PIEŚŃ DUCHOWA - Święty Jan od Krzyża (REDAKCJA DRUGA - B) (1) IHS. + MAR. (2) Objaśnienie strof, które mówią o wzajemnej miłości pomiędzy duszą a jej Oblubieńcem Chrystusem (3), gdzie omawia się i objaśnia stopnie i skutki modlitwy, napisane na prośbę Matki Anny od Jezusa (4), przeoryszy karmelitanek bosych klasztoru św. Józefa w Grenadzie w r. 1584 (5). PROLOG l. Strofy te, Czcigodna Matko, wydają się napisane w zapale gorącej miłości ku Bogu, którego mądrość i miłość jest tak wielka, że jak mówi Księga Mądrości, “dosięga od końca aż do końca" (8,1). Dusza też przepojona i pobudzona tą miłością wykazuje podobną obfitość i zapał w swoich wypowiedziach. Dlatego nie myślę bym tutaj wyjaśnił je w tej rozciągłości i bogactwie, jakich użycza im płodny duch miłości. Byłoby to zresztą znakiem nieznajomości rzeczy myśleć, że mistyczne pieśni miłości, jakimi są te strofy, można dostatecznie wyjaśnić słowami. Bowiem “Duch Święty, który wspomaga niemoc naszą, przebywając w nas, jak mówi św. Paweł, prosi za nami wzdychaniem niewysłowionym (Rz 8, 26) o to, czego my nie możemy zrozumieć ani pojąć na tyle, aby to wyjaśnić. Bo i któż może opisać to, co On pozwala zrozumieć duszom rozmiłowanym, w których mieszka? I kto ośmieli się wyrazić słowami to, co On im daje odczuć? Kto wreszcie może wyrazić pragnienia, które w nich wznieca? Na pewno nikt, nawet same te dusze, które to przeżywają. I to jest przyczyna, dla której nie w ścisłych naukowych określeniach, lecz raczej w słowach pełnych przenośni, obrazów i porównań dają nam one poznać nieco ze swych przeżyć i z pełności ducha wyjawiają sekrety i tajemnice. Jeśli tych podobieństw nie czyta się z prostotą ducha miłości i w znaczeniu im właściwym, wydają się one raczej niedorzecznością niż istotną prawdą. Przykładem tego jest Pieśń nad pieśniami Salomona i inne księgi Pisma świętego, w których Duch Święty, nie mogąc wyrazić nadmiaru swej boskiej miłości słowami zwykłymi, powszechnie używanymi, wypowiada je w tajemniczych obrazach i podobieństwach. Stąd też, choć tyle razy przez świętych doktorów byty i będą objaśniane, to jednak nie ustaną nigdy dociekania nad nimi, gdyż tych tajemnic nie można wyrazić słowami. Wszelkie też objaśnienia nie dorównują zazwyczaj głębi ich istotnego znaczenia. 2. A ponieważ i te strofy powstały w chwilach porywów miłosnych i głębokiego zrozumienia mistycznych tajemnic, nie można ich dokładnie objaśnić. Nie zdążam też do tego. Pragnę tylko rzucić na nie nieco ogólnego światła, według życzenia Waszej Wielebności. To zresztą będzie stosowniej sze. Bo lepiej jest wyjaśniać słowa miłości w ich szerokim znaczeniu, aby każdy według pragnienia i stanu swej duszy mógł w nich znaleźć pokarm, niż zacieśniać je do jednego znaczenia, które nie odpowie każdemu podniebieniu. Chociaż więc tutaj objaśnię je nieco, to jednak niekoniecznie trzeba się ograniczać do tego objaśnienia. Mądrość bowiem mistyczna wynikająca z miłości, o której mówią te strofy, nie musi być wyraźnie zrozumiana, by mogła spowodować w duszy miłość i skłonność uczuciową, gdyż rzecz ma się tu podobnie jak z wiarą, w której kochamy Boga, choć nie możemy Go pojąć. 3. W omawianiu zatem tych spraw będę bardzo zwięzły, choć przyznam, że nie mogę się bardzo ścieśniać, zwłaszcza co do niektórych części, gdzie sam przedmiot będzie tego wymagał, lub tam, gdzie będzie sposobność do objaśnienia niektórych stopni modlitwy i jej skutków, z których wiele wspomniano w strofach - nie można więc niektórych pominąć. Pominąwszy więc zwykłe przeżycia duchowe, zajmę się pokrótce omawianiem wyższych stopni, przez jakie przeszły lub przechodzą (s.525) dusze podniesione już przez łaskę Bożą z drogi początkujących. Czynię to najpierw dlatego, że dla początkujących napisano już wiele książek, a po drugie, że piszę to na życzenie Czcigodnej Matki, którą Pan nasz raczył wyprowadzić z początków i wprowadzić głębiej w łono miłości swojej. A chociaż będą tu pojawiały się pewne określenia z teologii scholastycznej, dotyczące wewnętrznego życia duszy z Bogiem, ufam, że ten sposób mówienia nie będzie bez pożytku dla czystości ducha. Bo chociaż Wasza Wielebność nie ma studiów teologii scholastycznej, ułatwiających zrozumienie prawd boskich, nie zbywa jej jednak na znajomości wiedzy mistycznej, której się nabywa przez miłość. Ona to sprawia, że nie tylko się ją poznaje, ale równocześnie jej się kosztuje. 4. By zaś na tych objaśnieniach, w których poddaję się całkowicie orzeczeniom świętej Matki Kościoła i zdaniu ludzi lepiej ode mnie obeznanych w tych sprawach, można bezpiecznie polegać, nie będę się opierał na doświadczeniu własnym lub zaczerpniętym od innych osób duchowych, choć jedno i drugie dużo mi pomoże, o ile to nie będzie potwierdzone i wyjaśnione powagą Pisma świętego przynajmniej tam, gdzie rzecz będzie wydawała się szczególnie trudna do zrozumienia. Będę zaś pisał w ten sposób, że przytoczę najpierw teksty z łaciny, a następnie będę je objaśniał stosownie do danego przedmiotu. Strofy zaś tych pieśni umieszczę wszystkie razem na początku, następnie będę przytaczał jedną po drugiej, by je objaśnić, zaś poszczególne wiersze każdej strofy przytoczę przed ich objaśnieniem. KONIEC PROLOGU PIEŚŃ MIĘDZY DUSZĄ I OBLUBIEŃCEM OBLUBIENICA l. Gdzie się ukryłeś, Umiłowany, i mnieś wśród jęków zostawił? Uciekłeś jak jeleń, Gdyś mnie wpierw zranił; Biegłam za Tobą z płaczem, a Tyś się oddalił. 2. Pasterze, którzy podążacie Poprzez ustronia na szczyt wzgórza wyniosłego, Jeżeli kędyś napotkacie Mego nad wszystko Umiłowanego, Powiedzcie, że schnę, mdleję, umieram dla Niego! 3. Szukając mojej miłości, Pójdę przez góry i rozłogi. Nie zerwę kwiatów, Przed dzikim zwierzem nie uczuję trwogi, Przejdę przez szyk obronny i graniczne progi! 4. Zagaję i puszcze Rękami mego Oblubieńca zasadzone, O łąki pełne zieleni, Kwiatami ozdobione, Powiedzcie, czy przeszedł wśród was, w którą stronę? 5. Rzucając wdzięków tysiące Przebiegną! szybko wskroś boru cichego, A jedno tylko spojrzenie I blask Jego postaci Okrył je szatą piękna czarownego. OBLUBIENICA 6. Ach! I któż uleczyć mnie może! Ukaż się mi już prawdziwie, bez cienia! I nie chciej więcej wysyłać już do mnie Tylko zwiastunów, 7. Którzy nie zaspokoją mojego pragnienia. Te dzieła, co się wokół przesuwają, Niosą mi pieśń o Twojej czarownej piękności. I coraz głębiej duszę rozdzierają Tak że niemal umieram, Gdy mi szepcą o Twoich tajemnic wielkości. 8. Ach, czemu jeszcze trwasz, Życie, co nie masz życia prawdziwego? I ciągle tylko umierasz Od uderzenia grotu miłosnego, Gdy wchodzisz w tajemnice Umiłowanego. 9. Dlaczego, gdy rozdarłeś miłością Me serce, nie dasz balsamu tej ranie? I gdyś mnie porwał, Czemuś mnie znowu zostawił? I nie bierzesz zdobyczy w swoje posiadanie? 10. Ugaś te ognie rozpalone, Bo nikt tego prócz Ciebie uczynić nie może, I niech Cię ujrzą me oczy, Boś Ty jest dla nich jak zorze I tylko w Ciebie patrzeć chcą, o Boże! 11. Odsłoń przede mną obecność Twoją I zadaj śmierć widokiem Twej boskiej piękności! Wszak wiesz, że nic nie ukoi Cierpień zadanych grotami miłości, Tylko obecność Twoja, widok Twej istności! 12. O źródło kryształowe! Gdyby mi teraz twa toń wysrebrzona Odzwierciedliła nagle Te oczy upragnione, Których piękność w moim wnętrzu już jest nakreślona! 13. Odwróć się, Miły, Wychodzę z mego istnienia! OBLUBIENIEC 14. Zawróć, gołąbko, Bo jeleń zraniony Na wzgórzu wyłania się z cienia Na powiew twego lotu, szuka orzeźwienia. OBLUBIENICA 14. Mój Ukochany jest jak gór wyżyny, Jak samotne doliny wśród gajów tonące, Wyspy osobliwe, Jak potoki rozgłośnie szumiące, Jak tchnienie wiatru miłośnie wiejące. 15. Jak noc w spoczynku cichym pogrążona, W chwili gdy się rozlewa blask zorzy rumiany, Jak muzyka ciszą przepojona, Samotność, w której brzmią organy, Uczta, co moc i miłość daje na przemiany. 16. Pojmajcie nam liszki, Bo winnica nasza już w pełnym rozkwicie, W pęki podobne jak pinii szyszki Złożymy róż kwiecie, I nic się nie zjawi na wyniosłym szczycie! 17. Ustań, wichrze północny śmiercią tchnący, A przyjdź ty, południowy, ze wspomnieniem miłości, Powiej przez mój ogród, Niech się rozleją w krąg twe wonności, I będzie się pasł Miły wśród kwiatów świeżości. 18. Nimfy z judejskiej ziemi, Gdy po kwiatach i krzewach pokrytych różami Zapach się wokół rozlewa, Zostańcie z dala, za twierdzy murami I nie wkraczajcie w progi, gdzie mieszkamy sami. 19. Ukryj się, moja jedyna Miłości, I patrz obliczem Twoim na górskie wyżyny! Nie chciej wyjawiać skrytości, Lecz spójrz na drużyny Tej, co wysp tajemniczych przebiega doliny. OBLUBIENIEC 20. Przez ptaki w swym locie swobodne, Lwy, jelenie, rogacze skaczące, Góry, doliny, rozłogi, Wody, przestworza jaśniejące, Upiory nocne sen niepokojące. 21. Przez lir słodkie dźwięki I przez śpiew syren was zaklinam, Byście nie sprawiały swym gniewem udręki, Ni się zbliżały w murów otoczenia, By miła spała pełna ukojenia. 22. Oblubienica wszedłszy utęskniona Do ogrodu rozkoszy upragnionego, Spoczywa czarem jego ukojona, Oparłszy szyję W słodkich objęciach Umiłowanego. 23. Pod drzewem jabłoni Poślubiłem cię, ma miła, Tam moją rękę ci oddałem, I tam niewinność twoja powróciła, Gdzie ją twa matka niegdyś utraciła. OBLUBIENICA 24. Łoże nasze w kwieciu tonące, Jaskiniami lwów wokół otoczone, W purpurze całe, Pokojem wzniesione, Tysiącami złotych tarcz ozdobione! ...
nbogdanus