Gerontologia 5.doc

Asystent (opiekun) człowieka starszego

§         Jest opartym na odpowiedzialności kompensacyjnej, ciągłym i bezinteresownym zaspokajaniem przez opiekuna ponadpodmiotowych potrzeb podopiecznego w nawiązanym stosunku opiekuńczym.

       /Zdzisław Dąbrowski/

CECHY OPIEKI:

1.      Zaspokajanie ponadpodmiotowych potrzeb podopiecznego

2.      Ciągłość

3.      Bezinteresowność

4.      Stosunek opiekuńczy

5.      Odpowiedzialność opiekuna za podopiecznego

RODZAJE OPIEKI

CO OBEJMUJĄ USŁUGI OPIEKUŃCZE?             

§         Usługi pielęgnacyjne- mycie, kąpanie, ubieranie, pomoc dla osób chorych, dozowanie lekarstw, ścielenie łóżka, zapobieganie powstawaniu odleżyn i odparzeń, karmienie,

§         Usługi specjalistyczne-to specjalistyczne formy pielęgnacji, rehabilitacja, terapia.

§         Usługi gospodarcze- pomoc w codziennych zajęciach domowych, np. sprzątanie, gotowanie itp

KTO TO JEST OPIEKUN?

§         Osoba, której zadaniem jest dbać o kogoś poszczególnego lub o taką czy inną gromadę istot, pilnując takiego lub innego ich dobra

/T.Kotarbiński/

§         Opiekun formalny”- to osoba zatrudniona w sektorze usług publicznych np. opiekun w dps

§         „Opiekun nieformalny”- to członkowie rodziny, sąsiedzi, znajomi, przyjaciele, osoby prywatnie opłacane, wolontariusze, członkowie organizacji pozarządowych

UMIEJĘTNOŚCI OPIEKUNA

§         Kompetencje w zakresie osobowości

§         Umiejętności komunikacyjne

§         Zdolności  i umiejętności manualne

§         Talent organizatorski

§         Predyspozycje psychiczne i intelektualne

CECHY OPIEKUNA

§         Odpowiedzialność

§         Empatia

§         Umiejętność przewidywania

§         Siła fizyczna

§         Umiejętność nawiązywania kontaktów interpersonalnych

§         Gotowość do poświęceń i zaangażowania

§         Cierpliwość i wyrozumiałość

§         Naturalność i szczerość

§         Tolerancyjność

§         Wytrzymałość

§         Sumienność i rzetelność w wykonywaniu swoich obowiązków

ASPEKTY PRACY OPIEKUNA

1.      Pomoc od strony medycznej

-          pomoc medyczna polega na podaniu o właściwej porze lekarstw, zrobieniu zastrzyku, pomocy przy codziennej toalecie i wykonywaniu niezbędnych podczas rehabilitacji ćwiczeń

2. Organizacja czasu wolnego

-      opiekun musi wykazać się swoją pomysłowością, zorganizowaniem i umiejętnością zadbania o dobre samopoczucie drugiej osoby

OPIEKUN RODZINNY

§         Najbliżsi członkowie stanowią znakomitą większość opiekunów

§         Opiekunowie rodzinni są postrzegani jako dodatkowe zasoby, jako „instytucję” zdolną do zastąpienia formalnych usługodawców

MOTYWY PODEJMOWANIA OPIEKI PRZEZ RODZINĘ

§         Tradycja

§         Obowiązek moralny

§         Wyrażenie miłości i rekompensaty za pomoc wcześniej udzielaną

§         Przymusowe świadczenie usług w sytuacji braku innych opiekunów

UWARUNKOWANIA OPIEKI RODZINNEJ

§         zależne od osoby starszej

-stan zdrowia

-sprawność

-wykształcenie

-stan rodzinny

-sposób mieszkania

-warunki życiowe

§         zależne od rodziny środowiska

-stan i kondycja rodziny

-wykształcenie, zatrudnienie

-miejsce i sposób zamieszkania

-warunki życiowe

-dochody

§         Zależne od zaplecza publicznej opieki zdrowotnej i pomocy społecznej

-struktura organizacyjna

-zasoby systemu opiekuńczego państwa

-dostępność i jakość świadczeń

POTRZEBY OPIEKUNA RODZINNEGO

§         Zdrowotne

§         Psychosocjalne

§         Potrzeba informacji i doszkalania się

§         Finansowe

§         Usługowe

§         Wsparcie emocjonalne

§         Wsparcie merytoryczne

§         Dowartościowanie opiekuna

§         Wsparcie instrumentalne

Problemy opieki terminalnej i zgonu. Paliacja, hospicjum, potrzeby estachologiczne,  kontakt z chorym, wolontariat.

Przygotowanie do śmierci przebiega na wielu różnych poziomach:

•         na poziomie praktycznym- osoba może wykupić polisę na życie lub spisać testament. Takie przygotowanie staje się coraz  powszechniejsze, na przykład, polisę na życie posiada 61% mężczyzn w wieku 18-24 lat, a w przedziale wiekowym  55-64  jest ich już 86%

•         na głębszym poziomie dorośli przygotowują się do śmierci poprzez pewien proces reminiscencji, na przykład przez przegląd życia.

•         w okresie poprzedzającym śmierć zachodzą różne nieświadome  zmiany fizyczne i umysłowe kojarzone z pojęciem „spadku końcowego”. W trakcie badań (Liebermann) odkrył, ze bliscy śmierci wykazywali nie tylko spadek końcowy wyników testów pamięci i uczenia się, lecz również ujawniali mniej emocji, stali się mniej introspektywni, agresywni lub asertywni, a bardziej konwencjonalni, potulni, zależni i ciepli.

Stadia umierania wg Kübler- Ross

1. Zaprzeczanie.  „Nie, nie ja!”, „Na pewno zaszła pomyłka” lub „Wcale nie czuję się chory”. Są to formy zaprzeczania, psychologicznej reakcji obronnej, która może być bardzo pożyteczna w pierwszych godzinach i dniach po usłyszeniu diagnozy, gdyż pomaga poradzić sobie z szokiem wywołanym wiadomością, ze śmierć jest blisko.

2. Gniew. Gniew często wyraża się słowami „To niesprawiedliwe!”, ale może być też kierowany do Boga, do lekarza, do pielęgniarek lub członków rodziny. Gniew nie jest tylko reakcja na sama diagnozę, ale także na poczucie utraty kontroli i bezradności, którego doświadcza wielu pacjentów w bezosobowym otoczeniu szpitalnym. 

3. Negocjacje. Trzecie stadium jest formą obrony, w której pacjent idzie na „układy” z lekarzem, z pielęgniarkami, rodziną lub Bogiem. „Jeśli zrobię wszystko, co nakazano, z pewnością dożyję wiosny”.

4. Depresja. Negocjowanie  może pełnić funkcje obronne przez jakiś czas, ale w końcu człowiek załamuje się w obliczu wszystkich oznak pogorszenia się stanu fizycznego. Na tym etapie człowiek pogrąża się w depresji. Depresja lub rozpacz jest koniecznym czynnikiem pozwalającym przygotować się do ostatniego stadium, jakim jest akceptacja. Aby ją osiągnąć, umierający musi żałować wszystkiego, co straci w wyniku śmierci.

5. Akceptacja. Kiedy wszystko zostaje już odżałowane, człowiek jest gotowy by, umrzeć. „Umierający człowiek musi umrzeć, tak jak senny człowiek musi usnąć, i przychodzi taki czas, kiedy błędem, jak również niedorzecznością jest się przed tym bronić”.

Shneidman proponuje, byśmy zamiast wyszczególniania stadiów,  myśleli o umieraniu jako o wielu „tematach”, które mogą się pojawiać, znikać, pojawiać ponownie w procesie radzenia sobie ze śmiercią:

•         -przerażenie  ( „Naprawdę się bałem…”)

•         -ogólna niepewność ( „Jeśli Bóg istnieje…”)

•         -fantazje o ocaleniu ( „Ktoś…, kto może mógłby dokonać cudu”)

•         -niedowierzanie ( „To tak mało prawdopodobne, to bezsensowna śmierć”)

•         -poczucie niesprawiedliwości

•         -chęć bycia zapamiętanym po śmierci

Inną możliwością jest podejście „zadaniowe” zaproponowane przez „Charlesa Corra. Jego pogląd zakłada, że radzenie sobie ze śmiercią jest podobne do postępowania w przypadku rozwiązywania jakiegokolwiek innego zadania lub dylematu.

Proponuje on cztery takie zadania dla umierającego człowieka:

1. Zaspakajanie potrzeb ciała i zminimalizowanie stresu.

2. Zaspakajanie maksymalnego bezpieczeństwa psychicznego, autonomii i urozmaicenia życia.

3. Podtrzymywanie i poprawianie tych związków interpersonalnych, które maja duże znaczenie dla umierającej osoby.

4. Wykrycie, rozwinięcie lub ponowne uruchomienie źródeł energii duchowej, a przez to podsycenie nadziei.

Indywidualne przystosowanie na wypadek śmierci

1. Zaprzeczanie (pozytywne unikanie). Odrzucenie dowodów diagnostycznych; twierdzenie, ze zabieg chirurgiczny miał jedynie charakter profilaktyczny.

2. Walka wewnętrzna. Podejście optymistyczne, któremu towarzyszyło poszukiwanie informacji dotyczących schorzenia. Pacjentki często przyjmowały chorobę jako wyzwane i planowały zwalczyć ją wszystkimi dostępnymi środkami.

3. Stoicka akceptacja (fatalizm). Uznanie diagnozy bez chęci szukania dalszych informacji; zignorowanie diagnozy i jak to tylko możliwe, próba prowadzenia normalnego życia.

4. Bezradność/beznadzieja. Przytłoczenie diagnoza; uznanie siebie za osobę umierającą lub śmiertelnie chorą; utrata nadziei. 

5. Lękliwe zaabsorbowanie. Tę kategorię początkowo umieszczono w grupie bezradności, ale ja później wydzielono. Zaliczają się do niej te pacjentki, które zareagowały na diagnozę silnym i trwałym lękiem. Gdy dociekały szczegółów, zwykle interpretowały je pesymistycznie; starannie obserwowały reakcje własnego ciała, każdy ból interpretowały jako nawrót choroby.

Ból (łac. - dolor, gr. - algos, odyne) - wg Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu to subiektywne przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne powstające pod wpływem bodźców uszkadzających tkanki lub zagrażających ich uszkodzeniem. Należy podkreślić, że ból jest odczuciem subiektywnym, dlatego jest nim wszystko to, co chory w ten sposób nazywa, bez względu na obiektywne objawy z nim związane.

Winkler wyróżnia cztery wymiary cierpienia totalnego:

•         Pierwszym jest ból fizyczny wynikający z samego procesu chorobowego, z następstw leczenia i przeprowadzanych badań.

•         Drugim wymiarem jest cierpienie socjalne- związane ze zmiana pozycji w rodzinie, społeczeństwie, wyrwanie chorego Se środowiska społecznego, utratą kontaktów z przyjaciółmi.

•         Trzeci emocjonalny wymiar cierpienia, związany z  lękiem przed chorobą, przed rozpoznaniem choroby, następnie z lękiem przed rozpoczęciem terapii i lękiem przed samym bólem nierozerwalnie związanym z chorobą

•         Cierpienie duchowe jest ostatnim  składnikiem cierpienia totalnego. Składa się na nie lęk przed śmiercią, przed zmiana wyglądu oraz pytania o przyczyny i skutki doświadczanego przez nich cierpienia, beznadziejności i bezradności.

Opieka paliatywna jest całościowa, czynną opieka nad chorym, których choroba nie poddaje się skutecznemu leczeniu przyczynowemu. Obejmuje ona zwalczanie bólu i innych objawów oraz opanowanie problemów psychicznych, socjalnych i duchowych chorego.

Światowa Organizacja Zdrowia zdefiniowała opiekę paliatywną jako „ działanie, które poprawia jakość życia chorych i ich rodzin stających wobec problemów związanych z zagrażającą życiu chorobą, poprzez zapobieganie i znoszenie cierpienia dzięki wczesnej identyfikacji oraz bardzo starannej ocenie i leczeniu bólu i innych problemów: somatycznych, psychosocjalnych i duchowych. ”

Określenie „ paliatywny ” pochodzi od łacińskiego „ pallium ” określającego „ maskę ” lub „ płaszcz ” .

Opieka paliatywna maskuje skutki nieuleczalnej choroby lub zapewnia „ płaszcz ” dla otulenia tych, którzy są pozostawieni w chłodzie osamotnienia, ponieważ nie może im pomóc medycyna ukierunkowana na leczenie.

Celem opieki paliatywnej jest osiągnięcie jak najlepszej, możliwej do uzyskania jakości chorych i ich rodzin. Wiele elementów opieki paliatywnej nadaje się do stosowania również w czasie przyczynowego leczenia choroby.

Opi...