1. Podstawowe pojęcia
Działalność gospodarcza – jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
„Przedsiębiorcą – prowadzącym działalność gospodarczą, jest osoba fizyczna, osoba prawna i posiadająca zdolność prawną jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.”[1 str.19]
2. Rejestracja firm
Zanim zacznie się odwiedzanie odpowiednich urzędów, należy udzielić odpowiedzi na klika pytań:
a) Jaki rodzaj działalności chce się prowadzić?
b) Czy firmę chce się prowadzić samemu, czy ze wspólnikami?
c) Czy jest się gotów zaryzykować własnym majątkiem?
Odpowiedzi na te pytania są ważne, gdyż pomogą wybrać rodzaj opodatkowania, sposób prowadzenia firmy – spółkę lub firmę jednoosobową.
2.1. Urząd Miasta / Gminy
Pierwszym miejscem, do którego trzeba się udać w celu założenia firmy jest Urząd Miasta/Gminy, a właściwie oddział ewidencji działalności gospodarczej. „Nasze ustawodawstwo przewiduje, że przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej.”[1,str 20] Wpisowi do K.R.S. podlegają spółki handlowe a wpisowi do EDG – przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców należy złożyć w mieście lub gminie, gdzie działalność będzie prowadzona. Obowiązek ten dotyczy osób chcących założyć firmę jednoosobową, a także wspólników spółki cywilnej. W urzędzie wypełniamy formularz zgłoszenia działalności do ewidencji. Zgłoszenie takie powinno zawierać:
· Oznaczenie przedsiębiorcy, czyli nazwę firmy oraz imię i nazwisko osoby wypełniającej
· Adres zamieszkania oraz miejsce wykonywania działalności (siedziba firmy)
· Określenie przedmiotu wykonywanej działalności np. reklama, marketing, pośrednictwo, handel.
· Datę rozpoczęcia działalności
· Numer zezwolenia, jeśli takowe jest potrzebne.
Potrzebnym dokumentem jest dowód tożsamości. Opłata – 100 zł.
Jeżeli chce się założyć spółkę cywilną, zgłoszenia dokonuje każdy wspólnik. Obowiązujące przepisy odbierają przymiot przedsiębiorcy spółkom cywilnym. Dlatego też wspólnicy składają wniosek jako oddzielni przedsiębiorcy. Zanim zarejestruje się spółkę cywilna, wspólnicy powinni spisać tzw. umowę spółki, z której będzie wynikać jakie prawa i obowiązki ma każdy ze wspólników.
2.2. Urząd Statystyczny
Gdy otrzyma się wpis do ewidencji to w ciągu 14 dni należy udać się do właściwego ze względu na siedzibę wojewódzkiego oddziału Urzędu Statystycznego. Tam należy złożyć wniosek o wydanie numer REGON RG-1. W formularzu należy wpisać:
· Nazwę firmy
· Adres i numer telefonu
· Stan aktywności prawnej i ekonomicznej
· Rodzaj działalności wg PKD (Polska Klasyfikacja Działalności) – należy podać rodzaj prowadzonej działalności, by urzędnik mógł wpisać odpowiedni kod.
Okres oczekiwania od złożenia formularza to przeważnie 2 tygodnie, operacja jest bezpłatna.
Potrzebne dokumenty w Urzędzie Statystycznym to dowód osobisty, ksero wpisu do ewidencji oraz oryginał do wglądu.
W wyniku wpisu do rejestru przedsiębiorca otrzymuje REGON. „Numer ten zawiera zakodowane informacje pozwalające na identyfikację każdej jednostki organizacyjnej.”[2 str.309] Otrzymany numer musi się znaleźć na pieczątkach firmy oraz na drukach urzędowych.
2.3. Bank
Kolejnym elementem koniecznym do rejestracji firmy jest założenie rachunku bankowego. Wcześniej warto wyrobić pieczątkę firmy, której koszt to ok. 20 – 50 zł. Maksymalny czas oczekiwania na pieczątkę to kilka dni. Standardowa pieczątka powinna zawierać:
· Pełną nazwę firmy
· Dane teleadresowe
· Numer REGON
· NIP
Po wyrobieniu pieczątki można udać się do banku. Tam trzeba wypełnić wniosek o otwarcie rachunku bankowego. W formularzu należy wpisać podstawowe informacje - nazwa firmy, adres, numery identyfikacyjne. Potrzebne dokumenty:
· Dowód osobisty
· Ksero wpisu do ewidencji (oryginał do wglądu)
· Ksero dokumentu nadania numeru REGON (oryginał do wglądu)
· Pieczątka
Jeżeli rachunek bankowy otwiera spółka cywilna, należy przedstawić bankowi wcześniej sporządzoną umowę spółki.
2.4. Urząd Skarbowy
W ciągu 7 dni od rozpoczęcia działalności firmy należy udać się do Urzędu Skarbowego w celu zgłoszenia owej działalności oraz nadania NIPu, czyli Numeru Identyfikacji Podatkowej. Podatnikowi będącemu osobą fizyczną jest on nadawany na całe życie. Numer ten nie ulega zmianie w momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej a potrzebna jest jedynie aktualizacja danych zawartych w pierwotnym wniosku o NIP. Aby uzyskać NIP osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, muszą złożyć wypełniony formularz NIP-1, spółki cywilne – NIP-2 dołączonym formularzem NIP D - informacją o wspólnikach .
Przed wizytą w Urzędzie najlepiej zdecydować o formie płacenia podatku dochodowego. Mamy do wybory:
· Formę karty podatkowej
· Ryczałt ewidencjonowany
· Wypełnianie księgi przychodów i rozchodów.
Podatek na zasadach ogólnych, czyli prowadzenie księgi przychodów i rozchodów ma prawo płacić każdy. W formie karty podatkowej i ryczałtu – osoby prowadzące działalność gospodarczą w określonych branżach i rodzajach (np. usługi krawieckie, wynajem pokoju).
2.5. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy zgłosić się w ciągu 7 dni od rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Jeżeli zaś chodzi o zgłoszenie zatrudnionych w naszej firmie, należy to zrobić również w terminie 7 dni od daty zawarcia umowy o pracę.
Skutkiem rejestracji w ZUS-ie jest obowiązek płacenia składek na ubezpieczenia:
· Emerytalne
· Rentowe
· Wypadkowe
· Zdrowotne
Dobrowolnym ubezpieczeniem jest ubezpieczenie zdrowotne.
W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych mamy do wyboru kilka formularzy do wypełnienia:
· ZUS ZFA – zgłoszenie płatnika składek - osoby fizycznej
· ZUS ZPA - zgłoszenie płatnika składek - spółki cywilnej
· ZUS ZUA - zgłoszenie do ubezpieczenia osoby ubezpieczonej - dotyczy sytuacji gdy przedsiębiorca poza działalnością gospodarczą nie uzyskuje dochodów z innych źródeł
· ZUS ZZA - zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego - dotyczy sytuacji gdy przedsiębiorca poza działalnością gospodarczą uzyskuje dochody z innych źródeł np. wykonuje pracę, za którą otrzymuje płacę w wysokości minimalnego wynagrodzenia lub wyższą
Potrzebne dokumenty
· REGON
· Numer wpisu do ewidencji i nazwę organu prowadzącego rejestr
· Numer rachunku bankowego firmy
· Dane personalne (właściciel, pracownik, współpracownik)
· Numery NIP (wszystkich osób)
· Rodzaj dokumentów tożsamości z numerem i serią
Za zgłoszenie w ZUS nie pobierane są żądne opłaty.
2.6. Państwowa Inspekcja Pracy i Państwowa Inspekcja Sanitarna
„Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i
kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów, zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia(...)”.[3 Rozdział 1, Art.1]
Sanepid zajmuje się
· Bieżącym i zapobiegawczym nadzorem sanitarnym
· Nadzorem i kontrolą przestrzegania zasad, przepisów higieny pracy i warunków środowiska pracy.
W ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia działalności gospodarczej zawiadomić na piśmie Państwową Inspekcję Pracy (PIP) oraz Państwowego Inspektora Sanitarnego w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników.
2.7. Koncesje, licencje, pozwolenia
Nie każdą działalność można prowadzić bez uzyskania stosownej zgody. W przypadku niektórych rodzajów działalności gospodarczej przepisy przewidują obowiązek uzyskania różnego rodzaju koncesji i zezwoleń.
O udzielenie koncesji zwracamy się do właściwego ministra ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji, udzielane są na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat.
3. Formy prowadzenia działalności
Większość osób zakładających firmę musi dokonać wyboru formy prawnej swojego przedsiębiorstwa. Każdy przedsiębiorca ma do wyboru kilka form swej działalności:
· Przedsiębiorstwa jednoosobowe
· Przedsiębiorstwa – spółki
· Przedsiębiorstwa – spółdzielnie.
3.1.Przesiębiorstwo jednoosobowe
Przedsiębiorstwo jednoosobowe lub indywidualna działalność gospodarcza to przedsiębiorstwo prowadzone i reprezentowane przez właściciela, którym jest osoba fizyczna. Nie ważna jest tu ilość pracowników, które przedsiębiorstwo zatrudnia. Podstawą prawną jest Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy Kodeksu cywilnego. „Przedsiębiorstwa jednoosobowe nie maja odrębnej osobowości prawnej”[4 str.156] przez co za wszystkie zobowiązania takiej firmy odpowiedzialny jest właściciel. Odpowiada on majątkiem przedsiębiorstwa, jak i swoim osobistym. Może to oznaczać utratę majątku osobistego np. domu, samochodu. Na rynku są najliczniejszą formą prowadzenia działalności.
Zalety:
· Niskie koszty rejestracji i prowadzenia firmy.
· Samodzielność w podejmowaniu decyzji.
· Łatwość wprowadzania nowych pomysłów w życie.
Wady:
· Pełna odpowiedzialność za firmę
· Brak możliwości zbudowania dużej organizacji
Możliwe formy opodatkowania działalności firmy:
· Karta podatkowa – ściśle określa rodzaje działalności gospodarczej np. korepetytorzy udzielający lekcji na godziny czy osoby sprzedające domowe posiłki, brak limitu, stawki kwotowe, ustalane w drodze decyzji urzędu skarbowego, uzależnione od tzw. znamion zewnętrznych, brak ewidencji podatkowej, roczna deklaracja o zapłaconych i odliczonych składkach na ubezpieczenie zdrowotne PIT-16A, ograniczony katalog odliczeń[5 Tabela 1]
· Ryczałt ewidencjonowany – przedmiotem opodatkowania jest przychód uzyskany z działalności gospodarczej poza określonymi wyłączeniami, limit poniżej 150 tys. euro, stawki: 3, 5,5 8,5, 10, 17, 20% uzależnione od rodzaju działalności gospodarczej, ewidencja uproszczona, głównie przychodów, roczna deklaracja podatkowa PIT-28, szeroki wachlarz odliczeń[5 Tabela1]
· Na zasadach ogólnych (księga przychodów i rozchodów) - przedmiotem opodatkowania jest dochód uzyskany z działalności gospodarczej, limit bez ograniczeń, limit przychodów (800 tys. €) określa formę prowadzenia księgowości, stawki progresywne 19, 30, 40 % w zależności od dochodów, ewidencja podatkowa pełna lub uproszczona, roczna deklaracja podatkowa PIT-36, przysługuje szeroki wachlarz odliczeń [5 Tabela1]
3.2. Spółka Cywilna
Spółka prawa cywilnego, potocznie zwana spółką cywilną to „najprostsza forma organizacyjna oparta na przepisach Kodeksu Cywilnego” [1 str. 35]
Do powstania półki cywilnej, potrzebna jest spisana wersja umowy zawartej miedzy właścicielami. Może być ona spisana bez udziału notariusza. W umowie należy ustalić wkład wspólników oraz ogólny cel gospodarczy spółki. Spółkę tę mogą zawiązać co najmniej dwie osoby fizyczne lub prawne.[7 str.15] Spółka może być zawarta na określony bądź nieoznaczony czas. Prawo nie określa minimalnego kapitału zakładowego jak i minimalnej wielkości wkładu lub udziału [7 Tabela1]
„Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie” [art.864 KC] W przypadku spółki prawa cywilnego możliwe jest, że wierzyciele będą dochodzić swoich roszczeń nie tylko od samej spółki ale i od wspólników i ich osobistego majątku.
Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej. Dlatego prawnym właścicielem majątku nie jest sama spółka, lecz jej wszyscy wspólnicy jako współwłaściciele. Konsekwencją braku osobowości prawnej jest fakt, że spółka nie może być stroną w procesach sadowych, to zaś wspólnicy są pozwanymi lub powodami.
Spółka cywilna nie ma jakichkolwiek organów, więc reprezentantem jest każdy wspólnik, tylko w zakresie danych mu uprawnień.
Do niedawna istniał obligatoryjny obowiązek przekształcania spółki cywilnej w spółkę jawną. W przypadku jeżeli roczny przychód spółki przekraczał 400000 tys.€, spółka cywilna musiała być przekształcona w jedną ze spółek handlowych.
Literatura
1. Stanisław Dębski, Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994
2. Andrzej Filipowicz, Podstawy prawa dla ekonomistów, Wydawnictwo C.H.BECK, Warszawa 2006
3. http://www.pip.gov.pl/html/pl/doc/00000001.pdf
4. Bogusław Czarny, Podstawy ekonomi, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002
5. Paweł Felis, Czynniki Warunkujące sposób opodatkowania osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą , Biura Analiz Sejmowych, 2008 http://parl.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/8C6E91F1F5614E0CC12575350028F7BC/$file/Analizy%20BAS%20008.pdf
6. Krzysztof Wach, Jak założyć firmę w Polsce, Instytut wspierania przedsiębiorczości w Krakowie, Kraków 2006
kemoT89