K. Sypruś - Rejestracja audiowizualna przesłuchania świadka.pdf - 1 - ToshiTanaka

Karina Spruś Rejestracja audiowizualna przesłuchania podejrzanego

__________________________________________________________________________________________

Karina Spruś

Rejestracja audiowizualna czynności przesłuchania podejrzanego

I. Uwagi wstępne.

Obowiązujące do dnia 1 lipca 2003 r. przepisy Kodeksu postępowania karnego

szczególny nacisk kładły na tradycyjny sposób utrwalania wszelkich czynności

procesowych. Zgodnie z przyjętymi w obowiązującymi zarówno w procesie karnym

jak i kryminalistyce zasadami, protokół z przeprowadzonej czynności powinien z

możliwą dokładnością odzwierciedlać jej przebieg. Art.148 kpk nakłada wymóg

sporządzenia protokołu m.in. z czynności przesłuchania podejrzanego i to ten właśnie

dokument ma tak ważkie znaczenie w postępowaniu przed Sądem. Obowiązujące

nadal dyrektywy dotyczące sporządzenia protokołu z czynności przesłuchania

nakazują by treść spisywać w pierwszej osobie, czasu przeszłego. Szczególny nacisk,

pozwalający ocenić także wiarygodność i wierność protokołu, położony był na

utrwalanie specyficznych zwrotów używanych przez przesłuchiwanego, a także

czynienia wszelkich adnotacji dotyczących zachowania się osoby przesłuchiwanej.

Wszelkie szkice, nagrania wideo stanowić mogły jedynie załącznik do protokołu, bez

niego nie mając praktycznie żadnej wartości dowodowej.

Znowelizowany kpk, obowiązujący od dnia 1 lipca 2003 r. pozwala na szersze

wykorzystanie środków technicznych przy czynności przesłuchania. Art. 147 kpk

pozwala uniknąć żmudnej i długotrwałej, a poprzednio obowiązującej praktyki

sporządzania protokołu, w ten sposób by z możliwą dokładnością oddawał relacje

osoby przesłuchiwanej. Obecnie §2 tegoż artykułu przewiduje sytuację obligatoryjnej

rejestracji audiowizualnej przesłuchania. Gdy względy techniczne nie stoją temu na

przeszkodzie, przesłuchanie świadka lub biegłego utrwala się za pomocą urządzenia

rejestrującego obraz lub dźwięk w dwóch w dwóch sytuacjach. Po pierwsze jeżeli

zachodzi niebezpieczeństwo, że przesłuchanie tej osoby nie będzie możliwe

w dalszym postępowaniu oraz jeżeli przesłuchanie następuje w trybie art. 396 kpk

__________________________________________________________________________________________

Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26

Karina Spruś Rejestracja audiowizualna przesłuchania podejrzanego

__________________________________________________________________________________________

czynności w toku postępowania jurysdykcyjnego, niemożliwe do przeprowadzenia

przed sądem właściwym do rozpoznania sprawy, za pośrednictwem wyznaczonego

sędziego bądź przez sąd wezwany, w tym przesłuchanie świadka. Analiza treści tego

przepisu pozwala wnioskować, że czynności wskazane w §2 winny być zawsze

rejestrowane, chyba że uniemożliwiają to przeszkody natury technicznej/ tak: T.

Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarze Zakamycza. Zakamycze

2003, s. 396/. Odstąpienie od utrwalenia dźwięku w sytuacjach przewidzianych w §2

może mieć miejsce tylko wówczas, gdy przeprowadzający tę czynność nie dysponuje

stosownym urządzeniem lub jego użycie w warunkach przeprowadzania tej czynności

z technicznego punktu widzenia nie jest możliwe /patrz: L.K. Paprzycki (w:)

J.Grajewski, L.K.Paprzycki, M.Płachta, Kodeks postępowania karnego. Komentarze

Zakamycza. Zakamycze 2003, s. 379-380/.

Z treści §3 art. 147 kpk wynika, że w takich sytuacjach, gdy czynność procesową

utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk, protokół można

ograniczyć do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w nich udział.

Zapis ten, a także przekład zapisu dźwięku stają się wówczas załącznikami do

protokołu.

Ta zmiana ma doniosłe znaczenie dla procesu karnego. Pozwala uprościć i skrócić

czas trwania czynności przesłuchania, słusznie zakładając, że prawidłowo

zarejestrowana techniką audiowizualną, ma znacznie większe walory dowodowe niż

suchy, nigdy nie oddający wiernie relacji przesłuchiwanego protokół. Dokument, który

poza słowną relacją, w części skażoną; sposobem formułowania myśli i zdań przez

przesłuchującego, nie oddaje mających ogromne znaczenie dla oceny wiarygodności

przesłuchiwanego, jego reakcji na poszczególne pytania, objawów niepokoju,

zdenerwowania, frustracji, strachu, agresji. Wartość samego zapisu dźwiękowego

polega na tym, że utrwala on własne sformułowania uczestników czynności,

niewystylizowane przez inną osobę / protokolanta/ i pozwala na gruntowniejszą ocenę

spontanicznych wypowiedzi /SN z 21 lutego 1980 r., II KR 8/80,OSNKW 5-6/1980,

__________________________________________________________________________________________

Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26

Karina Spruś Rejestracja audiowizualna przesłuchania podejrzanego

__________________________________________________________________________________________

poz.52/. Z kolei zapis obrazu utrwala w pełni poszczególne czynności , tak jak one

rzeczywiście wyglądały.

Zastosowanie tych środków musi tym samym być obwarowane warunkami

gwarantującymi w stopniu maksymalnym ich autentyczność i kompletność

sporządzanych zapisów oraz identyfikację uczestników czynności / SN z 29 kwietnia

1981 r., II KR 101/81, OSNPG 2/1983, poz. 20 w: T. Grzegorczyk, Kodeks..., s.396/.

Niewątpliwe ta zmiana ma ogromne znaczenie dla ekonomiki procesowej, a jej

szerokie stosowanie stanie się z pewnością jednym ze sposobów na szybkie i

skutecznie przeprowadzanie postępowań przygotowawczych.

Z treści cytowanego przepisu wynika, że utrwalać można czynność przesłuchania

biegłego i świadka, jednakże uważam, iż nie ma powodów do zacieśniania kręgu

możliwości dowodowych z użyciem środków audiowizualnych tylko i włącznie do

czynności przesłuchania świadka lub biegłego. Sądzę, że stosowanie rejestracji

audiowizualnej przesłuchania podejrzanego może mieć kluczowe znaczenie w

przebiegu postępowania przygotowawczego oraz oceny dowodu z przesłuchania

podejrzanego w jego trakcie. Nie bez znaczenia dla oceny dopuszczalności takiego

dowodu jest fakt, że dowód z odtworzenia kasety z wizji lokalnej lub eksperymentu

stanowi pełnoprawny dowód w postępowaniu karnym. Złożone w trakcie wizji

wyjaśnienia czy oświadczenia podejrzanego zarejestrowane również techniką

audiowizualną podlegają takiej samej ocenie, jak inne dowody. Kolejnym krokiem do

obiektywizacji procesu a także jego uproszczenia jest więc dopuszczenie dowodu z

przesłuchania podejrzanego zarejestrowanego na taśmie video wraz z ograniczonym

do zapisania najważniejszych stwierdzeń protokołem.

II. Przesłuchanie jako czynność procesowa.

Przesłuchanie, jako czynność procesowa, unormowane jest w dziale V kpk; Dowody,

w rozdziale 19; Przepisy ogólne. Tam też określone są zasady, które obowiązują przy

__________________________________________________________________________________________

Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26

Karina Spruś Rejestracja audiowizualna przesłuchania podejrzanego

__________________________________________________________________________________________

przesłuchaniu m.in. zasadą swobodnej wypowiedzi, prawo zadawania pytań, zakazy

dowodowe. W trakcie przeprowadzania tej czynności konieczne jest zachowanie

trzech niezbędnych faz: czynności wstępnych, fazy wyjaśnień spontanicznych i

odpowiedzi na poszczególne pytania.

Do przesłuchania podejrzanego / oskarżonego/ stosuje się przepisy ogólne w/w

rozdziału, z uwzględnieniem wyjątków szczegółowo określonych w rozdziale 20 kpk.

Wyjaśnienia oskarżonego. Podejrzany ma więc prawo do złożenia wyjaśnień, odmowy

odpowiedzi na poszczególne pytania oraz odmowy złożenia wyjaśnień. Nie wolno

zapominać o konieczności pouczenia podejrzanego przed każdym kolejnym

przesłuchaniem o przysługujących mu prawach, albowiem byłoby to niewątpliwie

rażące pogwałcenia praw przysługujących mu w procesie. Nadto podejrzany /

oskarżony/ ma prawo do złożenia wyjaśnień na piśmie.

W tym miejscu koniecznie przypomnieć należy podkreślaną w podręcznikach

kryminalistyki, nie zawsze jednak przestrzeganą zasadę, by w protokole przesłuchania

podejrzanego rejestrować także jego reakcje, które mogą być pomocne do oceny

wiarygodności jego wyjaśnień z zebranym w postępowaniu materiałem dowodowym.

Niezwykle ważne dla pełnej oceny wiarygodności i szczerości wyjaśnień

podejrzanego / oskarżonego/ niezbędne jest sporządzanie adnotacji w protokole o

zachowaniu się podejrzanego w trakcie czynności przesłuchania, jego mimiki, ruchu,

natężenia głosu itp.

Ta właśnie zasada określona jest m.in. w §115 Rozporządzenia Ministra

Sprawiedliwości z dnia 11.04.1992 r. /Dz. U, z 1992 r., nr 38, poz. 163 z późn. zm./ -

regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych

prokuratury, który stanowi, że w protokole przesłuchania, zachowując możliwą

dokładność, należy przyjąć jako formę gramatyczną relacji przesłuchiwanego osobę

pierwszą czasu przeszłego i zamieszczać charakterystyczne określenia lub zwroty

użyte przez osobę przesłuchiwaną oraz wzmianki dotyczące szczególnego zachowania

się tej osoby.

__________________________________________________________________________________________

Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26

Karina Spruś Rejestracja audiowizualna przesłuchania podejrzanego

__________________________________________________________________________________________

Nie jest przedmiotem niniejszej pracy omawianie szczegółowych taktyk przesłuchania

podejrzanego/ oskarżonego/, jednakże w tym miejscu wspomnieć należy, iż m.in.

prok. Jan Wojtasik wyróżnia około 17 metod przesłuchania podejrzanego, w

zależności od charakteru czynu zarzuconego podejrzanemu, osobowości podejrzanego,

jego uprzedniej karalności bądź niekaralności itp. / wykłady dla aplikantów

Prokuratury Okręgowej w Zielonej Górze; materiały własne/.

Podkreślić jednak należy, iż już po rządami poprzedniego Kpk przyjmowano, że

dopuszczalność ujawnienia przebiegu przesłuchania podejrzanego w toku

postępowania przygotowawczego utrwalonego za pomocą aparatury zachodzi nawet

wtedy, gdy do protokołu przesłuchania zostały wciągnięte w sposób skrócony

wyjaśnienia podejrzanego. Ewentualne rozbieżności między protokołem a utrwalonym

za pomocą aparatury utrwalającej dźwięk przebiegiem czynności powinny być

przedmiotem dowodu na wyjaśnienie przyczyn , które doprowadziły do powstania

rozbieżności między obu dowodami. Po ustaleniu wskazanych przyczyn sąd ma

obowiązek, uwzględniając również jakość i ilość rozbieżności między omawianymi

dowodami , wskazać, który z tych dowodów oraz w jakim zakresie przedstawia

rzeczywisty przebieg przesłuchania i jakie przyczyny złożyły się na taką ocenę / SN z

19 lipca 1975 r., V KR 84/75, OSNKW 2/1976, poz. 29 w: T. Grzegorczyk, Kodeks....,

s. 397/.

III. Utrwalanie przesłuchania.

Jak już wyżej wspomniano podstawową formą utrwalania czynności przesłuchania

podejrzanego jest protokół zawierający, zgodnie z brzmieniem art. 148§1 kpk,

oznaczenie tej czynności, jej czasu i miejsca oraz osób w niej uczestniczących,

przebieg czynności oraz oświadczenia i wnioski uczestników, wydane w toku

czynności postanowienia i zarządzenia oraz stwierdzenie innych okoliczności

dotyczących przebiegu czynności. Paragraf 2 tego artykułu stanowi, że wyjaśnienia,

zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenia określonych okoliczności przez

organ prowadzący postępowanie zamieszcza się w protokole z możliwą dokładnością.

__________________________________________________________________________________________

Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze

http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26

K. Sypruś - Rejestracja audiowizualna przesłuchania świadka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: