Języki Obce w Szkole nr. 2002-05.pdf

•

angielski

•

francuski

•

hiszpañski

•

³aciñski

•

niemiecki

grudzieñ

Rok XLVI 5(234)

ISSN 0446-7965

•

rosyjski

•

w³oski

Spis treści

JE˛ZYK I KULTURA

Marek Lotko – Nauka jêzyka obcego jako

jeden z czynników sprzyjaj¹cych procesom

integracyjnym Unii Europejskiej ................ 3

Bogusław Kubiak – Pojêcie jêzyka

specjalistycznego ...................................... 6

Wojciech Gorczyca – O uczeniu siê

kategorii u Mariny Cwietajewej ............... 11

Anna Petryczko – Lekcja jêzyka

niemieckiego z komputerem ................... 61

Izabela Bawej – Internet i Skispringen

na lekcjach jêzyka niemieckiego .............. 63

Joanna Król – Mieszkamy we Francji ..... 66

SZKOŁA PODSTAWOWA, GIMNAZJUM

Jolanta Sochaczewska-Kuleta – Jak sprawiæ,

¿eby uczniowie zechcieli siêgn¹æ

po teksty w oryginale? ............................ 69

Aleksandra Górna, Anna Nakielska-

-Kowalska, Małgorzata Piotrowska-

-Skrzypek, Dorota Raszka, Hanna

Zimna-Nowak – Na pocz¹tku by³

obrazek ... – o komiksie .......................... 72

Anna Cibor – Unia Europejska – chcemy

byæ z nimi! ............................................. 75

Ewa Aksamović – Unia Europejska

w naszych oczach ................................... 78

Ewa Osoba – Mapy myśli na lekcjach

– zastêpstwach ....................................... 81

METODYKA

Wioletta Piegzik – Na pocz¹tku by³

PRÉVERT... od analizy tekstu literackiego

do kreatywnego pisania .......................... 18

Alicja Witwicka – Pisanie kreatywne ...... 21

Paweł Sobkowiak – Audyt jêzykowy

w firmie ................................................. 26

Z PRAC INSTYTUT ´ W

Maria Gorzelak – INSETT, YOUNG

LEARNERS, DELFORT – programy

z Europejskim Znakiem Jakoœci ................ 34

Bogusław Kubiak – Europejski system

certyfikacji znajomoœci jêzyków obcych .... 38

Ewa Moszczyńska – Poszukuj¹c modelu

nauczyciela jêzyka obcego ...................... 42

Marzena Żylińska – Jak kszta³ciæ

nauczycieli jêzyków obcych? ................... 44

Ewa Turkowska – Z problematyki

kszta³cenia nauczycieli jêzyka

niemieckiego w Nauczycielskich Kolegiach

Jêzyków Obcych ..................................... 50

Z DO ´ WIADCZE ´ NAUCZYCIELI

Małgorzata Stachurka – Jêzyki otwieraj¹

drzwi – do przyjaŸni, wiedzy, œwiata – Jêzyki

drog¹ ku przysz³oœci. Ró¿nice kulturowe .. 84

Anna Włudarczyk-Dudzic – Sharing

Europe ................................................... 90

Marta Walczak – Unia Europejska ......... 91

Piotr Mamet – Brytyjskie organizacje

bankowe i finansowe .............................. 94

Małgorzata Czajka – Projekt tematyczny:

WEIHNACHTEN STEHT VOR DER TÜR

– Weihnachtsfeier in der Schule .............. 99

Beata Zawisza – Lekcja z wykorzystaniem

artyku³u z prasy francuskiej ................... 102

Ewa Pobiedzińska –Katulluswprogramie

szkolnym .............................................. 104

KOMPUTERY, INTERNET, MULTIMEDIA

Bożena Legenc, Ewa Mirecka, Tamara

Szwajca – Komputerowa Anglomania ..... 55

Joanna Jakubczak – Internet na lekcji

jêzyka niemieckiego ................................ 59

Nr 5/2002

listopad

MATERIA Y PRAKTYCZNE

Teresa Mastalerz – Europejska lekcja .. 113

SPRAWOZDANIA

Marta Petryszak – Lublin na trasie

podró¿y Jacka ...................................... 147

Ewa Orłowska-Przeździecka – Parcel

of English – program wymiany

korespondencji ..................................... 149

Leszek Pawelski – Dzień Europejski wszkole

– próba przybli¿enia zjednoczonej Europy 153

Barbara Romanowska-Kruszyńska

– O Europejskim Roku Jêzyków ............. 155

Elżbieta Nowak, Grażyna Różak –Europejski

Rok Jêzyków w ZSP w Wodzis³awiu ....... 157

Grażyna Czetwertyńska – Kszta³cenie

nauczycieli a reformy edukacji .............. 159

Anna Rakowska – ATEE 2002

– O standardach, wrodzonych zdolnoœciach

i sztuce prezentacji ............................... 160

Danuta Irmińska – List z Monachium ..... 161

KONKURSY

Teresa Pogwizd – Turniej wiedzy

o Francji .............................................. 114

Agnieszka Sajdak-Czernik – Quiz

wiedzy o krajach niemieckojêzycznych ... 117

S OWNICZKI TEMATYCZNE

Agnieszka Kordyzon – S³ownictwo

biblijne – niemiecko-polski s³owniczek

tematyczny ........................................... 120

Maria Mameła – Polsko-rosyjski s³owniczek

tematyczny: koœció³, sakramenty œwiête 128

CZYTELNICY PISZAý

Nadzieja Andrzejczuk – O nauczaniu

nie tylko jêzyków obcych ...................... 130

Joanna Graca – Nauczanie jêzyka

niemieckiego biznesu ............................ 133

Honorata Łukaszewska – Zapotrzebowanie

na podrêczniki do nauki jêzyka

niemieckiego specjalistycznego .............. 135

Ewa Moszczyńska – Jak spostrzegamy

nauczyciela .......................................... 137

Bożena Adamowicz – Arkusz ewaluacyjny

lekcji hospitowanej ............................... 138

Barbara Romanowska-Kruszyńska

– Autorefleksja na podstawie obserwacji

lekcji .................................................... 139

Krystyna Grabowska – Dokszta³canie

nauczyciela jêzyka obcego .................... 144

RECENZJE

Izabela Marciniak – Sprawdzanie

umiejêtnoœci w nauce jêzyka obcego.

Kontrola – Ocena – Testowanie ............. 163

Izabela Marciniak – Materia³y I Meetingu

Glottodydaktycznego ............................ 164

Karol Czejarek – O kontroli naszych

myœli i uczuæ ........................................ 166

Bogdan Bernacki – P³yta rosyjskiego

duetu Tatu ........................................... 167

Paweł Sobkowiak – Business Assignments 169

Ryszard Pancewicz, Stanisław Szadyko

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Maria Gorzelak – redaktor naczelna i redaktor dzia³u jêzyka angielskiego,

Marek Zaj¹c – redaktor dzia³u jêzyka francuskiego, hiszpañskiego i w³oskiego, Gra¿yna Czetwertyñska

– redaktor dzia³u jêzyka ³aciñskiego, Hanna Bawej-Krajewska – redaktor dzia³u jêzyka niemieckiego,

Miko³aj Timoszuk – redaktor dzia³u jêzyka rosyjskiego.

Prenumerata: Renata Dziêcio³ – tel. (4822) 621 30 31 wew. 313.

ADRES REDAKCJI: Centralny Oœrodek Doskonalenia Nauczycieli, Aleje Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa,

Tel. (48 22) 621 30 31 wew. 410, fax 621 48 00, 622-33-46, E-mail: jows

ul. Sk³adowa 9, 15-399 Bia³ystok

......... 171

Paweł Sobkowiak – Business English Skills

– recenzja serii audiowizualnych kursów

Business English ..................................... 174

codn.edu.pl Internet: www.codn.edu.pl

Redakcja nie zwraca nadesłanych artykułów i zastrzega sobie prawo do dokonywania formalnych zmian

w tekstach artykułów; nie odpowiada za treść wydrukowanych reklam.

