Szcz�cie w proszku Leki na dusz� - unosz� czy pogr��aj�? Pokusa jest silna: mo�esz spa� jak zabity, od rana do nocy zasuwa� niczym maszyna, tryska� jasno�ci� umys�u, uwolni� si� od stresu i l�k�w. Wystarczy pigu�ka. Lek�w na oklapni�t� dusz� jest coraz wi�cej. AGNIESZKA NIEZGODA El�bieta Kosior dobrze pami�ta pocz�tek: 1979 r., ma w�wczas 30 lat, urz�dnicze stanowisko, dwoje ma�ych dzieci, popijaj�cego m�a i wszystko na swojej g�owie. W zasadzie nic si� wielkiego nie dzieje, a jednak uwieraj� niespe�nione ambicje, marzenia, kt�re jedno za drugim id� w odstawk�. El�bieta nie najlepiej si� czuje, seria bada� nie wykazuje jednak jakiejkolwiek powa�nej choroby. Nerwy � konstatuje lekarz i przepisuje Relanium. Pastylka rano, pastylka po obiedzie, pastylka na sen. No i czasem jedna ekstra, ju� bez wiedzy lekarza � kiedy po tej pierwszej sen nie nadchodzi, a w perspektywie by�a przecie� pobudka o �wicie i kolejny dzie� zmagania si� z wrogim �wiatem. Pomaga�o? � By�am ca�kowicie przekonana, �e odczuwam ogromn� zmian� � wspomina dzi� El�bieta. � Ale teraz widz�, �e ju� wtedy, w pierwszym roku, jako� za bardzo o tych lekach pami�ta�am. Mijaj� kolejne lata, organizm stopniowo uodpornia si� na serwowane porcje i ��da wi�cej. Pierwszy raz lekarz odm�wi� El�biecie recepty w 1989 r., kiedy ta � przyjmuj�c w�wczas ju� dawki maksymalne � domaga�a si� ich zwi�kszenia, wi�c posz�a do prywatnego i dosta�a dodatkowe opakowanie. Z tego czasu pami�ta dzi� tak� scen�. Le�y w pokoju dzieci, godzinami t�po wpatrzona w sufit. � Mamo, co si� dzieje? � pyta zaniepokojony syn. � Wszystko pod kontrol�, by�am u lekarza, to nowe leki. Albo: jedzie autobusem, spostrzega, �e nie zabra�a ze sob� fiolki. Przera�ona, natychmiast wraca taks�wk� do domu po proszki. � By�am pewna, �e bez tabletek co� mi si� stanie, cho� nie bardzo wiedzia�am co. W czasie, kiedy psychiczne uzale�nienie od lek�w organizuje jej praktycznie ca�e �ycie, El�bieta odkrywa nowy dopalacz: alkohol. Lampk� koniaku popija popo�udniowe tabletki. Dzia�a rewelacyjnie. Niebawem popija zatem tak�e tabletki poranne. Przestaje si� skar�y� lekarzom na zbyt ma�e dawki maksymalne, przestaje biega� po prywatnych przychodniach. Alkohol jest wszak bez recepty. Codzienne koktajle pigu�kowo-alkoholowe pozwalaj� oswaja� �wiat przez kolejnych kilka lat. Z dnia na dzie� powoli odwraca si� tylko proporcja w�dki i soku w porannym drinku. Zaczynaj� si� lekowo-alkoholowe ci�gi, pobudki o r�nych porach doby, kiedy nie bardzo wiadomo, czy to ju� noc, czy jeszcze dzie�, poty, os�abienie, ci�g�y strach, czy aby na pewno pod r�k� s� proszki, czy aby jest alkohol, a� w ko�cu � poczucie, �e ju� nie daje rady. Odwyk. Wyko�czona fizycznie, zniszczona psychicznie El�bieta trafia do poradni w 1994 r., w 15 lat po pierwszej porannej pigu�ce na sko�atane nerwy. � Cel by� taki, �eby �ycie nie bola�o � opowiada dzi� jeszcze ze �zami w oczach. � No i faktycznie nie bola�o, bo ja nie za bardzo cokolwiek wtedy czu�am. Codziennie mia�am gar�� swoich � jak je nazywa�am � kolorowych koralik�w, to by� m�j �wiat. A ten prawdziwy przesuwa� si� gdzie� obok. Straci�am tyle prawdziwych emocji. Tyle pi�knych chwil. Dopiero teraz staram si� to wszystko nadrobi� i wynagrodzi� krzywdy rodzinie. Jako babcia. �yka� �wiat w tabletce Apteka w trzytysi�cznym Sk�rczu w Pomorskiem. � Spo�ecze�stwo mamy coraz bardziej zestresowane, to i ch�tnych na leki uspokajaj�ce jest wi�cej. Najpopularniejsze spo�r�d sprzedawanych w naszej aptece to Relanium i Valium � m�wi farmaceutka Ewa Roc�awska. � Rzadziej sprzedajemy dro�sze leki bez recepty typu Deprim, bo tu cena robi swoje. Psychotropy Leki psychotropowe zmieniaj� aktywno�� o�rodkowego uk�adu nerwowego. Dwie najbardziej powszechne grupy: Uspokajaj�co-nasenne, przeciwl�kowe, tzw. pochodne benzodiazepiny. Dzia�aj� od razu, przyjmowanie ich wymaga �cis�ego nadzoru medycznego, zwykle nie powinno trwa� d�u�ej ni� kilka tygodni. Po 6 miesi�cach stosowania odstawienie jakiegokolwiek leku z tej grupy wi��e si� z objawami abstynencyjnymi. Uwa�aj na te leki: Afobam, Xanax, Lexomil, Lexotan, Elenium, Librium, Urbanyl, Cloranxen, Tranxen, Tranxilium, Veratran, Lubalix, Relanium, Valium, Victan, Solatran, Lorafen, Temesta, Rudotel, Tranxilium N, Nactazepam, Demetrin (z materia��w informacyjnych dr. Woronowicza). Przeciwdepresyjne. Zwi�kszaj� oddzia�ywanie � noradrenaliny, dopaminy i serotoniny odpowiadaj�cej w m�zgu za dobry nastr�j � albo poprzez zmniejszanie jej niszczenia przez enzymy, albo hamuj�c jej wychwyt zwrotny do neuronu. To Prozac, Seroxat. Czasem zaczynaj� dzia�a� dopiero po kilku tygodniach. Warszawa, jedna z aptek sieci Cefarm: zainteresowanie �rodkami uspokajaj�cymi i nasennymi ro�nie, a ich nabywcami s� g��wnie zabiegani ludzie w �rednim wieku oraz osoby starsze. Warszawska apteka Pod Wie��: w ci�gu ostatnich 2 tygodni sprzedano 12 opakowa� uspokajaj�co-nasennego Relanium, 5 opakowa� przeciwdepresyjnego Efectimu i � dla por�wnania � 23 opakowania popularnego leku na nadci�nienie. Nowy Targ. � Klimat g�rski sprzyja chorobom psychicznym � klaruje farmaceuta Krzysztof Kokot. Jego klientela odzwierciedla ca�� miejscow� struktur� spo�eczn�; no, mo�e dzieci zdarzaj� si� w�r�d nabywc�w jeszcze stosunkowo rzadko, ale m�odzi ludzie � ju� cz�sto. � Wyjecha� taki do Ameryki, nie powiod�o si�, wraca do domu ze wstydem i w g��bokiej depresji. Doc. Joanna Meder, zast�pca dyrektora Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, obserwuje, �e farmakologiczna poprawa nastroju bywa oczywistym pomys�em dla ludzi m�odych, samotnych, kt�rym w p�dzie do kariery zdarzy si� pora�ka. Trac� grunt pod nogami, si�gaj� po pigu�k�. � Uzale�niaj� si� wszyscy, bez wzgl�du na wiek i zaw�d � opowiada dr Dariusz Wasilewski, dyrektor warszawskiego Centrum Psychoprofilaktyki i Terapii. Bardzo wielu pacjent�w tego o�rodka to ofiary lek�w uwa�anych jeszcze do niedawna za bezpieczne. Si�� rozp�du nadal s� one ochoczo przepisywane przez lekarzy. W por�wnaniu z 1996 r. warto�� sprzedanych w aptekach lek�w uspokajaj�co-nasennych z grupy benzodiazepin, a przed nimi w�a�nie szczeg�lnie przestrzegaj� lekarze, wzros�a ponado�miokrotnie, lek�w przeciwdepresyjnych prawie sze�ciokrotnie (dane IMS Health dla 2003 r.). Udzia� warto�ciowy wszystkich lek�w psychotropowych w ca�o�ci aptecznego rynku lekarstw na recept� wzr�s� z nieca�ych 3 proc. do 6 proc. Chandra na potrzeby reklamy ��By�o� i �b�dzie� mnie nie posi�dzie. Gdy tylko za�ywam gram, nieustannie �dzisiaj� mam� � powiadali bohaterowie Aldousa Huxleya, kt�rzy w nowym, wspania�ym �wiecie masowo uwalniali si� od trosk za pomoc� pastylki somy, za�ywanej w ilo�ciach proporcjonalnych do wagi niemi�ego zdarzenia. Cz�owiek, od niepami�tnych czas�w, by� farmakologiem i potrafi� dostroi� si� do rzeczywisto�ci lub uciec od niej. Historia zastosowania w tym celu haszyszu, opium i mi�orz�bu liczy sobie co najmniej kilka tysi�cy lat. W nowoczesnej psychiatrii najpierw stosowano specyfiki og�lnie dzia�aj�ce na psychik�, dopiero w latach 50. XX w. pojawi�y si� specjalistyczne lekarstwa na schizofreni� i depresj� (leki pierwszej generacji, tzw. tr�jpier�cieniowe). Potrafi� uwolni� chorych od niewyobra�alnych cierpie� psychicznych, ale zaczynaj� stanowi� pokus� dla ludzi ca�kowicie zdrowych. W latach 70. furor� robi� specyfiki uspokajaj�co-nasenne i przeciwl�kowe, np. Relanium, Elenium. Pod koniec lat 80. wkracza Prozac. W latach 90. pastylkami szcz�cia okrzykiwane s� kolejno: Viagra � na potencj�, Seroxat � na nie�mia�o�� (rzekomo, faktycznie lek przeciwdepresyjny), Melatonina � niemal na wszystko. Rozkwita bran�a parafarmaceutyk�w dost�pnych bez recepty. Herbatki, saszetki, tabletki. Kiepsko sypiasz? Brak ci wigoru? K�opoty z pami�ci�? Z seksem? Z tusz�? Chandra? Ale� �yknij pigu�k�! � zach�caj� rado�nie reklamy. � Tymczasem niekt�re parafarmaceutyki s� niebezpieczne, chocia�by przez sam� mo�liwo�� nieumiej�tnego po��czenia ich z innymi lekami � wyja�nia prof. Ma�gorzata Rzewuska z warszawskiego Instytutu Psychiatrii i Neurologii. � Przy kombinacji dziurawca z lekami przeciwdepresyjnymi istnieje nawet ryzyko �mierci. Leki sta�y si� towarem, ich reklamy niebezpiecznie �ongluj� terminami medycznymi. We�my np. depresj�. To nies�ychanie gro�na choroba, kt�r� bezsprzecznie trzeba leczy�, poczynaj�c od psychoterapii, poprzez wszelkie wskazane leki, a sko�czywszy nawet na elektrowstrz�sach � lekarze nie maj� tu w�tpliwo�ci. � Ale jednocze�nie has�o depresja wyst�puje jako wabik marketingowy � t�umaczy dr Dariusz Wasilewski. � Bo przecie� wszyscy miewamy depresj�, przychodzimy czasem rano do pracy i m�wimy: Ale dzi� mam depresj�! Specjalistyczne wyra�enie trafia wi�c do j�zyka reklamy. A to ju� manipulowanie lud�mi. Wyobra�my sobie, �e Kowalski jest od tygodnia nie w sosie. Kowalski to w og�le z natury smutas, nigdy nie powie, �e u niego super, zawsze � �e raczej tak sobie. Siedzi zas�piony przed telewizorem, bombardowany reklamami, w kt�rych znani aktorzy z b�yskiem w oku i fiolk� lek�w galopuj� przez swoje starzej�ce si� �ycie. Najwidoczniej mam depresj�, dochodzi do wniosku Kowalski. Nazajutrz w swoim komputerze bez trudu znajduje ofert�: firma Pharmoze wniesie s�o�ce w jego �ycie. Dyskretnie. Wystarczy klikn�� na ikon� antydepresanty i zam�wi� Zoloft albo Paxil � w Polsce tylko na recept�. Kowalski mo�e te� p�j�� do lekarza pierwszego kontaktu i powiedzie�, �e �ycie go boli � najpewniej otrzyma recept� na jeden z pochodnych benzodiazepiny, np. popularne Relanium albo nowszy Xanax. � I mo�e by� nieszcz�cie, bo leki z grupy benzodiazepin silnie uzale�niaj� � wyja�nia dr Bohdan T. Woronowicz, specjalista terapii uzale�nie� z poradni Akmed. � Nie powinny by� stosowane d�u�ej ni� kilka tygodni. W Polsce lekarze przepisuj� je zatrwa�aj�co lekk� r�k�. Marketing psychotropowy � cho� wedle niekt�rych lekarzy sprzyja wychwytywaniu coraz wi�kszej liczby faktycznych depresji � kreuje prz...
elzd1