pierwsza pomoc.PDF

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne i u˙ycie

automatycznych defibrylatorów zewne ˛ trznych

u osób dorosłych

Anthony J. Handley, Rudolph Koster, Koen Monsieurs, Gavin D. Perkins,

Sian Davis, Leo Bossaert

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne i u˙ycie automatycznych defibrylatorów zewne˛trznych u osób dorosłych

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne (Basic Life Sup-

port — BLS) dotycza˛ bezprzyrza˛dowego (za wyja˛tkiem

´rodków ochrony osobistej) utrzymywania dro˙no´ci

dróg oddechowych oraz podtrzymywania oddychania

i kra˛˙enia [1]. Rozdział ten zawiera wytyczne dotycza˛-

ce BLS u osób dorosłych, wykonywanych przez ratow-

ników przedmedycznych oraz u˙ycia automatycznego

defibrylatora zewne˛trznego (Automated External Defi-

brillator — AED). Ponadto omawia rozpoznawanie

NZK, pozycje˛ bezpieczna˛ i sposób poste˛powania w za-

dławieniu (niedro˙no´´ dróg oddechowych spowodowa-

na ciałem obcym). Wytyczne dotycza˛ce BLS i u˙ycia

AED na terenie szpitala zawarto w rozdziale 3 i 4b.

nia kra˛˙ enia doszło w mechanizmie VF, jak i na

skutek asfiksji [11].

1. Wczesne rozpoznanie sytuacji zagro˙enia ˙ycia

i wezwanie pomocy: powiadomienie słu˙b ratowni-

czych (np. telefon pod numer 112 lub 999) [12,

13]. Wczesna i skuteczna reakcja mo˙e zapobiec

wysta ˛ pieniu zatrzymania kra ˛ ˙enia.

2. Wczesne podje˛cie RKO przez ´ wiadków zdarze-

nia: natychmiastowa RKO mo˙e podwoi´ lub na-

wet potroi´ szanse prze˙ycia osób, u których do-

szło do NZK w mechanizmie VF [10, 14–17].

Wprowadzenie

3. Wczesna defibrylacja: RKO w poła˛czeniu z defibry-

lacja˛ w czasie 3–5 minut od utraty przytomno´ci

mo˙e zwie˛kszy´ cze˛sto´´ prze˙ycia do 49–75%

[18–25]. Ka˙da minuta opó´nienia w defibrylacji re-

dukuje prawdopodobie´stwo prze˙ycia do wypisu

ze szpitala o 10–15% [14, 17].

NZK jest główna˛ przyczyna˛ ´mierci w Europie i doty-

czy ok. 700 000 osób rocznie [2]. Podczas wste ˛ pnej

analizy rytmu serca w 40% przypadków NZK stwier-

dza sie˛ migotanie komór (Ventricular Fibrillation — VF)

[3–6]. Prawdopodobnie du˙o wie˛cej osób doznaja˛cych

zatrzymania kra ˛ ˙enia ma VF lub szybki cze ˛ stoskurcz

komorowy (Ventricular Tachycardia — VT) w czasie

gdy traca˛ przytomno´´, ale do chwili wykonania pierw-

szej analizy rytm zmienia sie˛ w gorzej rokuja˛ca˛ asysto-

lie˛ [7, 8]. VF charakteryzuje sie˛ chaotyczna˛, szybka˛

depolaryzacja˛ i repolaryzacja˛ komórek mie˛´nia serco-

wego. Praca serca nie jest wówczas skoordynowana,

co powoduje brak odpowiedzi hemodynamicznej [9].

W wielu przypadkach NZK, pod warunkiem natychmia-

stowego wdro˙enia czynno´ci resuscytacyjnych w cza-

sie trwania VF, prze˙ycie pacjenta jest mo˙liwe. Nieste-

ty, skuteczna resuscytacja jest mało prawdopodobna

je˙eli VF zda˛˙y przekształci´ sie˛ w asystolie˛ [10]. Opty-

malne leczenie VF polega na natychmiastowym rozpo-

cze˛ciu BLS (uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratun-

kowe) przez ´wiadków zdarzenia i szybkim wykonaniu

defibrylacji. Dominuja˛ca˛ przyczyna˛ zatrzymania kra˛˙e-

nia u osób doznaja˛cych urazów, zatru´, tona˛cych oraz

u wie˛kszo´ci dzieci jest asfiksja, oddechy ratunkowe

sa˛ w tych przypadkach decyduja˛ce w resuscytacji.

4. Wczesne podje ˛ cie ALS i opieka poresuscytacyj-

na: sposób poste˛powania w okresie po przywró-

ceniu kra˛˙enia ma wpływ na ostateczny wynik le-

czenia [26].

W wie ˛ kszo´ ci przypadków od momentu wezwania

pomocy do przybycia słu˙b ratowniczych upływa co

najmniej 8 minut [27]. Szanse prze˙ycia poszkodo-

wanego sa˛ uzale˙nione od wdro˙enia w tym czasie

przez ´wiadków zdarzenia 3 pierwszych ogniw

ła´cucha prze˙ycia.

Osoby, u których wysta˛piło NZK wymagaja˛ natychmias-

towej RKO. Zapewnia ona niewielki, ale decyduja˛cy

o prze˙yciu przepływ krwi przez serce i mózg. Dzie˛ki

temu wzrasta prawdopodobie´stwo skutecznej defibry-

lacji w przypadku VF, co pozwoli na powrót prawidło-

wego rytmu serca i wła´ciwej perfuzji. Uciskanie klatki

piersiowej jest szczególnie wa˙ne gdy defibrylacji nie

mo˙na przeprowadzi´ w czasie krótszym ni˙ 4–5 mi-

nut od utraty przytomno´ci [28, 29]. Defibrylacja prze-

rywa nieskoordynowana˛ depolaryzacje˛ i repolaryzacje˛

komórek mie˛´nia sercowego w trakcie migotania ko-

mór. Je˙eli serce jest wcia ˛ ˙ ˙ywotne, tzn. zdolne do

odzyskania prawidłowej funkcji, jego naturalny rozrusz-

Koncepcja ła´ cucha prze˙ ycia podsumowuje czyn-

no´ ci niezbe˛dne do skutecznej resuscytacji

(ryc. 1.1). Wie˛kszo´ ´ z jego ogniw odnosi sie˛ za-

równo do poszkodowanych, u których do zatrzyma-

Rozdział 2

Ryc. 2.2. Sprawd´ czy poszkodowany reaguje

nuta ˛ [10, 14, 17]. Podsumowuja ˛ c nale˙y stwierdzi´, ˙e

prowadzenie RKO przez ´wiadków zdarzenia zwie ˛ k-

sza 2- lub 3-krotnie szanse prze˙ycia w zauwa˙onym

NZK [10, 14, 32].

PODSTAWOWE ZABIEGI RESUSCYTACYJNE

U DOROSŁYCH

Ryc. 2.1. Algorytm BLS — sekwencja poste˛powania

Algorytm BLS zaleca (ryc. 2.1):

nik podejmie prace˛ i zainicjuje rytm przywracaja˛cy kra˛-

˙enie. W cia˛gu pierwszych minut po skutecznej defibry-

lacji rytm serca mo˙e by´ wolny i nieefektywny. W ta-

kiej sytuacji wykonywanie uci´nie˛´ klatki piersiowej jest

niezbe˛dne do momentu powrotu prawidłowej pracy ser-

ca [30].

1. Upewnij sie˛, czy poszkodowany i wszyscy ´ wiad-

kowie zdarzenia sa˛ bezpieczni.

2. Sprawd´ reakcje˛ poszkodowanego (ryc. 2.2):

delikatnie potrza˛´ nij za ramiona i gło´ no zapy-

taj: „Czy wszystko w porza˛dku?”

Ratownicy przedmedyczni moga˛ by´ szkoleni w zakre-

sie u˙ycia AED, które analizuja˛ rytm pracy serca u po-

szkodowanego i przeprowadzaja ˛ defibrylacje ˛ w przy-

padku wysta ˛ pienia VF. AED u˙ywaja ˛ komend głoso-

wych w celu kierowania poste˛powaniem ratownika.

Analizuja˛ rytm pracy serca i informuja˛, je˙eli wyładowa-

nie jest niezbe˛dne. AED sa˛ bardzo dokładne i zalecaja˛

defibrylacje˛ jedynie w przypadku VF (lub poprzedzaja˛-

cego go, szybkiego VT) [31]. Obsługa i zastosowanie

AED zostana˛ omówione w rozdziale 3.

Istnieja˛ badania potwierdzaja˛ce poprawe˛ prze˙ywal-

no´ci gdy RKO zostanie rozpocze ˛ te natychmiast oraz

szkodliwe naste˛pstwa opó´nionej defibrylacji. Szanse

prze˙ycia pacjenta z NZK w mechanizmie VF, do które-

go doszło w obecno´ci ´wiadków, bez prowadzenia

RKO z ka˙da˛ minuta˛ spadaja˛ o 7–10% [10]. W przy-

padku wykonywania RKO przez ´wiadków zdarzenia,

szanse prze˙ycia maleja˛ jedynie o 3–4% z ka˙da˛ mi-

Ryc. 2.3. Wołaj o pomoc

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne i u˙ycie automatycznych defibrylatorów zewne˛trznych u osób dorosłych

dowiedz sie˛ jak najwie˛cej o stanie poszkodo-

wanego i wezwij pomoc, je´li be˛dzie potrzebna,

regularnie oceniaj jego stan.

3b. Je˙eli nie reaguje:

gło´no zawołaj o pomoc (ryc. 2.3),

odwró´ poszkodowanego na plecy, a naste ˛ p-

nie udro˙ nij jego drogi oddechowe, wykonu-

ja˛c odgie˛cie głowy i uniesienie ˙ uchwy (ryc.

2.4, 2.5):

umie´ ´ jedna˛ re˛ke˛ na czole poszkodowane-

go i delikatnie odegnij jego głowe ˛ do tyłu,

pozostawiaja˛c wolny kciuk i palec wskazuja˛-

cy tak, aby zatka´ nimi nos je˙eli potrzebne

be˛da˛ oddechy ratunkowe,

opuszki palców drugiej re ˛ ki umie´´ na ˙uch-

wie poszkodowanego, a naste ˛ pnie unie´ ja ˛

w celu udro˙nienia dróg oddechowych.

4. Utrzymuja˛c dro˙no´´ dróg oddechowych wzro-

kiek, słuchem i dotykiem poszukaj prawidłowego

oddechu (ryc. 2.6).

Ryc. 2.4. Ułó˙ re˛ke˛ na czole i wykonaj odgie˛cie głowy

i uniesienie ˙ uchwy

oce´ wzrokiem ruchy klatki piersiowej,

3a. Je˙eli reaguje:

nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szme-

rów oddechowych,

zostaw poszkodowanego w pozycji, w której

go zastałe´ , o ile nie zagra˙a mu ˙adne nie-

bezpiecze´stwo,

staraj sie˛ wyczu´ ruch powietrza na swoim po-

liczku.

W pierwszych minutach po zatrzymaniu kra˛˙enia po-

szkodowany mo˙e słabo oddycha´ lub wykonywa´

gło´ne, pojedyncze westchnie˛cia. Nie nale˙y ich my-

li´ z prawidłowym oddechem. Na ocene ˛ wzrokiem,

słuchem i dotykiem przeznacz nie wie˛cej ni˙ 10 se-

Ryc. 2.5. Delikatnie odegnij głowe˛

Ryc. 2.6. Wzrokiem, słuchem i dotykiem poszukaj

prawidłowego oddechu

Rozdział 2

pochyl sie˛ nad poszkodowanym, wyprosto-

wane ramiona ustaw prostopadle do most-

ka i uciskaj na głe˛boko´ ´ 4–5 cm (ryc. 2.11),

po ka˙dym uci´nie˛ciu zwolnij nacisk na klatke˛

piersiowa˛, nie odrywaja˛c dłoni od mostka. Po-

wtarzaj uci´nie ˛ cia z cze ˛ stotliwo´cia ˛ 100/min

(nieco mniej ni˙ 2 uci´ nie˛cia/s),

Ryc. 2.7. Pozycja bezpieczna

okres uciskania i zwalniania nacisku (relak-

sacji) mostka powinien by´ taki sam.

kund. Je˙eli masz jakiekolwiek wa˛tpliwo´ ci czy od-

dech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawid-

łowy.

6a. Poła˛cz uciskanie klatki piersiowej z oddechami

ratowniczymi:

5a. Je˙eli oddech jest prawidłowy:

po wykonaniu 30 uci´ nie˛´ klatki piersiowej

udro˙nij drogi oddechowe, odginaja ˛ c głowe ˛

i unosza˛c ˙uchwe˛ (ryc. 2.12),

ułó˙ poszkodowanego w pozycji bezpiecznej

(patrz ryc. 2.7),

zaci´ nij skrzydełka nosa, u˙ywaja˛c palca wska-

zuja ˛ cego i kciuka re ˛ ki umieszczonej na czole

poszkodowanego,

wy´ lij kogo´ lub sam udaj sie˛ po pomoc (wez-

wij pogotowie),

regularnie oceniaj oddech.

pozostaw usta delikatnie otwarte, jednocze´nie

utrzymuja˛c uniesienie ˙uchwy,

5b. Je˙eli oddech nie jest prawidłowy:

we´ normalny wdech i obejmij szczelnie usta

poszkodowanego swoimi ustami, upewniaja˛c

sie˛, ˙e nie ma przecieku powietrza,

wy´ lij kogo´ po pomoc, a je˙eli jeste´ sam, zo-

staw poszkodowanego i wezwij pogotowie,

wró´ i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej

zgodnie z poni˙szym opisem:

wdmuchuj powoli powietrze do ust poszkodo-

wanego przez około 1 sekunde˛ (tak jak przy

normalnym oddychaniu), obserwuja˛c jednocze´-

nie czy klatka piersiowa sie˛ unosi (ryc. 2.13);

taki oddech ratowniczy jest efektywny,

ukle ˛ knij obok poszkodowanego,

ułó˙ nadgarstek jednej re˛ki na ´ rodku klatki

piersiowej poszkodowanego (ryc. 2.8),

ułó˙ nadgarstek drugiej re˛ki na ju˙ poło˙o-

nym (ryc. 2.9),

sple´ palce obu dłoni i upewnij sie ˛ , ˙e nie

be˛dziesz wywiera´ nacisku na ˙ebra po-

szkodowanego (ryc. 2.10); nie uciskaj nad-

brzusza ani dolnego ko´ca mostka,

utrzymuja˛c odgie˛cie głowy i uniesienie ˙uchwy,

odsu´ swoje usta od ust poszkodowanego

i obserwuj czy podczas wydechu opada jego

klatka piersiowa (ryc. 2.14),

Ryc. 2.8. Ułó˙ nadgarstek jednej re˛ki na ´rodku klatki

piersiowej

Ryc. 2.9. Nadgarstek drugiej re˛ki ułó˙ na ju˙ poło˙ onym

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne i u˙ycie automatycznych defibrylatorów zewne˛trznych u osób dorosłych

Ryc. 2.10. Sple´ palce obu ra˛k

Ryc. 2.11. Uciskaj mostek na głe˛boko´´ 4–5 cm

jeszcze raz nabierz powietrza i wdmuchnij do

ust poszkodowanego, da˛˙a˛c do wykonania

dwóch skutecznych oddechów ratowniczych;

naste˛pnie ponownie ułó˙ re˛ce w prawidłowej

pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30 uci´ -

nie ˛ ´ klatki piersiowej,

kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy

ratownicze w stosunku 30 : 2,

przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia

stanu poszkodowanego tylko wtedy, gdy za-

cznie on prawidłowo oddycha´. W innym przy-

padku nie przerywaj resuscytacji.

Je˙eli wykonany pierwszy oddech ratowniczy nie

powoduje uniesienia sie˛ klatki piersiowej jak przy

normalnym oddychaniu, wykonaj naste˛puja˛ce czyn-

no´ ci:

Ryc. 2.12. Udro˙nij drogi oddechowe

wykonaj nie wie ˛ cej ni˙ 2 próby wentylacji za

ka˙dym razem, zanim podejmiesz ponownie

uciskanie klatki piersiowej.

sprawd´ jame˛ ustna˛ poszkodowanego i usu´

widoczne ciała obce,

sprawd´, czy odgie ˛ cie głowy i uniesienie ˙uch-

wy sa˛ poprawnie wykonane,

Je˙eli na miejscu zdarzenia jest wie˛cej ni˙ jeden ra-

townik, ratownicy powinni sie ˛ zmienia´ podczas pro-

wadzenia RKO co 1–2 minuty, aby zapobiec zme˛cze-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: