Angell Marcia - Prawda o firmach farmaceutycznych (2004).pdf - BIG PHARMA - MORDERCY W BIAŁYCH KITLACH(1) - dzeromijo

Marcia Angell

Prawda

o firmach

farmaceutycznych

Jak nas oszukują

i co z tym robić

Suplement do „Aptekarza” Vol 13 (2005)

ISSN 1230-8730

Aptekarz Vol 13 Suplement (2005)

Tytuł oryginału:

The Truth About the Drug Companies

How they deceive us and what to do about it

Od Redakcji „Aptekarza”

Książka „The Truth About the Drug Companies” jest par excellence

amerykańska, ale zasługuje na popularyzację w każdym kraju, również w

Polsce. Autorka, dr Marcia Angell, podjęła trud poinformowania społe-

czeństwa o postępującej dekadencji medycyny i farmacji, a nawet etyki

środowisk odpowiedzialnych za zdrowie – wskutek rosnących wpływów

środowiska biznesu farmaceutycznego.

Firmy farmaceutyczne osiągnęły taki poziom potęgi i bogactwa, że wy-

mknęły się spod kontroli. Głoszą, że jakoby robią leki innowacyjne, a w

istocie wprowadzają na rynek nowe medykamenty mniej wartościowe od

starych (już istniejących), i korzystając z praw wyłącznych (patenty) po-

bierają zawrotne ceny.

Na łamach „Aptekarza” od lat staramy się głosić prawdę o rynku leków,

aby marnotrawstwo pieniędzy było jak najmniejsze i wskutek tego możli-

wości stosowania najlepszych środków leczniczych zadowalające. Prze-

to postanowiliśmy wykorzystać głos dr. Angell. Wydaje się on bardzo prze-

konujący. Autorka przez ostatnie dwie dekady była redaktorem naczelnym

„The New England Journal of Medicine”, jednego z najwyżej cenionych

czasopism naukowych branży zdrowotnej na świecie. Ta funkcja dawała

jej dobry wgląd w działalność przemysłu leków, wyższych uczelni, szpita-

li klinicznych, administracji ochrony zdrowia. Nie jest kupcem, przemys-

łowcem, politykiem. Patrzy na lek i zdrowie z pozycji niezależnego praco-

wnika naukowego (obecnie emerytowana w Redakcji, pracuje w Harvard

Medical School w Cambridge, Massachusetts, USA). Może okazać się bar-

dzo wartościowym źródłem informacji również w naszym kraju, gdzie po

kilkudziesięciu latach kagańca założonego prawdzie, z oszołomami anty-

kapitalistycznymi, teraz mamy wielu oszołomów prokapitalistycznych, od

których znów prawdy dowiedzieć się nie sposób.

A prawda o lekach jest nam bardzo potrzebna. Jeśli w zamożnych Sta-

nach Zjednoczonych miliony ludzi cierpią niedostatek leków tylko i wyłą-

cznie z powodu pazerności przemysłu, to co nam grozi w niezamożnej Pol-

sce, gdy jej nie pohamujemy? Starajmy się znać zagrożenie, aby móc mu

przeciwdziałać.

Czytelnik niech nam wybaczy, że nie dajemy mu całego dzieła in ex-

tenso. Dokonaliśmy skrótów, starając się oddać wiernie myśli najważniej-

sze. Chodziło nieco o zmniejszenie kosztu edycji. Przecież gros nakładu

„Aptekarza” dystrybuuje się za darmo. Głównie jednak kierowaliśmy się

instynktem politycznym.

Robimy wydanie polskie nie tylko dla naukowców. Oni mogą i potrafią

sięgnąć do anglojęzycznego oryginału. Nam chodzi o dotarcie do polity-

ków, funkcjonariuszy państwowych, działaczy partyjnych, profesorów me-

dycyny, farmacji, ekonomii, dziennikarzy, którzy nie mają czasu aż tyle, by

czytać branżowe książki 300-stronnictowe. Wielu z nich nawet naszej

skróconej wersji nie przeczyta. Dla nich sporządzimy skrót z myślą pozys-

kania jak najwięcej sojuszników dla sprawy „Leki dla Wszystkich”.

Autorka:

Marcia Angell

Wydawca oryginału:

Random House, New York, 2004

Tłumacz:

Tadeusz J. Szuba

Wydawca w Polsce:

„Aptekarz”, Warszawa, 2005

Prawa intelektualne są zastrzeżone wyłącznie dla autorki. Wyraziła ona

redakcji „Aptekarza” zgodę na przetłumaczenie i uprzystępnienie treści

książki w całości lub w części naszym polskim czytelnikom. Dokonaliśmy

skrótu niektórych fragmentów, ale z troską, by przekazy zawarte w książce

jak najmniej ucierpiały. Również dla redukcji objętości dzieła nie drukuje-

my bardzo obszernego piśmiennictwa. Podaje ono liczne źródła, które nie

są w Polsce dostępne. Ale dla tych, którzy zechcą podjąć trud docierania

do nich, publikujemy ich spis na naszych stronach w Internecie.

W oryginalnym wydaniu książki są stosowane niemal wyłącznie nazwy

markowe leków zarejestrowanych w USA. Niektóre mogą być w Polsce

nieznane, np. amerykański markowy Lipitor ma u nas nazwę Sortis, a

Prilosec – Losec. Aby uniknąć „reklamacji” polskich czytelników i pod-

porządkować się prawu farmaceutycznemu, w naszym wydaniu

rozszyfrowujemy nazwy markowe z pomocą nazw międzynarodowych:

Lipitor (atorvastatina), Prilosec (omeprazol).

Kto chce mieć wgląd w oryginalne dzieło, bez skrótów, z piśmiennictwem

i indeksem, może je nabyć zamawiając mailem lub pocztą w:

Amazon.com

Billing Department

P.O.Box 80463

Seattle, WA 98108

USA

za opłatą USD 25,45.

Aptekarz Vol 13 Suplement (2005)

Marcia Angell

Spis treści

Prawda

o firmach farmaceutycznych

Wstęp:

Leki są różne

Każdego dnia Amerykanie są poddani ostrzałowi reklam przemysłu

farmaceutycznego. Informacje o jakimś leku – zwykle adresowane do

pięknych, zadowolonych ludzi w efektownym plenerze – zawierają bardziej

ogólne przesłanie. Sprowadza się ono w swej istocie do tego: „Tak, leki

są drogie, co wskazuje na to, jak są wartościowe. Ponadto koszty na-

szych badań naukowych i rozwoju są ogromne, więc musimy je jakoś po-

kryć. Jako firmy bazujące na pracach badawczych, wytwarzamy stały stru-

mień leków innowacyjnych, które wydłużają życie, podnoszą jego jakość

i oddalają bardziej kosztowne zabiegi lekarskie. Jesteście beneficjentami

osiągnięć amerykańskiego systemu wolnej przedsiębiorczości, a więc bą-

dźcie wdzięczni, zaniechajcie grymasów i płaćcie”. Bardziej prozaicznie,

przemysł powiada, że otrzymujecie sprawiedliwie to, za co płacicie.

Wstęp: Leki są różne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1. $ 200 miliardowy kolos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2. Tworzenie nowego leku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3. Ile przemysł farmaceutyczny rzeczywiście wydaje na R&D? . . . . . 24

4. W tym rzecz, jak innowacyjny jest ten przemysł . . . . . . . . . . . . . . . 29

5. Leki „me-too” – główny biznes przemysłu farmaceutycznego . . . 39

6. Jak dobre są nowe leki?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

7. Trudna sprzedaż – przynęty, łapówki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Twoje pieniądze lub twoje życie

Czy to prawda? Pierwsza część z pewnością tak. Koszty leków są

rzeczywiście wysokie – i rosną szybko. Amerykanie teraz wydają osza-

łamiające $ 200 miliardów rocznie na lekarstwa na receptę i ta wielkość

rośnie co roku o 12% (szczytowy przyrost był w 1999 r.) 1 . Leki są najszy-

bciej drożejącą częścią rachunku za ochronę zdrowia, a ta przecież droże-

je alarmująco. Wzrost wydatków na leki odzwierciedla niemal w równym

stopniu fakt, że ludzie używają znacznie więcej leków, niż używali, że te

leki są droższe aniżeli używane przedtem i że ceny leków najczęściej

ordynowanych są rutynowo podwyższane, niekiedy kilka razy w roku.

Zanim wygasł patent, na przykład, na Claritinę (loratadinę), najczęściej

sprzedawany środek antyalergiczny firmy Schering-Plough, jego cena była

podnoszona 13 razy w ciągu pięciu lat, łącznie o ponad 50% – ponad 4 razy

powyżej stopy wzrostu ogólnej inflacji 2 . Jak wyjaśniła rzeczniczka firmy,

„podwyżki cen nie są niezwykłe w przemyśle i to pozwala nam inwestować

w R&D” 3 *. W 2002 r. średnia cena 50 leków najczęściej używanych przez

seniorów wynosiła prawie $ 1500 za roczną kurację. (Ceny znacznie się

różnią, tu jest mowa o tym, co producenci nazywają średnią ceną hurtową,

która jest dość bliska cenie, którą pacjent nieubezpieczony płaci w aptece) 4 .

8. Maskowanie marketingu edukacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

9. Maskowanie marketingu badaniami naukowymi . . . . . . . . . . . . . . 67

10. Sztuczki patentowe – rozciąganie monopoli . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

11. Kupowanie wpływów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

12. Czy bal się kończy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

13. Jak uratować przemysł farmaceutyczny i odzyskać

nasze pieniądze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Piśmiennictwo (w Internecie)

* R&D = research and development = badania i rozwój = badania dla rozwoju.

Marcia Angell

Prawda o firmach farmaceutycznych

Płacenie za leki na receptę już nie jest problemem tylko ludzi biednych.

Kiedy gospodarka boryka się z trudnościami, kurczy się ubezpieczenie

zdrowotne. Pracodawcy chcą, by pracownicy sami płacili więcej i wielu

przedsiębiorców rezygnuje w ogóle z udzielania zasiłków zdrowotnych. Ja-

ko, że koszty szybko rosną, płatnicy bardzo pragną uciekać od nich, prze-

rzucać je na pacjentów. W rezultacie coraz więcej ludzi musi płacić co-

raz większą część rachunku za leki z własnej kieszeni.

Wielu z nich po prostu nie może tego robić. Rezygnują z leków na

rzecz ogrzewania domu lub pożywienia. Niektórzy biorą ich mniej, niż jest

wskazane, albo dzielą się ze współmałżonkiem. Inni, wstydząc się przy-

znać, że nie mogą wykupić leków, biorą od lekarzy recepty i ich nie reali-

zują. Wówczas nie tylko pacjenci się nie leczą, ale ich lekarze czasem do-

chodzą do błędnych wniosków, że zaordynowany lek nie działa, przepi-

sują inny, co komplikuje sprawę.

Szczególnie dotknięci są ludzie starsi. Kiedy w 1965 r. stworzono

Medicare, ludzie brali o wiele mniej leków i były one tanie. Dlatego nie

uznano za konieczne włączyć do programu refundowania kosztu recept

lecznictwa ambulatoryjnego. Wówczas seniorzy na ogół mogli sami

zapłacić za leki, których potrzebowali. Połowa, a może dwie trzecie

ludzi starszych ma dodatkowe ubezpieczenie pokrywające leki na recep-

tę, ale ten procent spada. W końcu 2003 r. Kongres uchwalił ustawę

zmieniającą Medicare, która włączyła zasiłek na leki Rp; ma ona wejść w

życie od 2006 r., ale jak zobaczymy dalej, te zasiłki od początku bardzo

małe będą szybko tracić znaczenie wskutek rosnących cen i kosztów

administracyjnych.

Z oczywistych powodów starzy ludzie potrzebują więcej leków niż młod-

si – trzeba uwzględnić zwłaszcza stany przewlekłe jak reumatyzm, cukrzy-

ca, nadciśnienie, podwyższony cholesterol. W 2001 r. prawie co czwarty

senior pomijał dawki lub w ogóle nie realizował recepty z powodu kosztu

(teraz ten procent jest niemal na pewno wyższy). Niestety, najsłabsi ma-

ją najmniejsze prawdopodobieństwo posiadania ubezpieczenia dodatko-

wego. Przy średnim rocznym koszcie jednego leku $ 1 500, i nierzadko

potrzebie jednoczesnego brania 6 różnych leków, pacjent bez dodatkowe-

go ubezpieczenia musi wydać $ 9 000 z własnej kieszeni. Niewielu senio-

rów ma takie głębokie kieszenie.

Ponadto pośród praktyk przemysłu farmaceutycznego szczególnie

niechlubne jest pobieranie wyższych cen od ludzi potrzebujących leków

i niezamożnych. Przemysł obciąża podopiecznych Medicare bez dodat-

kowego ubezpieczenia dużo bardziej niż klientów uprzywilejowanych

takich jak HMO (Health Maintenance Organization) lub VA (Veteran Affairs).

Ci kupując hurtowo, mogą wytargować znaczne dyskonta lub rabaty.

Ludzie bez ubezpieczenia nie mają siły przetargowej i płacą najwyższe

ceny.

W ostatnich dwóch latach zaczęto dostrzegać po raz pierwszy począt-

ki publicznego oporu przeciw drapieżnemu systemowi cen i innym dwu-

znacznym praktykom przemysłu farmaceutycznego. Głównie z powodu te-

go oporu firmy farmaceutyczne kładą teraz nacisk na swe dobre imię (pub-

lic relations). Magicznymi słowami, ciągle powtarzanymi jak zaklęcie są:

badania, innowacje i amerykańskie. Badania. Innowacje. Amerykańskie.

To czyni historię wielką.

Retoryka versus realizm (gadanie a rzeczywistość)

Poruszająca retoryka ma bardzo mało wspólnego z rzeczywistością.

Po pierwsze, R&D jest relatywnie małą częścią budżetów wielkich koncer-

nów farmaceutycznych, skarłowaciałą przez ich ogromne wydatki na mar-

keting i zarządzanie, mniejszą nawet niż zyski. W rzeczywistości, rok po

roku, przez ponad dwie dekady przemysł farmaceutyczny był dalece naj-

bardziej dochodowym w Stanach Zjednoczonych. (W 2003 r. po raz pier-

wszy stracił pierwszą pozycję na rzecz produkcji ropy naftowej i banków

komercyjnych). Ceny pobierane przez wytwórców mają mały związek z ko-

sztem wytworzenia i mogłyby zostać drastycznie obcięte bez najmniejsze-

go zagrożenia dla R&D.

Po drugie, przemysł farmaceutyczny nie jest szczególnie innowacyjny.

Trudno uwierzyć, ale tylko garstka naprawdę ważnych leków została w ostat-

nich latach wprowadzona na rynek, i one głównie opierały się na badaniach

finansowanych przez podatników w wyższych uczelniach, małych firmach

biotechnologicznych oraz Państwowych Instytutach Zdrowia (NIH). Ogrom-

na większość „nowych” leków to nie są nowe leki, tylko odmiany starych le-

ków, obecnych na rynku. Są one nazywane „me-too” drugs – ja też lek. Ma-

ją na celu zagarnięcie części lukratywnego rynku leku bestsellera przez wy-

produkowanie czegoś bardzo podobnego. Na przykład mamy teraz sześć

statyn do obniżania poziomu cholesterolu, wszystkie są wariantami pierwszej:

Mevacor (lovastatina), Lipitor (atorvastatina), Zocor (simvastatina), Prava-

chol (pravastatina), Lescol (fluvastatina) i najnowszy Crestor (rosuvastati-

na). Dr Sharon Levine, zastępca dyrektora Kaiser Permanente Medical

Group, ujął to tak: „Gdybym był producentem i mógłbym, zmieniwszy mo-

lekułę, uzyskać następne dwadzieścia lat ochrony patentowej, po czym na-

mówić lekarzy do ordynowania innej opatentowanej formy omeprazolu (Ne-

xium zamiast Losec), albo tygodniowej, a nie dziennej dawki Prozacu (fluo-

xetiny), kiedy mój stary patent wygasa – po cóż miałbym wydawać pienią-

dze na dużo mniej pewne próby zrobienia nowego leku?” 6

Po trzecie, przemysł farmaceutyczny z trudem można uznać za model

amerykańskiej wolnej przedsiębiorczości. Z pewnością przemysł ma swo-

bodę w podejmowaniu decyzji, które leki robić (na przykład me-too zamiast

innowacyjnych), może nieskrępowanie pobierać ceny tak wysokie, jakie

handel może znieść, ale jest bezwzględnie zależny od monopoli gwaran-

towanych przez rząd – w formie patentów oraz w formie wyłącznych praw

sprzedaży FDA (Food and Drug Administration). Przemysł nie jest szcze-

gólnie innowacyjny w opracowywaniu nowych leków, ale jest wysoce in-

Marcia Angell

Prawda o firmach farmaceutycznych

nowacyjny i agresywny przy wymyślaniu dróg powiększania uprawnień mo-

nopolistycznych.

Nie ma nic szczególnie amerykańskiego w tym przemyśle. Tak jest w

skali globalnej. Z grubsza połowa największych firm jest ulokowana w Eu-

ropie (dokładna liczba zmienia się wskutek fuzji). W 2002 r. do górnej dzie-

siątki należały firmy amerykańskie: Pfizer, Merck, Johnson&Johnson, Bri-

stol Myers Squibb i Wyeth (przedtem American Home Products), firmy bry-

tyjskie: GlaxoSmithKline i Astra Zeneca, firmy szwajcarskie: Novartis i Ro-

che oraz firma francuska Aventis (w 2004 r. Aventis połączył się z inną fran-

cuską firmą Sanofi-Synthelabo i zajął trzecie miejsce). Wszystkie są bar-

dzo podobne w swoim działaniu. Wszystkie sprzedają leki w USA drożej

niż na innych rynkach. Jako że Stany Zjednoczone są głównym centrum

zysku, dobrze robi imieniu firmy przedstawianie się za amerykańską, czy

nią jest, czy nie jest. Daje się zauważyć, że niektóre firmy europejskie te-

raz lokują swą działalność R&D w USA. Argumentują to tym, że my nie re-

gulujemy cen leków, jak to czyni większość świata. Jednak bardziej praw-

dopodobny jest argument, że one chcą żywić się nieporównywalnymi re-

zultatami badań naukowych amerykańskich uniwersytetów i Państwowych

Instytutów Zdrowia (NIH). Innymi słowy, to nie prywatna inicjatywa przycią-

ga tutaj, lecz coś całkiem przeciwnego, nasza naukowo badawcza przed-

siębiorczość sponsorowana ze środków publicznych (z podatków).

gą być wyśledzone, nawet przez ekspertów. Oczywiście odrzucaliśmy ar-

tykuły, rozpoznawszy zło, ale one często lądowały w innych redakcjach.

Czasami firmy nie pozwalają badaczom publikowania wyników, jeśli one

są niekorzystne dla leku. Widząc rosnący wpływ przemysłu, stawałam się

coraz bardziej zaniepokojona możliwością publikowania wielu poważnie

wadliwych prac, które mogłyby skłaniać lekarzy do uwierzenia, że nowe

leki są skuteczniejsze i bezpieczniejsze aniżeli jest w istocie.

Są obecnie sygnały, że przemysł jest w poważnych kłopotach, głównie

dlatego, że ma tak mało leków innowacyjnych w zanadrzu. Ponadto spo-

łeczeństwo staje się coraz bardziej sceptyczne wobec jego wygórowanych

wymagań, nabywcy leków zaczynają coraz głośniej uskarżać się na za-

wrotne ceny. Zyski, choć wciąż ogromne, zaczynają spadać, akcje na gieł-

dzie niektórych największych spółek zaczynają tanieć. Jednak zamiast

inwestować w bardziej innowacyjne leki i moderować ceny, firmy farma-

ceutyczne kierują strumień pieniędzy na marketing, prawnicze zabiegi o

rozszerzenie praw patentowych, lobbowanie rządu zapobiegające jakim-

kolwiek sposobom regulacji cen.

Gdyby leki na receptę były takie, jak zwykłe dobra konsumpcyjne, wszy-

stko to nie miałoby wielkiego znaczenia. Jednak leki to, co innego. Ludzie są

od nich uzależnieni w kwestii zdrowia, a nawet życia. W Rozdziale 13 propo-

nuję sposoby reformy systemu, abyśmy mieli dostęp do dobrych leków po roz-

sądnych cenach, aby rzeczywisty obraz upodobnił się do retoryki przemysłu.

Reforma będzie musiała objąć poza przemysłem dokooptowane przez

niego agencje i instytucje, włączając FDA i zawód medyczny z jego insty-

tucjami. Ten rodzaj bezkompromisowej zmiany będzie wymagał silnej pre-

sji publicznej. To będzie niełatwe. Firmy farmaceutyczne mają największe

lobby w Waszyngtonie i one szczodrze finansują kampanie polityczne.

Ustawodawcy są teraz tak dłużni przemysłowi farmaceutycznemu, że bę-

dzie niezwykle trudno znaleźć wyjście z tej sytuacji.

Jest jedna rzecz, której parlamentarzyści potrzebują bardziej niż kam-

panijnych datków przemysłu. Są nią głosy wyborców. To jest powód, dla

którego wy musicie wiedzieć, co się dzieje, i dlaczego napisałam tę książ-

kę. Wbrew temu, co przemysł publicznie głosi, nie otrzymujecie tego, za

co płacicie. Faktem jest, że przemysł czyha na naszą zgubę i że nie bę-

dzie prawdziwej reformy, jeśli jej nie wymusi determinacja społeczeństwa.

Obnażanie prawdy

Książka ta przedstawi prawdziwy przemysł farmaceutyczny, przemysł,

który przez minione dwie dekady odszedł bardzo daleko od swego pier-

wotnego zaszczytnego celu odkrywania i produkowania pożytecznych le-

ków. Obecnie jest to przede wszystkim machina marketingowa do sprze-

dawania leków o wątpliwych zaletach. Przemysł ten wykorzystuje swoje

bogactwo i siłę do zjednywania każdej instytucji położonej na swej dro-

dze, włączając Kongres, FDA, akademickie centra naukowe, i brać lekar-

ską (większość wysiłków marketingowych jest skierowana na lekarzy, bo

oni przecież wypisują recepty).

Byłam naocznym świadkiem wpływu przemysłu na badania medyczne

podczas moich dwóch dekad w „The New England Journal of Medicine”.

Podstawowym przedmiotem zainteresowania czasopisma są badania

przyczyn i sposobów leczenia choroby. Badania te w coraz większym

stopniu są sponsorowane przez firmy farmaceutyczne. Widziałam firmy roz-

poczynające stopniowe przejmowanie kontroli nad sposobem prowadze-

nia badań, co było nie do pomyślenia, kiedy przyszłam do redakcji. Cel

jest jasny: zaprogramować prace tak, by lek na pewno wypadł dobrze. Na

przykład, firmy domagają się od badaczy, by porównywali nowy lek z pla-

cebo (pigułką cukru) zamiast ze starszym lekiem. Tym sposobem nowy

lek może wyglądać dobrze nawet wtedy, gdy jest gorszy od leku starego.

Są inne sposoby wpływania na stronniczość badania i nie wszystkie mo-

1 $ 200 miliardowy kolos

Co robi 800-funtowy goryl? Wszystko, co zechce.

Co jest prawdą o 800 funtowym gorylu, jest prawdą o kolosie, którym

jest przemysł farmaceutyczny. On też robi to, co chce. Przełomowym był

rok 1980. Przedtem to był dobry biznes, ale później – fantastyczny. W la-

tach 1960-1980 sprzedaż leków była dość statyczna jako procent produk-

tu krajowego brutto. Później, od 1980 do 2000 r. – potroiła się – rosła 3

Angell Marcia - Prawda o firmach farmaceutycznych (2004).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: