WYŻSZA SZKOŁA OFICERSKA
im. Tadeusza KOŚCIUSZKI
ppłk dypl. Zbigniew WIKTOROWSKI
ppłk dypl. Aleksander RZEŹNIK
1999 r.
WSTĘP - 3
1. Ogólne zasady obrony. - 4
1.1. Miejsce oddziału /ZT/ w ugrupowaniu obronnym - 16
2. Ugrupowanie bojowe oddziału i ZT w obronie. - 17
2.1. Charakterystyka elementów ugrupowania bojowego - 18
3. Struktura obrony oddziału i ZT. - 38
4. Dowodzenie - 46
4.1. Organizacja i zadania sztabu brygady - 46
4.2. Zasady ogólne - 50
4.3. System dowodzenia - 53
4.4. System łączności - 54
4.5. Przebieg procesu dowodzenia. - 59
4.5.1. Ustalenie położenia - 61
4.5.2. Planowanie - 62
4.5.2.1.Plan pracy sztabu - 64
4.5.2.2. Informowanie operacyjne - 66
4.5.2.3. Ocena możliwości działania - 71
4.5.2.4. Odprawa koordynacyjna - 75
4.5.2.5. Wypracowanie wariantów działania - 79
4.5.2.6. Rozważenie wariantów działania - 81
4.5.2.7. Porównanie sposobów działania - 86
4.5.2.8. Odprawa decyzyjna - 88
4.5.2.9. Opracowanie planów i rozkazów - 93
4.5.3. Stawianie zadań - 96
4.5.4. Kontrola - 96
4.6. Stanowiska dowodzenia BZ - 98
4.6.1. Ogólne zasady organizowania i funkcjonowania SD - 98
4.6.2. Zadania i przeznaczenie poszczególnych struktur
organizacyjnych SD - 100
5. Prowadzenie obrony przez oddział i ZT. - 114
5.1. Walka przed przednią linią obrony - 115
5.2. Walka o utrzymanie przedniej linii obrony - 120
5.3. Walka w głębi obrony - 124
LITERATURA - 129
ZAŁĄCZNIKI
W S T Ę P
Zmiany polityczne w Świecie i Europie ostatnich lat zasadniczo wpłynęły na obecne założenia doktrynalne naszego państwa. Rzutują także na kwestie związane z ewentualnym użyciem wojsk lądowych w operacjach na obszarze kraju i realizację określonych zadań w ramach obrony suwerenności oraz niepodległości terytorialnej i nienaruszalności granic.
W marcu 1999 roku Polska wstąpiła w struktury organizacyjne NATO. Wiąże się z tym konieczność przyjęcia norm i zasad prowadzenia działań obronnych zgodnych z procedurami obowiązującymi w armiach Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Nowe Regulaminy Działań Taktycznych wprowadzają wiele istotnych zmian w sposobie organizacji i prowadzeniu obrony. Pomimo przeobrażeń pola walki nie zmienił się jednak cel obrony. Pewnej ewolucji ulega jednak droga do osiągnięcia tego celu, bowiem zmieniają się warunki prowadzenia działań bojowych i środki walki. Działania obronne coraz bardziej przybierają kształt działań obronno - zaczepnych, które umożliwiają powstrzymanie natarcia przeważających sił, a następnie ich rozbicie.
Celem niniejszego opracowania jest zgromadzenie w jednym dokumencie wiedzy z zakresu prowadzenia działań obronnych przez oddział i związek taktyczny w świetle obowiązujących obecnie poglądów i uwarunkowań zawartych w dokumentach normatywnych.
1. OGÓLNE ZASADY OBRONY
Obrona stosownie do przyjętego kryterium znaczeniowego i charakteru działań taktycznych zakwalifikowana została do działań rozstrzygających (walki). Zaliczana jest do podstawowego rodzaju walki. Może być działaniem zamierzonym lub wymuszonym.
Pomimo przeobrażeń zachodzącym na współczesnym polu walki cel obrony nie zmienia się.
Obrona jest rodzajem walki prowadzonej w celu udaremnienia lub odparcia uderzeń wojsk przeciwnika, zadania mu maksymalnych strat, utrzymania zajmowanego pasa ( rejonu ) oraz stworzenia warunków do działań zaczepnych.
Celem działań obronnych jest uniemożliwienie przeciwnikowi opanowania terenu, rozbicie zgrupowań uderzeniowych i załamanie jego natarcia oraz przejęcie inicjatywy. Cel ten może być osiągnięty poprzez realizacją celów szczegółowych do których zaliczyć możemy:
Ø utrzymanie określonego terenu;
Ø rozbicie przeciwnika, który włamał się w ugrupowanie obronne;
Ø zyskanie na czasie;
Ø zrównanie potencjałów walczących stron poprzez okresową utratę terenu;
Ø umożliwienie kolejnym siłom ześrodkowania się i wykonania zwrotu zaczepnego;
Ø zmuszenie przeciwnika do przyjęcia walki w niedogodnym dla niego terenie.
Czynnikiem decydującym o skuteczności obrony i zdolności odparcia uderzeń lądowo - powietrznych zgrupowań przeciwnika jest jej trwałość i aktywność. Trwałość obrony rozumiana jako zdolność do skutecznego przeciwstawiania się przeciwnikowi w wyznaczonym pasie (rejonie) obrony i czasie przy jak najmniejszych stratach wojsk własnych nierozerwalnie związana jest z aktywnością. Te dwa czynniki wzajemnie się uzupełniają. Innymi słowy obrona będzie tym bardziej trwała, im aktywniejsze będą działania obrońcy.
Trwałość i aktywność obrony realizowana będzie poprzez:
Ø rozpoznanie przygotowań przeciwnika do natarcia,
Ø niszczenie wykrytych środków rażenia i obezwładniania elektronicznego oraz stanowisk dowodzenia i środków łączności,
Ø prowadzenie skutecznej walki ze środkami napadu powietrznego, zwalczanie desantów powietrznych, pododdziałów i grup powietrznoszturmowych,
Ø wykorzystanie właściwości taktycznych terenu do prowadzenia ognia, wykonywania uderzeń falą elektromagnetyczną, organizowania zapór i przeszkód, które ograniczają nacierającemu prowadzenie obserwacji i manewru,
Ø rozśrodkowanie oraz maskowanie wojsk i obiektów,
Ø sprawne odtwarzanie naruszonego obszaru ( rejonu, pasa ) obrony i nieprzerwane oddziaływanie ogniem na elementy ugrupowania przeciwnika,
Ø prowadzenie działań na całą głębokość jego ugrupowania w celu zakłócenia zorganizowanego rozwinięcia zgrupowania uderzeniowego oraz wprowadzenia odwodów,
Ø wykonywanie kontrataków i manewrów połączonych z utrzymaniem najważniejszych rejonów i obiektów,
Ø skuteczną ochronę wojsk oraz jednostek i urządzeń logistycznych.
Istotny wpływ na trwałość i aktywność obrony ma teren. Uwzględnienie walorów obronnych terenu ułatwia prowadzenie walki ogniowej, zmniejsza straty broniących się wojsk a także niweluje występujące różnice w potencjale bojowym. Teren jest więc zasadniczym komponentem trwałości i aktywności obrony. Pozycje obronne czy też pozycje opóźniania należy rozbudowywać wzdłuż naturalnych przeszkód terenowych, przestrzegając zasad maskowania. Usytuowanie pozycji powinno zapewniać dobre warunki obserwacji, prowadzenia ognia oraz skrytego manewru i odejścia broniących się wojsk, a jednocześnie utrudnić przeciwnikowi obserwację, rozwijanie wojsk i prowadzenie natarcia.
Na współczesnym polu walki we wszystkich rodzajach działań taktycznych wyraźnie wzrasta rola manewru. Najogólniej mówiąc działanie to ma doprowadzić do stworzenia przewagi, czy też zrównoważenia sił w decydującym miejscu i czasie lub też uchylenia się od starcia w niekorzystnych dla obrońcy warunkach. W obronie manewr ma wytworzyć sprzyjające (korzystne) warunki do prowadzenia działań obronnych poprzez połączenie ruchu zgrupowań ogólnowojskowych i ognia w celu zadania nacierającemu przeciwnikowi jak największych strat.
Z definicji i istoty manewru wynika, że podczas działań obronnych polega on głównie na przeniesieniu wysiłku z jednego kierunku (rejonu) lub miejsca na drugie. Jest to realne po dokonaniu koniecznych i możliwych przegrupowań i przesunięć wojsk pierwszego rzutu, odwodu oraz innych elementów ugrupowania bojowego. Manewr będzie skuteczny wówczas, gdy będzie prosty w zamiarze, przeprowadzony sprawnie i szybko a także w miarę możliwości skrycie.
Przy prowadzeniu powietrzno - lądowych działań taktycznych występuje coraz bardziej widoczna integracja manewru na lądzie z działaniami w powietrzu i przy użyciu śmigłowców. Śmigłowce dają całkiem odmienne możliwości stosowania manewru. Ich walory techniczno - bojowe oraz możliwość wykonywania przelotów ponad linią walczących wojsk i w lukach między nimi niezależnie od warunków terenowych zapewniają w bardzo krótkim czasie wprowadzenie do działań na najbardziej zagrożonych kierunkach nowych sił.
Duże znaczenie manewru (ruchu) w przyszłej obronie nie pomniejsza roli i znaczenia inżynieryjnej rozbudowy. Potencjalnie duże możliwości rozpoznania i precyzyjnego rażenia w połączeniu z powietrzno - lądowym charakterem natarcia, przemawiają za niecelowością tworzenia ciągłych w pełni rozbudowanych pozycji obronnych. Ich przygotowanie i prowadzenie powinno być ukierunkowane na rozbudowę inżynieryjną wybranych miejsc, rejonów kluczowych decydujących o trwałości i możliwości osiągnięcia celu obrony. Nowe środki walki sprawiają, że ogniskowo - przestrzenna rozbudowa inżynieryjna, ujęta w system, nadal zapewniać będzie skuteczne oddziaływanie na nacierającego. Możliwym będzie tworzenie stref ognia ciągłego przed przednią linią obrony i w lukach między punktami oporu. Ponadto taki charakter inżynieryjnej rozbudowy będzie zapewne uniemożliwiał przeciwnikowi trafne określenie przebiegu poszczególnych pozycji obronnych, a zapory inżynieryjne w znacznym stopniu utrudnią lub uniemożliwią prowadzenie natarcia na konkretnych kierunkach.
Decydującym czynnikiem w walce obronnej zapewniającym osiągnięcie celu obrony jest rażenie ogniowe przeciwnika. Zadania te realizują środki ogniowe będące w bezpośredniej dyspozycji dowódcy, jak również środki ogniowe przełożonego w ramach wsparcia ogniowego. Celem rażenia ogniowego będzie obniżenie potencjału bojowego przeciwnika, jego zdolności bojowej i dezorganizacja jego działań co w efekcie końcowym ma doprowadzić do zerwania natarcia.
Głębokość obrony powinna zapewnić potęgowanie przeciwdziałania natarcia wojsk przeciwnika, wzajemną więź taktyczną między elementami ugrupowania bojowego oraz przeprowadzenie manewru odwodami. Szerokość pasa (rejonu) obrony uzależniona będzie przede wszystkim od możliwości bojowych, miejsca w ugrupowaniu operacyjnym (bojowym), właściwości terenu oraz przewidywanej siły przeciwnika i sposobu jego działania na lądzie, w powietrzu i w eterze. Szerokość i głębokość obrony powinna umożliwić prowadzenie skutecznej walki z przeciwnikiem prowadzącym natarcie w wymiarze powietrzno - lądowym.
Przechodząc do obrony z zasady większość sił rozmieszczona będzie w pierwszym rzucie. Będzie to cechą charakterystyczną podczas prowadzenia obrony pozycyjnej. Jednak nie zawsze celowym jest skupianie punktu ciężkości na uporczywym bronieniu pierwszej pozycji. Rozstrzygnięć w wykonaniu otrzymanego zadania i osiągnięcia celu obrony szukać należy również w głębi określonego pasa (rejonu) obrony na kolejnych pozycjach lub dogodnych rubieżach terenowych. Będzie to miało miejsce podczas prowadzenia obrony manewrowej.
Niezależnie od zamiaru prowadzenia działań obronnych, w każdej sytuacji należy posiadać odwód (odwody) ogólnowojskowy gotowy do szybkiej reakcji w dynamicznych sytuacjach. Odwody zapewniają swobodę działania elementom ugrupowania bojowego bez konieczności zmniejszania ich w trakcie walki. W skład odwodów ogólnowojskowych powinny wchodzić oddziały (pododdziały) zmechanizowane i pancerne, których zadaniem może być:
Ø wzmocnienie obrony oddziałów (pododdziałów) pierwszego rzutu;
Ø zatrzymanie przeciwnika włamującego się w głąb obrony;
Ø walki z desantami powietrznymi przeciwnika;
Ø ochrony rejonów tyłowych.
Jeżeli odwód otrzyma zadanie wejścia do walki należy dążyć do jego jak najszybszego odtworzenia. Odtworzenie odwodów jest istotnym elementem w reagowaniu zarówno na planowaną jak i nieoczekiwaną sytuacją pola walki. Część oddziałów (pododdziałów) stanowiących odwody powinna być przygotowana do działań powietrzno - lądowych. Jednym z pierwszoplanowych zadań odwodu (odwodów) ogólnowojskowego jest rozbicie przeciwnika, który włamał się w ugrupowanie obronne. Zadanie to zazwyczaj będzie realizowane w formie przeprowadzenia zwrotu zaczepnego (kontrataku). Zwroty zaczepne są najwyższym wyrazem aktywności w działaniach obronnych. W sprzyjających...
fellman