OKUCIA ŁĄCZĄCE.docx

OKUCIA ŁĄCZĄCE

OKUCIA ZAMYKAJĄCE

OKUCIA UCHWYTNE

OKUCIA ZABEZPIECZAJĄCE

Hak do ościeżnic, bankazja,  kruk

oba daw., okucie łączące oboknie (lub odrzwia) z murem; wyposażony w głów­kę pozwalającą na wbicie go w mur oraz w tarczkę z otworami na przybicie do ościeżnicy co najmniej jednym gwoździem.


Narożnik okienny, okucie łączące i usztywniające konstrukcję ramy skrzydła okiennego, umieszczone w miejscach złą­czy (w narożach) ramiaków; w dawnych oknach n.o. przybijano gwoździami na wierzchu ramy (ob. są wpuszczane w lico ramiaka i przykręcane lub przybijane); umieszczano je zawsze od strony, na którą otwierało się okno; n.o. połączony z za­wiasem nosi nazwę zawiasu kątowego.

Zawias, okucie łączące, służące do zawieszania skrzydeł okiennych (drzwio­wych oraz okiennic) i umożliwiające ich otwieranie; z. składa się z dwóch części: jednej umieszczonej w elemencie nieru­chomym (obokniu, odrzwiach czy murze) oraz drugiej zamocowanej w otwieranym skrzydle.

zawiasy 1) z hakiem - a) kątowy, b) krzyżowy, c) pionowy, d) pasowy, e) tarczowy, 0 esowy; 2) czopowy; 3) splatane

- a) niesymetryczny, b-c) symetryczne (lb - 3c stosowane do okiennic)

HACZYK OKIENNY, okucie zabezpiecza­jące, służące do zamykania okna przez połączenie skrzydła okiennego ze słup­kiem okiennym; wykonane z blachy lub płaskownika, przybite luźno skobelkiem (tzw. probojem) do ramiaka skrzydła okiennego; składa się z tulejki Gub oczka) i haka z trzpieniem wbitym w słupek (tu­lejkę nakłada się na hak); h.o. używano w oknach otwieranych na zewnątrz; sto­sowano je jako uchwyty do przyciągania skrzydeł, czemu służyło zakończenie w formie dużego oczka na palec; zwykle umieszczano dwa h.o. w jednym skrzydle.
 

Zasuwnica, baskwil daw., okucie zamykające skrzydło okienne (tak­że balkonowe lub portfenetru) przez jed­noczesne wysunięcie w górę i w dół dwóch prętów połączonych na wysokości klameczki kołem zębatym; w zależności od sposobu przymocowania do skrzydła okiennego rozróżnia się rodzaje: z. ze­wnętrzne (widoczne — forma najwcześ­niejsza), z. wierzchnie (wsuwane w listwę przymykową), z. wpuszczane (w ramę skrzydła okiennego) i z. czołowe (wsuwa­ne od czoła skrzydła); z. zaczęto stosować w Polsce w 2 poł. XIX w

zasuwnice:

1) zewnętrzna, 2) wpuszczana; 3) zasa­da poruszania prętów zasuwnicy

zawrotnica, szpaniolet,   espaniolet [oba franc], oba daw., okucie zamykające skrzydło okienne jednocześnie w trzech miejscach przez obrót pręta wyposażone­go w —> zakrętkę dźwigniową umieszczo­ną pośrodku i zaczepy hakowe na obu końcach; do skrzydeł zewn. stosuje się z. z uchwytem, do skrzydeł wewn. bez uchwytu; z. zaczęto wprowadzać w XVIII w. w oknach i portfenetrach bez słupka; były one lepszym zamknięciem od zasu­wek, a stosowano je najpierw we wnę­trzach okazalszych, zwł. Pałacowych.

Kółeczko okienne, okucie uchwyto­we, służące do przyciągania skrzydeł okiennych w celu ich zamknięcia (lub ot­warcia); złożone z uchwytu w formie ruchomego kółka przybitego do ramiaka oraz z tarczki; k.o. jest zapewne starszą formą niż —> gałeczka okienna.

Gałeczka okienna, okucie uchwyto­
we, służące do przyciągania skrzydeł okiennych w celu ich za­mknięcia (lub otwar­cia); składa się z okrąg­łego uchwytu umie­szczonego w trzpieniu wbitym (rzadziej wkrę­conym

Wiatrownica, okucie zabezpieczające błonę szklaną przed wypchnięciem przez wiatr, w formie pręta żelaznego (o prze­kroju okrągłym lub prostokątnym), umie­szczonego na zewnątrz okna, zwykle po­ziomo; spotyka się w. pionowe i krzyżo­we; w. przybijano gwoździami (gdy jej końce były spłaszczone) lub wbijano (końce zakrzywione) w przeciwległe ramiaki; w celu wzmocnienia błony szklanej w. przylutowywano do ołowiu szklarskie­go; w XVIII w. stosowano szklenie w oło­wiu z ukrytymi wiatrownicami.

Hak przeciw- wiatrowy, stosowane do unierucho­mienia otwartego na zewnątrz skrzydła okiennego w położeniu prostopadłym (w przybliżeniu) do płaszczyzny okna; dwa ro­dzaje: a) zakończony tulejką (podo­bny w formie do haczyka okiennego, lecz znacznie większy); b) zakończony trzpie­niem, zbliżony do współczesnego.

Przytrzymywacz, okucie zabezpie­czające, służące do ustalenia położenia pod dowolnym kątem skrzydła okiennego otwartego do wnętrza; używane są p.: grze­bieniowe, cierne, spinaczowe

przytrzymywacz spinaczowy

Zasuwka wierzchnia, zasuwa wierz­chnia,

okucie zamykające jedno skrzydło okienne przez wysunięcie suwaka; z.w. przymocowuje się u góry i u dołu do ramy okiennej; górna miała dłuższe ramię niż dolna; stosowano z.w. z suwakiem odsą­dzonym i z suwakiem prostym; zaczęto je wprowadzać w XVIII w. w oknach bez słupka: w celu zamknięcia drugiego skrzy­dła stosowano dodatkowo —> zakrętki

Zamykacz, okucie zamykające górne skrzydła uchylne, uruchamiane za pomo­cą dźwigni lub linki; łącznie z z. występują —> zatrzaski; z. pojawiły się w Polsce w 2 poł. XIX w.
zamykacz< a - pozycja r4czki przy oknie zamknię­tym, b - przy oknie otwartym, c – zatrzask

zatrzask, okucie zamykające skrzydło okienne przez zatrzaśnięcie zapadki i ot­wierające przez jej odciągnięcie; stosowa­ne samodzielnie lub w połączeniu z -> zamykaczem.

OKUCIA ZAMYKAJĄCE

OKUCIA ZABEZPIECZAJĄCE

ZAKRĘTKA zakrętki: 1) jednoskrzydełkowa, 2-3) dwuskrzydeł-kowe, 4-5) dźwigniowe

okucie zamykające skrzydła okienne przez obrót jego gł. elementu; występują w czterech rodzajach; dwa z nich, czyli z. skrzy­dełkowe (znane również jako za-szczepki, dawniej obartle lub obartliki) stosowano zwykle w oknach otwieranych do wnętrza - z.jednoskrzydełkowa (skrzydełkowa pojedyn­cza) złożona ze skrzydełka z uchwytem, przybitego lub przykręconego do oboknia (rzadziej do ramiaka), oraz prowadnicy z drutu umieszczonej w ramiaku lub obokniu, służy do zamykania jednego skrzy­dła okiennego;
z. dwuskrzydełkowa (podwój­na) wyposażona w dwa skrzydełka i dwie prowadnice umieszczone w ramiakach, przymocowana pośrodku do słupka (rza dziej do siemienia) działa dwustronnie i służy do zamykania dwóch skrzydeł okiennych;

z. dźwigniowa składa się z ramienia przymocowanego jednym koń­cem do ramiaka i wyposażonego w uchwyt, haka wbitego w słupek i z pro­wadnicy umieszczonej na drugim ramiaku (w oknach bez słupka hak jest wbity w drugie skrzydło, co powoduje koniecz­ność wprowadzenia  zasuwek)  i  służy zwykle do zamykania dwóch skrzydeł okiennych; pojawił się w Pol­sce w końcu XVIII w.; z. wpuszczana wyposażona jest w trzpień wpuszczony w ramę skrzydła okiennego i w klameczkę; zamknięcie skrzydła następuje przez obrót klameczki uruchamiającej trzpień, z. tego typu pojawiły się w Polsce w 2 poł. XIX w.

ROZWÓRKI do okien:

1)

ościeżnicowego,

2) skrzynkowego,

3) ...