ZAHAMOWANIE PSYCHORUCHOWE
Zahamowanie psychoruchowe
to zespół zaburzeń dynamiki procesów nerwowych polegający na obniżeniu ogólnej aktywności dziecka wyrażającej się trudnością w nawiązywaniu kontaktów społecznych i lękliwością.
Symptomy typowe dla dzieci zahamowanych to:
· W sferze ruchowej – ograniczenie spontanicznej aktywności ruchowej, symptomy niepokoju ruchowego i dezorganizacja czynności wykonawczych.
· W sferze poznawczej – zawężenie aktywności poznawczej.
· W sferze emocjonalnej – ograniczenie wyrażania uczuć przy jednoczesnym wzmożeniu pobudliwości emocjonalnej.
· W sferze somatycznej - wzmożona reaktywność układu nerwowego.
Zdaniem M.Chłopkiewicz zahamowanie jest najczęściej nieprawidłowym regulowaniem przez dziecko stosunków z otoczeniem, będących efektem niewłaściwego wychowania, a konkretnie reakcji dorosłych na samodzielną działalność dziecka.
Związek z zahamowaniem mają doświadczenia dziecka zdobyte w sytuacjach:
§ ostrej krytyki i ośmieszenia
§ nieopanowanego zachowania emocjonalnego osób z najbliższego otoczenia
§ zagrożenia bliskiego związku emocjonalnego z rodzicami
§ kar fizycznych
W sytuacjach tych pierwszą reakcją dziecka był lęk, który powracał przy wszelkich podobnych sytuacjach (generalizacja). Następnie reakcja ta uległa utrwaleniu na skutek powtarzania się lub gdy była wyjątkowo silna.
M.Chłopkiewicz klasyfikuje dzieci zahamowane psychoruchowo w następujące kategorie:
Charakteryzuje przesadna skrupulatność i staranność w wykonywaniu zadań. Niepewne swoich umiejętności zbyt mocno przeżywają sytuacje, gdy nie są w stanie wykonać zadania. Zazwyczaj są bardzo silnie związane z matką, lęk przed rozstaniem z nią jest powodem niechęci uczęszczania do szkoły i lęku przed szkołą. Sprawiają wrażenie nieustannie napiętych i niespokojnych. Stronią od nowych osób, nowych sytuacji, ponieważ powodują one, iż dzieci te stają się ciche, lękliwe i wycofane
Są one małomówne, grzeczne, posłuszne, często oceniane jako koleżeńskie i uczynne. Ich nieśmiałość, lękliwość ujawnia się szczególnie w kontaktach z osobami dorosłymi. Słaba więź z matkami (matki wymagające i represyjne).Dzieci nieufne.
Cechą charakterystyczną tych dzieci jest bierność zarówno w domu, jak i w szkole. Mają poczucie niskiej wartości, nie wierzą w swoje możliwości oraz umiejętności. Są apatyczne, powolne, przygnębione, płaczliwe. Bardzo wrażliwe na drobne nawet przejawy dezaprobaty i odrzucenia ze strony innych osób, bezradne. Rodzice - nadmiernie krytyczni, odrzucający, z jawną postawą dezaprobaty i deprecjonowania wartości dziecka.
Są bardzo skryte, powściągliwe, nie ujawniające swoich uczuć. Najlepiej czują się we własnym towarzystwie, męczy je hałas i ruchliwość otaczających rówieśników. Często izolują się od kontaktów z innymi. Pochodzą z rodzin rozbitych, matki są neurotyczne - lękowe.
Objawy zahamowania psychoruchowego:
· Trudności w nawiązywaniu kontaktu słownego
· Brak wiary we własne możliwości
· Nadmierna wrażliwość
· Niepewność, stany lękowe
· Zwolnione reakcje psychoruchowe
· Zaburzenia snu, łaknienia
· Jąkanie, zacinanie
· Bierność, apatia
Charakterystyka dzieci z zahamowaniem psychoruchowym
Dzieci zahamowane są nieśmiałe, niepewne siebie, spowolnione psychoruchowo, pozbawione spontanicznej inicjatywy.
W sytuacjach zadaniowych ulegają dezorganizacji, przeżywając wzmożone napięcie emocjonalne bądź jego spadek.
Często występują u nich zaburzenia naczyniowo-ruchowe jak natręctwa ruchowe, tiki, drżenia, blędnięcie, czerwienienie się, pocenie.
Dzieci zahamowane podobnie jak nadpobudliwe cechuje silne pobudzenie emocjonalne. Jednak w przeciwieństwie do nadpobudliwych tłumią pobudzenie w sobie.
Cechą wspólnądzieci zahamowanych są trudne doświadczenia z wczesnego dzieciństwa kiedy spotykały się często z krytyką, ośmieszaniem, karami fizycznymi. Rodzice ich byli w stosunku do nich bardzo rygorystyczni, oceniali jako mało ambitne i niezdolne. W domu panowała często atmosfera konfliktów (jawnych lub utajonych). Na te sytuacje reagowały lękiem, który potem generalizował się na inne osoby, stąd wycofywanie się z kontaktów, izolacja, trudności w wyrażaniu uczuć.
Źródła powstawania zahamowań psychoruchowych:
· Środowisko rodzinne ( warunki bytowe, struktura, atmosfera rodzinna, system wychowawczy, postawy rodzicielskie).
· Środowisko pozarodzinne (głównie szkoła- wymagania szkoły, relacje uczeń-nauczyciel).
· Sytuacje traumatyczne ( utrata bliskiej osoby, nagła ciężka choroba dziecka, uczucie bardzo silnego zagro zenia).
Zasady terapii
Generalną zasadą terapii jest akceptacja wszelkich form zachowania, cierpliwość, wyrozumiałość, serdeczność, zapewnienie poczucia pełnego bezpieczeństwa.
W szkole jest bardzo ważne wypracowanie właściwego stosunku grupy, aby nie wyśmiewano się z takiego dziecka.
W domu spokój, akceptacja, selekcja programów TV, dostarczanie jak najwięcej pozytywnych przeżyć.
W stosunku do dzieci zahamowanych (nieśmiałych, apatycznych, bojaźliwych) dążymy do pobudzenia ich do działania. Na początku im pomagamy, zachęcając je i mobilizując do wykonywania prostych, dających sukces czynności.
Wskazówki dotyczące postępowania z dziećmi zahamowanymi psychoruchowo:
Dzieci te będą wymagały stosowania form zajęć pobudzających, aktywizujących, rozhamowujących, tj. eliminujących nadmierne napięcie psychiczne i fizyczne oraz zajęć zwiększających siłę pobudzania. Należy zatem:
ponieważ są " grzeczne", niekłopotliwe, nie utrudniają pracy nauczycielowi.
Cele i sposoby oddziaływań na dzieci zahamowane psychoruchowo:
§ kształtowanie umiejętności nawiązywania prawidłowych kontaktów społecznych
§ przeciwdziałanie skłonności do izolacji
§ aktywizacja społeczna, włączanie w działalność organizacji szkolnych
§ tworzenie sytuacji wymagających nawiązywania kontaktów
§ wzmacnianie wiary we własne siły, zachęcanie do działania
§ wskazywanie na pozytywne osiągnięcia
§ chwalenie w obecności grupy
§ kształtowanie wytrwałego dążenia do celu, przezwyciężanie trudności
Opracowała: Anna Batoryna
poola-22