Jaki jest tytuł tej książki - Raymond Smullyan.pdf - Kognitywistyka - koloidalnyy

Podziękowania

Najpierw chcę podziękować moim przyjaciołom, Robertowi oraz Ilse Cowenom

i ich dziesięcioletniej córce Lenore, którzy przebrnęli wspólnie przez rękopis tej

książki i udzielili mi wielu pomocnych wskazówek. (Lenore skądinąd cały czas

domyślała się prawdziwej odpowiedzi na kluczowe pytanie rozdziału 4: Czy

Tweedledoo naprawdę istnieje, czy jest tylko wymysłem Humpty’ego Dump-

ty’ego?)

Jestem wdzięczny Greer i Melvinowi Fittingom (autorom urzekającej

i użytecznej książki pod tytułem In Praise of Simple Things) za ich łaskawe

zainteresowanie moją pracą i za zwrócenie na nią uwagi Oscara Colliera

z wydawnictwa Prentice-Hall. Myślę też, że Melvinowi należy się wdzięczność

za to, że rzeczywiście pojawił się w tej książce (obalając tym samym mój dowód,

że nie może się w niej pojawić!).

Praca z Oscarem Collierem oraz z innymi ludźmi z wydawnictwa Prentice-Hall

była dla mnie źródłem przyjemności. Pani Ilene McGrath, sporządzająca

pierwszą wersję maszynopisu, zgłosiła wiele uwag, które z wdzięcznością

wykorzystałem. Dziękuję Dorothy Lachmann za fachowe traktowanie szczegółów

edytorskich.

Chcę raz jeszcze wspomnieć Josepha Bevando oraz Lindę Wetzel, którym tę

książkę dedykuję. Towarzyszyli jej całym sercem od samego początku.

Moja droga żona Blanche pomogła mi w wielu wątpliwościach. Mam

nadzieję, że książka ta pozwoli jej rozstrzygnąć, czy wyszła za mąż za rycerza

czy łotra.

CZĘŚĆ PIERWSZA

Zabawy logiczne

• Nabrany?

1. Czy zostałem nabrany?

Moje wprowadzenie w logikę nastąpiło w wieku lat sześciu. A było to tak.

1 kwietnia 1925 r. leżałem w łóżku, chory na grypę czy może na coś innego. Rano

przyszedł do mnie mój brat Emil (starszy o dziesięć lat) i oświadczył: „Cóż,

Rajmundzie, mamy dziś Prima Aprilis, nabiorę cię więc tak, jak nigdy dotąd nie

zostałeś nabrany!” Czekałem na to cały dzień, ale mnie nie nabrał. Późno

wieczorem mama spytała mnie, dlaczego nie idę spać. Odpowiedziałem, że czekam,

aż mnie Emil nabierze. Mama odezwała się do Emila w te słowa: „Nabierz, proszę,

dzieciaka!” Emil zwrócił się więc do mnie i wywiązała się następująca rozmowa:

Emil: Oczekiwałeś zatem, że cię nabiorę, czyż nie?

Rajmund: Tak.

Emil: Ale cię nie nabrałem, prawda?

Rajmund: Nie, nie nabrałeś.

Emil: Czekałeś jednak na to, czyż nie?

Rajmund: Tak.

Emil: A więc cię nabrałem, prawda!

Cóż, pamiętam, że leżałem długo po zgaszeniu światła, zastanawiając się, czy

rzeczywiście zostałem nabrany czy też nie. Z jednej strony, jeśli nie zostałem

nabrany, to nie nastąpiło to, czego oczekiwałem, a więc zostałem nabrany. (Tak

argumentował Emil.) Ale z równym powodzeniem można powiedzieć, że jeśli

zostałem nabrany, to rzeczywiście dostałem to, czego oczekiwałem, a zatem,

w jakim sensie zostałem nabrany? Zostałem więc nabrany czy nie zostałem?

Nie będę teraz rozwiązywał tej zagadki; w tej lub innej postaci będziemy do

niej kilkakrotnie powracać w tej książce. Zawiera ona pewną subtelną zasadę,

która będzie stanowiła jeden z naszych głównych tematów.

2. Czy kłamałem?

Wiele lat później, gdy byłem studentem Uniwersytetu Chicagowskiego,

nastąpiło podobne zdarzenie. Zajmowałem się wówczas zawodowo magią,

ale w pewnym okresie mój magiczny interes szedł niemrawo, musiałem więc jakoś

uzupełnić dochody. Postanowiłem postarać się o pracę sprzedawcy. Zgłosiłem się

do firmy sprzedającej odkurzacze i musiałem poddać się testowi przydatności do

zawodu. Jedno z pytań brzmiało: „Czy masz coś przeciw małemu kłamstwu od

czasu do czasu?” Otóż wówczas byłem temu stanowczo przeciwny; w szczególności

mój sprzeciw budziły kłamstwa sprzedawców, przedstawiających myląco swe

produkty. Pomyślałem sobie jednak, że gdybym szczerze wyraził mój sprzeciw,

mógłbym nie dostać pracy. Skłąmałem zatem, mówiąc: „Nie”.

Wracając do domu po tej rozmowie myślałem następująco. Zadałem sobie

pytanie, czy mam coś przeciw kłamstwu, z jakim wystąpiłem wobec owej firmy.

Odpowiedź była przecząca. Cóż, skoro nie jestem przeciwny temu konkretnemu

kłamstwu, to wynika stąd, że nie jestem przeciwny wszystkim kłamstwom, a zatem

moja przecząca odpowiedź na pytanie testu nie była kłamstwem, lecz prawdą!

Do dziś nie mam całkowitej jasności co do tego, czy kłamałem czy nie

kłamałem. Przypuszczam, że logika wymagałaby, bym powiedział, że mówiłem

wówczas prawdę, dopuszczenie bowiem, że kłamałem, prowadzi do sprzeczności.

Logika wymaga więc, bym uznał, że mówiłem prawdę. Ale wówczas miałem

nieodparte poczucie, jakbym kłamał!

A skoro mowa o kłamaniu, muszę wam opowiedzieć zdarzenie dotyczące

Bertranda Russella i filozofa George’a Edwarda Moore’a. Russell mówił

o Moorze, że jest to jeden z najbardziej prawdomównych ludzi, jakich

kiedykolwiek spotkał. Pewnego razu spytał Moore’a: „Czy w ogóle kiedyś

skłamałeś?” Moore odpowiedział twierdząco. Russell napisał o tym zdarzeniu

w następujący sposób: „Sądzę, że jest to jedyne kłamstwo, jakie Moore

kiedykolwiek wypowiedział”.

To zdarzenie z firmą handlową, którego doświadczyłem, nasuwa pytanie,

czy można kłamać nie wiedząc o tym, że się kłamie. Powiedziałbym, że nie

można.. Kłamanie, według mnie, to wypowiadanie nie takiego zdania, k tóre ies t

fałszywe, lecz takiego, o którym sądzi się, iż jest fałszywe. Jeśli ktoś wygłasza

zdanie, które okazuje się prawdziwe, lecz on sądzi, iż jest fałszywe, naprawdę

powiedziałbym wówczas, że popełnia kłamstwo.

Czytałem kiedyś w podręczniku psychopatologii o następującym zdarzeniu.

Lekarze w szpitalu psychiatrycznym myśleli o zwolnieniu do domu pewnego

pacjenta schizofrenika. Postanowili poddać go testowi z użyciem wykrywacza

kłamstwa. Jedno z pytań, jakie mu zadali, brzmiało: „Czy jesteś Napoleonem?”

Odpowiedział na nie przecząco. Urządzenie wykazało, że kłamał.

Czytałem też gdzieś o następującym zdarzeniu, pokazującym, jak niekiedy

zwierzęta mogą udawać. Przeprowadzono eksperyment z szympansem w pokoju,

Jaki jest tytuł tej książki - Raymond Smullyan.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: