01. System agrobiznesu®
Agrobiznes jest to podsystem gospodarki narodowej, w skład którego wchodzą nie tylko gospodarstwa rolne, ziemia, ale ludzie i przedsiębiorstwa produkujące i zaopatrujące rolnictwo w środki produkcji (takie jak nasiona, środki chemiczne, kredyty), przetwarzające środki żywnościowe (np. mleczarnie, zakłady zbożowe, mięsne, przetwórnie owoców i warzyw), transportujące dobra, surowce, środki produkcji związane z wytwarzaniem, przechowywaniem i dostarczaniem żywności oraz prowadzące sprzedaż produktów żywnościowych konsumentom (np. restauracje, supermarkety). Agrobiznes nie jest więc biznesem w rolnictwie. Współczesne rolnictwo przestało być sektorem gospodarczym, który zarówno wytwarza swoje środki produkcji, jak i przetwarza własne surowce. Podział pracy sprawił, że wyłonił się spójny system gospodarowania żywnością, w którym rolnictwo jest już tylko jednym z wielu ogniw. Rolnictwo, jako producent surowców weszło w skład systemu agrobiznesu, stając się jego nieodłączną częścią, podporządkowaną celowi realizowanemu przez system jako całość. To podporządkowanie rolnictwa wyraża się m.in. w tym, że przemysł spożywczy ustala wymagania surowcowe wobec rolnictwa, zaś przemysł wytwarzający rolnicze środki produkcji wymusza stosowanie technik i technologii opartych na dostarczonych środkach produkcji. Agrobiznes jest zatem zwartym systemem gospodarowania żywnością. Koncepcję agrobiznesu zawdzięczamy dwóm amerykańskim ekonomistom: J.H.Davisowi i R.A. Goldbergerowi(1957r), którzy przedstawili trzy sprzężone ze sobą sektory agrobiznesu:
- sektor wytwarzający rolnicze środki produkcji,
- sektor rolnictwa właściwego,
- sektor przetwórczo – dystrybucyjny.
Między tymi wzajemnie zależnymi rodzajami działalności następują sprzężenia zwrotne. Efektywność systemu agrobiznesu zależna jest od bezkolizyjnego rozwoju powiązań międzysektorowych. Służy temu m.in. wykształcenie ekonomicznych więzi między partnerami z dwóch sąsiadujących ze sobą sektorów.
Osią organizacyjną systemu agrobiznesu jest finalny produkt – żywność. Oznacza to, że w systemie tym znaleźć się muszą wszystkie środki produkcji niezbędne do wytworzenia i pozyskania surowców żywnościowych, ich przetwarzania, przechowywania, transportowania i wreszcie – przyrządzania żywności gotowej do spożycia. Tak więc np. agregat do czyszczenia, mycia i krojenia pieczarek dla potrzeb pizzerii znajdzie się w pierwszym członie gospodarki żywnościowej obok robotów kuchennych, nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Oznacza to, iż w systemie muszą być uwzględnione wszystkie surowce żywnościowe, a więc zarówno wytwarzane w rolnictwie, jak i pozyskiwane wprost z przyrody np. lasów, mórz, a wreszcie – wytwarzane przez syntezę chemiczną ( dodatki do żywności). Dlatego też w miejsce sektora rolnictwa właściwego należy umieścić ogniwo „produkcja i pozyskiwanie surowców żywnościowych”. W systemie również nie może zabraknąć kulinarnej obróbki produktów żywnościowych czyli gastronomii i gospodarstw domowych. Ogniwa systemu tj.
- wytwarzanie środków produkcji i usług produkcyjnych
- produkcja i pozyskiwanie surowców żywnościowych
- przemysł spożywczy, rzemiosło spożywcze
- handel żywnością
- gastronomia, gospodarstwo domowe
powiązane są ze sobą stosunkami wymiany, konkurencji i kooperacji, które tworzą podstawę więzi marketingowych, finansowych i informacyjnych.
ka_czor