Program przygotowania dzieci z niep. intelekt. do sakr. pokuty.doc

Jestem kochany i sam mogę kochać 
 
 

Program przygotowania dzieci

z niepełnosprawnością intelektualną do Sakramentu Pojednania i Eucharystii

w Zespole Szkół Specjalnych w Wolsztynie 
 
 

Opracowany przez Elżbietę Popko – katechetkę

Zespołu Szkół Specjalnych w Wolsztynie 
 
 
 
 
 
 

Wolsztyn’ 2006 

WSTĘP 
 
 
 
 

     Dzieci z upośledzeniem umysłowym, do których zostałam posłana, inspirowały mnie do poszukiwań i twórczej pracy. W swej posłudze katechetycznej w bardzo dużym stopniu korzystam z wiedzy i doświadczeń Krzysztofa M. Lauscha, który prezentuje wiedzę nie tylko opartą na literaturze lecz zdobytą w toku osobistego doświadczenia. Bardzo pomocny jest program nauczania religii dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, skorelowany z treścią materiałów dydaktycznych pt. „W ramionach Ojca” autorstwa Aleksandry M. Kielar.

     Niniejszy program według mego zamysłu ma być pomocny w przygotowaniu dzieci z niepełnosprawnością intelektualną do Sakramentów Pojednania i Eucharystii. Życie samo pokaże, co w przyszłości należy modyfikować. 
 
 
 
 
 
 
 

     Elżbieta Popko

JESTEM KOCHANY I SAM MOGĘ KOCHAĆ 

     Posiadanie transcendentnego systemu wartości jest pomocą zwłaszcza w kryzysowych sytuacjach. Wiara w Boga – Ojca, który jest źródłem prawdziwej miłości sprawia, że dostrzegamy w każdym człowieku, także niepełnosprawnym, obraz i podobieństwo Boże, a tym samym potrafimy otoczyć go postawą miłości. „Umiłowani, miłujmy się wzajemnie, ponieważ miłość jest z Boga, a każdy kto miłuje, narodził się z Boga i zna Boga. Kto nie miłuje, nie zna Boga, bo Bóg jest miłością. W tym przejawia się miłość, że nie my umiłowaliśmy Boga, ale że On sam nas umiłował i posłał Syna Swego jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy” (1J4, 7-9).

      Jan Paweł II w przemówieniu do uczestników kongresu Papieskiej Rady ds. Rodziny w 1999r. mówił: „Kiedy trudność, problemy lub choroby pojawią się w wieku dziecięcym, wartości płynące z wiary mogą wspomagać wartości humanistyczne, aby przyczyniać się do uznania i poszanowania pierwotnej osobowej godności także niepełnosprawnych. A w przesłaniu do uczestników międzynarodowego sympozjum na temat: „Godność i prawa osoby z upośledzeniem umysłowym” w styczniu 2004r. czytamy: „(...) słusznie zostało powiedziane, że osoby niepełnosprawne to uprzywilejowani świadkowie człowieczeństwa. Mogą wszystkich uczyć, czym jest miłość, która zbawia, mogą stać się zwiastunami nowego świata, którym nie rządzi już siła, przemoc, agresja, ale miłość, solidarność, otwartość na drugiego – nowego świata, przemienionego przez świętość Chrystusa, Syna Bożego, który dla nas ludzi stał się człowiekiem, został ukrzyżowany i zmartwychwstał”.

      Istotą wychowania religijno-moralnego w procesie dydaktyczno-wychowawczym osoby upośledzonej umysłowo jest to, by mogła ona doświadczyć, że jest kochana i że sama może kochać. Doświadczenie miłości to doświadczenie Boga, który jest Miłością.

      W Konstytucji o Liturgii czytamy: „W dniu Pięćdziesiątnicy przez wylanie Ducha Świętego Kościół został ukazany światu” (KL 6; KK 2). Dar Ducha zapoczątkowuje czas Kościoła, w którym Chrystus żyje w nowy sposób, w sakramentach. „Sakramenty są skutecznymi znakami łaski, ustanowionymi przez Chrystusa i powierzonymi Kościołowi. Przez te znaki jest nam udzielone życie Boże. Obrzędy widzialne, w których celebruje się sakramenty, oznaczają i urzeczywistniają łaski właściwe każdemu sakramentowi” (KKK 1131). Przez sakrament chrztu świętego osoba niepełnosprawna umysłowo stała się dzieckiem Bożym i członkiem Kościoła a tym samym ma prawo przystępowania do sakramentów.

NIEKTÓRE KRYTERIA PRZYGOTOWANIA DO SAKRAMENTÓW 

     W dokumentach Kościoła zostały określone pewne warunki, jakie powinien spełniać przyjmujący sakramenty.

     „Sakramenty są skutecznymi znakami łaski, ustanowionymi przez Chrystusa i powierzonymi Kościołowi. Przez te znaki jest nam udzielane życie Boże. Obrzędy widzialne, w których celebruje się sakramenty, oznaczają i urzeczywistniają łaski właściwe każdemu sakramentowi. Przynoszą one owoce w tych, którzy je przyjmują z odpowiednią dyspozycją” (KKK 1131). Dyspozycja jest tutaj wiara, jako pierwszy i podstawowy warunek przyjęcia sakramentu (por. KKK 1253) i świadomość (por. KKK 1071).

     Czasem u osoby niepełnosprawnej umysłowo trudno dostrzec wiarę i mogą pojawiać się wątpliwości co do jej świadomości. Częstą przeszkodą w zrozumieniu sakramentów jako spotkania z Chrystusem jest język, którym mamy się porozumiewać z osobą przygotowywaną do przyjęcia sakramentu. 

     Wiara

Wiara, która jest pierwszym i podstawowym warunkiem przyjęcia sakramentu nie jest tylko wiarą przyjmującego sakrament, lecz wiarą wspólnoty Kościoła, w której dokonuje się udzielanie sakramentów świętych (por. KKK 1226). Dlatego ważna jest wiara otoczenia osoby niepełnosprawnej umysłowo: rodzice, katecheta, szkoła, kapłan, parafia. Najbliższe otoczenie, które bezpośrednio oddziaływuje na swego podopiecznego dostarcza tej szczególnej formy świadectwa wiary, z której może on czerpać dla siebie. 

     Świadomość

Tak naprawdę, nie wiemy, co dzieje się w umyśle osoby niepełnosprawnej umysłowo. Przecież może rozumieć więcej, niż wypowie czy zasygnalizuje. Możemy przypuszczać w tej sytuacji, że mamy do czynienia z indywidualnym przeżywaniem wiary, na miarę swoich możliwości poznawczych i emocjonalnych.

Zagadnienie świadomości sakramentalnej domaga się podejścia duszpasterskiego. Sakrament, to przecież tajemnica naszej wiary. Człowiek, określony mianem sprawnego umysłowo, niewiele może powiedzieć na temat sakramentów. Także rozumienie świadomości niekoniecznie oznacza to samo w każdym przypadku.

Przyjmowanie sakramentów to szczególny sposób doświadczania Chrystusa, to poczucie duchowej wspólnoty z Jego Osobą. Nie jest najważniejsze, czy osoby oligofreniczne są zdolne do intelektualnego przeżywania wiary i postępowania według jej zasad, lecz to, by mogły doświadczać bliskości Boga realnie obecnego. 

      Oddziaływania socjalno – terapeutyczne

W przygotowaniu do sakramentów osób niepełnosprawnych intelektualnie należy szczególnie pamiętać o tym, ze wychowanie religijne nieodłącznie wiąże się z kształtowaniem postaw społecznych. Stosunek człowieka wierzącego do Boga powinien być zawsze ściśle związany ze stosunkiem do bliźnich.

Rodzice, katecheci, szkoła, parafia wiarę w Boga dziecka oligofrenicznego kształtują w oparciu o stosunek do ludzi. Osoby niepełnosprawne umysłowo, choć nie rozumieją teorii, mogą być prowadzeni do doświadczenia miłości Boga i ludzi poprzez przyjmowanie wartości wyznawanych przez ich otoczenie. Ludzie niepełnosprawni umysłowo mogą prowadzić życie prawdziwie chrześcijańskie.

PROGRAM PRZYGOTOWANIA DZIECI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ DO SAKRAMENTÓW POJEDNANIA I EUCHARYSTII 

     Przygotowanie dzieci z niepełnosprawnością intelektualną do sakramentu Pojednania i Eucharystii odbywa się w I etapie edukacyjnym (kl. 1 –3).

      Katechizowani z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim przygotowywani są do przyjęcia sakramentów jak nie upośledzeni. Wymagają jednak większego wysiłku w pracy dydaktyczno – wychowawczej. Partycypacja osoby z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym i znacznym w tych tzw. normalnych formach pracy katechetycznej jest niemożliwa. Przekazywane treści religijne uczniom wchodzącym w skład zespołu edukacyjno – terapeutycznego muszą być powiązane z działaniami rewalidacyjnymi, które w zależności od indywidualnych potrzeb poszczególnych uczniów przybierają charakter korekcyjny, kompensacyjny, usprawniający, stymulujący lub rozwijający.

      Nauczanie religii dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, w tym przygotowanie do Sakramentów Pojednania i Eucharystii przebiega zgodnie z „Podstawą programową katechezy Kościoła katolickiego w Polsce” (p. 6.4. „Podstawa programowa osób niepełnosprawnych intelektualnie”) zatwierdzoną przez Konferencję Episkopatu Polski w dniu 20 czerwca 2001r. i w oparciu o Program pt. „W ramionach Ojca” Aleksandry M. Kielar.

     Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim w grupie rewalidacyjno – wychowawczej zgodnie z przepisami oświatowymi (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.01.1997r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno – wychowawczych ... Dz. U. Nr 14 z 18.02.1997r., poz. 79) nie są objęte katechizacją. W ramach podanego w wytycznych oświatowych celu „kształtowanie umiejętności funkcjonowania w otoczeniu” w prowadzone przez wychowawcę zajęcia są wplecione treści religijne głównie związane z okresem liturgicznym i przygotowaniem do sakramentów.

     Rodzice sami podejmują decyzję, czy ich dzieci przyjmą Pierwszą Komunię Świętą w rodzinnej parafii, czy w parafii szkolnej. Jeśli dziecko przystępuje do Sakramentów Pojednania i Eucharystii w rodzinnej parafii otrzymuje zaświadczenie o uczęszczaniu na katechezę i ocenie z religii. Rodzice przedkładają zaświadczenie w biurze parafialnym.

     W sytuacji, gdy wolą rodziców jest, aby dziecko przystępowało do Sakramentów w szkolnej parafii tworzona jest grupa komunijna. Dzieci z grupy komunijnej wraz z rodzicami, kapłanem, katechetą, wychowawcą i opiekunem uczestniczą w bezpośrednich przygotowaniach do przyjęcia Sakramentów Pojednania i Eucharystii. 

BEZPOŚREDNIE PRZYGOTOWANIE DZIECI DO PRZYJĘCIA SAKRAMENTÓW POJEDNANIA I EUCHARYSTII 
 

Scenariusz zajęć lekcji religii 

Dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym na I etapie edukacyjnym (kl. 1 – 3).

Czas trwania: 45 minut.

Temat: Ksiądz pomaga nam przeprosić Boga. 

Cele ogólne:

·         zapoznanie z formułą sakramentu Pokuty i Pojednania

·         ukazanie roli księdza w sakramencie Pokuty i Pojednania,

·         kształcenie zdolności skupiania uwagi.

Cele operacyjne: 

Wiadomości

Uczeń:

·         wie, że ksiądz z Panem Jezusem cierpliwie nas słucha,

·         wie, że ksiądz pomaga nam przeprosić Pana Jezusa,

·         wie, że ksiądz w imieniu Pana Jezusa oczyszcza nasze serca i modli się z nami.

Umiejętności

Uczeń:

·         potrafi posługiwać się formułą sakramentu Pokuty i Pojednania.

Postawy

Uczeń:

·         w rozmowie tematycznej opartej o obraz wyraża szacunek wobec osoby księdza i Pana Boga

Metody pracy:

Oglądowe:

...