Gwara białostocka.pdf

Gwara białostocka

Gwara białostocka – gwara języka polskiego c harakterystyczna dla mieszkańców Białegostoku i części Podlasia .

Spokrewniona z dialektem wileńskim . Powstała w wyniku wzajemnego oddziaływania kilku wzorców językowych:

polskiego, białoruskiego , litewskiego , w mniejszym zakresie też rosyjskiego, ukraińskiego i jidysz .

Cechy gwary

Fonetyka

Spółgłoski ciszące , takie jak "ś, ć, dź, ź" wymawiane są jak dźwięki obcego pochodzenia (tak jak w wyrazach sinus,

sizal, Zanzibar, cis). Artykulacja spółgłosek środkowojęzykowych jest prepalatalna, skierowana bardziej ku

przodowi (efekt – otrzymujemy spółgłoskę półmiękką).

Cechy charakterystyczne

• długie wymawianie samogłoski akcentowanej z wyraźnym tonem o padającym, tzw. zaciąganie , co wpływa

również na kontur melodyczny zdania, stąd gwara ta bywa odbierana jako śpiewna, melodyjna

• używanie w roli czasownika posiłkowego słówka "weź" (np. weź otwórz okno)

• zwarcie krtaniowe p odczas wymowy "e" w wyrazie "nie", przez co słowo to staje się dwusylabowe (stąd nie-e)

• rozróżnianie dźwięcznego "h" i bezdźwięcznego "ch"

• zanik celownika, zamiast którego używa się konstrukcji z przyimkiem "dla" (np. kup dla mnie, daj dla babci,

powiedz o tym dla Marka)

• zanik końcówek w czasownikach w formie czynnej np. My dawali (My dawaliśmy). Ja pojechał (Ja pojechałem).

Dzie wy byli? (Gdzie wy byliście?)

• forma grzecznościowa tworzona bez użycia słowa pan/pani: Kiedy do mnie zajdzie? Dlaczego o tym dla mnie nie

mówił?

• w formie grzecznościowej tryb rozkazujący równy trybowi oznajmującemu, też bez użycia pan/pani: Siedzi

spokojnie! Zapłaci dla mnie sto złotych! Naleje mnie! (naleje mi pan)

• wymowa tzw. ł kresowego

• specyficzne znaczenie niektórych słów, np. taryfa – taksówka, przebierać się (do nowego mieszkania) –

przeprowadzać się, zgnić – śmiać się do rozpuku, skiń – zdejmij, rozbuwaj się – zdejmij buty, łachy – ubrania,

dalibóg – "Bóg mi świadkiem", blin – placek, lelak – osoba słabo orientującej się w danej dziedzinie, wiszczeć –

wrzeszczeć, zasynać – zasypiać, toknij – umyj.

Zobacz też

• słowniczek gwary białostockiej w Wikisłowniku

• Białystok

Źródła i autorzy artykułu

Gwara białostocka Źródło : http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=21894381 Autorzy : BartekChom, Delta 51, Ejkum, Grubel, Halibutt, Jedyooo, Jersz, LingVista87, Locksmith, Maikking,

Mohyła, Niki K, Nolik, Oktan, RaNo, Radomil, Raisback, Roo72, Screen2, Serdelll, Tsca, Vindicator, 82 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: