przykłady zajęć ekologicznych.doc

Wstęp

Realizując zagadnienia z dziedziny ekologii ważne jest aby uczyć dzieci wrażliwości i szacunku dla przyrody, zachęcać do aktywnej obecności we własnym środowisku, rozwijać poczucie własnej odpowiedzialności i potrzeby szybkiej reakcji na problemy ekologiczne, uczyć ekologicznego trybu życia we własnym domu oraz uzmysławiać, że jesteśmy nierozerwalnie związani z przyrodą. Należy również uczyć poczucia własnej wartości i własnych możliwości, oraz perspektywicznego myślenia i przewidywania.

W pracy przedstawiam tylko część propozycji zajęć (w zarysie), które mogą Państwo wykorzystać u siebie przystosowując je dla określonej grupy wiekowej.

Realizowane zagadnienia zawierają wiedzę i umiejętności z wielu przedmiotów. Zgodnie z reformą uczą przede wszystkim umiejętności, a nie wiedzy encyklopedycznej. Tematy i sposób ich realizacji przygotowane są w ten sposób aby angażowały nie tylko uczniów ale także ich rówieśników, rodziców, którzy w obecnych czasach mają być współtwórcami procesu edukacyjnego.

Propozycje te to nie tylko sposób na zdrowe środowisko ale także sposób na pożyteczne spędzanie czasu wolnego, to sposób na zintegrowanie życia rodzinnego, a także poczucia własnej wartości i własnych możliwości.

Wszystkie propozycje powstały w trakcie realizacji autorskiego programu edukacji ekologicznej.

                                                                                                Autor i realizator programu

                                                                                                    Bogusława Bogucka

Propozycje działań związane z realizacją tematu o parkach narodowych

Punktem wyjścia do realizacji cyklu tematycznego związanego z parkami narodowymi jest podział klasy na stałe zespoły robocze. Następnie każda grupa dostaje do rozwiązania krzyżówkę, która będzie punktem wyjścia do realizacji tematu.
W odpowiednie pola wpisz odpowiedzi. Litery w pogrubionych kratkach, czytane pionowo będą rozwiązaniem krzyżówki.

Rozwiązaniem krzyżówki będzie hasło "Chrońmy przyrodę". Będzie ono punktem wyjścia do swobodnej rozmowy z dziećmi na tematy: co to jest przyroda, jakie są jej elementy, co to znaczy chronić przyrodę, w jaki sposób wy sami chronicie przyrodę, w jaki sposób dorośli mogą ją chronić, jakie instytucje zajmują się ochroną przyrody, po co chronimy przyrodę itp. Na zakończenie rozmowy można wspólnie z uczniami ułożyć zobowiązanie, że cała klasa będzie przyczyniać się do ochrony przyrody i jaki sposób.
Następnie każda z grup otrzymuje komplet materiałów (encyklopedie, słowniki, foldery, wycinki z prasy), z których ma wyszukać jak najwięcej informacji na temat :
    Co to są parki narodowe.
    Co to są rezerwaty przyrody.
    Co to są pomniki przyrody.
Każda grupa jeden temat. Po upływie wyznaczonego czasu każda z grup prezentuje swój temat. Po prezentacji wspólnie układamy i zapisujemy zakończenia zdań :
    Park narodowy jest to............... .
    Rezerwat przyrody jest to.............. .
    Pomnik przyrody jest to................... .
Kolejne zajęcia to praca z mapą.
Na mapie fizycznej Polski nauczyciel przyczepia kartoniki z symbolicznymi oznaczeniami np. liczbowymi, literowymi czy też graficznymi, w miejscach, gdzie znajdują się poszczególne parki narodowe. Na ławce rozkłada drugi komplet kartoników, na których z jednej strony napisana jest nazwa parku, a na drugiej odpowiedni (zgodny z położeniem na mapie) znak graficzny. Zadaniem uczniów jest odszukanie takiego samego znaku na mapie, odczytanie nazwy parku narodowego i przytwierdzenie go w odpowiednim miejscu i określenie, w której części Polski on leży, w jakiej krainie geograficznej Polski. W ten sposób na mapie mamy rozmieszczenie wszystkich parków. Następne (w zależności od inwencji nauczyciela i wieku uczniów) za pomocą linijki mierzymy i zapisujemy w jakiej odległości od naszej miejscowości znajdują się poszczególne parki (mogą być wybrane), porównujemy odległości i zapisujemy, od parków najdalej położonych do najbliżej lub odwrotnie. Możemy rozwiązywać zadania typu: Oblicz ile centymetrów na mapie musimy przebyć aby odwiedzić wszystkie parki Polski południowej, północnej itp. Jeżeli uczniowie są zaznajomieni ze skalą mogą dokonywać obliczeń rzeczywistych.
Kolejnym etapem w realizacji powyższego zagadnienia jest wycieczka do najbliższego parku narodowego, spotkanie z pracownikami, zapoznanie się z florą i fauną charakterystyczną dla danego parku. Jako praca domowa może być polecenie: Opisz wybrany przez siebie dowolny park narodowy.

Czy śmieci to problem

Punktem wyjścia realizacji powyższego tematu jest rozwiązanie krzyżówek. Dzielimy klasę na trzy zespoły. Każdy z nich dostaje jedną krzyżówkę.
I grupa
W odpowiednie pola wpisz odpowiedzi, a następnie litery oznaczone cyframi wpisz do odpowiedniej kratki. Wpisane litery dadzą rozwiązanie.

II grupa
Polecenie jak powyższe.

III grupa
Polecenie jak powyższe.

Po wyznaczonym czasie każda z grup zapisuje swoje rozwiązanie na tablicy. Wspólnie, głośno uczniowie odczytują rozwiązanie będące tematem pracy na najbliższe dni. "Nasze śmieci co z nimi zrobić". Kolejnym etapem pracy jest swobodna rozmowa na temat co to są śmieci i jakie śmieci najczęściej wyrzucamy w klasie. Następnie wspólnie układają odpowiedź na pytanie co to są śmieci ( np. Śmieci to takie rzeczy, które są nam już niepotrzebne i nadają się do wyrzucenia, resztki, odpadki).
Zadanie domowe: Przez trzy kolejne dni będziecie domowymi detektywami. Waszym zadaniem będzie dyskretnie "podglądanie" i zapisywanie co domownicy wyrzucają do kosza na śmieci.
Kolejny etap to prezentacja swoich obserwacji. Wszyscy siadają w kręgu i odczytują jakie śmieci wyrzucało się u nich w domu. Następnie nauczyciel wiesza na tablicy symboliczny kosz na śmieci (narysowany na kartonie),a obok umieszcza kartoniki z nazwami różnych śmieci np. papier, kartony, skorupki od jajek, ogryzki, popiół, żelazo, opakowania plastikowe, resztki jedzenia, itp.  Zadaniem uczniów jest wybranie i przypięciem na koszu tych kartonów z nazwami śmieci, które najczęściej pojawiały się w wypowiedziach dzieci.
Wspólne wyciągnięcie i wniosku : Najczęściej w naszych domach wyrzucamy..................... :

Badanie zawartości kosza na śmieci [opr. własne]

Następne zadanie to odpowiedź na pytanie: Co dzieje się z naszymi śmieciami
Uczniowie przynoszą część swoich domowych śmieci wrzucają je do wspólnego kosza, a następnie wybrani uczniowie wynoszą kosz do kontenera na podwórku. Swobodne wypowiedzi będące próbą odpowiedzi na pytanie, ustalenie ich drogi (kontener przed blokiem, śmieciarka, wysypisko śmieci).
Kolejny etap to wycieczka na miejskie wysypisko śmieci, rozmowa z inspektorem ochrony środowiska lub z administratorem wysypiska na temat co to jest wysypisko, co na nie trafia, a co nie powinno, kiedy wysypisko nie jest szkodliwe dla środowiska itp. Dzieci "zwiedzają" terem ze szczególnym zwróceniem uwagi na ogólny wygląd, zapach (mogą założyć na twarz maseczki), przedmioty tam znajdujące się. Po powrocie do klasy uczniowie spontanicznie wypowiadają się na temat swoich wrażeń z wycieczki oraz tego czy i jakie swoje śmieci były na wysypisku. Wspólne ułożenie wniosku, że wysypisko to wielka góra śmieci, która bardzo nieprzyjemnie pachnie. Ponadto wiele ze śmieci nie powinno tam być.

Jesteśmy na wysypisku śmieci [opr. własne]

Kolejny problem do rozwiązania to: Co zrobić aby śmieci było coraz mniej
Na zajęcia uczniowie przynoszą część swoich domowych śmieci. Wszystkie wrzucają do dużego pojemnika. Wszyscy siadają w kręgu na podłodze, a wybrane dzieci wysypują je na środek. Wspólnie uczniowie segregują odpadki na poszczególne grupy: papier, plastik, szkło, odpadki organiczne, niepotrzebne ubrania i zabawki, inne ( dzieci samodzielnie podają grupy). Następnie wspólnie omawiane są poszczególne grupy ze zwróceniem uwagi szkodliwości dla środowiska, ile lat się rozkładają, czy można je w jakiś sposób wykorzystać. Wprowadzenie pojęcia recykling (ze starego na nowe). Okaże się, że poszczególne grupy można wykorzystać np. papier oddać na makulaturę, szkło oddać do punktu skupu, odpadki organiczne odłożyć na kompost, niepotrzebne zabawki i ubrania oddać innym itp. Na podłodze zostanie niewiele śmieci. Wspólne ułożenie wniosku: Aby śmieci było jak najmniej należy je segregować aby ponownie je wykorzystać. Należy tego nauczyć dzieci z naszej szkoły.   

Dzieci podzielone są na grupy, z których każda otrzymuje zadanie :

·         Proszę wykonać plakaty propagujące segregację śmieci i kolory pojemników na poszczególne odpadki.

·         Proszę wykonać ulotki propagujące segregację śmieci.

·         Proszę wykonać z kartonów kolorowe pojemniki na szkło, papier, odpadki żywności, plastik

Każda grupa jedno polecenie.

Po wykonaniu zadań uczniowie rozwieszają na terenie szkoły plakaty, rozdają ulotki, a na każdym piętrze ustawiają symboliczne pojemniki na odpadki.

Wykonywanie pojemników na odpadki [opr. własne]

Na zajęciach techniki można z opakowań plastikowych zrobić przedmioty użyteczne (doniczki na kwiaty, pojemniki na drobiazgi itp. Jako sprawdzenie zdobytych wiadomości gra dydaktyczna w grupach - zbiórka, selekcja, ponowne użycie.

Turniej "Potyczki ze śmieciem"

Turniej można zrobić w jednym pionie klasowym. Z każdej klasy uczestniczy trzyosobowy zespół. Wszystkie odpowiedzi są konsultowane wspólnie, a przedstawiciel zespołu odpowiada. Jeżeli zespół ma kłopoty z odpowiedzią, może skorzystać z przygotowanych przez nauczyciela pomocy (słowniki, encyklopedia itp.) uzyskując mniej punktów. Ważnym elementem jest to, aby w jury były osoby spoza szkoły, które profesjonalnie zajmują się ochroną środowiska. Daje to dzieciom poczucie ważności, a cały turniej ma wyższą rangę w oczach uczestników i widzów. Ważne jest również to aby publiczność czynnie uczestniczyła w zabawie. Dlatego też co jakiś czas należy zadawać jej pytania, skłaniać do dyskusji, uczyć piosenek.

Turniej rozpoczynamy nauką piosenki Majki Jeżowskiej "Moja planeta" jako nawiązanie do tematu turnieju. Następnie wybrane dzieci prezentują scenkę teatralną, która opowiada co się wydarzyło pewnego dnia na naszej planecie.

Wiele osób jeszcze nie wie
Jak z ochotą i pasjami,
Prawie wszyscy w Sochaczewie
Łowią ryby godzinami
Z florą, fauną żyją w zgodzie,
Tak, jak trzeba żyć z przyrodą;
By móc łowić w czystej wodzie
I cieszyć się jej urodą.

O to dbają nawet dzieci
Miłe, mądre i kochane
Wiedzą, gdzie wyrzucać śmieci,
Wiedzą, gdzie to zakazane!

Kuba w szkole konkurs wygrał!
Hasłem prostym i logicznym-
Bo najlepsze hasło wybrał-
W konkursie ekologicznym.
Jako prezent i w nagrodę
Dostał wędkę bambusową,
Będzie miał więc z czym nad wodę
Chodzić teraz. - Daję słowo.

Poszedł więc Kuba na ryby.
Łowi już ze trzy godziny;
Nic nie bierze całkowicie,
Nie ma zbyt wesołej miny-
Takie jest wędkarza życie.

Tu na pewno byłby w błędzie
Kto by myślał - że narzeka.
Nie ! - Dla Kuby zawsze będzie
Najważniejsza jednak rzeka !
Rzeka i jej czyste wody,
Są gwarancją, że w przyrodzie
Człowiek nie wyrządza szkody
I z naturą żyje w zgodzie !

Nagle ! Za drzewem ukryty
Gdzieś w oddali w...