4. wprowadzenie.pdf

Wprowadzenie

Podjóty w ksiéñce aspekt toñsamoëci osÜb niesçyszécych wskazuje

na dylematy zwiézane z poszukiwaniem swojego miejsca w ñyciu, w ëwiecie,

swojej indywidualnoëci. Termin toñsamoëí gçuchych jest juñ obowiézujécy

zarÜwno w literaturze, jak i spoçecznie przyjóty. Kwestia tylko jakoëci tej toñsa-

moëci, jej wyznacznikÜw oraz obszarÜw, ktÜre obejmuje. Ponadto naleñy zasta-

nowií sió, czy jest to toñsamoëí indywidualna czy spoçeczna, kulturowa czy teñ

józykowa? I czy wprowadzone pojócie toñsamoëci w odniesieniu do ëwiata ludzi

sçyszécych i niesçyszécych nie zaszkodzi procesowi integracji spoçecznej, ktÜry,

zaburzony, nie bódzie sprzyjaí lepszej przyszçoëci niesçyszécych. Pytanie kim

jestem i jaki jestem? jest pytaniem, ktÜre stawiajé sobie zarÜwno sçyszécy, jak

i niesçyszécy. Poszukiwanie toñsamoëci jest charakterystyczne dla kañdego

czçowieka, moñna jé postrzegaí jako doëwiadczenie samego siebie bez wzglódu

na pozycjó spoçeczné, niepeçnosprawnoëí czy pçeí.

Prezentowana ksiéñka Toñsamoëí spoçeczno-kulturowa gçuchych to

zbiÜr artykuçÜw zebranych w czasie konferencji pod tym samym tytuçem,

zorganizowanej przez Polski Zwiézek Gçuchych w æodzi i Wyñszé Szkoçó

Humanistyczno-Ekonomiczné przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury

i Dziedzictwa Narodowego. Autorami artykuçÜw sé pracownicy naukowo-

dydaktyczni rÜñnych oërodkÜw Uniwersytetu æÜdzkiego, Uniwersytetu

Warszawskiego, Uniwersytetu Wrocçawskiego, Wyñszej Szkoçy Humanistyczno-

Ekonomicznej w æodzi, Instytutu Fizjologii i Patologii Sçuchu w Warszawie,

Wyñszej Szkoçy Pedagogicznej, a takñe czçonkowie Polskiego Zwiézku Gçuchych,

nauczyciele ze szkÜç i oërodkÜw dla dzieci i mçodzieñy niesçyszécej czy teñ inne

osoby, dla ktÜrych problemy ludzi z dysfunkcjé sçuchu sé bliskie i wañne. Warto

podkreëlií, ñe przedstawiona monografia ma charakter interdyscyplinarny i inte-

gracyjny. Problem toñsamoëci gçuchych omawiany jest z perspektywy pedago-

gicznej, psychologicznej, lingwistycznej, filozoficznej, a jej integracyjny charakter

Wprowadzenie

podkreëla uczestnictwo zarÜwno autorÜw sçyszécych, jak i licznej grupy

niesçyszécych.

Caçoëí pracy otwiera artykuç Doroty PodgÜrskiej-Jachnik Gçusi wërÜd

sçyszécych gçusi wërÜd Gçuchych. Problemy integracji spoçecznej osÜb

z uszkodzonym sçuchem w aspekcie toñsamoëciowym. Autorka dokonuje

przeglédu stanowisk wobec pojócia toñsamoëí pokazuje wielorakoëí tego

zjawiska z punktu widzenia socjologii i psychologii. Wskazuje, jakie mogé byí

wyznaczniki toñsamoëci gçuchych i jak trudno je okreëlií, nawet przez samych

niesçyszécych. Agnieszka Koçodziejczak w swoim artykule Pomiódzy dwoma

ëwiatami problem toñsamoëci spoçecznej wybranej grupy niesçyszécych

przedstawiça potrzeby, jakimi kieruje sió czçowiek, aby prawidçowo funkcjonowaí

w spoçeczeõstwie. Na podstawie obserwacji ërodowiska podjóça prÜbó charakte-

rystyki sylwetki osoby ñyjécej pomiódzy dwoma ëwiatami: osÜb sçyszécych

i niesçyszécych. Autorka stawia tezó, ñe osoba ñyjéca pomiódzy z reguçy nie

umie odnaleïí sió w ñadnym z tych ëwiatÜw. êwiat osÜb sçyszécych wymaga

duñej samodzielnoëci, natomiast ëwiat spoçecznoëci gçuchych wymaga

dostosowania sió do wielu jego niepisanych norm i zasad.

Joanna Kobosko w tekëcie Co znaczy byí osoba gçuché? Studia nad toñsa-

moëcié osobowé mçodzieñy gçuchej ze sçyszécych rodzin pisze o doëwiadczaniu

gçuchoty przez dzieci i przez ich sçyszécych rodzicÜw. Zaprezentowaça wyniki

swoich badaõ, w ktÜrych poszukiwaça zwiézku miódzy kompetencjami

józykowymi dzieci a podejëciem matek do ich gçuchoty. Z artykuçu moñna dowie-

dzieí sió, w jaki sposÜb ksztaçtuje sió toñsamoëí osobowa mçodzieñy gçuchej

ze sçyszécych rodzin w aspekcie relacji rodzinnych i spoçecznych.

Podobny problem porusza Maçgorzata Kowalska w artykule Jakoëí ñycia

sçyszécych matek gçuchych dzieci. Badania autorki, szczegÜçowo opracowane

metodologicznie, prezentujé subiektywne odczucia matek dotyczéce ich

satysfakcji ñyciowej. Z badaõ autorki wynika, ñe poprzez pryzmat tych odczuí nie

moñna mÜwií o gorszej jakoëci ñycia matek gçuchych dzieci, a indywidualne

odstópstwa wynikajé z osobistych odczuí badanych, natomiast obiektywne,

zewnótrzne warunki raczej nie wpçywajé na poczucie przez nie jakoëci ñycia.

Znaczna czóëí artykuçÜw w prezentowanej pracy porusza problem

ksztaçtowania sió toñsamoëci w oparciu o przynaleñnoëí do grupy józykowej.

Cykl ten rozpoczyna artykuç Maçgorzaty Czajkowskiej-Kisil i Agnieszki Klimczew-

Wprowadzenie

skiej Rola józyka migowego w ksztaçtowaniu toñsamoëci Gçuchych w Polsce.

Tekst oparty jest o podstawy zaçoñeõ filozoficznych, spoçecznych i psycho-

logicznych ksztaçtowania sió toñsamoëci. Autorki zderzajé ze sobé pojócie

toñsamoëci i procesu jej ksztaçtowania z uwzglódnieniem znajomoëci naturalnego

józyka migowego. Wskazujé, w jak komfortowej sytuacji znajduje sió dziecko

gçuchych rodzicÜw i jak szybko tworzy wçasné toñsamoëí w oparciu o naturalny

józyk migowy. Artykuç nawiézuje rÜwnieñ do problemu budowania toñsamoëci

gçuchych w oparciu o ich wizerunek, najczóëciej negatywny w oczach osÜb

sçyszécych.

Z kolei Olga Romanowska w artykule Regionalizmy w polskim józyku

migowym podjóça nowy i rzadko podejmowany dotychczas temat badaõ nad

regionalizmami w józyku migowym. Podçoñe ich powstania sióga jeszcze czasÜw

rozbiorÜw Polski. Na bazie analizy wybranych znakÜw józyka migowego ukazaça

funkcje kulturowe, józykowe i spoçeczne, jakie mogé peçnií regionalizmy.

Justyna Kowal w tekëcie Nowe spojrzenia józyk polski jako obcy

w kulturze i edukacji gçuchych, stawia kontrowersyjné tezó, ktÜré zarazem

uzasadnia, ñe naukó józyka obcego przez niesçyszécych moñna rozpatrywaí jako

sukces, natomiast józyka polskiego jako porañkó. RÜwnieñ motywacja do nauki

obu józykÜw jest inna.

Problematyké ksztaçcenia józykowego zajéç sió rÜwnieñ Marcin Biaças

w artykule Kompetencje józykowo-kulturowe, a toñsamoëí narodowa niesçy-

szécych. Podejmuje polemikó nad przydatnoëcié józyka migowego i józyka naro-

dowego (józyka polskiego), jako niezbódnego do poznania kultury narodowej,

umoñliwiajécego funkcjonowanie w spoçeczeõstwie. Przekonuje, iñ niesçyszécy sé

w stanie nauczyí sió józyka niezbódnego dla nich i wspÜlnego dla sçyszécych

i niesçyszécych.

Kolejny cykl artykuçÜw dotyczy ksztaçcenia, wychowania, rewalidacji

osÜb niesçyszécych i ich spoçecznego odbioru. Rozpoczyna go artykuç Barbary

Wiëniewskiej Dzieci z wadé sçuchu specjalne potrzeby edukacyjne. Autorka

wskazaça na doëwiadczenia historyczne w tym obszarze, a takñe przedstawiça

aktualné sytuacjó uczniÜw niepeçnosprawnych w systemie edukacji w çÜdzkich

szkoçach z uwzglódnieniem uczniÜw niesçyszécych. Zwraca uwagó na rozwagó

rodzicÜw w podejmowaniu decyzji o umieszczeniu dziecka niesçyszécego

w ogÜlnodostópnym systemie ksztaçcenia. Wedçug autorki ta decyzja powinna byí

Wprowadzenie

wywañona i nie wynikaí wyçécznie z ambicji rodzicÜw. Konsultacje specja-

listyczne sé nieodzownym elementem wyboru szkoçy dla dziecka z uszkodzonym

sçuchem.

Marianna Krawiec prezentuje Autorski program pracy z mçodzieñé

z uszkodzonym sçuchem Lepiej rozumiem siebie i odwañniej idó w ëwiat. Jest to

interesujéca propozycja programu realizowanego w Oërodku Diagnozy i Reha-

bilitacji Dzieci i Mçodzieñy z Wadé Sçuchu w Radomiu. Zaçoñeniem programu

jest pomoc mçodzieñy w akceptacji swojej wady sçuchu i elastyczne przejëcie

przez trudné fazó rozwojowé, jaké jest dojrzewanie, w ktÜrej pojawiajé sió

pytania o wçasné toñsamoëí. Efektem warsztatu jest zaakceptowanie siebie,

podniesienie wçasnej samooceny, budowanie swojej toñsamoëci. Cennym walo-

rem programu jest duña liczba zajóí o charakterze rewalidacyjnym i logope-

dycznym.

Nad cechami i zachowaniami wychowankÜw cenionymi przez

surdopedagogÜw w kontekëcie wychowania i socjalizacji rodzajowej zastanawia

sió Renata Szczepanik. Przeprowadziça badania nad edukacjé rodzajowé

ksztaçtowané przez wychowawcÜw jako nadawcÜw okreëlonych wartoëci

wychowawczych. Autorka porÜwnuje, w jakim zakresie realizujé cele wycho-

wawcze pracownicy oërodkÜw suropedagogicznych, a w jakim oërodkÜw reso-

cjalizacyjnych. Badane cechy ksztaçtowane u wychowankÜw to te, ktÜre sé im

obecnie niezbódne i te przygotowujéce ich do dorosçego ñycia.

Problemu integracji spoçeczno-zawodowej niesçyszécych dotyczy artykuç

Pauliny Albiõskiej Problemy ñycia spoçecznego i zawodowego osÜb niedos ł y-

szécych i gçuchych. Wnikliwej analizie poddane zostajé zarÜwno czynniki utrud-

niajéce funkcjonowanie osÜb z uszkodzonym sçuchem na rynku pracy, jak

rÜwnieñ ich postrzeganie siebie w roli pracownika. Wyniki badaõ okazaçy sió

bardzo interesujéce w kontekëcie pilnej potrzeby integracji spoçeczno-zawo-

dowej. Badania autorki wskazaçy, jak trudna jest sytuacja osÜb z uszkodzonym

sçuchem na rynku pracy i na jakie bariery w ërodowisku pracy najczóëciej napo-

tykajé.

Beata Wawrzyniak-Chrzanowska w artykule êwiat peçen znaczeõ

osoby niesçyszéce jako twÜrcy i odbiorcy przekazÜw kulturowych skoncen-

trowaça sió na sposobie percepcji ëwiata i dÜbr kultury przez osoby niesçyszéce

poprzez pryzmat józyka migowego.

Wprowadzenie

Jaki jest odbiÜr spoçeczny niesçyszécych przez wybrané grupó badawczé

studentÜw kierunku Pedagogika opisaça Elñbieta Woïnicka w artykule

Stereotyp osoby niesçyszécej w opinii studentÜw pedagogiki.

Niesçyszécy artysta, Marek Lasecki, przedstawia aktywnoëí artystyczné

gçuchych, koncentrujéc sió gçÜwnie na artystach zajmujécych sió malarstwem.

Prezentuje sylwetki niesçyszécych artystÜw malarzy z uwzglódnieniem ich zainte-

resowaõ i dorobku.

Bardzo osobisty wymiar majé dwa artykuçy: Judyty Zóbik i Tomasza

Romanowskiego. Obydwoje opisali swoje zmagania z toñsamoëcié osoby

niesçyszécej. Judyta Zóbik poszukuje swojej toñsamoëci miódzy ëwiatem ludzi

sçyszécych, gçuchych i gçuchych zaimplantowanych. Wskazuje na mur dzielécy jé

od innych. Artykuç ma bardzo osobisty i emocjonalny charakter. Tomasz Roma-

nowski przedstawiç swojé drogó edukacyjné i proces nabywania toñsamoëci osoby

niesçyszécej, a takñe drogó do realizacji swoich planÜw, marzeõ. Jest to przykçad

osoby niesçyszécej déñécej do celu, osiégajécej sukcesy, tak rzadko w tym

ërodowisku eksponowane.

Oddzielné grupó stanowi cykl artykuçÜw omawiajécych aktywnoëí osÜb

niesçyszécych w aspekcie miódzynarodowym. Kajetana Maciejska-Roczan

przedstawiça miódzynarodowé organizacjó reprezentujécé i dbajécé o interesy

niesçyszécych European Union of the Deaf. Z ogÜlnej prezentacji organizacji

wynikajé wskazÜwki, w jaki sposÜb z jej wsparcia korzystaí. Natomiast Joanna

æazowska-Szczeciõska zarysowaça dziaçalnoëí Duszpasterstwa niesçyszécych

w Stanach Zjednoczonych Ameryki PÜçnocnej. Na podstawie wieloletnich

doëwiadczeõ koëcioça w USA, moñna mÜwií o doëwiadczeniu w pracy duszpas-

terskiej, edukacyjnej i terapeutycznej ksióñy wobec wspÜlnoty niesçyszécych

katolikÜw. Ponadto autorka przedstawiça sylwetki niesçyszécych ksióñy.

O sytuacji niesçyszécych w Czechach moñemy dowiedzieí sió z obszer-

nej relacji tĕpÜny Sirīćkovej. Autorka omawia proces diagnozowania i reha-

bilitacji osÜb niesçyszécych, cele i zadania sytemu szkolnego. Podaje interesujéce

rozwiézania umoñliwiajéce lepsze funkcjonowanie spoçeczno-kulturowe niesçy-

szécych. Spoçecznoëí niesçyszécych w Czechach jawi sió jako grupa aktywnie

walczéca o swoje prawa i swojé obecnoëí w ñyciu spoçeczno-kulturalnym Czech.

W oparciu o zawarte w ksiéñce artykuçy trzeba patrzeí na proces

budowania toñsamoëci osoby niesçyszécej w ëwietle jej autonomicznoëci, ktÜrej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: