Temat.doc

Temat: Środowisko życia współczesnego człowieka – jako obszar zainteresowań pedagogiki społecznej.

1.      Zagrożenia współczesnego środowiska życia człowieka.

2.      Wyjaśnienie ‘środowisko życia’ typologie

3.      Środowisko wychowawcze – wyjaśnienie pojęcia

4.      Przedmiot  pedagogiki społecznej, cechy pedagogiki społecznej jako nauki

5.      zadania i działy pedagogiki społecznej

6.      Obszar zainteresowań tematyki ped. społecznej

7.      Twórcy polskiej ped. społecznej

8.      Rozwój ped. społ. w Polsce

Ad. 1

Globalizacja:  - szansa dla wielu państw na rozwój

                       - zagrożenia wynikające z otwarcia się na kontakty ze światem

Luka ludzka – to dystans między :

a)      złożonością świata

b)     zdolnością człowieka do jej sprostania

Globalizacja to problemy człowieka (niektóre zjawiska zagrażające rozwojowi):

- nierówny podział dóbr materialnych

- wzrost agresji, przestępczości

- wzrost fanatyzmów, fundamentalizmów

- umacnianie się cywilizacji pieniądza

- obojętność, postawy bierne

- brak miłości, zaangażowania

- dewaluacja wartości życia ludzkiego

- zaburzenia więzi emocjonalnej, międzyludzkiej i życia duchowego

- zagubienie. Niekorzystne zjawiska dotyczące : sensu życia, celu, aspiracji, chaos aksjologiczny

  Współczesny świat:

- 1,3 mld ludzi żyje w ubóstwie

- 900 mln dorosłych analfabetów

- wydatki na oświatę – tylko 5 % światowego produktu brutto

- 800 mln bezrobotnych

- 130 mln dzieci nie chodzi do szkoły podstawowej

Polska transformacja ustrojowa:

- ekonomiczna

- społeczno –polityczna           skutki: pozytywne i negatywne

- kulturowa

Rodzina polska w okresie transformacji – ZJAWISKA  NIEPOKOJĄCE:

- co 3 dziecko żyje poniżej granicy ubóstwa

- wzrost zjawisk: agresja, przemoc, uzależnienia

- osłabienie więzi emocjonalnej

- zagrożenia wielu praw  dziecka i dorosłych

- komercjalizacja, mediatyzacja

- 84% społeczeństwa nie miało pieniędzy na ‘czarną godzinę’

Ad. 2

Środowisko życia człowieka

Rozwój to korzystne zjawiska jakie zachodzą w człowieku. Przestrzeń życia człowieka (pole psychofizyczne, przestrzeń mentalna)

Przestrzeń – jako pole psycho – fizyczne, w skład którego wchodzą jednostki i jej otoczenie

Przestrzeń – mentalna tworzona przez ludzką świadomość, zspół zachowań, odczuć, świat wartości niematerialnych, symbolicznych

                 - fizyczna, środowiskowa – materialna część otoczenia

Przestrzeń wg Znanieckiego – dana jest człowiekowi ze współczynnikiem humanistycznym, jest to zawsze czyjaś przestrzeń

Rodzaje przestrzeni (przestrzeń życia współczesnego człowieka):

- fizyczna

- temporalna (czasu: przeszłego, przyszłego)

- transcendencji

- psychologiczna

- symboliczna

- informatyczna

- temporalna

- moralna

Ad. 3

Typologie środowisk:

Środowisko życia człowieka (środowiskowa teoria humanistyczna) – tworzy ogół czynników materialnych i niematerialnych i wszystkie powiązania między nimi.

                                     Środowiska życia człowieka

                     Teoria środowiskowa ekologii humanistycznej U. Brounfeuberunera

MAKROSYSTEM (generalna organizacja świata, wpływy: ideologii, kultury, gospodarki

EGZOSYSTEM (* kumulacja różnych sytuacji, które bezpośrednio lub pośrednio mają wpływ na człowieka, np. bezrobocie dotyka rodziców a w konsekwencji prowadzi do zubożenia mikroświata dziecka   * twz pole zwiększonego ryzyka     *wydarzenia na poziomie szerszym np. ogólnokrajowym mają wpływ na zachowanie jednoski

MEZOSYSTEM – wskazuje na wzajemne relacje lub ich brak między elementami mikrosystemu

MIKROSYSTEM – część globalnego środowiska, bezpośrednie interakcje jednostki: rodzina, grupa rówieśnicza , szkoła, instytucje, kościół.

Cechy współczesnego środowiska życia człowieka:

- staje się coraz ‘mniejsze’ w świadomości człowieka;

- niekorzystne zmiany w szkole i w instytucjach pozaszkolnych

- rozwój mediów, multimediów, technik inform.

- pośpiech, tempo, ‘głód czasu’

- dynamika, zmienność

- zróżnicowany charakter (dotyczy różnych sfer)

- zjawiska dewiacji i patologii ( bieda, niepełnosprawność, skłócenie, bezrobocie, bezdomność, nietolerancja, nałogi, mediatyzacja)

- destrukcyjność rodziny

- otwartość na wpływy z zewnątrz

- ambiwalentny charakter zjawisk i wpływów

- zróżnicowanie i konflikty ze względu na kategorie „czasu”

Typologia środowisk

I  Ze względu na charakter bodźców działających

1. Środowisko naturalne (geograficzne): ziemia i jej zasoby, ukształtowanie ziemi, klimat, fauna, flora

2. Środowisko społeczne: ludzie, stosunki społeczne

3. Środowisko kulturowe:

- dorobek człowieka w ujęciu historycznym:

* dotyczy sfery materialnej (przed. materialne)

* sfery duchowej (poglądy, normy, wartości, zasady)

II  Ze względu na rodzaj bodźców wychow., charakter oddziaływań, układ stosunków społecznych

1.      Instytucje wychowania naturalnego (rodzina-grupa rówieśnicza; społeczność lokalna)

2.      Instytucje wychowania intencjonalnego (szkoły, placówki wych. Pozaszkolnego; instytucje kulturalno-wychowawcze; instytucje opieki socjalnej)

3.      Instytucje wychowania pośredniego (mass media, multimedia, zakłady pracy, policja, służba zdrowia)

III Ze względu na charakter więzi

1.      Środowisko naturalne: (rodzina, grupa rówieśnicza, środowisko sąsiedzkie)

2.      Środowisko intencjonalne (szkoły, placówki wychowania pozaszkolnego, placówki opiekuńcze, placówki wspomagające rozwój)

IV Ze względu na cechy terytorialne

1.      Wieś (mała, średnia, duża)

      Środowisko wychowawcze:

a)      wieś tradycyjna

b)     wieś regionu uprzemysl.

c)      Wieś podmiejska

2.      Miasto ( małe, średnie, duże)

Środowisko wych:

a)      małego miasta zachowawczego

b)     miasta uprzemysłowionego

c)      dużego miasta

Kręgi środowiskowe:

Człowiek – rodzina – środowisko lokalne – środowisko okoliczne – środowisko globalne (społeczeństwo i kultura)

Środowisko wychowawcze tworzy ogół warunków i sytuacji wych. prowadzących do   rozwoju człowieka

Środowisko wych. w ujęciu szerokim tworzy ogół działań o charakterze zamierzonym a także niezamierzonym przypadkowym ale prowadzącym do rozwoju człowieka

Środowisko wych. w ujęciu węższym jest to ogół warunków i czynności najczęściej w instytucjach prowadzący do zamierzonych efektów, skutków zgodnych z wcześnej zaplanowanymi celami

Wychowanie w świetle założeń ped. Humanistycznej ujmujemy jako pomoc, wsparcie w rozwoju, jako pomoc w budowaniu przez dziecko jego własnej osobowości w procesie wprowadzania wartości ogólnoludzkich

Środowisko wychowawcze tworzy ogół warunków materialnych i niematerialnych ale przede wszystkim kultura stosunków międzyludzkich, a więc umiejętności porozumiewania się, wzajemnej komunikacji, interakcji oraz świat wartości kulturow. które człowiek w trakcie życia rozpoznaje, a które są podstawą dialogu

Wychowanie przyjmując założenia ped. Humanistycznej i personalistycznej ujmujemy w kategorii spotkania i dialogu

Wychowanie w domu rodzinnym:

- tworzenie warunków i sytuacji umożliwiającym rozwój, edukację i wychowanie dziecka

- pomoc (wsparcie) w budowaniu przez dziecko własnej osobowości

- pomoc w procesie „wchodzenia” w świat wartości humanistycznych i uczestnictwa w kulturze

- ukierunkowanie na dobro dziecka – jako osoby podmiotu

- jako swoiste, codzienne spotkanie i dialog

- wzajemne porozumiewanie się, interakcje

- uczenie się nowych wzorów zachowań (werbalnych, instrumentalnych) w naturalnych warunkach i sytuacjach życia rodzinnego i instytucjonalnego

Dziecko jako osoba: podmiot

Wychowanie:

- pomoc, wsparcie w rozwoju dziecka, w budowaniu osobowości itd.

- tworzenie sytuacji i warunków do tego aby dziecko nie tylko więcej wiedziało ale i lepiej rozumiało świat, a także posiadało umiejętności budowania i poznawania siebie, dokonywania wyborów

Wychowanie jako:

1.      Spotkanie

- ma wymowę czegoś bardzo bezpośredniego, osobowego

- nadaje podmiotowy charakter działaniom wychowawcy i wychowanka

- jest zawsze otwarciem się i wyjściem naprzeciw

- jest spotkaniem z inną osobą

- spotkaniem kogoś „słabszego”, z kimś kto jest silniejszy, wie więcej, ma większe poczucie odpowiedzialności, pewniej się czuje na tej „drodze”

- może to być też spotkanie z samym sobą, własnymi myślami, przeżyciami, refleksjami

- zaświatem wartości

- wytworami ludzkiej działalności

2. Dialog

- spotkanie dwóch podmiotów Ja-Ty, jako równorzędnych partnerów, którzy wzajemnie na siebie oddziałują, uczą się od siebie

- jako otwarcie się na drugiego człowieka

- wzajemne porozumiewanie się

- zbliżenie społeczno-emocjonalne

- empatyczne rozumienie siebie

- równość stron w nich uczestniczących

- równość kontaktu interpersonalnego w którym drugi człowiek jest partnerem

Temat: Środowisko lokalne jako obszar zainteresowań pedagogiki społecznej.

1.      Pojęcie środowiska lokalnego

2.      Dwa typy zbiorowości społecznej w środowisku lokalnym

3.      Warunki kształtowania się więzi społecznych w środowisku lokalnym

4.      Charakterystyka dwóch podstawowych środowisk lokalnych wsi i miasta (przemiany

Ad. 1

Środowisko lokalne tworzy:

- zbiorowość społeczna, zamieszkała niewielki, względnie zamknięty obszar

- system instytucji służących organizacji życia zbiorowego tj. kościoły, szkoły, itp.

- mechanizmy regulujące zachowanie jednostkowe i stosunki międzyludzkie, a więc obyczajowość, normy moralne, autorytety, tradycje, zwyczaje

Środowisko lokalne jest to:

- gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie izolowane terytorium

- posiadają oni wspólną tradycję i symbole, instytucje usługowe i kulturalne

- świadomi są jedności i odrębności

- cechuje je gotowość do wspólnego działania

- żyją w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa

Środowisko lokalne tworzy szczególny typ środowiska wychowawczego. Do właściwości środowiska lokalnego kreującego siły środ. należą:

- tożsamość etniczna, religijna, kulturowa

- zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką

- jednolitość (względna) ekonomiczna i zawodowa

Dwa typy zbiorowości:

- celowe: stowarzyszenie np. kult itp.

- spontaniczne – wspólnoty

Stowarzyszenie jest to swoisty typ grupy:

- jest to grupa zorganizowana

- ma własnych członków i własną strukturę organizacyjną

- cechuje się dążeniem do osiągnięcia określonych celów i interesów

-  członkowie podporządkowują się ustalonym przez siebie regułom

Więź społeczna

- we wspólnocie związki mają charakter osobowy, emocjonalny, łączą ludzi. Ten typ związków określa się jako więzi osobowe

- w stowarzyszeniach (są tworzone celowo) – wzajemne świadczenia, wymiana usług, wspólne osiąganie celów – więzi rzeczowe

Warunki kształtowania się więzi społecznych:

Dwa warunki:

1.      Styczność przestrzenna to:

– postrzeganie obecności drugiego człowieka jako pewnej stałej

-  to świadomość potencjalnego, ustawicznego kontaktu z drugim, konkretnym człowiekiem

– to postrzeganie jego ‘przypisania ‘ do naszej przestrzeni życia

Pedagogika społeczna nie przyznaje miana środowiska lokalnego zbiorowości wielkiego miasta. Można wyróżnić tu wiele środowisk lokalnych, a miasto i najbliższa okolica tworzą środowisko okoliczne.

2.      Łączność psychiczna

- rodzi się gruncie swoistej identyfikacji czyli utożsamianie się z innymi , na płaszczyźnie tożsamości etnicznej, zawodowej, religijnej oraz wtedy, gdy postrzega się innego człowieka jako partnera, pomocnika, wspólnika, towarzysza lub oczekującego pomocy

Łączność psychiczna- to gotowość  nawiązania kontaktów, trwałych związków bezinteresownych z innymi ludźmi ze swego lokalnego społecznego otoczenia

Służba społeczna – jako określona postawa ofiarności i gotowości pomocy drugiemu (H. Radlińska)

Charakterystyka dwóch podstawowych środowisk lokalnych miasta i wsi