Szachy-Podręcznik.pdf

Szachy

Książka jest podręcznikiem gry w szachy. Obejmuje zasady gry oraz porady taktyczne i strategiczne.

Spis treści

1. Historia

2. Ogólne zasady gry

3. Szachownica i bierki

4. Omówienie bierek

1. Król

2. Wieża

3. Bicie

4. Szach

5. Mat

6. Goniec

7. Hetman

8. Skoczek

9. Pion

10. Roszada

11. Bicie w przelocie

12. Pat

13. Koniec gry

5. Taktyka

1. Wartości bierek

2. Podwójne uderzenie

3. Odkryty szach

4. Szach podwójny

5. Związanie

6. Poświęcenie

7. Rożen

8. Wieża na ostatniej linii

9. Słaba promocja

6. Strategia

1. Początkowa faza partii

2. Otwarcia

3. Środkowa faza partii

1. Gra Pionami

2. Gra Wieżami

3. Gra Skoczkami

4. Gra Gońcami

5. Gra Hetmanem

4. Końcowa faza partii

1. Król, Pion przeciwko Królowi

2. Król, Goniec, Pion przeciwko Królowi

3. Król, Pion przeciwko Królowi i lekkiej figurze

4. Król, Pion, Skoczek przeciwko Królowi i Skoczkowi

5. Król, Wieża, Pion przeciwko Królowi i Wieży

7. Gra turniejowa

8. Dodatek 1 - sposoby notacji

9. Dodatek 2 - słowniczek

10. Dodatek 3 - zadania szachowe

Historia

Dziewczyna perska grająca w szachy z dwoma zalotnikami Ilustracja w opowiadaniu Ojciec doradza synowi o

miłości Freer and Sackler Galleries, The Smithsonian Institution, Washington, USA

Szachy są planszową grą strategiczną znaną na całym świecie, w każdej kulturze i cywilizacji. Nie ma kontynentu

czy kraju, w którym ta gra nie byłaby znana. O wpływie szachów na świat świadczy choćby zwrot w języku polskim:

„trzymać kogoś w szachu”. Wiemy, czym jest „patowa sytuacja”, słyszymy, że ktoś „wykonał roszadę” na jakimś

stanowisku. Mówimy, że ktoś jest czyimś „pionkiem w grze”. „Szachownica” to nie tylko plansza do gry w szachy,

ale i ładny motyw graficzny. Wszystkie te pochodzące z szachów terminy są stosowane również przez osoby, którym

szachy kojarzą się wyłącznie z dwoma wpatrującymi się godzinami w szachownicę graczami.

Szachy są grą o wieloletniej tradycji. Nieznane jest dokładne miejsce jej pochodzenia; najprawdopodobniej są to

Indie, ok. V-VI w. n.e. Prawdopodobnie stosowane obecnie zasady opracowali Persowie, stąd właśnie pochodzi

nazwa – „szach” to przecież perski król. Inne hipotezy sytuują powstanie gry w Chinach. Fonetycznie „szach mat” to

po persku „król jest martwy”.

Z Persji szachy trafiły do świata arabskiego, a następnie – być może przez Hiszpanię – do Europy, a stamtąd na cały

świat.

Obecnie stosowane reguły zostały przyjęte mniej więcej w XV-XVI wieku. Od tej pory zmiany w zasadach gry są

jedynie kosmetyczne i dotyczą tylko sposobu rozgrywania gier turniejowych.

Ten podręcznik jest przeznaczony dla wszystkich, którzy chcą poznać grę w szachy. Mogą z niego korzystać

zarówno absolutnie początkujący, jak i średnio zaawansowani gracze.

Autorzy zalecają, aby ucząca się osoba zaopatrzyła się w szachownicę i bierki lub jakiś program komputerowy i

ustawiała wszystkie przedstawione w tekście i na rysunkach sytuacje.

Życzymy udanej nauki, wielu wygranych partii i radości z poznania tej pięknej gry!

Ogólne zasady gry

Gra w szachy jest grą planszową, rozgrywaną przez dwóch graczy na planszy nazywanej szachownicą. Szachownica

jest kwadratem, podzielonym na 64 pola (8 rzędów i 8 kolumn), zawierającym na przemian umieszczone jasne i

ciemne pola.

Jeden z graczy gra bierkami, które umownie nazywa się białymi, a drugi – czarnymi. Gracze wykonują ruchy na

przemian, przy czym zawsze zaczyna gracz grający białymi bierkami. W słownictwie szachowym nie używa się

pojęcia "gracz grający białymi/czarnymi bierkami", a zamiast tego "białe" lub "czarne" (zawsze w liczbie mnogiej).

Żadnemu z graczy nie wolno zrezygnować z ruchu.

Bierki do gry w szachy nie muszą być białe lub czarne, ich nazwa jest umowna. Podobnie umowne są ich kształty.

Wygląd przykładowych bierek na rysunku obok.

Każdy z graczy rozpoczyna grę z takimi samymi bierkami. Gra kończy się zwycięstwem jednej ze stron lub remisem.

Sytuacje, kiedy orzeka się zwycięstwo lub remis, omówimy w dalszej części podręcznika.

Szachownica i bierki

Jak wspomnieliśmy, gra toczy się na kwadratowej planszy podzielonej na 64 kwadraty – pola. Każde pole może być

jasne (białe) lub ciemne (czarne). Pola umieszczone są naprzemiennie (diagram 1).

Diagram 1. Szachownica

Umieść szachownicę przed sobą tak, jak przedstawiono na Diagramie.

Jeżeli Twoja szachownica nie ma oznaczeń literowych, umieść ją w taki sposób, aby najbliżej Ciebie z lewej strony

znalazło się czarne pole.

Na Twojej szachownicy powinny znajdować się litery (a, b, c, d, e, f, g, h) oraz cyfry (od 1 do 8). Umówiono się, że

litery oznaczają kolumny szachownicy, a cyfry – rzędy. Każde pole można przedstawić za pomocą dwóch

współrzędnych: litery i cyfry. Zwyczajowo przy odnoszeniu się do któregoś z pól podajemy najpierw numer kolumny

(a-h), a następnie wiersza (1-8).

Diagram 2 przedstawia pole d5 (krzyżyk) oraz h2 (kółko). Możemy powiedzieć, że pole d5 jest białe, a pole h2 –

czarne. Zapis "h2" wymawiamy jako "ha dwa".

Diagram 2.

Przy opisywaniu sytuacji na szachownicy czasem przydatne są pojęcia kolumny, rzędu i przekątnej. Jak już wiesz,

kolumna to wszystkie pola, których współrzędne mają te same litery (np. kolumną c są pola: c1, c2, c3, c4, c5, c6, c7

i c8), zaś wiersz – wszystkie te pola, których współrzędne mają tę samą liczbę (np. piąty wiersz to pola: a5, b5, c5,

d5, e5, f5, g5 i h5). Przekątne to pola jednakowego koloru, które są połączone rogami. Do przekątnych odnosimy się

przez podanie dwóch pól: początku i końca. Diagram 3 przedstawia przekątną a8-h1 (równoznacznie: h1-a8),

oznaczoną krzyżykami, oraz przekątną e1-h4 (h4-e1), oznaczoną kółkami.

Diagram 3.

Które przekątne są najdłuższe? Które najkrótsze?

Oczywiście, najdłuższe przekątne to a1-h8 oraz a8-h1 (po 8 pól), a najkrótsze: a2-b1, g1-h2, h7-g8 oraz a7-b8 (po 2

pola). Najdłuższe przekątne nazywamy głównymi .

Każda przekątna ma swój kolor. Mówimy, że przekątna h1-a8 jest biała, gdyż składa się z białych pól, a przekątna

e1-h4 jest czarna, gdyż wszystkie jej pola są czarne.

Na każdym polu szachownicy może stać bierka jednego z graczy. Na jednym polu może stać co najwyżej jedna

bierka.

Każdy z graczy ma następujący zestaw bierek:

król

hetman (zwany także Królową, Damą)

dwie wieże

dwa skoczki (konie)

dwa gońce (zwane także z niemiecka Lauframi)

osiem pionów (pionków).

Wszystkie bierki, z wyjątkiem pionów i króli, nazywa się figurami.

Kształty bierek mogą być różne: możesz kupić szachy zdobione czy proste. Zazwyczaj figury wyglądają np. tak:

Od lewej: Król, Hetman, Goniec, Wieża, Skoczek i Pion.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: