2006.12_Wykorzystanie Social Software w firmie_[Biznes].pdf

linux w irmie

Social Software

Wykorzystanie Social

Tomasz Mazurek

Social software robi w ostatnich czasach zawrotną karierę – praktycznie żadna strona internetowa

nie może obyć się bez forum, Wikipedia stała się najpopularniejszym źródłem deinicji w Internecie,

a blogi próbują prowadzić nawet politycy i artyści. Naturalnie nasuwa się pytanie, czy takie systemy

możnaby wykorzystać w irmie.

tak! - tego typu oprogramowanie jest już z

powodzeniem wykorzystywane w wielu

irmach. W tym artykule przedstawię kon-

cepcje stojące za różnymi rodzajami social software i wyni-

kające z tego ich możliwe zastosowania w środowisku biz-

nesowym. Oprócz tego zastanowię się nad specyicznymi

wymaganiami w stosunku do oprogramowania wynika-

jącymi z jego wykorzystania w środowisku biznesowym,

ale też nad warunkami jakie powinna spełniać irma, aby

takie przedsięwzięcie miało sens. Przedstawię również

wskazówki dotyczące wyboru odpowiedniego oprogra-

mowania oraz jego instalacji i użycia.

wanie społeczne, co brzmi okropnie. Jedyne sensowne okre-

ślenie jakie przychodzi mi do głowy to oprogramowanie to-

warzyskie, jednak dalekie jest ono od ideału, pozostań my

więc przy wersji angielskiej. Niezależnie od nazwy nie zmie-

nia się sama deinicja – social software to systemy umożli-

wiające ludziom komunikację i współpracę za pośrednic-

twem sieci komputerowej oraz pozwalające na tworzenie się

społeczności sieciowych. Najstarsze przykłady takich syste-

mów to listy korespondencyjne (ang. mailing list), listy dys-

kusyjne (tzw. Usenet) oraz IRC (Internet Relay Chat). Do

nowszych należą chaty, fora dyskusyjne, blogi oraz wiki.

Wspólną cechą nowych systemów jest całkowite oparcie ich

interfejsu na przeglądarce www. Dzięki temu użytkownicy

Co to jest Social Software?

Prawdopodobnie po wstępie większość czytelników już

mniej więcej orientuje się o co chodzi, mimo to spróbuję

sprecyzować dziedzinę moich rozważań, choćby po to, by

pomóc tym mniej obytym z terminologią internetowo-in-

formatyczną.

Niestety nie istnieje dobre tłumaczenie terminu Social

Software na język polski – dokładny przekład to oprogramo-

O Autorze

Autor studiuje informatykę na Wydziale EiTI Politechniki

Warszawskiej. Pracuje również w irmie z branży syste-

mów wbudowanych i współredaguje portal Linuxpub.pl.

W wolnym czasie relaksuje się próbując grać jazz.

Kontakt z autorem: mazurek@publicenemy.pl

grudzień 2006

Software w irmie

O dpowiedź na to pytanie oczywiście brzmi

linux w irmie

Social Software

nie muszą poznawać HTML-a. Kontrola wer-

sji pozwala zaś na dostęp do dowolnej wersji

artykułu od momentu jego utworzenia, co jest

istotne w razie choćby pomyłki w edycji czy

wandalizmu.

Propozycje zastosowań

Dokonam teraz przeglądu popularnych za-

stosowań social software. Ponieważ funkcjo-

nalności tych systemów w wielu miejscach się

przeplatają, to niektóre propozycje mogą zo-

stać zrealizowane przy użyciu również innych

rodzajów systemów niż ten podany w przykła-

dzie. Jednocześnie chciałbym zaznaczyć, że so-

cial software zostało najszybciej użyte przez

irmy informatyczne, wobec czego większość

z zastosowań dotyczy właśnie ich.

Rysunek 1. Lista ostatnich zmian w wiki

Biblioteka projektowa

Ciężko jest przecenić wartość dostępu człon-

ków projektu do dobrej, bezbłędnej i aktual-

nej dokumentacji. Jest to istotne do tego stop-

nia, że wielu ekspertów od zarządzania projek-

tami (m.in. Frederick P. Brooks) postuluje pro-

wadzenie biblioteki dokumentacji projektowej

zawierającej wszystkie dokumenty dotyczą-

ce projektu wraz z ich wszystkim przeszłymi

wersjami, do której to dokumentacji powinni

mieć dostęp wszyscy pracujący nad projektem.

Utrzymywanie takiej dokumentacji w formie

papierowej jest kłopotliwe z kilku względów:

nie muszą instalować, konigurować i uczyć się

obsługi nowego programu, co poszerza krąg

potencjalnych odbiorców. Wiele osób za social

software uważa wyłącznie te nowe systemy i

na nich skupię się w tym artykule.

Zdeiniuję teraz trzy podstawowe typy

social software będące w powszechnym uży-

ciu w zastosowaniach biznesowych.

Wiki

Wiki to dla wielu osób król social software.

Istotnie, wiki to najbardziej złożony z syste-

mów social software, posiadający wiele cech

pełnego Content Management System. Podsta-

wową koncepcją wiki jest wspólne tworzenie

serwisu przez jego użytkowników – artykuły

mogą być przez czytelników dowolnie zmie-

niane, czy to w celu dokonania poprawek, roz-

szerzenia ich, czy uaktualnienia. Użytkownicy

mogą też tworzyć nowe artykuły.

Oprócz współtworzenia stron przez czy-

telników integralną częścią wiki jest też Wiki-

text i kontrola wersji. Wikitext to uproszczo-

ny, możliwy do nauczenia w około 10 minut

system znaczników wykorzystywany do opi-

su stron w wiki, dzięki któremu użytkownicy

Forum internetowe

Fora to rozwinięcie idei grup koresponden-

cyjnych i dyskusyjnych i w tym momencie

nie może się bez nich obejść żaden przyzwo-

ity portal internetowy. Pozwalają one na od-

bywanie dyskusji poprzez dopisywanie ko-

lejnych komentarzy do pewnego początko-

wego artykułu. Artykuł początkowy wraz z

komentarzami nosi nazwę wątku i wraz z in-

nymi jest dostępny w całości do przejrzenia

przez osoby chcące wziąć udział w dyskusji

lub np. poszukujące odpowiedzi na pytanie

postawione w artykule początkowym.

• ogromna objętość dokumentacji – podob-

no przy pracy nad OS/360 dokumenty

miały sumaryczną grubość 1,5m!;

• koszty i czas drukowania dokumentów;

• kłopoty z utrzymaniem aktualności doku-

mentów – nawet przy niewielkich zmia-

nach konieczne jest przedrukowanie całe-

Blog

Blog to skrót od Web log, czyli sieciowy

dziennik albo pamiętnik. Weblog składa się z

serii chronologicznie ułożonych wpisów opi-

sujących wydarzenia z życia autora lub jakieś

jego przemyślenia. Zazwyczaj z blogiem zin-

tegrowane jest forum pozwalające czytelni-

kom komentować wpisy. Wiele blogów po-

zwala też na tworzenie kanałów RSS – kana-

ły takie użytkownik może zapamiętać w czyt-

niku RSS co pozwala mu monitorować nowe

wiadomości pojawiające sie w wielu kana-

łach bez potrzeby odwiedzania wszystkich

stron ręcznie.

Rysunek 2. Historia zmian strony

www.lpmagazine.org

linux w irmie

Social Software

go dokumentu, rozprowadzenie jego no-

wych wersji i dodanie go do bibliotek;

• problemy ze sprawdzeniem, co dokładnie

zostało zmienione w nowej wersji lub np.

przez ostatni tydzień;

• współbieżna zmiana dokumentów przez

kilku użytkowników jest co najmniej kło-

potliwa;

• problem z wyszukiwaniem informacji

w dokumentach – konieczne jest tworze-

nie indeksów, spisów treści itp.

Rozproszone tworzenie

dokumentów

Wspólne opracowywanie dokumentów i pre-

zentacji, czasem określane jako „burze mó-

zgów” to powszechnie przyjęta praktyka. Pro-

blem pojawia się gdy osoby mające napisać ta-

ki dokument nie znajdują się w jednym miej-

scu lub z innych powodów zorganizowanie

spotkania jest utrudnione. Z pomocą przycho-

dzi tu social software – korzystając z samodziel-

nego forum lub systemu komentarzy wbudo-

wanego w wiki dyskusję można przeprowa-

dzić w sieci. Jeżeli korzystamy z wiki, to istnie-

ją programy potraiące wygenerować na pod-

stawie Wikitext dokumenty w innych forma-

tach. W dodatku aby opublikować taki doku-

ment wraz z zapisem dyskusji wystarczy roze-

słać odnośnik do strony.

powodu są osoby, które twierdzą, że co nie zo-

stało zapisane, to nie miało miejsca. Problem

z zapisywaniem wszystkiego jest taki, że o ile

nie mamy do dyspozycji protokolanta, to całe

spotkanie tracimy na tworzeniu dokumentów,

które po wysłaniu do uczestników i tak zostają

zagubione i zapomniane pośród innych ema-

ili. Ale skoro mamy stronę w wiki, którą wyko-

rzystaliśmy do planowania spotkania, to cze-

mu nie mielibyśmy jej wykorzystać do zebra-

nia notatek? Dyskutując nad kolejnymi punk-

tami spotkania zapiszmy podjęte decyzje pod

tymi punktami. Jeżeli spotkanie jest telekonfe-

rencją, to dokument jest natychmiast dostęp-

ny dla drugiej strony poprzez sieć. Dodatko-

wa zaleta jest taka, że jeżeli pewne informacje

nie były dostępne w trakcie spotkania, np. ktoś

nie pamiętał dokładnych danych na jakiś temat

i nie miał dostępu do dokumentów, to zamiast

rozsyłać te informacje uczestnikom spotkania

pocztą elektroniczną, może je później dodać

w odpowiednim miejscu na stronie.

Nawet jeżeli zrezygnujemy z papieru na rzecz

dokumentów elektronicznych przechowywa-

nych na dysku sieciowym, pozostaje problem

dostępu do starych wersji, wyszukiwania zmian

i informacji oraz jednoczesnej edycji . Użycie

jako biblioteki projektowej wiki daje nam wie-

le korzyści:

Planowanie spotkań

Zaplanowanie spotkania to niewdzięczne za-

danie – jego wykonawca na ogół jest zasypy-

wany wiadomościami od stron mających wziąć

w nim udział i w pewnym sensie pełni rolę wę-

zła komunikacyjnego pomiędzy nimi. A prze-

cież tak być nie musi – strona w wiki albo wą-

tek na forum pozwoli zainteresowanym na ła-

twe przedyskutowanie terminu i tematyki spo-

tkania. Organizatorowi pozostaje tylko zablo-

kowanie strony kiedy już wszystko ustalono

i rozesłanie jej adresu do wszystkich uczestni-

ków.

• wiki samo dba o kontrolę wersji, historię

dokumentów i współbieżną edycję;

• istnieje możliwość przejrzenia modyikacji

dokonanych w ostatnim czasie, wraz z in-

formacją, kto ich dokonał i różnicami mię-

dzy starą a nową wersją;

• wiki często posiada wbudowaną funkcję

wyszukiwania informacji w dokumen-

tach;

• ponieważ strony w wiki może edytować

każdy, wszelkie pomyłki i nieścisłości mo-

gą zostać szybko poprawione przez osobę,

która je zauważyła.

Gromadzenie wspólnej wiedzy

W każdym projekcie powstaje pewna wiedza

wspólna, jak choćby domyślne hasła, przydat-

ne strony www, przyjęte sposoby radzenia so-

bie z częstymi problemami, czy nawet termi-

nologia. Problem polega na tym, że zwykle ta

wiedza jest przekazywana drogami nieformal-

nymi, często ustnie pomiędzy pracownikami,

przez co jej poziom bywa nierówny. Ponadto

nowi członkowie zespołu mogą stracić sporo

czasu zanim ją sobie przyswoją, a w tym cza-

sie albo irytują wszystkich pytaniami o rzeczy

oczywiste, albo popełniają wiele pomyłek pod-

czas własnych poszukiwań.

Odpowiedzią na te problemy może być za-

łożenie forum dla pracowników. Na takim fo-

rum bardziej doświadczeni pracownicy udzie-

laliby odpowiedzi i porad nowicjuszom, a cały

zespół mógłby opracowywać rozwiązania dla

powtarzających się problemów. Dzięki dysku-

sjom powinno nastąpić u spójnienie wiedzy

– jeżeli funkcjonuje kilka rozwiązań dla jed-

nego zagadnienia, to zostanie wybrane to naj-

lepsze. Natomiast dzięki archiwizacji wątków

i funkcji wyszukiwania nowy pracownik bę-

dzie mógł w przyszłości znaleźć odpowiedzi

na swoje pytania, bez zabierania czasu innym.

Najczęściej stawiane pytania można raz na ja-

kiś czas zebrać w FAQ (ang. Frequently Asked

Questions), które byłoby sugerowaną lekturą

dla nowo zatrudnionych.

Sporządzanie notatek ze spotkań

Kiedy już zorganizowaliśmy spotkanie, war-

to byłoby udokumentować jego przebieg. Jak

wiadomo ludzka pamięć jest zawodna i wspo-

mnienia co do ustaleń mogą być u uczestników

spotkania mniej lub bardziej rozbieżne. Z tego

Na Rysunku 1 przedstawiłem stronę z listą os-

tatnich zmian w wiki, a na Rysunku 2 historię

modyikacji konkretnej strony. Na zielono za-

znaczone są fragmenty dodane, a na pomarań-

czowo usunięte w kolejnych wersjach.

Rysunek 3. Forum dla klientów irmy Tektonic

Organizowanie pomocy

dla użytkowników

Podobnie jak dla twórców, tak dla użytkowni-

ków programu warto założyć forum. Jeżeli na

grudzień 2006

linux w irmie

Social Software

pozwalamy im przeczytać te wiadomości wte-

dy, gdy mają na to czas i ochotę, a przy okazji

upewniamy się, że nasze wiadomości nie zo-

staną doręczone razem ze stertą spamu oferu-

jącego powiększanie różnych narządów.

Zapis przebiegu projektu

Po zakończeniu projektu, niezależnie od jego

powodzenia, zawsze warto przeanalizować je-

go przebieg i określić które decyzje były słusz-

ne, a które nie. Zwłaszcza jeżeli projekt się nie

powiódł warto zbadać przyczyny porażki. Je-

żeli był prowadzony blog projektowy, to prak-

tycznie od ręki mamy zarchiwizowany, po-

sortowany chronologicznie i łatwo przeszu-

kiwany zapis całego procesu produkcyjnego,

wszystkich decyzji i ich przyczyn.

Rysunku 4. Blog CEO irmy IBM

Blogi indywidualne

Oprócz blogów projektowych zdarza się, że

blogi swoje prowadzą np. kierownicy projektu

albo dyrektorzy irmy. Blogi takie pełnią dwie

funkcje. Pierwsza z nich to informowanie ze-

społu o poczynaniach jego przedstawiciela np.

podczas wyjazdów służbowych oraz utrzy-

mywanie kontaktu kierownictwa z zespołem.

Druga to public relations – w blogu kierowni-

cy mogą publikować swoje opinie i przemyśle-

nia na różne tematy, a także tłumaczyć powo-

dy podjęcia określonych decyzji. Oczywiście

ta druga funkcja ma sens jedynie kiedy opi-

nia publiczna jest zainteresowana irmą i jej

działaniami.

Na Rysunku 4 widzimy typowy blog dy-

rektorski, w tym wypadku jest to blog jedne-

go z CEO irmy IBM.

ich pytania ktoś odpowie na forum, to może

przynajmniej część z nich zrezygnuje z dzwo-

nienia do pomocy technicznej. Przy okazji zy-

skujemy dobry materiał do umieszczenia w

podręczniku użytkownika, a czytając dyskusje

mamy wgląd w potrzeby i oczekiwania klien-

tów wobec naszych produktów. Dobrym, cho-

ciaż nie koniecznie związanym z konkretną ir-

mą, przykładem są w tym wypadku popular-

ne fora pomocy dla początkujących użytkow-

ników Linuksa.

Na Rysunku 3 widzimy przykładowe fo-

rum dla użytkowników założone przez do-

stawcę rozwiązań VPS irmę Tektonic.

nowe informacje nie obawiając się, że zapcha-

my adresatom skrzynki pocztowe – zaintereso-

wane osoby mogą przeczytać wiadomości na

stronie, a jeżeli używają czytnika RSS, to przy

jego użyciu mogą szybko dowiedzieć się, czy

nie pojawiło się coś interesującego z ich punk-

tu widzenia. Funkcja komentarzy pozwala im

z kolei na wypowiedzenie się, czy ich zdaniem

prace idą w dobrym kierunku, czy też należa-

łoby coś zmienić.

Zarządzanie zmianami

Zarządzanie zmianami to kolejna dziedzina, w

której blog projektu może się przydać. Propo-

zycja zmiany umieszczona w blogu jest formal-

nie zarejestrowana, dzięki czemu nie zostanie

zapomniana, a osoby zainteresowane mogą się

z nią zapoznać i podjąć na jej temat dyskusję.

Informowanie

o postępach projektu

Jeżeli prace nad projektem idą dobrze, to cze-

mu by się tym nie pochwalić? A jeżeli idą źle,

to ukrywanie tego faktu i zapewnianie wszyst-

kich, że wszystko idzie świetnie może skoń-

czyć się ustaleniem nierealistycznego deadline'u

i tzw. darmowymi wieczorami i weekendami,

jak nadgodziny nazywają pracownicy pew-

nej dużej polskiej irmy informatycznej. Dlate-

go dobrym pomysłem jest informowanie o po-

stępach wszystkich zainteresowanych – zama-

wiających, przyszłych użytkowników, przeło-

żonych, podwykonawców, a nawet samych

programistów. W końcu w przypadku dużych

projektów często zdarza się, że pracujący nad

jedną jego częścią nie mają pojęcia o sytuacji in-

nych zespołów. Idealnym narzędziem do ta-

kich celuw jest blog projektu – informacje o sta-

nie prac można w nim publikować regularnie

np. co tydzień, czy co dzień albo nieregularnie

kiedy tylko uda się zakończyć jakiś etap lub na-

tknie się na poważne problemy.

Dzięki użyciu bloga, w przeciwieństwie

do np. listy adresowej, możemy publikować

Wiki jako CMS

Wiki może być też używane jako prosty Con-

tent Management System. Wiki nie posiada

wsparcia dla formalnego procesu redakcyjne-

go ani złożonych szablonów czy formatowa-

nia, ale w wielu wypadkach nie jest to wca-

le potrzebne. Za to prostota koniguracji wi-

ki i tworzenia wzajemnie połączonych doku-

mentów przy użyciu Wikitext w dużym stop-

niu wynagradza te braki. Najlepszym na to

dowodem niech będzie fakt użycia wiki w ro-

li stron domowych wielu projektów Wolnego

Oprogramowania.

Z tego przeglądu zastosowań można wy-

ciągnąć pewne ogólniejsze wnioski. Podsta-

wowym zastosowaniem wiki jest współpra-

ca przy tworzeniu różnych dokumentów i ich

zbiorów, podczas gdy blogi stosowane są ra-

czej w roli „słupów ogłoszeniowych” czy to

dla potrzeb projektów, czy też indywidual-

nych osób. Forum dodaje do obydwu tych sys-

temów możliwość prowadzenia dyskusji on-

Zbieranie wymagań

Analiza wymagań to zdaniem wielu najważ-

niejszy etap projektu. Niestety, często zda-

rza się, że w jej trakcie nie zostaną określone

wszystkie wymagania – niektóre z nich mo-

gą wyjść na jaw dopiero po wykonaniu pierw-

szych wersji programu. Blog projektu dostęp-

ny dla klienta powinien pomóc w ich wcze-

śniejszym zebraniu, ponieważ klient ma wgląd

w postępy prac i jeżeli idą w złym kierunku

może zorientować się w tym i interweniować

wcześniej niż po zamknięciu kolejnego etapu.

Ograniczanie liczby emaili

Jeżeli wasza irma lub projekt w celu informo-

wania klientów oraz wewnętrznej wymiany

informacji używa list adresowych może war-

to by wymienić je na blogi? Większość ludzi

nie przepada za seryjnie rozsyłaną korespon-

dencją, zwłaszcza jeżeli przychodzi ona w du-

żych ilościach. Używając bloga i kanałów RSS

www.lpmagazine.org

linux w irmie

Social Software

Wstęp do Wikitext

cja i dodawanie komentarzy. Ponieważ So-

cial Software ma postać serwisów www, mo-

żna je też dodatkowo zabezpieczyć przy uży-

ciu standardowych mechanizmów serwera

Apache, jak pliki .htaccess i moduły mod_

auth lub mod_auth_mysql.

Nie w każdej irmie i nie w każdym projek-

cie można zastosować wszystkie podane przy-

kłady. Z wykorzystaniem wiki i forum do two-

rzenia dokumentacji nie powinno być specjal-

nego problemu, o ile oczywiście nie istnieją ja-

kieś sztywne procedury dokumentacyjne, któ-

re by to wykluczały. Jednak aby utworzyć pu-

bliczny blog projektowy irma musi wykazy-

wać się pewną przejrzystością działania wobec

klientów. Jeżeli w Twojej irmie powszechną

praktyką jest podpisywanie projektów z nierea-

listycznymi terminami i budżetem, a następnie

ukrywanie kłopotów przed klientem tak długo,

jak tylko się da, to o utworzeniu bloga raczej

nie ma mowy.

Jeżeli chodzi zaś o utworzenie forum dla

użytkowników, to kierownictwo może się oba-

wiać, że za własne pieniądze stworzy miejsce

do narzekania na produkt – należy się w takiej

sytuacji zastanowić, czy lepiej żeby użytkow-

nicy narzekali gdzieś indziej, gdzie nie będzie

można tych dyskusji obserwować i na bieżą-

co odpowiadać na pojawiające się w nich za-

rzuty.

• Czy potrzebujemy ochrony przed spa-

mem?;

• Czy obchodzi nas licencja?;

• Na ile jesteśmy doświadczeni w koni-

guracji Apache'a lub innych potrzebnych

serwerów jak MySQL albo Tomcat?.

Przedstawię tu krótki opis dialektu Wikitext

wykorzystywanego przez WikkaWiki. Różni-

ce pomiędzy dialektami nie są znaczące, nie

ma natomiast oicjalnego standardu Wikitext.

Pełny opis tego dialektu znajduje się pod ad-

resem http://wikkawiki.org/FormattingRules,

tutaj zaś przedstawiam tylko wyciąg najważ-

niejszych reguł.

Przy wyborze forum najważniejszym pyta-

niem jest, jakiej formy wątków potrzebujemy.

Niektóre pakiety pozwalają tylko na tworzenie

wątków o płaskiej strukturze: artykuł począt-

kowy i lista uporządkowanych chronologicz-

nie odpowiedzi. W innych wątki mają postać

drzewa, znanego choćby z Usenetu, gdzie każ-

da odpowiedź może stanowić początek pod

wątku, który może mieć swoje pod wątki itd.

Przy wyborze wiki należy zastanowić się

czy potrzebujemy: edytora WYSIWYG , kanałów

RSS i eksportowania dokumentów do innych

formatów (jak PDF).

Z kolei przy wyborze bloga najważniejsze

pytania to: czy potrzebujemy wyszukiwania,

kanałów RSS i dodawania multimediów do

strony (jak np. galerie fotograiczne).

Jeżeli mamy już odpowiedzi na te pytania,

proponuję skorzystać ze stron wymienionych

w ramce Porównania systemów Social Softwa-

re – niestety różnorodności oprogramowania

jest zbyt wielka, bym mógł przedstawić po-

równanie w tym artykule. Zaznaczę jeszcze, że

przed ostatecznym wyborem oprogramowa-

nia warto wypróbować czy na pewno nam się

ono podoba – wiele projektów udostępnia pia-

skownicę, czyli publicznie dostępną i regular-

nie zerowaną instalację pakietu, na której moż-

na przetestować jego działanie.

• formatowanie tekstu: **tak oznaczamy

tekst pogrubiony**, //tak kursywę//, __tak

podkreślony__, ##tak pisany czcion-

ką o stałej szerokości##, w ten sposób

podświetlony', ++w ten przekreślony++,

#%tak w postaci guzika#%, @@a tak

wyśrodkowany@@;

• nagłówki oznaczamy za pomocą od

dwóch do sześciu znaków = po obu

stronach tekstu, np. ====średni nagłó-

wek====;

• tekst dzielimy na akapity zostawiając

między nimi puste linie; przejście do no-

wej linii wymusza się znacznikiem ---,

a poziomą linię podziału tworzy się zna-

cznikiem ----;

• wcięcia robimy dodając 4 spacje na po-

czątku linii na każdy poziom wcięcia al-

bo używając znaku ~;

• listy tworzymy wcinając tekst i wstawia-

jąc przed niego znak – (nienumerowa-

na lista) lub jeden z: 1, A, a, I, i (odpo-

wiednio numerowane listy);

• odnośniki tworzymy wpisując nazwę

strony docelowej jako Wikiname, np.

PrezentacjaKwiecien, lub stosując na-

wiasy kwadratowe: http://www.lpmaga-

zine.org/pl/ Magazyn Linux+.

Wybór oprogramowania

Przed wyborem oprogramowania należy za-

dać sobie kilka podstawowych pytań.

• W jakim języku lub w oparciu o jaką plat-

formę powinno ono być stworzone? Wię-

kszość pakietów jest napisana w PHP i do

przechowywania danych używa MySQL

lub innej relacyjnej bazy danych, ale jest

sporo wyjątków;

• Czy potrzebujemy systemu kontroli do-

stępu, a jeśli tak, to na ile złożonego?;

Instalacja i użytkowanie

Ze względu na ogromną różnorodność pakie-

tów trudno jest przedstawić proces instalacji

ich wszystkich. Ponieważ są to aplikacje www,

to instalacja zazwyczaj składa się z następują-

cych kroków:

line, a samodzielnie może służyć jako miejsce

gromadzenia wiedzy i udzielania pomocy po-

czątkującym.

Wymagania wobec programów,

wymagania wobec irmy

Podstawowym wymaganiem stawianym so-

cial software w zastosowaniach irmowych

jest kontrola dostępu – irma może nie mieć nic

przeciwko temu, by klient był zawiadamiany

o postępach projektu, ale zazwyczaj wolała-

by ukryć te informacje przed konkurencją.

W tym momencie większość Social Software

posiada odpowiednie mechanizmy na ogół

polegające na autoryzacji przy użyciu haseł

oraz wykorzystaniu list kontroli dostępu.

Listy takie pozwalają na precyzyjne określe-

nie, kto może na danej stronie wykonywać

pewne określone działania – jak czytanie, edy-

Rysunek 5. Edytor WYSIWYG ułatwia edycję Wikitextu

grudzień 2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: