomości mięśni więzadeł i stawów, wspomaganie działania pompy mięśniowej. L=0-1
Wskazania:
Ø Porażenia i niedowłady mięśni,
Ø Zwiększone patologicznie napięcie mięśniowe (spastyka)
Ø Nie utrwalone ograniczenia ruchomości w stawach
Ø Utrzymanie odpowiedniej długości i elastyczności w mięśniach szkieletowych
Przeciwwskazania:
o Niepełny zrost po złamaniu
o Zapalenia stawów
o Stan po zwichnięciu
o Urazy skóry mięsni, innych tkanek i bezpośrednio po operacji
o Ból podczas ćwiczenia
2.Czynno-bierne:
Ruch prowadzony biernie, pacjent rozluźnia mięśnie w ćwiczonej części narządu. Ruch do granicy bólu i stopniowo poza nią.
Ćwiczenia przeciw obronnemu napięciu mięśniowemu spowodowanego bólem. L=1
Ø Stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych w narządzie ruchu
Ø Choroby reumatoidalne
Ø Atrofia tkanek
Ø Demineralizacja kości
Ø Unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów redresyjnych
o zapalenia stawów
o Świeże blizny pooperacyjne
o Unieruchomienie po zwichnięciach, złamaniach
3.Samowspomagane:
Bezpośrednie-pacjent chwyta zdrową kończyną kończynę niesprawną i wykonuje nią ruch.
Pośrednie- za pomocą systemu bloczkowego.
L=0-2
Wskazania i przeciwskazania jak w ćwiczeniach biernych.
4.Czynne w odciążeniu:
Odciążenie za pomocą:
-rąk terapeuty
-systemu bloczkowego
-ruchy na płaszczyznach poślizgowych, wrotki terapeutyczne
-ćwiczenia w wodzie
L=-2 do+2
Ø Poprawa siły mięśniowej
Ø Likwidacja nie utrwalonych ograniczeń ruchu w stawach
Ø Zapobieganie ograniczeniom ruchu w stawach
Ø Aktywizacja psychiczna pacjenta
o Unieruchomienie kończyny
o Silne bóle
o Stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych
o Bezpośrednio po urazach
5.Ćwiczenia czynne wolne:
Nie stanowią dużego obciążenia wysiłkowego, zwiększają zakres i precyzję ruchów.
L=3
Ø Poprawa i utrzymanie ruchomości stawów
Ø Kształtowanie koordynacji ruchowej
Ø Utrzymanie siły mięśniowej
Ø Likwidacja spoczynkowego napięcia mięśni
Ø Wspomaganie pompy mięśniowej
Przeciwwska...
POPin