Ilustracje: Maja Chmura,

Sk³ad i ³amanie: PHOTOTEXT, ul. Platynowa 4, 00-808 Warszawa

Druk i oprawa:

JĘZYK I KULTURA

Marek Lotko 1)

Gliwice

Nauka języka obcego jako jeden z czynników

sprzyjających procesom integracyjnym Unii

Europejskiej

W codziennej prasie, wiadomoœciach te-

lewizyjnych, w radiu i w prasie fachowej poja-

wiaj¹ siê liczne rozwa¿ania na temat szeroko

pojêtych aspektów spo³ecznych i kulturowych

integracji europejskiej, zagadnieñ etnicznych

czy religijnych istniej¹cych w obecnym kszta³cie

Unii Europejskiej, które mog¹ nabraæ jeszcze

wiêkszego znaczenia po jej rozszerzeniu. Prasa,

bardziej lub mniej odwa¿nie, odnotowuje ró¿-

ne g³osy oraz obawy dotycz¹ce zagadnienia

to¿samoœci narodowej czy kulturowej pañstw

narodów do³¹czaj¹cych do Unii w niedalekiej

przysz³oœci. G³osy te jednak nie maj¹ najczêœciej

charakteru pog³êbionej analizy lecz sygnalizuj¹

problemy, wobec których stanie wkrótce rów-

nie¿ nasz kraj – Polska.

Celem tego artyku³u jest przypomnienie

istniej¹cych obecnie pozaekonomicznych prob-

lemów, które mog¹ stanowiæ pewnego rodzaju

przeszkodê na drodze dalszego procesu integ-

racyjnego w Europie oraz analiza szeroko pojê-

tej edukacji jêzyków obcych (i w jêzyku ob-

cym), mog¹cej w znacznym stopniu przyczy-

niæ siê do procesu integracyjnego Unii Europej-

skiej.

ropejskiej, utworzeniu wzglêdnie spójnego or-

ganizmu politycznego i gospodarczego na na-

szym kontynencie – a nawet, byæ mo¿e bêdê

zbyt odwa¿ny i ujmê ryzykownie – utworzeniu

w dalszej przysz³oœci ,,Stanów Zjednoczonych

Europy’’, dojdzie, podobnie jak w USA, do

wykrystalizowania siê dostatecznie zwartej spo-

³ecznoœci ogólnoeuropejskiej, aby mo¿na j¹ de-

finiowaæ mianem narodu europejskiego? Wy-

korzystam w tym miejscu amerykañskie do-

œwiadczenia, które ukazuj¹ du¿e trudnoœci na

jakie natrafi³y narodowe, religijne i ró¿ne raso-

wo spo³ecznoœci, zanim dosz³o do powstania

narodu amerykañskiego, ci¹gle wszak¿e g³êbo-

ko odmiennego pod wieloma wzglêdami. Na

uwagê zas³uguje fakt, i¿ wytworzenie w miarê

zharmonizowanego amerykañskiego spo³eczeñ-

stwa w du¿ej mierze by³o mo¿liwe, dziêki ap-

robacie przez wiêkszoœæ jednego, ogólnonaro-

dowego jêzyka oraz anglosaskiego typu cywili-

zacyjnego. Czynnikiem u³atwiaj¹cym spo³eczn¹

integracjê w USA by³o geograficzne wymiesza-

nie grup narodowych i brak wiêkszych teryto-

riów, które by³yby zamieszka³e w masie przez

odrêbne jêzykowo i etnicznie spo³ecznoœci 2) .

W porównaniu do Ameryki Pó³nocnej,

Europa jest kontynentem o wiele bardziej zró¿-

nicowanym etnicznie, jêzykowo i religijnie.

Jednym z istotnych pytañ w odniesieniu

do procesów zachodz¹cych w Europie jest: czy

po ,,scementowaniu’’ organizacyjnym Unii Eu-

1) Autor jest nauczycielem jêzyka niemieckiego w III Liceum Ogólnokszta³c¹cym im. Wincentego Styczyñskiego w Gliwi-

cach i doktorantem Wydzia³u Filologicznego Uniwersytetu Opolskiego.

2) por. Leszek Kasprzyk, (2000), Tożsamość narodowo-kulturowa a integracja europejska , w: Jacek R¹b ,,Uniwersytet

i okolice’’, Katowice s. 159.

Uderza przede wszystkim brak dominuj¹cego

w tej czêœci œwiata jêzyka narodowego, który

móg³by d¹¿yæ w przysz³oœci do roli jêzyka

wspólnego dla krajów Unii 3) . Jêzyk angielski,

pe³ni¹cy dziœ w œwiecie nieoficjaln¹ rolê jê-

zyka miêdzynarodowego, nale¿y wprawdzie

w Europie do grupy czterech najwa¿niejszych

jêzyków, pos³uguje siê nim jednak, jako jêzy-

kiem ojczystym, tylko 18% ludnoœci Unii Euro-

pejskiej. Znacznie wiêksza liczba mieszkañców

Europy uwa¿a za swój jêzyk ojczysty jêzyk nie-

miecki (Niemcy, Austriacy), a jêzyki w³oski

i francuski prawie nie ustêpuj¹ liczbowo angiel-

skiemu. Ilustruje to poni¿sze zestawienie:

Języki europejskie (w milionach)

germañskie romañskie s³owiañskie pozosta³e

niemiecki 93 francuski 62 polski 40 wêgierski 14

angielski 65 w³oski 58 serbsko-chorwacki 18 grecki 10

holenderski 21 hiszpañski 39 czeski 10 fiñski 5

skandynawskie 18 rumuñski 20 bu³garski 8 litewski 3

portugalski 10 s³owacki 5 ³otewski 2

s³oweñski 2 estoñski 1,5

macedoñski 2 inne 8,5

Razem 197 189 85 44,0

ród³o: opracowanie na podstawie: Świat w liczbach , Warszawa: Studio EMKA 1994 oraz Fisher Weltalmanach , Frankfurt:

Fisher-Verlag, 2000.

Jak wynika z powy¿szej tabeli, na terenach

zachodniej i œrodkowej Europy mówi siê ponad

25 jêzykami. Dominuj¹ce s¹ dwie grupy jêzyko-

we: germañska i romañska, którymi mówi oko-

³o 2/3 ludnoœci Europy. Mo¿liwoœæ integracji

spo³ecznej i kulturalnej narodów Europy (na

wzór amerykañski) jest bardzo w¹tpliwa. W ca-

³ym procesie integracyjnym nie chodzi przecie¿

o to, aby nagle doprowadziæ do wytworzenia

siê jednego narodu europejskiego, bo to wy-

maga³oby stworzenia wielkich mieszanych na-

rodowoœciowo i jêzykowo regionów i zlikwido-

wania ci¹gle istniej¹cych odrêbnoœci pañstwo-

wych i cywilizacyjnych. Co wiêcej, trudno sobie

wyobraziæ ten proces bez u¿ycia jakichœ form

przymusu a przynajmniej ingerencji rz¹du ogól-

noeuropejskiego. Niew¹tpliwie trzeba by siê

liczyæ wtedy z oporem ca³ych spo³ecznoœci

i grup narodowych oraz z olbrzymim kosztem

ca³ej operacji. Poza tym czas trwania tego pro-

cesu, to co najmniej kilka pokoleñ, do momen-

tu stopniowego wymieszania siê spo³ecznoœci,

integracji i utworzenia jednego spo³eczeñstwa

europejskiego o zbli¿onym typie cywilizacji

i kultury. A co z edukacj¹ jêzykow¹? Czy mo¿e

byæ ona czynnikiem sprzyjaj¹cym procesom in-

tegracyjnym?

Proces integracji z krajami Europy, po-

cz¹wszy od lat 90. wywo³a³ du¿y wzrost zainte-

resowania nauk¹ jêzyków obcych wœród pol-

skiego spo³eczeñstwa i poci¹ga za sob¹ koniecz-

noœæ wprowadzenia zmian szeroko pojêtej or-

ganizacji nauczania, z tak wa¿nym elementem,

jakim jest edukacja jêzykowa. Edukacja jêzyko-

wa dzieci i m³odzie¿y w szko³ach wszelkiego

typu (w³¹czaj¹c edukacjê jêzykow¹ studentów

na wy¿szych uczelniach) nie poch³ania przecie¿

tak olbrzymich kosztów, jak np. prowadzenie

reform w pozosta³ych sektorach – co wiêcej

– bardzo du¿e zasoby materialne p³yn¹ do nas

z wielu krajów unijnych (nie zapominajmy o wy-

sokich nak³adach MENiS), którym tak¿e zale¿y

na sprawnej i zakoñczonej sukcesem integracji.

Nie chodzi tutaj o prowadzenie ,,ostrej’’ kam-

panii jêzykowej – to by by³o zbyt mocnym

okreœleniem. Nauczyciele jêzyków obcych, przyj-

muj¹c na swe barki przes³anie postulowane

przez Radê Europy, dojrzale przekazuj¹c ucz¹-

cym siê dzieciom i m³odzie¿y nie tylko wiedzê

jêzykow¹ gramatyczno-leksykaln¹ oraz fakt ist-

nienia Unii Europejskiej, powinni czuwaæ nad

motywacj¹ uczniów na zajêciach z jêzyka obce-

go, wprowadzaj¹c do ich toku elementy kulturo-

znawstwa, szeroko pojêtego realioznawstwa 4)

ibid., s. 160.

w³¹czaj¹c analizê kultury obcego kraju w prasie obcojêzycznej, np.: Deutschland, DAAD Letter, Juma itp.

– czêsto w zabawach, w humorystyczny lub

bardziej powa¿ny sposób – pomagaj¹c poznaæ

g³êbsze struktury funkcjonowania kraju, które-

go jêzyka uczniowie siê ucz¹ i wzmacniaæ umie-

jêtnoœci radzenia sobie w sytuacji nieporozu-

mieñ miêdzykulturowych i konfliktów etnicz-

nych. Tak¿e odwrotnie – poznanie i zrozumie-

nie zachowañ i postêpowañ kulturowych po-

zwoli na szybsze i lepsze poznanie jêzyka

obcego. Przed nami nowe i trudne wezwanie

– byæ Polakiem i Europejczykiem w jednej

osobie.

Same zajêcia i najg³êbsze przes³anie to

jednak jeszcze zbyt ma³o. Nieocenion¹ korzyœ-

ci¹ jest tak¿e prowadzenie wymiany m³odzie¿y,

organizacja wspólnych, obustronnych semina-

riów jêzykowych, warsztatów jêzykowych, de-

bat, wystaw, wyjazdów informacyjnych, zagra-

nicznych wycieczek szkolnych, publikowanie ar-

tyku³ów, redagowanie gazet i gazetek szkolnych

w jêzyku obcym, stosowanie nagrañ magneto-

fonowych i kaset wideo na zajêciach z jêzyka

obcego, zagraniczne kontakty miêdzyszkolne,

dobór odpowiedniego podrêcznika oraz dydak-

tycznych materia³ów fakultatywnych, organiza-

cja konkursów szkolnych ró¿nego szczebla,

wspó³praca z oœrodkami jêzykowymi w kraju

i zagranic¹, wspó³praca wielostronna w ramach

inicjatyw edukacyjnych UNESCO i w ramach

programów edukacyjnych Unii Europejskiej

– SOCRATES 5) , M£ODZIE¯ czy LEONARDO DA

VINCI. 6) Wszystkie te przedsiêwziêcia lub tylko

ich czêœæ mog¹ w du¿ym stopniu przyczyniaæ

siê do procesów integracyjnych w Unii Europej-

skiej oraz przygotowaæ do cz³onkostwa w niej

m³odych obywateli. W porównaniu z poprzed-

nimi pokoleniami m³odzie¿ takich krajów, jak:

Polska, Niemcy, Francja, zrobi³a du¿y krok na-

przód w procesie wzajemnego poznawania siê,

zainteresowania sob¹.

Godny propagowania jest tak¿e umiar-

kowany etnocentryzm, po³¹czony z pozytyw-

nym stosunkiem do kultury mieszkañców in-

nego kraju. Nauczyciel powinien sam wykazy-

waæ siê tymi cechami, aby móc kszta³towaæ

pozytywne postawy u m³odzie¿y. 7)

Powszechnym jest fakt, i¿ postawa

ucznia wobec okreœlonego jêzyka wi¹¿e siê nie-

rozerwalnie z jego stosunkiem emocjonalnym

wobec spo³eczeñstwa, które pos³uguje siê tym

jêzykiem i odwrotnie. Negatywna postawa

ucznia wobec danego jêzyka oraz kultury dane-

go spo³eczeñstwa nie daje pozytywnych wyni-

ków w nauce. Trzeba wiêc unaoczniæ uczniom,

i¿ kultura spo³eczeñstwa, którego jêzyka uczeñ

siê uczy, nie jest ani gorsza, ani lepsza lub

bardziej lub mniej wartoœciowa, ni¿ kultura oj-

czysta. Dlatego te¿ nauczyciel powinien poznaæ

w procesie edukacji pogl¹dy swych uczniów

oraz ich okreœlone stanowiska, wzglêdnie przy-

czynê negatywnego nastawienia wobec jêzyka,

by eliminowaæ fa³szywe stereotypy. Tak¿e po-

winnoœci¹ szko³y jest, miêdzy innymi, rozwija-

nie w uczniach postawy ciekawoœci, otwartoœci

i tolerancji wobec innych kultur przy równo-

czesnym pog³êbianiu poczucia w³asnej to¿sa-

moœci i uto¿samianiu siê z w³asnym regionem.

Czynnikiem sprzyjaj¹cym procesom inte-

gracyjnym jest równie¿ nauka jêzyków obcych

prowadzona przez tworzone coraz czêœciej w ró-

¿nych krajach instytuty i oœrodki kulturalne in-

nych narodów. Przes³aniem, np. takich oœrod-

ków jak Goethe-Institut 8) czy British Council, jest

nie tylko to szybka i gruntowna nauka jêzyka

obcego, ale i zwiêkszanie i intensyfikacja kontak-

tów miêdzy ludŸmi z ró¿nych krajów, równie¿

lepsze czy te¿ w ogóle wzajemne poznawanie

zwyczajów, typów kultur a nawet specyficznych

upodobañ gastronomicznych i kuchni narodo-

wych, a co za tym idzie, integracja z kultur¹

narodu, którego jêzyka siê uczymy. Dla najlep-

szych s¹ nawet stypendia lub studia zagraniczne,

i, jak siê okazuje, nie s¹ one tylko dla studentów

filologii czy samych filologów.

Bibliografia:

DAAD Letter. Hochschule und Ausland zeszyt kwietniowy

2002

5) w sk³ad tego programu wchodzi siedem modu³ów (m. in. LINGUA oraz COMENIUS dla szkó³ œrednich i podstawowych).

Program SOCRATES wspieraj¹c wspó³pracê w dziedzinie edukacji promuje wspó³pracê europejsk¹ oraz podnoszenie

jakoœci kszta³cenia – europeizacja wszystkich poziomów kszta³cenia.

Polska bierze w nich udzia³ od 1 marca 1998 roku.

Urszula Krajewska (1997), Nauka języków obcych a stosunek do obcokrajowców , ,,Jêzyki Obce w Szkole’’ nr 5

1997, s.

407.

8) Goethe-Institut posiada obecnie 128 placówek w 76 krajach. w: Neue Goethe Institut Präsidentin. DAAD Letter.

Hochschule und Ausland , zeszyt kwietniowy 2002, s. 9.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: