O znaczeniu studiowania i uczenia si� jako �rodka podtrzymuj�cego nasz� praktyk� Lama Shenpen Hookham t�umaczenie: Katarzyna Patrycja Bielak Student: Uko�czywszy studia teologiczne i pierwsz� cz�� kursu �Discovering the Heart of Buddhism�1), zaczynam si� zastanawia� nad konieczno�ci� studiowania � czy jest ono naprawd� warte zachodu? Z mojego niewielkiego zrozumienia wynika, �e w sercu chrze�cija�stwa i buddyzmu tkwi idea prostoty, lub pro�ciej, by po prostu by� tym, kim jeste�my, co wcale nie jest takie proste � a mo�e jest? Jakie znaczenie ma intelektualne poznanie? My�l�, �e studia mog� skomplikowa� co�, co wydaje si� proste. Z drugiej strony uczenie si� jest przyjemne. W ramach pracy magisterskiej przerabia�em d�ug� list� wszelkiego rodzaju interesuj�cych temat�w, jak Tr�jca �wi�ta, niepokalane pocz�cie, �mier� i umieranie. Jednocze�nie jednak z chrze�cija�skiej perspektywy (a przynajmniej mojej) jedn� z najwa�niejszych rzeczy, jakie mog� zrobi� jest zamilkn��, usi��� w milczeniu nagi przed Bogiem i odkry� kim naprawd� jestem. Tego ducha oddaj� s�owa, kt�rymi rozpoczynam moje wolne dni: B�d� wyciszony i wiedz, �e ja jestem Bogiem B�d� wyciszony i wiedz, �e ja jestem B�d� wyciszony i wiedz B�d� wyciszony B�D� Czy uczymy si� po to, by m�c zapomnie�? Troch� jak uczenie si� na adwokata, zdobywanie wielu umiej�tno�ci, ale zapominanie ich, w tym sensie, �e gdy staj� si� cz�ci� ciebie, mo�na je stosowa� bez zastanawiania si�. Zdaje si� wi�c, �e pytam o miejsce intelektualnego poznania w buddyzmie. Lama Shenpen: To wa�ne pytanie. Bycie o�wieconym jest proste � ale my nie jeste�my pro�ci. Mamy ju� tak wiele pogl�d�w i z natury jeste�my metafizykami. Jeste�my emocjonalnie silnie przywi�zani do naszych metafizycznych idei dotycz�cych siebie i innych, �wiata na zewn�trz i umys�u wewn�trz lub gdzie� tam, czy czego� jeszcze innego. Mamy silnie wyrobione pogl�dy na temat tego, co jest rzeczywiste, a co nierzeczywiste, co jest wa�ne, a co nie, co jest prawdziwe, co jest znacz�ce i tak dalej. Nawet samo my�lenie, �e wszystko wykracza poza nasze poj�cia, tak, �e nie ma potrzeby zbyt wiele my�le� � jest poj�ciem, do kt�rego kto� mo�e lgn�� w wyniku emocjonalnej reakcji l�kowej przed stawieniem czo�a w�asnym w�tpliwo�ciom. Medytacja jest drog� ku uwolnieniu od takiego my�lenia i fa�szywej metafizyki, cho� te� sama medytacja mo�e nas schwyta� w pu�apk� naszych z g�ry wyrobionych opinii, je�li nie ma nikogo, kto pomo�e nam je dostrzec. W tradycji buddyjskiej istnieje wiele rodzaj�w �studi�w� w sensie nauk otrzymanych od nauczycieli, kt�rzy udzielaj� instrukcji i porad, nad kt�rymi trzeba si� zastanowi�, aby skorygowa� b��dne my�lenie i zesztywnia�e opinie. Na przestrzeni wiek�w nauki te zosta�y spisywane, wiec mamy teraz poka�ny zbi�r spisanych tekst�w i komentarzy do nich oraz pism, kt�re pr�buj� usystematyzowa� rozmaite sploty zagadnie� po to, by ukaza� pe�en zakres subtelnych r�nic, jakie istniej�, a kt�re medytuj�cy musi by� w stanie wychwyci� w swej praktyce, jak r�wnie� radzi� sobie ze stawianymi mu przez innych pytaniami. U tych, kt�rzy nie s� szczeg�lnie uzdolnieni do pracy akademickiej rozlegle studia mog� po prostu powodowa� pogmatwanie, lecz mog� za to zaspokaja� potrzeby tych, kt�rzy s� uzdolnieni, staj�c si� dla nich substytutem medytacji. W tradycji Kagyu istnieje rozr�nienie na tradycj� akcentuj�c� praktyk� i tradycj� akcentuj�c� �studia�. To jednak wcale nie znaczy, �e ta pierwsza nie wymaga studiowania, cho� tu studiowanie w ca�o�ci po�wi�cone jest r�norakim rodzajom praktyki medytacji. Tradycja �studiowania� jest kultywowana w Szedrach � instytucjach, kt�re nauczaj� o buddyjskiej doktrynie oraz o tym, jak my�le�, jasno rozumowa� i rozprawia�. To r�wnie� ��czy si� z praktyk� i medytacj�, lecz zazwyczaj �studiuj�c� w ten spos�b uczy si� tekst�w na pami��, a potem medytuje nad ich tre�ci�. Zalet� tego podej�cia jest to, �e otrzymuje si� rzetelne ugruntowanie w tradycji oraz podstawy do tego, by wiedzie� jak stosowa� terminologi�, jak my�le� jasno, i jak rozpoznawa� zmiany na poziomach rozprawy, a te� dlaczego czasem m�wi si� o czym� w ten, a nie inny spos�b. Jednak�e, je�li takie studia nie ��cz� si� z praktyk�, to staj� si� one pami�ci�wk� i such� teori�. Tak te� zdobywaj� z�� renom� � w nieodpowiednich r�kach staj� si� �r�d�em dumy, a potem pogoni� za powodami do zyskania respektu i pozycji zamiast by� motywacj� do praktyki i pomocy innym. W naszej sandze zach�cam ludzi do studiowana ksi��ek sk�adaj�cych si� na kurs �Discovering the Heart of Buddhism�, co jest zasadniczo bardziej w duchu �studi�w� w�a�ciwych tradycji praktyki. Dzisiejszymi czasy nie ucz� w tradycji �studi�w�, chocia� istnieje rosn�ce zainteresowanie poprowadzeniem przeze mnie kursu z zakresu mojego doktoratu opublikowanego jako �Buddha Within�2). Gdybym zacz�a tego naucza�, to w sensie wspomagania praktyki, nawet je�li chodzi tam o doktryn� i studia nad tekstem. Gdy pojecha�am do Oxfordu, by studiowa� do mojego doktoratu, Gendyn Rinpocze, wielki praktykuj�cy, kt�ry nie by� uczonym, powiedzia� mi, �e maj�c �pogl�d� ugruntowany instrukcjami moich lam�w i w�asn� praktyk�, by�abym w stanie wszystko �atwo zrozumie�. Bez tego, jakkolwiek d�ugo bym studiowa�a, nigdy nie by�abym w stanie zrozumie� kluczowej kwestii umo�liwiaj�cej zrozumienie wszystkich innych kwestii. Khenpo Tsultrim Giamtso Rinpocze powiedzia� mi, �e cho� mam pogl�d uformowany przez instrukcje, jakie otrzyma�am oraz przez do�wiadczenie medytacyjne i z tego powodu nie ma potrzeby bym studiowa�a dla w�asnego po�ytku � to powinnam studiowa� dla po�ytku innych. Powiedzia�, �e to samo poleci� mu jego nauczyciel. Rinpocze zacz�� jako jogin, a dopiero gdy osi�gn�� realizacj�, rozpocz�� studiowanie. Do dnia dzisiejszego u�ywa on studi�w nad tekstami jako swojej praktyki � czytaj�c je, pozwalaj�c by ich adhisztana3) p�yn�a przez niego, obja�niaj�c je dla po�ytku innych istot. Robi�c to podkre�la, �e adhisztana tkwi w samych s�owach, gdy� p�yn� one od Przebudzonych nauczycieli. Tak wi�c samo s�uchanie s��w, uczenie si� ich, recytowanie ich i refleksja nad nimi maja moc sam� w sobie, niezale�nie od tego czy jeste�my ju� w stanie je prawdziwie zrozumie� czy te� nie. Zrozumienie przychodzi z naszego nastawienia oraz z naszych zwi�zk�w, jakie tworzymy w relacjach z nauczycielami i naukami � oto Mandala Przebudzenia. Stoi za tym przekonanie, �e wraz z tekstami do praktyki pochodz�cymi z tradycji praktyki, p�ynie adhisztana z linii przekazu, kt�ra pomaga usun�� mrok naszych w�tpliwo�ci i b��dnych sposob�w my�lenia, kt�re czyni� nas duchowo nie-inteligentnymi. Ta duchowa inteligencja mo�e by� stopniowo oczyszczona i wyostrzona przez adhisztane oraz medytacj� i refleksj� nad tym, czego si� uczymy. W�a�ciwie to Khenpo Rinpocze zach�ca nas do odbywania tego, co sam nazywa �odosobnieniami z tekstem�, podczas kt�rych studiujemy i uczymy si� tekstu na odosobnieniu � powtarzaj�c go w k�ko � dwadzie�cia lub wi�cej razy, tak aby ca�a moc adhisztany mog�a przenikn�� nasze istnienie. Rinpocze m�wi, �e z u�ywania tekstu jako podstawy swojej praktyki p�yn� ogromne korzy�ci. Poniewa� s�owa s� interesuj�ce, stanowi� naturalny obiekt skupienia uwagi u�ywany do rozwini�cia Samadhi4) lub medytacji shamata5), a jako �e zawieraj� wgl�d, to naturalnie prowadz� do uzyskania wgl�du. Od czasu do czasu dobrze jest si� zatrzyma� i zastanowi� nad znaczeniem tego, co si� czyta i stara� si� wci�� przywodzi� znaczenie do s��w, gdy si� je czyta i recytuje. Nast�pnie do�wiadczenie zacznie stopniowo wy�ania� si� z procesu praktykowana w ten spos�b: naturalne Samadhi, siamatha i wipa�jana6), a nawet Guru Joga w przypadku, gdy wykonuj�c t� praktyk�, my�lisz, �e autor tekstu jest obecny przed tob� udzielaj�c ci adhisztany, a ty modlisz si� do niego i czytasz. Rinpocze sugeruje nawet, �e je�li w pewnym momencie mamy trudno�ci ze zrozumieniem tekstu, wtedy mo�na si� modli� o udzielenie zrozumienia bezpo�rednio do autora tekstu lub swojego guru lub Mandziu�riego lub jakiejkolwiek Przebudzonej Istoty, w kt�rej pok�ada si� najwi�cej wiary. Tak �studia� staj� si� praktyk� oddania. Praktykuj�c w ten spos�b wreszcie przekraczamy s�owa i docieramy do tego, na co s�owa wskazuj�. Wtedy mo�emy zapomnie� o s�owach � i jak to zasugerowa�e� powy�ej � ich znaczenie jest ju� tak g��boko cz�ci� nas, �e przeformu�uj� si� one na nowo, gdy my�limy i m�wimy � nawet bez pr�by bezpo�redniego przypominania ich sobie. Znaczenie s��w staje si� cz�ci� ca�o�ci naszego sposobu istnienia. Innymi s�owy, uciele�niamy prawd�, na kt�r� s�owa wskazuj�, wi�c ju� nie musimy ich pami�ta�. S�owa pochodz� od prawdy i wskazuj� nam na ni�, a znajduj�c j�, prawda wyra�a si� przez nas � by� mo�e zn�w za pomoc� s��w. 1) Usystematyzowany trening w buddyjskich studiach, refleksji i medytacji, nauczany przez Lam� Shenpen w formie kursu korespondencyjnego (http://www.ahs.org.uk/default.asp?ID=607). 2) �The Buddha Within: Tathagatagarbha Doctrine According to the Shentong Interpretation of the Ratnagotravibhaga�, State University of New York 1991. 3) o�ywiaj�ca moc, �aska, b�ogos�awie�stwo 4) koncentracja, medytacyjne wch�oni�cie 5) medytacja wyciszenia 6) medytacja wgl�du
Yeshe1