PSYCHOLOGIA KULTUROWO – HISTORYCZNA DILTHEYA
Ø Człowieka nie da się poznać ani metodami psychologii obiektywnej ani metodą introspekcji, gdyż obie metody nie ujawniają podstawowego faktu iż człowiek wyraża siebie w historii
Ø Świat historyczny jest systemem stymulacji wyzwalającej energię ludzką, mobilizującym do działania na rzecz realizacji celów historycznych
Ø Człowieka najlepiej można poznać poprzez analizę jego wytworów historycznych
Ø Psychologia więc w tym kontekście jest nauką opisową (idiograficzną) i analityczną zarazem.
Ø Zadania podstawowe psychologii :analiza treści historyczno - psychicznych i analiza struktur psychicznych ludzi
Ø Psychologia nie może być nauką eksperymentalną, gdyż istota poznania psychicznego polega na rozumieniu.
Ø Psychologia rozumiejąca, która polega na właściwym odczytywaniu znaków, symptomów przeżyć psychicznych, na wczuwaniu się i sympatii w znaczeniu współbrzmienia,
Ø Tak rozumiana psychologia nie miała znaczenia praktycznego, stanowiła program uzupełniający niedostatki orientacji przyrodniczej w psychologii
Ø Program Diltheya realizował w psychologii E. Spranger, przyjmując założenie, że człowiek jest istotą duchową, tworem kultury i historii, badał on przejawianie się istoty ludzkiej. Ważnym elementem życia duchowego człowieka jest uznawanie określonego typu wartości, które przydzielają do typów ludzkich (teoretyczny, ekonomiczny, społeczny, estetyczny, polityczny i religijny). Badania te miały praktyczne znaczenie, przyczyniły się do powstania całego nurtu badań wartości i orientacji wartościujących (Allport /Kluckhohn /Morris).
Ø Pod wpływem programu Diltheya rozwijał się tzw. personalizm w psychologii, reprezentowany przez W. Sterna. Stern zakładał iż psychologia powinna przyczynić się do poznania całości osoby, a nie poszczeg6lnych elementów struktury lub funkcji psychicznych. Każda osoba ma dwa cele dążeń - wewnętrzny, wynikły z własnej natury - oraz adaptacyjny - psychologia bada oba. Sten, łączył w swych poglądach wątki programu Diltheya i Darwina, które doprowadziły do powstania prądów eklektycznych połowy XX wieku.
swps