UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE W STOPNIU LEKKIM
CHARAKTERYSTYKA
Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim (I.I. 52 – 67):
- niedorozwojowi ulegają u nich przede wszystkim czynności poznawcze (spostrzeganie, uwaga, wyobraźnia, pamięć, myślenie i orientacja społeczna)
- spostrzeganie
- osoby te spostrzegają wolniej
- spostrzeganie mniej dokładne i w węższym zakresie
- spostrzeżenia są niesprecyzowane
- pamięć
- dobra pamięć mechaniczna (zdarzają się czasami przypadki wybitnej „pamięci fotograficznej”)
- słaba pamięć logiczna i dowolna
- uczy się bez zrozumienia
- posiada wolne tempo uczenia się
- zapamiętuje piosenki i wiersze
- wyobrażenia są mniej dokładne
- nie rozumieją wielu słów (zwłaszcza określających przedmioty) oraz bardzo złożonych i skomplikowanych zjawisk
- mają trudności w wyrażaniu swoich myśli i rozumieniu wypowiedzi innych osób
- często nie potrafią wykrywać istotnych różnic i podobieństw między przedmiotami
- trudności w wydawaniu sądów i wyciąganiu wniosków
- uwaga
- uwaga dowolna jest dobrze skoncentrowana na materiale konkretnym
- jednostka krótko i słabo koncentruje się na treściach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia
- ograniczony czas uwagi.
- mowa rozwija się późno
- występują częste wady wymowy
- mały zasób słownictwa przyczynia się do trudności z wypowiadaniem myśli, formułowaniem wypowiedzi
- pojedyncze wyrazy wypowiada do 3 roku życia, zdania między 5-6 rokiem życia
- pojawiają się częste agramatyzmy
- myślenie
- jednostka ma małą samodzielność myślenia
- dominuje myślenie konkretno-obrazowe nad pojęciowo-słownym
- upośledzone jest abstrahowanie, uogólnianie, porównywanie oraz rozumienie przyczynowo-skutkowe,
wnioskowanie i tworzenie pojęć
- dominuje słaby krytycyzm, ograniczona zdolność do samokontroli
- w wieku od 15 do 21 lat osiąga wiek inteligencji równy 8 do 12 lat
- opóźniony rozwój ruchowy (motoryka)
- siada pod koniec 1 roku życia
- chodzi pod koniec 2 roku życia
- wykazuje brak precyzji ruchów oraz ruchy mało skoordynowane
- jest zdolny opanować w pełni czynności samoobsługowe oraz czynności zawodowe i dobrze je
wykonywać
- rozwój emocjonalno-społeczny
- jednostka wykazuje osłabioną kontrolę emocji, popędów, dążeń
- jest zdolna do okazywania uczyć wyższych
- wykazuje utrudnione przystosowanie społeczne
- dziecko z upośledzeniem w stopniu lekkim może uczęszczać do przedszkola masowego lub przedszkola z oddziałami integracyjnymi
- najkorzystniejszą formą nauczania jest szkoła podstawowa specjalna lub szkoła podstawowa z oddziałami integracyjnymi oraz szkoła zawodowa specjalna
- dorosły może pracować w wyuczonym zawodzie w zwykłych zakładach lub zakładach pracy chronionej
- według J. Sowy osoby upośledzone w stopniu lekkim:
- nie rozumieją bardziej skomplikowanych zjawisk i sytuacji trudnych, których nie potrafią rozwiązać
- z reguły nie podejmują działań z własnej inicjatywy, lecz starają się naśladować innych
- w rozwiązywaniu swoich problemów nie potrafią wykorzystać własnego doświadczenia, lecz stosują
metodę prób i błędów
- w ich działaniu brak jest planowości, inwencji i samodzielności
- często podejmują działania pod wpływem aktualnego nastroju, emocji, nie przewidując dokładnie skutków
swoich decyzji
- charakteryzują się niezrównoważeniem emocjonalnym.
Obniżenie poziomu rozwoju intelektualnego w DSM IV:
- 69-55 IQ Wechslera
- poziom intelektualny charakterystyczny dla 12 roku życia
- osoby takie są samodzielne i zaradne społecznie, nie powinny jednak wykonywać zawodów wymagających podejmowania decyzji, ponieważ nie osiągnęły etapu myślenia abstrakcyjnego w rozwoju poznawczym
- życie rodzinne przebiega bez trudności
- w socjalizacji mogą nabywać zaburzeń osobowościowych, ze względu na atmosferę otoczenia i stosunek innych
- przy intensywniejszym treningu poznawczym w dłuższym czasie osoby z upośledzeniem w stopniu lekkim osiągają podobne wyniki co osoby z przeciętnym IQ
- do 12 r. ż. brak różnic rozwojowych.
Niepełnosprawność intelektualna w ICD-10
1. istotnie niższe od przeciętnego funkcjonowanie intelektualne
- iloraz inteligencji zbliżony do 70 lub mniej, określany za pomocą indywidualnie dobranych testów inteligencji
2. współwystępujące deficyty lub upośledzenie zdolności przystosowania przynajmniej w dwóch spośród wymienionych dziedzin:
- porozumiewania się
- zaradności osobistej
- prowadzenia domu
- stanowienia o sobie
- umiejętności interpersonalnych
- korzystania ze źródeł wsparcia społecznego
- możliwości uczenia się, pracy, wypoczynku, dbania o zdrowie i bezpieczeństwo
3. Początek przed 18 rokiem życia.
Osoby upośledzone w stopniu lekkim:
- I.I. 55-69 (skala Wechslera)
- jako jednostki dorosłe nie przekraczają poziomu rozwoju 12-letniego dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym- - ich dojrzałość społeczna nie przekracza poziomu 17-letniej młodzieży normalnej
- niedorozwojowi ulegają przede wszystkim czynności poznawcze (spostrzeganie, wyobraźnia, pamięć, uwaga, myślenie i orientacja społeczna)
- spostrzegają wolniej, mniej dokładnie i w węższym zakresie
- występuje u nich upośledzenie:
- percepcji kształtów geometrycznych
- zdolności do analizy i syntezy wzrokowej elementów tworzących figury geometryczne
- percepcji wzrokowej stosunków przestrzennych
- wyobrażenia jednostek upośledzonych umysłowo są mniej dokładne
- posiadają one także słabszą pamięć logiczną, zarówno świeżą jak i trwałą – stąd trudności tych dzieci w trwałym zapamiętaniu treści powiązanych logicznie
- pojawiają się zmyślenia i konfabulacyjne uzupełnienia luk pamięciowych
- uboższy zasób słów, przy czym słownictwo bierne bogatsze jest od czynnego
- u dzieci w młodszym wieku szkolnym występują wady wymowy (dyslalie), które często wpływają na powstanie napięć emocjonalnych a te z kolei mogą pogłębiać trudności w porozumiewaniu się z otoczeniem
- u osób lekko upośledzonych umysłowo występuje uwaga dowolna
- powoli w wyniku postępującego wieku życia oraz nauczania, wzrasta trwałość tej uwagi a także jej podzielność
- jest upośledzone przede wszystkim myślenie abstrakcyjne – ma charakter myślenia konkretno-obrazowego
- nie rozumieją oni wielu słów, zwłaszcza symbolizujących przedmioty oraz bardzo złożone i skomplikowane zjawiska
- mają często trudności w wyrażaniu swoich myśli i rozumieniu wypowiedzi innych osób
- potrafią wnioskować tylko z prostych stanów rzeczy
- słabo uświadamiają sobie podczas wnioskowania związek, jaki zachodzi między wnioskiem a przesłankami
- zasadniczą cechą ich wnioskowania jest mniejszy krytycyzm
- istotne obniżenie ogólnego poziomu rozwoju motoryki i nierównomierne upośledzenie poszczególnych cech motoryki – najbardziej upośledzone są: precyzja, szybkość ruchów i umiejętność wykonywania ruchów równoczesnych, mniej koordynacja statyczna
- jednostki z reguły nie podejmują działań z własnej inicjatywy, lecz starają się naśladować innych
- w rozwiązywaniu swoich problemów nie potrafią wykorzystać własnego doświadczenia, lecz stosują metodę prób i błędów
- często podejmują działania pod wpływem aktualnego nastroju, emocji, nie przewidując dokładnie skutków swoich decyzji
- w porównaniu z osobami normalnymi częściej występuje niestałość emocjonalna, impulsywność, agresywność
- jednostka niedomaga w zakresie mechanizmów kontroli
- samoocena niestabilna i nieadekwatna
- mają gorszą samokontrolę
- jednostki te potrafią troszczyć się o siebie i innych
- same dbają o swój ubiór i wygląd
- opanowują umiejętność czytania, pisania, operowania pieniędzmi
- kończą szkołę specjalną, zdobywają zawód, który wykonują
Obraz dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim:
- pozostaje w fazie myślenia konkretno-wyobrażeniowego
- odpowiada cechom myślenia i rozumowania przedoperacyjnego
- dzieci upośledzone w stopniu lekkim potrafią dokonywać pewnych operacji logicznych, takich jak:
klasyfikacja, szeregowanie, dodawanie, mnożenie, przyporządkowanie – pod warunkiem odwołania się do
konkretu
- najbardziej upośledzony jest rozwój myślenia abstrakcyjnego
- brak jest wyższych form myślenia
- charakterystyczna jest nieudolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości i wiązania ich w
logiczną całość, a stąd wypływa ubóstwo wnioskowania i sądów
- cechuje je synkretyzm, globalne ujmowanie faktów, zjawisk, obserwowanych obiektów poznania
- zakres spostrzegania jest wąski, tj. w tym samym czasie dziecko lekko upośledzone umysłowo
spostrzega mniej przedmiotów, niż dziecko z rozwojem prawidłowym
- zaburzenia wiążą się z niedojrzałością percepcyjną, ze słabo rozwiniętą funkcją analizy i syntezy
- jest głównie mimowolna
- wraz z wiekiem i nauczaniem wzrasta trwałość uwagi dowolnej
- często bywa rozproszona i przyciągana przez bodziec intensywniejszy lub niezwykły
- trudności w dłuższym koncentrowaniu się na określonym przedmiocie lub czynności
- mała podzielność uwagi
- wzmożone występowanie odruchu orientacyjnego
- wyobrażenia
- powstają poprzez wznawianie w korze mózgowej śladów powstałych po działaniu poprzednich bodźców
- są bardzo powierzchowne
- jest słabo rozwinięta
- trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem
- nowy materiał przyswajany jest bardzo wolno i wymaga wielokrotnych powtórzeń
- zaburzona jest głównie pamięć logiczna, mniej zaś mechaniczna
- mowa
- często pod względem formy i składni nie różni się od mowy dzieci w normie intelektualnej
- jest uboga w pojęcia abstrakcyjne, ze względu na trudności w przyswajaniu i rozumieniu ich sensu
- uboższy zasób słów przy przewadze słownictwa biernego nad czynnym
- emocje
- sztywność oraz małe zróżnicowanie
- słabo rozwinięta zdolność opanowywania popędów
- występuje niedorozwój uczuć wyższych, związany z brakiem zdolności do rozumienia pojęć
abstrakcyjnych
- brak przeżyć emocjonalnych, wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą
- nieadekwatność emocji, związana z brakiem możliwości odróżniania spraw istotnych od błahych
- zachowanie
- charakteryzuje się impulsywnością, brakiem przemyślenia, konsekwencji i przewidywania
- sposób działania i reagowania zależy przede wszystkim od temperamentu
- brak inicjatywy i samodzielności, łatwe uleganie sugestii
- bierność, słaba ruchliwość psychiki i słaby krytycyzm
- charakterystyczne cechy sfery emocjonalno-motywacyjnej
- oczekiwanie niepowodzenia
- uzależnienie się od otoczenia zewnętrznego, wyuczona bezradność
- wysoki i bardzo wysoki poziom lęku
- zaburzenia typu zahamowania lub nadpobudliwość
...
m.g87