Wykład I 03.10.2009 r. (+)
W Polsce emeryturę dzieli się na 3 filary:
* I filar – obsługiwany przez ZUS (składki wpłacone), osoby pracujące wpłacają składki z których pokrywane są na bieżąco emerytury
* II filar - OFE (Otwarty Fundusz Emerytalny), urodzeni po 31.12.1948
* III filar - dobrowolny np. IKE (Indywidualne Konto Emerytalne)., PPE pracownicze programy emerytalne
O ile I i II filar są obowiązkowe, to III filar jest opcją dodatkową.
I filar – ZUS- Emerytura z I filara opiera się na systemie repartycyjnym, który ma charakter umowy pokoleniowej. Oznacza to, że wypłacane emerytury finansowane są ze składek osób aktualnie pracujących. System ten działa sprawnie tylko wtedy, gdy zasilające system składki pracowników wpływają w wysokości wystarczającej na wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów. Za obowiązkowe składki ZUS w wysokości 19,52% (w przypadku posiadania II filaru 12,22%) wynagrodzenia brutto nabywane są uprawnienia emerytalne, które nie są dziedziczone. Generalnie roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.
II filar – OFE - W tzw. II filarze wybieramy fundusz emerytalny inwestujący środki przekazywane co miesiąc przez ZUS ze składki na I filar emerytalny (19,52 %) w wysokości 7,3% wynagrodzenia brutto na indywidualny rachunek. Jest to realny kapitał, który pracuje na przyszłą emeryturę. Wpłacane w II filarze składki są zwolnione z podatku dochodowego i podlegają dziedziczeniu.
III filar- Tzw. III filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje pracownicze programy emerytalne (PPE) oraz indywidualne konta emerytalne (IKE). IKE - Indywidualne konta emerytalne Ustawa o IKE umożliwia gromadzenie środków na dodatkową emeryturę. Dochody z tytułu oszczędzania na IKE są zwolnione od podatku od dochodów kapitałowych w wysokości 19%, tzw. podatku Belki, czyli zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych, o którym mowa w art. 30a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).
Polityka społeczna- po raz pierwszy użyte przełom 18/19wieku, utożsamiano ją z pomocą społeczną, związane z ustawodawstwem pracy i ubezpieczeniami. społecznymi – instrumenty, które mają wpływać na stosunki jednostek szczególnie w pracy, chodziło tutaj głównie o środowisko pracy: ochrona zdrowia, nauka, kultura, mieszkalnictwo. Polityka społeczna skupia regulacje z różnych dyscyplin- rozwój 18/19wiek. Pierwotne stosunki opierały się na umowach cywilno- prawnych. Pracodawca i najemca pracy- równorzędni partnerzy. Na początku 19wieku pierwsze regulacje czasu pracy, zakaz zatrudniania dzieci do 9 lat. Wprowadzono instytucję sprawdzającą przestrzegania przepisów. Obecnie obejmuje prawo pracy, ubezpieczenia społeczne.
Modele polityki społecznej:
a) liberalny- znamienny dla krajów anglosaskich( USA), pomoc ze strony państwa powinna mieć krótki i incydentalny charakter, to jak będziemy żyli powinna załatwić gospodarka rynkowa i możemy liczyć na pomoc rodziny
b) skandynawski- Szwecja, Norwegia- pomoce ze strony państwa są bardzo wysokie i rozpowszechnione ale występują tam wysokie podatki
c) konserwatywno- korporacyjny- Francja, przyjmuje się, że świadczenia uzależnione są od rangi znaczenia danej jednostki w społeczeństwie, świadczenia ustalane są równoważnie do wysokości zarobków,
d) śródziemnomorski- Włochy, państwo opiekuńcze w stosunku do osób starszych, zakres świadczeń jest ograniczony lub żaden wobec bezrobotnych i młodocianych,
e) postkomunistyczne państwa- zasiłki są różnie traktowane, Europa Wschodnia i Środkowa przyjmowały rozwiązania od innych krajów
Wykład II 17.10.2009 r. (+)
Ustawa z 13 października o ubezpieczeniach społecznych.
Zasady:
1. Powszechności – ustawie tej podlegają osoby fizyczne, które na terytorium RP prowadzą jakąkolwiek działalność zarobkową lub otrzymują z jakichś tytułów świadczenia.
art. 5
Art. 5. 1. Ubezpieczenie społeczne rolników, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy, regulują odrębne przepisy.
2. Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.
2. Równości – oznacza równość wobec prawa, wszystkie normy prawne obowiązujące na terytorium RP powinny być stosowane w równym stopniu w stosunku do adresatów o podobnych cechach. Inaczej zwana jest równością w prawie. Podmioty, które charakteryzują się podobnymi cechami, powinny być w podobny sposób traktowane. Nie powinno się wprowadzać żadnych elementów dyskryminacyjnych. Ustawodawca zakazuje wprowadzania różnic ze względu na płeć, stan cywilny, stan rodzinny. (należy jednak traktować ten zakaz szeroko tak jak w konstytucji, czyli nie może być żadnych przyczyn dyskryminacji, pod żadnym względem nie wolno wprowadzać różnic). Tak to należy uznawać i stosować.
Zróżnicowanie może być wprowadzone na podstawie obiektywnych przesłanek, różnice muszą być uzasadnione.
art. 2a
Art. 2a. 1. Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, stan cywilny, stan rodzinny.
2. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:
1) warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych;
2) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne;
3) obliczania wysokości świadczeń;
4) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.
3. Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu ubezpieczeń z ubezpieczenia społecznego przed sądem. Przepis art. 83 stosuje się odpowiednio.
3. Państwo gwarantuje wypłatę świadczeń – wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez państwo. Skarb Państwa, po spełnieniu określonych warunków (będzie dalej przy świadczeniach) dofinansuje zagwarantowaną część socjalną świadczenia.
art. 2 ust.3
3. Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez państwo.
Zakres ubezpieczeń społecznych:
1 Ubezpieczenia emerytalne – ma zapewnić w przyszłości emeryturę
2. Ubezpieczenia rentowe - w razie niezdolności do pracy lub w razie straty osoby utrzymującej członków rodziny,
3. Ubezpieczenia chorobowe i w razie macierzyństwa – świadczenia finansowe
4. Ubezpieczenia wypadkowe – świadczenie ubezpieczonym i ich rodzinom
Kto podlega ubezpieczeniom
1. Ubezpieczenia emerytalno – rentowe – art. 6 ust.1
a) ubezpieczenie obligatoryjne :
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni";
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;
6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej "posłami i senatorami";
7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej "stypendystami sportowymi";
7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej;
8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej "bezrobotnymi";
9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium";
9b) osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych i niepozostawania w zatrudnieniu;
10) duchownymi;
11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową;
12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;
19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;
21) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.
2. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób rezygnujących z zatrudnienia
w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, za które ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę, regulują przepisy o pomocy społecznej.
2a. Za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nie składkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobietę i 25-letniego przez mężczyznę, jednak nie dłużej niż przez 20 lat.
2b. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów.
2c. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, jeżeli przyznał osobie świadczenie pielęgnacyjne, może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udzielenie informacji o przebiegu ubezpieczenia oraz za jaki okres za tę osobę powinien opłacać składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
4. Osoby określone w ust. 1 pkt 4 nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.
b) ubezpieczenie dobrowolne:
Art. 7. Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje:
1) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą;
2) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2;
3) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa;
4) studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu;
5) alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do ukończenia 25 roku życia;
6) wnioskodawcom odbywającym na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności - w rozumieniu przepisów o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej;
7) posłom do Parlamentu Europejskiego wybranym w Rzeczypospolitej Polskie
Art. 10. Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz osoby, o których mowa w art. 7 pkt 3, mogą po ustaniu tych ubezpieczeń kontynuować je dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.
2.Ubezpieczenia chorobowe – art. 11
a) ubezpieczenie obligatoryjne : art. 11 ust.1
Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12. - osoby objęte obowiązkowym ubezp.. emerytalno-rentowym,
b) ubezpieczenie dobrowolne: art.11 ust. 2
2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10. - pracownicy z wyłączeniem prokuratorów, członkowie kółek rolniczych produkcyjnych, osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowe
Wykład III 7.11.2009 r.
3.Ubezpieczenia wypadkowe – art. 12
Ubezpieczenie to ma tylko i wyłącznie charakter obligatoryjny
Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, pracownicy, stypendyści sportowi, zleceniobiorcy- musi wykonywać zlecenie w siedzibie zleceniodawcy, kółka rolnicze, duchowni.
Art. 12. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
2. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, posłowie do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 9b, 11, 19 i 20 oraz art. 7 i 10.
2a. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 21.
3. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy.
Pytanie testowe- wymień 3 osoby objęte takim ubezpieczeniem dobrowolnym - nie ma takich osób!!!
Osoba aktywna zawodowo art. 9
zbiegi tytułów ubezpieczeniowych- dotyczy osób pracujących w różnych zawodach typu: pracuje o umowę o pracę, prowadzi farmę i wykonuje jednocześnie pracę zleceniową. Jeżeli ze stosunku pracy otrzymuje wynagrodzenie mniejsze niż minimalne, składki odprowadzamy od tego co ma większą podstawę: albo um. zlecenie albo działalność gospodarcza. Należy podlegać obligatoryjnie z jednego tytułu.
Art. 9. 1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i ...
ulcik99