Masaż jest metodą leczenia fizycznego objawów chorobowych wewnętrznych i zewnętrznych a także przyczyn chorób. Polega na mechanicznym drażnieniu tkanek wywierając na nie wpływ pośredni i bezpośredni. Masaż składa się z wielu chwytów, ruchów, technik. Jest integralną częścią odnowy biologicznej organizmu.
Rys historyczny
Masaż należy do najstarszej dziedziny wiedzy lekarskiej. Początki masażu sięgają 3 tysięcy lat p.n.e. Ojczyzną masażu są Indie i Chiny. W starożytnej Grecji i Rzymie masaż był popularny wśród sportowców, stosowano go także jako zabieg leczniczy i odnawiający. W późniejszych latach nie obserwowano szczególnego zainteresowania masażem.
Za twórcę „naukowego masażu” uważany jest holenderski lekarz Johan Mezger (1839-1909)
określa podstawy własnych badań, zasady masażu klasycznego.
Rodzaje masażu:
głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, uciski, oklepywanie, wibracje i wstrząsanie.
teoretyczne uzasadnienie, celowość działań, metody diagnozowania, oceniania i kontrolowania stanu.
- masaż treningowy
- masaż startowy
- masaż przed startowy
6. Masaż okostnowy – polega na ucisku określonych punktów kostnych w celu
pobudzenia reakcji komórek kostnych a także na neuroodruchowym wpływie na tkanki
i narządy które zostają pobudzane.
7. Drenaż limfatyczny – polega na przepychaniu chłonki z naczyń leżących obwodowo w
kierunku centralnym do węzłów chłonnych. Wykonuje się w kierunku zgodnym z
masażem klasycznym lecz w odwrotnej kolejności poszczególnych odcinków ciała.
8. Shiatsu – polega na ucisku specjalnych punktów odpowiadających punktom
akupunkturowych w określony sposób oddziaływuje na poszczególne organy i narządy.
9. Masaż kosmetyczny – polega na oddziaływaniu na skórę w celu jej ukrwienia i
uelastycznienia, ograniczenia zmarszczek, poprawy napięcia skóry (działanie tonizujące).
10. Masaż relaksacyjny – polega na zastosowaniu technik w efekcie którym uzyskujemy
wyciszenie i rozluźnienie pacjenta zarówno w sferze fizycznej jaki i psychicznej.
11. Masaż w środowisku wodnym – polega na zastosowaniu specjalnych wanien i
natrysków natrysków w celu wykorzystania masującego działania wody: jej ciśnienie,
temperatury, składu chemicznego, wyporu hydrostatycznego.
12. Masaż przyrządowy – wykonujemy przy pomocy przyrządów aparatur wykorzystując
różne rodzaje bodźców przez nie emitowanych dostarczając je do tkanek pacjenta np.
aqavibron, aparaty typu Zepter. Najczęściej urządzenia te wywołują wibrację.
13. Masaż pneumatyczny – polega na wytwarzaniu w specjalnej końcówce podciśnienia.
Tkanki są zasysane i masowane w końcówce. Efektem jest silne przekrwienie tkanek.
14. Masaż synkardialany – polega na masowaniu naczyń obwodowych przy użyciu
specjalnego aparatu w skład którego wchodzi opaska której częstotliwość pracy odpowiada częstotliwości pracy serca. Celem jest usprawnianie krążenia obwodowego
oraz pośrednio wpływ na prace serca.
Cechy psychofizyczne masażysty:
1. Pełna sprawność fizyczna, psychiczna i manualna.
2. Cierpliwość i wyrozumiałość.
3. Znajomość psychologii i reakcji psychicznych chorego.
4. Umiejętność wzbudzania zaufania.
5. Umiejętność rozmowy z pacjentem.
6. Spokój, opanowanie, życzliwość.
Higiena osobista masażysty:
1. Ubranie robocze powinno być czyste i nie krępować ruchu.
2. Ręce zadbane bez odcisków, zadziorów, nie powinno być ran i zadrapań.
3. Po zabiegu mamy umyć ręce i odkazić – różnymi środkami.
4. Brak zegarków i biżuterii tj. pierścionków, bransoletek, itp.
5. Obciążenia statyczne.
Ropnie i rany są przeciwwskazaniem do masażu.
Warunki ogólne wykonania masażu:
Od urządzenia i wyposażenia gabinetu masażu zależy jakość i efekt pracy masażysty.
Gabinet powinien mieć (3- 4,5m), wentylacja – nawiew, wywiew, oświetlenie naturalne i sztuczne 150 luksów. 10% powinna oświetlać powierzchni podłogi, zalecana temperatura 20 - 22 stopni Celsjusza nie mniej niż 18 stopni.
Wposażenie: stół 2m na 80 cm, z regulacją wysokości i podgłówkiem.
Umywalka z mydłem w dozowniku.
Środek do sterylizacji – sterizol, manusan.
Parawn i przebieralnia jako miejsce przygotowania się pacjenta, stolik lub biurko, fotel, krzesło obrotowe lub krzesło, ręcznik, szafka na podkłady, ręczniki jednorazowe, pojemnik na brudne rzeczy, worki i apteczka pierwszej pomocy, zegar, radio, tablice poglądowe np. tablica układu kostnego, mięśni oraz kręgosłupa.
Zasady stosowania masażu klasycznego:
· Przed zabiegiem należy przeprowadzić wywiad z pacjentem:
- rodzaj schorzenia;
- miejsce występowania bólu;
- czas występowania dolegliwości;
· Przy stosowaniu masażu należy uwzględnić odpowiedni kierunek wykonania zabiegu, jako podstawowe przyjmuje się następujące kierunki:
1. dla układu żylnego – kierunek do sercowy;
2. dla układu chłonnego – kierunek do najbliższych węzłów chłonnych;
3. dla układu nerwowego – kierunek od odcinków obwodowych do ośrodkowego układu nerwowego;
4. dla mięśni – kierunek zgodny z ich anatomicznym przebiegiem;
· Zgodnie ze wskazaniem i przeciwwskazaniem wskazań lekarza:
Czas trwania zabiegu zależy od:
- schorzenia
-wielkości obszaru zabiegowego;
- tego który to jest zabieg w kolejności;
- aktualnego staniu psychofizycznego pacjenta;
Siła masażu rośnie wraz ze wzrostem liczby wykonywanych zabiegów z uwzględnieniem reakcji pacjenta, która zależy od:
WIEKU:
1. Niemowlęta bardzo delikatnie
2. Do 15 roku życia – średnio
3. 15 – 40 rok życia – mocno
4. Po 40 roku życia – średnio
PŁCI:
Kobiety wymagają delikatniejszego postępowania niż mężczyźni
ZAWODU:
1. pracownicy fizyczni wymagają silniejszego oddziaływania bodźcowego
OD TYPU CIAŁA ( KONSTYTUCJONALNEGO)
1. Asteniczny łagodny masaż dłużej trwający
2. Atletyczny średni masaż do granicy bólu
3. Pykniczny masaż średnio – mocny z możliwością przekraczania progu bulowego
STANU ZDROWIA
1. W stanach podostrych masujemy słabiej
2. W stanach ostrych nie wykonujemy masażu
3. W stanach przewlekłych masujemy mocniej
Po zabiegu wskazany jest odpoczynek 15-20 min
Należy pouczać pacjenta, że po zabiegu nie należy gwałtownie oziębiać ciała.
Należy poinformować pacjenta, że po pierwszych 2-5 zabiegach serii może nastąpić „ pozorne pogorszenie stanu zdrowia”.
Liczba zabiegów w serii – 10 serię można przedłużyć do 50 zabiegów. Po 30tym masażu należy zrobić kilku dniową przerwę.
Zabiegi wykonujemy codziennie lub co 2 dzień.
Ostanie zabiegi w serii wykonujemy co drugi dzień w celu odzwyczajenia pacjenta od masażu.
Każdy chwyt powinien być poprzedzany i zakończany głaskaniem.
Każdy chwyt powtarzamy minimum dwa razy.
Nie należy przerywać ani chwytów ani masażu.
Przerwany chwyt należy powtórzy, natomiast przerwany masaż należy rozpocząć od początku.
Czas zabiegu 10-15min dla masażu częściowego, 45-60min dla masażu całościowego.
Należy prowadzić dokumentację masażu.
Środki poślizgowe i wspomagające masaż:
- są to preparaty obojętne chemicznie stosowane w celu zmniejszenia siły tarcia rąk masażysty o ciało pacjenta.
Warunki stosowania
Rodzaj środka dobieramy w zależności od:
1. rodzaju skóry
2. zabiegów towarzyszących
3. upodobań masażysty
Ilość środka poślizgowego dobieramy w taki sposób, aby zwiększyć poślizg dłoni masażysty po skórze pacjenta, nie zmniejszając nadmiernie siły tarcia.
Środek poślizgowy masażysta nakłada na swoje ręce zawsze.
Podstawowe środki poślizgowe:
1. oliwka
2. wazelina
3. talk kosmetyczny
4. lanolina
5. kremy i żele
Środki wspomagające masaż:
Są to preparaty chemiczne lub ziołowe, które zastosowane podczas leczenia wspomagają efekt leczenia.
Podział środków:
1. farmakologiczne stosowane wraz z masażem np. przeciwbólowe, przeciwzapalne, zastrzyki, czopki.
2. wcierne: wcierane w ciało pacjenta dzielimy je na:
- silnie rozgrzewające np. ben – gay, capsiderm, capslipleks
Nadmiar ich to dyskomfort
- słabo rozgrzewające np. voltaren, mobilat,
- preparaty odżywcze bogate w witaminy np. dermosan, bepanthen
- preparaty przeciwbólowe i odżywcze stosowane w sporcie np. alcalen,
Warunki stosowania wykonując tzw. „ścierki” najpierw rozgrzewamy tkanki na sucho bez środków poślizgowych, poślizgowych dopiero później stosujemy odpowiednie środki poślizgowe.
Dawkowanie preparatów wciernych gdy damy za dużo zmniejsza się tarcie pomiędzy rękom masażysty a ciałem pacjenta co uniemożliwi dokładne wcieranie preparatu i uzyskanie efektu rozgrzania.
Preparaty wcierne są stosowane w następujących schorzeniach:
- bóle mięśniowe i stawowe o różnym podłożu
- choroby reumatyczne
-przykurcze
- stany pourazowe (krwiak, obrzęk, wylewy podskórne)
- zwyrodnienia dużych stawów ( coxarthrosis, gonathosis)
- rwa kulszowa, ramienna, lumbago
- masaż sportowy
Wskazania i przeciwwskazania do stosowania masażu klasycznego:
I masaż częściowy obejmuje część ciała człowieka np. KKD, KKG, CZĘŚĆ KG np. staw nadgarstkowy
1. Choroby układy krążenia:
- zaburzenia krążenia obwodowego
- obniżenie ciśnienia krwi
- otłuszczenie mięśnia sercowego nieznacznego stopnia
- stwardnienie tętnic obwodowych
- zakrzepowe zapalenia żył po ½ roku
- I i II stadium choroby Burgera
- zespoły żylakowi bez owrzodzeń (ostrożnie). Jedna koncepcja mówi, że wcale nie wykonujemy masażu lub gdy są żylaki duże również nie masujemy.
2. Choroby ukł. oddechowego
- rozedma płuc
- niedodma płuc
- astma oskrzelowa
- przewlekły nieżyt oskrzeli
- stany po zapaleniu płuc i oskrzeli
- stany po zabiegach trachochirurgicznych
3. Choroby skóry
- zabrzenia odżywcze
- choroby naczyń limfatycznych
- przewlekłe odmrożenia
- blizny pourazowe i pozabiegowe
- doły poinsulinowe
- kosmetyka
4. choroby mięśni poprzecznieprążkowanych
- zanik mięśni z nieuczynności
- w celu przyrostu siły mięśniowej
- zmiażdżenia, stłuczenia i zerwania włókien mięśniowych – urazy
- stany przewlekłe zapalne mięśni
- zmęczenie mięśni po wysiłku fizyczny
5. Choroby mięśni gładkich
- niedowłady żołądka i jelit
- zaparcia nawykowe
- opadnięcia trzewi
6. Choroby nerwów obwodowych
- przewlekłe zapalenia nerwów
- nerwobóle
- zapalenie wielonerwowe splotów
- dyskopatie
7. Choroby OUN
- zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego np. porażenia spastyczne
- stany po urazach OUN
- choroby mózgowia, opon i naczyń mózgowych
8. Choroby narządu ruchu
- stłuczenia, zwichnienia, skręcenia ( stany Pourazowe)
- zmiany przeciążeniowe
- wylewy krwawe tkanek miękkich po ustąpieniu ostrego odczynu mięśniowego
- choroby stawów i mięśni z przykurczami
- stany po złamaniach po uzyskaniu zrostu
- stany pooperacyjne narządu ruchu
- przewlekłe zapalenie mięsni, stawów i ścięgien
- zapalenie pochewek ścięgnistych
- zmiany zniekształcające kostno – stawowe
- wady wrodzone i zaburzenia rozwojowe narządu ruchu
- stany przed zabiegami narządu ruchu
9. Choroby reumatyczne
- gościec
- zmiany zwyrodnieniowo wytwórcze
- zwyrodnienia tkanek miękkich kręgosłupa
10. Choroby dziecięce
- dysplazje stawu biodrowego
- zwichnięcia stawu biodrowego ( lunacje)
- wady postawy
- mózgowe porażenie dziecięce
- płaskostopie
11. Choroby zawodowe
- choroba wibracyjna
- choroba kesonowa
- nerwobóle w wyniku zatruć
- zmiany w narządzie ruchu z przeciążenia
- nerwice związane z charakterem pracy
12. Choroby geriatryczne
Zasadniczo nie ma typowych chorób zarezerwowanych wyłącznie dla osób starych;
Osteoporoza, udar mózgu,...
piotrka5