Języki Obce w Szkole nr. 2005-06.pdf

hiszpañski

ïaciñski

niemiecki

polski

rosyjski

wïoski

Nr 6/2005

grudzieñ

Rok XLIX 6 (253)

ISSN 0446-7965

Spis tre Ă ci

Od Redakcji ................................................. 3

Wioletta Piegzik – Ocenianie osiÈgniÚÊ

uczniowskich na lekcjach jÚzyków obcych ..... 75

Agnieszka Paw ï owska – Oblicza bïÚdu

jÚzykowego .................................................. 84

Dariusz Witkowski – Recast jako technika

poprawy bïÚdów – czy to dziaïa? .................. 88

Z PRAC INSTYTUTÓW

Waldemar Martyniuk – Dostosowywanie

egzaminów z jÚzyków obcych do standardów

Europejskiego systemu opisu ksztaïcenia

jÚzykowego ........................................................ 91

Pawe ï Poszytek – Europejski system opisu ksztaï-

cenia jÚzykowego – ocenianie i testowanie spraw-

noĂci jÚzykowych .......................................... 94

Lucyna Grabowska – Sprawdzian i egzaminy

z jÚzyka polskiego jako jÚzyka ojczystego ..... 100

Barbara Czarnecka-Cicha, Beata Trzci ñ ska

– Egzamin maturalny z jÚzyka obcego a Europej-

ski system opisu ksztaïcenia jÚzykowego .......... 105

J } ZYK I KULTURA

Jerzy Axer – Jak trudno jest oceniaÊ

w humanistyce ............................................... 5

Marcin Mizak – Filozofia i ocenianie:

Platon, Arystoteles, Wittgenstein

i nauczyciel jÚzyka obcego .............................. 8

Izabela Bawej – Szukaj ěródeï bïÚdów,

nim zaczniesz oceniaÊ ................................... 12

PODSTAWY GLOTTODYDAKTYKI

Gra ĝ yna Czetwerty ñ ska – Konstruktywizm

a ocenianie ksztaïtujÈce................................. 16

Gra ĝ yna Czetwerty ñ ska – Informacja zwrotna,

czyli dialog ucznia z nauczycielem ................. 20

Pawe ï Poszytek – Historia testowania biegïoĂci

jÚzykowej a teorie uczenia siÚ jÚzyków

i metod nauczania ........................................ 23

Pawe ï Poszytek – Cechy testów ................... 29

Miros ï aw Pawlak – Jak oceniaÊ gramatykÚ? . 34

Hanna Komorowska – Testowanie jÚzykowych

osiÈgniÚÊ uczniów – trudnoĂci i zagroĝenia..... 41

METODYKA

Ma ï gorzata Pamu ï a – Europejskie portfolio

jÚzykowe dla przedszkolaków jako instrument

kontroli i oceny oraz stymulacji rozwoju jÚzyko-

wego dziecka................................................ 52

Dorota Sikora-Banasik – WspierajÈce rozwój

ucznia – kontrola i ocenianie we wczesnoszkol-

nym nauczaniu jÚzyków obcych .................... 56

Magdalena Szpotowicz – Ocenianie ksztaïtujÈ-

ce w nauczaniu dzieci w klasach I-III.............. 60

Gra ĝ yna Czetwerty ñ ska – W drodze do portu

– planuj, ĝeby dobrze oceniaÊ, oceniaj,

ĝeby dobrze planowaÊ .................................. 65

Gra ĝ yna Czetwerty ñ ska – Stawianie pytañ

– zajÚcie dla umysïu, które zmienia umysï

pytajÈcego i pytanego................................... 68

Maciej Nietrzebka – Co to jest plan wynikowy

i czemu ma sïuĝyÊ? ....................................... 72

EGZAMINY

Beata Trzci ñ ska – Matura – pierwszy

obowiÈzkowy egzamin z jÚzyka obcego

w polskim systemie oĂwiaty ....................... 110

Renata Skonka-Wysocka – Egzamin z jÚzyka

obcego w programie IB .............................. 113

Ewa Paduch – Brytyjskie certyfikaty jÚzykowe ..... 117

Marek Herda – Dlaczego warto zdawaÊ egza-

miny jÚzykowe Trinity College London......... 120

Ola Augustyniak – Amerykañskie testy standar-

dowe – TOEFL, SAT, GRE, GMAT.................. 123

Ewa Kalinowska – Francuskie dyplomy

jÚzykowe ................................................... 125

Abel Murcia Soriano – Hiszpañskie certyfikaty

jÚzykowe ................................................... 127

Piotr Rochowski – Egzaminy z jÚzyka

niemieckiego i ich klasyfikacja .................... 128

Danuta Szcz Ú sna – Egzaminy certyfikatowe

z jÚzyka polskiego jako obcego ................... 134

Krystyna Kancewicz-Soko ï owska – Egzaminy

z jÚzyka rosyjskiego .................................... 135

• angielski

francuski

El ĝ bieta Jamrozik – Wïoskie egzaminy certyfi-

kacyjne – CILS, CELI, CIC............................. 136

PRZEDSZKOLE, SZKO A PODSTAWOWA,

GIMNAZJUM

Aneta Porczyk – Ocena nabytych umiejÚtnoĂci

u dzieci w wieku 2-6 lat podczas zajÚÊ jÚzyka

francuskiego .............................................. 139

Joanna ¥ rodkowska – Jak oceniaÊ znajomoĂÊ

jÚzyka niemieckiego w przedszkolach i klasach

zerowych? ................................................. 141

Katarzyna Morzy ñ ska – Jak oceniam moich

uczniów .................................................... 144

Jolanta Wilga – By lepiej oceniaÊ – kryteria

oceniania osiÈgniÚÊ uczniów i sposób ich

prezentowania ........................................... 147

Marlena Rowi ñ ska – Ocena a styl poznawczy

ucznia ....................................................... 155

Dorota Lipiecka – Samooocena na lekcjach

jÚzyka francuskiego u dzieci w wieku

gimnazjalnym ................................................ 157

Zofia Bekalarek – Oceniam swój program

autorski – Czy jego wprowadzenie przyniosïo

spodziewane efekty? .................................. 161

Z DO ¥ WIADCZE NAUCZYCIELI

Janusz Le Ă niak – Ocena kompetencji

jÚzykowej uczniów rozpoczynajÈcych naukÚ

w szkole Ăredniej ....................................... 164

El ĝ bieta My Ă licka – Ocenianie ksztaïtujÈce

w zreformowanym szkolnictwie .................. 166

Karolina Horak – „ Dlaczego znowu tylko trója? ”

– opinie uczniów na temat „belfrowskich”

sposobów oceniania .................................. 168

Janusz Le Ă niak – Ocena wedïug kryteriów?

Tak, ale… ................................................... 169

El ĝ bieta Gesing – Przedmiotowy system

oceniania z jÚzyków obcych ....................... 171

Anna P ï awecka – Historia jednego „kapownika” .179

El ĝ bieta Gesing – Ocenianie wiedzy

i umiejÚtnoĂci uczniów za pomocÈ testów.... 182

Ma ï gorzata Luba ñ ska – Samoocena

w nauczaniu jÚzyka ïaciñskiego. NarzÚdzie:

portfolio..................................................... 188

Magdalena Kaleta-Kuzi ñ ska – EUROPASS

– trudna samoocena .................................. 193

Grzegorz Zi Ú tala – Ocenianie na zajÚciach

z rosyjskiego jÚzyka biznesu ....................... 194

Karolina Horak – Ocenianie inaczej – czyli jak

uczniowie postrzegajÈ nauczycieli i ich pracÚ .. 200

w klasie IV szkoïy podstawowej .................. 208

Anna Mucha, Anna Flak-Ró ĝ yc, Anna Pa ï ys,

Ma ï gorzata Lehmann – Test wielostopniowy

z jÚzyka niemieckiego ................................ 209

Ma ï gorzata Dzi Ú gielewska-Kozak – Test

kwalifikacyjny dla licealnych klas II

dwujÚzycznych .......................................... 219

Romuald Hassa – Pisemny egzamin

maturalny z chemii nauczanej w jÚzyku

angielskim dla uczniów szkóï i oddziaïów

dwujÚzycznych .......................................... 222

KONKURSY

Zofia Bekalarek – What do you know about

the United Kingdom of Great Britain and

Northern Ireland? ...................................... 227

CZYTELNICY PISZ k

Rados ï aw Kucharczyk – Ocenianie wypowiedzi

ustnej na lekcji jÚzyka obcego ..................... 230

Ma ï gorzata Wiatr-Kmieciak – Ocenianie

gestem ....................................................... 235

Darius Langhoff – Ocenianie maturalnych prac

pisemnych – próba ujednolicenia ............... 237

Barbara Wierzbicka-Drozdowicz –

Porównanie matur dwujÚzycznych w Liceum

im. S. Sempoïowskiej w Warszawie ............. 241

Ewa Grodecka, Danuta Kozakowska –

Ocenianie nauczycielskiego trudu,

czyli o hospitacji ......................................... 244

Janusz Le Ă niak – Refleksje na temat oceniania

nauczyciela jÚzyka obcego na podstawie

wyników maturalnych uczniów .................. 247

Magdalena Lipi ñ ska-Derlikowska – ZarzÈdzanie

ocenÈ pracy nauczycieli jÚzyków obcych ......... 248

Ewa Rysi ñ ska – Ocena nie moĝe byÊ

obiektywna? .............................................. 250

SPRAWOZDANIA

Monika Grabowska – Ewaluacja w dydaktyce

jÚzyka francuskiego – sprawozdanie

z seminarium magisterskiego ...................... 253

Konrad Leszczy ñ ski – Szkolenia dla

egzaminatorów z jÚzyków obcych ................... 261

Ma ï gorzata Pomianowska – Szkolenia

dla kandydatów na ekspertów komisji

egzaminacyjnych i kwalifikacyjnych ............ 264

RECENZJE

Gra ĝ yna Czetwerty ñ ska – To siÚ sprawdziïo! ... 266

Hanna Komorowska – Seria wydawnicza

Testing in Polish and Slovene – TiPS – ............ 267

Artur Dariusz Kubacki – Prüfungsdidaktik . 271

SPIS TRE ¥ CI ROCZNIKA ........................... 274

MATERIA Y PRAKTYCZNE

Marcin Mizak – Uczeñ-ewaluator .............. 202

Jaros ï aw Sarza ï a – Test do podrÚcznika Friends 1

Od Redakcji

Szanowni Pa ñ stwo

Tworzenie kaĝdego numeru ma swoje historie. Moĝna by je wïaĂciwie spisywaÊ i po jakimĂ

czasie do nich wracaÊ. Zawsze sÈ to bowiem miïe historie – dotyczÈ kontaktów z autorami, osobistych,

telefonicznych, mailowych. Ta, byïa szczególnie krótka i intensywna – trwaïa zaledwie miesiÈc.

O tematyce tego numeru poinformowaliĂmy naszych Czytelników w numerze 1/2005. Przy-

pominaliĂmy w kolejnych numerach – bezskutecznie – do poïowy listopada mieliĂmy zaledwie kilka

artykuïów. Juĝ zaczynaliĂmy siÚ zastanawiaÊ, jak rozdzieliÊ sobie pracÚ, by zapeïniÊ strony czaso-

pisma, gdy lawina ruszyïa. Jeden artykuï przychodziï po drugim. A jeĂli nie artykuï, to zapowiedě

– juĝ piszÚ, daj mi (albo proszÚ mi daÊ jeszcze dzieñ, dwa, juĝ koñczÚ... I zazwyczaj przeprosiny ... to

ten nawaï pracy, ten rok jest straszny, za duĝo pracy...

Powstaï w koñcu ten numer – waĝny – nawet dla nas, bo wiele artykuïów zmusiïo nas do

gïÚbszej refleksji.

To numer, który jasno mówi:

ocenia siÚ po to, ĝeby lepiej uczyÊ.

Ocenianie jest chyba najtrudniejszym elementem procesu nauczania. Ma w sobie ogromnÈ

moc – moĝe wspomóc motywacjÚ do nauki i moĝe jÈ caïkowicie zniszczyÊ. Efekty pracy w uczeniu siÚ

jÚzyków zaleĝÈ od wielu czynników – nie tylko od wkïadu samej pracy. Chyba wszyscy o tym wiemy,

bo kaĝdy z nas uczyï siÚ lub uczy jÚzyków i kaĝdy z nas najlepiej wie, z jakim efektem. Efekty kaĝdego

z nas byïy teĝ oceniane – mniej lub bardziej sprawiedliwie, bardziej lub mniej obiektywnie, zachÚciïy

lub zniechÚciïy nas do dalszej nauki.

Pokazujemy w tym numerze moc oceniania. Udowadniamy, ĝe jest ono integralnÈ czeĂ-

ciÈ procesu nauczania – jest zwiÈzane z planowaniem, okreĂlaniem celów, dobieraniem metod

i technik nauczania, nawiÈzywaniem dialogu z uczniem, przekazywaniem mu informacji zwrotnych

i wyciÈganiem wniosków – przez obie strony – nauczyciela i ucznia. Nauczyciela, co ma zmieniÊ

w swoim sposobie nauczania, by pomóc uczniowi w opanowaniu materiaïu, ucznia, jak siÚ uczyÊ

inaczej, by siÚ nauczyÊ.

We wïaĂciwym ocenianiu widzimy moĝliwoĂÊ poprawy jakoĂci nauczania i rozwiÈzanie wielu

problemów wychowawczych, z którymi nie radzi sobie wspóïczesna szkoïa.

Dotychczas byïo tak, ĝe nauczyciel realizowaï jakÈĂ lekcjÚ, ktorÈ sobie wczeĂniej zaplanowaï,

potemÊwiczyï ten materiaï z uczniami, a jak juĝ siÚ go trochÚ nazbieraïo, robiï klasówkÚ, którÈ teraz

nazywa siÚ zazwyczaj testem, choÊ czÚsto z testem nie ma ona wiele wspólnego. Sprawdzaï, wystawiaï

oceny, dalej uczyï, wystawiaï oceny z nastÚpnych klasówek, dodawaï do nich oceny za wypowiedzi

ustne, aktywnoĂÊ, czasem za zeszyt, za jakieĂ dodatkowe prace – wyciÈgaï z nich ĂredniÈ i to byïa

ocena okresowa lub koñcowa. Uczelnie wyĝsze majÈ nieco innÈ terminologiÚ: kolokwia, zaliczenia,

egzaminy, ale cel jest ten sam – oceniÊ nabytÈ wiedzÚ i umiejÚtnoĂci ucznia/ studenta.

I nagle okazaïo siÚ, ĝe to nie wystarczy. Prawie w kaĝdym pañstwie dzieci, mïodzieĝ i doroĂli

uczniowie/studenci zaczÚli sprawiaÊ kïopoty. Bez wzglÚdu na to, czy jest to rezultat ciÈgïej rywali-

zacji, zabiegów, by byÊ najlepszym (co nie zawsze znaczy najmÈdrzejszym), czy teĝ dïugich godzin

pracy rodziców, zabiegania, braku czasu na kontakty z dzieÊmi, pracy na kilku etatach, ciagïej

konkurencyjnoĂci, wymogu ciÈgïego podnoszenia swoich kwalifikacji (czy teĝ zbierania zaĂwiad-

czeñ o udziale w kursach), przy jednoczesnym codziennym stresie i braku pewnoĂci, ĝe ta praca,

którÈ mamy dzisiaj bÚdzie jutro i niepokojów, dlaczego nasze mïode dobrze wyksztaïcone dzieci

nie majÈ pracy – jest to nie tylko nasza codziennoĂÊ, ale i nasz wspóïczesny Ăwiat, w którym jakoĂ

siÚ trzeba odnaleěÊ.

Powstaï nurt w nauczaniu, do którego wïaĂciwie wiÚkszoĂÊ z nas doszïa intuicyjnie, ale pew-

nie trzeba byïo aĝ raportu OECD 1) , by doceniÊ jego waĝnoĂÊ. Konstruktywizm i w nim ocenianie

ksztaïtujÈce - w nim znajdziemy nie tylko ocenÚ nauczyciela, ale i ocenÚ innych uczniów z klasy

i naszÈ samoocenÚ. Znajdziemy teĝ wskazówki do dalszej pracy – co zmieniÊ, jakie dobraÊ tech-

niki, jakie Êwiczenia wykonywaÊ czeĂciej, jak nauczyÊ siÚ dostrzegaÊ swoje mocne strony i na nich

budowaÊ motywacjÚ i wiarÚ, ĝe warto siÚ uczyÊ. Nauczyciel konstruktywista z ïatwoĂciÈ wyksztaïci

w uczniach postawÚ do uczenia siÚ przez caïe ĝycie. CzÚsto teĝ sprawi, ĝe uczenie siÚ bÚdzie dla

nich przyjemnoĂciÈ.

Lepiej teĝ przygotuje do sprawdzianów, testów i egzaminów. Wyksztaïci bowiem Ăwiadomych

swoich moĝliwoĂci, odpowiedzialnych uczniów, którzy doĂÊ szybko zrozumiejÈ,ĝe nikt nie przekaĝe

im wiedzy. MuszÈ jÈ sami opanowaÊ. MuszÈ teĝ sami nabyÊ umiejÚtnoĂci jej wykorzystywania.

W tym numerze znajdziemy wiele praktycznych wskazówek, jak usprawniÊ ocenianie, by

rzeczywiĂcie pomogïo uczniowi. Poznamy wiele przykïadów oceniania, jakie stosuje siÚ w naszych

szkoïach. Poznamy rozterki i niepokoje zwiÈzane z ocenianiem, które sÈ pewnie nieobce kaĝde-

mu nauczycielowi. Zdamy sobie sprawÚ, ĝe wïaĂciwie kaĝdemu, nawet bardzo doĂwiadczonemu

nauczycielowi, ocenianie sprawia trudnoĂÊ i na pewno zastanowimy siÚ nad swoim sposobem

oceniania. A skïonienie do refleksji byïo naszym gïównym celem, który, mamy nadziejÚ, udaïo

nam siÚ osiagnÈÊ.

W imieniu Zespo ï u Redakcyjnego

Maria Gorzelak

1) Praca zbiorowa (2005), Formative assessment: improving learning in secondary classroom , OECD.

J } ZYK I KULTURA

Jerzy Axer 1)

Warszawa

Jak trudno jest ocenia Ê w humanistyce 2)

Ocenianie to jedna z najbardziej przy-

krych sytuacji w uprawianiu nauczycielskiego

zawodu. Wszyscy wiemy, ĝe jest to zawód skraj-

nie niebezpieczny i jeden z najtrudniejszych.

Zasadnicze zagroĝenia i kïopoty sÈ dwojakiej

natury: psychologicznej i spoïecznej. PozostajÈ

jednak ciasno splecione i trudne do oddzielnego

rozpatrzenia.

Juĝ w samym wyborze zawodu tkwi

bardzo niebezpieczna pokusa. Kto zostaje na-

uczycielem, decyduje siÚ na to, iĝ przez ĝycie

nie bÚdzie wÚdrowaÊ wraz ze swoim pokole-

niem, ĝe na zawsze przyïÈczy siÚ do mïodych.

W dodatku nie bÚdÈ to ci sami mïodzi, lecz

ciÈgle zmieniajÈce siÚ roczniki wokóï coraz

starszego nauczyciela. Coraz wiÚksza róĝnica

wieku rekompensowana ma byÊ, przynajmniej

teoretycznie, rosnÈcym doĂwiadczeniem i auto-

rytetem. To musi prÚdzej czy póěniej prowadziÊ

do katastrofy. Wszyscy znamy objawy. Kilko-

ma kreskami moĝna naszkicowaÊ karykaturÚ

nauczyciela, który zgïupiaï od powtarzania

przez wiele sezonów tych samych myĂli i ha-

seï; dawno zapomniaï, ĝe moĝe siÚ myliÊ, bo

bezbronni sïuchacze nie odwaĝajÈ mu siÚ tego

przypomnieÊ. Infantylny i nieznajÈcyĂwiata, jak

PiotruĂ Pan egoistyczny i nieczuïy, coraz bardziej

budzi litoĂÊ a nie trwogÚ, pobïaĝliwy uĂmiech

a nie podziw. Schizofreniczna wieczna mïodoĂÊ.

To nie jest indywidualna choroba niektórych

z nas, to jest choroba zawodowa, której ěró-

dïem jest samo przyjÚcie roli, w której „starzy”

zawsze obsadzajÈ nauczyciela. WynajmujÈ go,

ĝeby mïodym i coraz mïodszym narzucaÊ swojÈ

wolÚ, swojÈ wizjÚĂwiata. Trzeba bardzo wielkiej

wiary w tradycjÚ i prawdziwej miïoĂci do tych,

którzy przyjdÈ po nas, ĝeby wypaĂÊ w tej roli

przyzwoicie.

Ale nawet duĝa koncentracja wiary

w tradycjÚ i ĝyczliwoĂci dla mïodych nie uchro-

niÈ przed innym niebezpieczeñstwem. Jego

ěródïem jest nadmierna wïadza. Poza wïadzÈ

rodzicielskÈ trudno o bardziej bezwzglÚdny

a zarazem intymny stosunek zaleĝnoĂci niĝ

ten, który wytwarza siÚ miÚdzy nauczycielem

i uczniem. Jak mówiï Lincoln, nie ma trudniej-

szej próby niĝ posiadanie wïadzy. To ona spra-

wia, ĝe ujawniajÈ siÚ najgorsze cechy naszych

charakterów. Nawet zatem jeĝeli potrafimy

w sobie stïumiÊ naturalny instynkt przerabiania

powierzonego sobie ucznia na wïasne podo-

bieñstwo (przecieĝ czÚsto tak postÚpujÈ takĝe

rodzice), jeĝeli zniesiemy tÚ dziwnÈ sytuacjÚ

czasowego wykradania cudzych dzieci i przykrÈ

ĂwiadomoĂÊ,ĝe trzeba je bÚdzie kiedyĂ zwróciÊ,

to i tak pozostaje bardzo szerokie pole do za-

spokajania swojej wïasnej próĝnoĂci i wïasnych

ambicji. Na te pokusy lekarstwem jest tylko

taka sytuacja, w której sam nauczyciel jest

z zewnÈtrz zagroĝony i przeĂladowany. Wtedy,

i moĝe jedynie wtedy, uczniowie nie doĂwiad-

czÈ jego pychy i despotyzmu. Ich wspólnota

1) Prof. dr hab. Jerzy Axer jest dyrektorem OĂrodka Badañ nad TradycjÈ AntycznÈ Uniwersytetu Warszawskiego.

2) Artykuï w wersji rozszerzonej ukazaï siÚ równieĝ w publikacji OĂrodka Badañ nad TradycjÈ AntycznÈ Uniwersytetu Warszawskiego

pod redakcjÈ dr Graĝyny Czetwertyñskiej: Oceniaj, aby uczyÊ (2005).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: