Zaskakujące fakty w rozwoju dziecka.doc

Zaskakujące fakty w rozwoju dziecka

Zachowanie dziecka bywa niezrozumiałe i zaskakujące dla rodziców. Bo jak zaakceptować fakt, że pociecha nagle zaczyna przyjaźnić się z niewidzialnym kolegą albo zaczyna kłamać? Z pomocą psychologa dziecięcego rozwiązujemy niektóre zagadki rozwoju dzieci.

1. Myślenie magiczne, czyli jak się zmienia księcia w żabę
Myślenie magiczne u małych dzieci jest zjawiskiem naturalnym i powszechnym. Chociaż niechętnie się do tego przyznajemy, ale pewne cechy tego typu procesu - jak na przykład wiara w to, że źle życząc niezbyt lubianemu koledze, można sprawić, że zachoruje - towarzyszą nam też w dorosłym życiu.

- U dzieci między 1 a 3 rokiem życia występuje myślenie magiczne - tłumaczy Aneta Zielińska psycholog dziecięcy, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny dzieci i młodzieży. - Dziecko uważa wówczas, że może wpływać np. na przedmioty myślą i działaniem.
 

Niewykształcona jeszcze umiejętność odróżniania rzeczywistości od fikcji powoduje, że maluchy zaczynają tworzyć w czasie zabawy wyimaginowane światy. Dlatego też zabawki nabierają cech typowych dla ludzi czy zwierząt, stają się "przyjaciółmi". Ten świat nie rządzi się logiką, ani też nie uwzględnia porządku czasu i przestrzeni. To baśniowa rzeczywistość, w której wszystko może się zdarzyć. Jednak już w trzecim roku życia większość dzieci wyczuwa różnicę między fantazją a rzeczywistością, chociaż zwykle wciąż wierzą w Świętego Mikołaja czy Zająca Wielkanocnego. Zazwyczaj w wieku 8 lat porzucają tę wiarę, a granica pomiędzy magią i realnością staje się dla nich niemal tak wyraźna, jak dla dorosłych.

2. Kiedy rodzi się pamięć?
Nasza zdolność zapamiętywania informacji ze świata zewnętrznego rodzi się bardzo wcześnie. Od kiedy maluch posiada już taką umiejętność? Badania wskazują, że nabywa je już w życiu płodowym. Udowodniły to badania naukowców z Maastricht University Medical Centre i University Medical Centre St. Radboud, którzy przy pomocy USG mierzyli zmiany w odpowiedzi płodu na powtarzające się bodźce. Na brzuchach przyszłych mam umieszczono niewielkie wibrujące urządzenia, które dodatkowo wydawały charakterystyczny dźwięk. Następnie badano jego wpływ na 30-38 tygodniowe płody. Okazało się, że nienarodzone dzieci bardzo szybko przyzwyczaiły się do nowego bodźca – „skojarzyły”, że nie jest on zwiastunem niebezpieczeństwa. Eksperyment powtórzono ponownie po 10 minutach - dzieci nie zareagowały na nie ani poruszeniem, ani przyspieszoną akcją serca. Ten „alarm” okazał się już niegroźny.
- Świadczy to o zdolności nauki przez odróżnianie bodźców bezpiecznych od niebezpiecznych i stanowi swojego rodzaju prymitywną formę pamięci – twierdzi profesor położnictwa J. G. Nijhuis z Uniwersytetu w Maastricht.

Na podstawie uzyskanych wyników naukowcy stwierdzili, że 30-tygodniowe płody mają 10 minutową pamięć krótkotrwałą. Ponadto wykazali, że 34-tygodniowe płody mogą przechowywać informacje i wykorzystywać je po 4 tygodniach oraz, że maluchy 34- i 36-tygodniowe zapamiętują znacznie szybciej niż maleństwa 38-tygodniowe, które wcześniej nie doświadczyły danego bodźca.

3. Kiedy możemy mówić o początkach pamięci długotrwałej?
- Pamięć długotrwała zaczyna kształtować się w wieku około 3 lat - wyjaśnia Aneta Zielińska. - Jej zadaniem jest odbieranie informacji funkcjonujących w pamięci krótkotrwałej i przechowywanie przez miesiące, lata. Pamięć długotrwała jest strukturą składającą się z odrębnych elementów: pamięci epizodycznej - odnoszącej się do przeszłych przeżyć osobistych oraz pamięci semantycznej - odnoszącej się do wiedzy o faktach bez żadnego odniesienia do czasu, kiedy ta wiedza została nabyta.

Trwałość pamięci wzrasta znacznie w wieku przedszkolnym. W pierwszej kolejności dzieci rozpoznają przedmioty lub osoby. O wiele więcej trudności sprawia im jednak przypominanie sobie zdarzeń i sytuacji. I tak trzylatki są w stanie zidentyfikować przedmioty i ludzi, z którymi miały kontakt przed kilkoma miesiącami, a czterolatki nawet po upływie roku.

 

4. Kiedy dziecko zaczyna kłamać?
Dzieci są doskonałymi obserwatorami i szybko uczą się skutecznych dla siebie strategii – często podpatrzonych u rodziców.

- Dzieci w 3-4 roku życia często zaprzeczają, że zrobiły coś, co jest zabronione przez rodziców – tłumaczy psycholog. - Nie chcą zasmucić czy zdenerwować rodziców. Są wówczas przekonane, że nic takiego się nie stało.

To, w którym momencie dzieci zaczynają świadomie kłamać, by osiągnąć określoną korzyść, udowadnia badanie przeprowadzone przez Joan Peskin, profesor psychologii z Uniwersytetu w Toronto. Grupie 3 i 4-latków pokazano naklejki, z których cześć była o wiele efektowniejsza od pozostałych. Dowiedziały się też, że te które uznały za ładniejsze, zostaną im zabrane. Później poproszono je, by wskazały te najbardziej pożądane. Czterolatki potrafiły już ocenić sytuację i oszukać, byle tylko dostać wymarzoną naklejkę. Trzylatki jeszcze tego nie umiały.

Nie należy oczywiście mylić kłamstwa ze snuciem „niesamowitych historii” przez malucha.

- Fantazjowanie dziecka jest normalną fazą rozwojową, w związku z tym nie należy traktować wymyślonych historii cztero- i pięciolatków zawsze jako kłamstwa - twierdzi Aneta Zielińska.

5. Kiedy pojawia się poczucie winy u dziecka?
Każde dziecko musi nauczyć się, że w pewnych okolicznościach może zezłościć się, zmartwić, zawstydzić. Rodzice powinni wspomagać jego drogę rozwoju emocjonalnego, uczyć je , jakie są emocje, kiedy występują, kiedy ulegają zmianie i jak się wówczas może czuć.

W wieku 2, 3 lat u dzieci zaczynają pojawiać się oznaki poczucia winy, wstydu i zażenowania – mówi Aneta Zielińska. - Są to emocje związane z samoświadomością dzieci, kontrolowaniem własnych uczuć, zachowań. Emocje te wymagające bardziej złożonych funkcji poznawczych, takich jak poczucie Ja - pojawiającego się około 18. miesiąca życia. Dopiero wówczas, gdy dziecko osiągnie zdolność obiektywnego spojrzenia na siebie , jest w stanie porównać swoje zachowanie z obowiązującymi standardami i może wówczas odczuwać satysfakcję, radość, niezadowolenie czy poczucie winy.

6. Kiedy dziecko zaczyna zauważać różnice płci?
- W wieku 1,5 – 2 lat dzieci zyskują świadomość, że są chłopcami lub dziewczynkami i potrafią poprawnie określić, jakiej płci jest inne dziecko, opierając się na cechach fizycznych, takich jak ubranie, fryzura – wyjaśnia psycholog. - Wiedza dotycząca roli związanej z płcią i tego, jakie zachowania uważane są za właściwe dla dziewczynek, a jakie dla chłopców, kształtuje się w między 2 a 3 rokiem życia. Stabilność przynależności do płci kształtuje się pomiędzy 3 i 4 r.ż., dziecko uświadamia sobie wówczas, że jego płeć jest cechą stałą.

Już 5- i 6-latki zaczynają rozumieć, że płci nie określają tylko cechy powierzchowne – takie jak wygląd czy zachowanie. Pojęcie płci jest wówczas pełne, gdyż dla dziecka dziewczynka jest nadal dziewczynką, nawet wtedy, gdy założy chłopięce ubranie.