Idee polityczne 20.04.2010r
11.00 - 30.06.2010r. -> poprawka egzaminu
Kolejna idea liberalizmu to:
Równość i sprawiedliwość- sprawiedliwość jest to rodzaj osądu moralnego, jest to dawanie każdemu tego na co zasługuje. Idea liberalizmu opiera się także na równości. Każdy ją inaczej postrzega. Z indywidualizmu wynika równość fundamentalna czyli przekonanie, że istoty ludzkie rodzą się równe w tym sensie, że każdy posiada taką samą wartość moralną i to uosabia pojęcie praw naturalnych. Wszyscy ludzie mają tą samą wartość moralną. Równość fundamentalna zakłada przekonanie co do równości formalnej (to jest idea wg której jednostki powinny się cieszyć takim samym statusem w ramach społeczeństwa. Zawiera taki sam status formalny w ramach społeczeństwa.) Główną idee przekładamy na życie społeczne, które jest zinstytucjonalizowane. [ ani przez prawo, ani przez władzę nie może być traktowany nierówno; państwo ma zapewnić równość formalną, nie może być formalnych przeszkód w funkcjonowaniu, państwo nie może dyskryminować ludzi ze względu na to jacy się rodzimy.
Formami równości formalnej jest:
a) Równość prawna – wyraża ją zasada równości wobec prawa
b) Równość polityczna – uosabia ją idea, jeden człowiek jeden głos i każdy głos ma ta samą wartość
Równość szans – liberałowie są też tej równości zwolennikami, ale z tego nie wynika, że warunki życia wedle wszystkich mają być takie same. Liberałowie uważają równość społeczną za niepożądaną, oni są jej przeciwnikami!! Oni uważają, że tak być powinno, nierówność społeczna jest wartością pożądaną!! Z indywidualizmu wynika, że jesteśmy ludźmi więc jesteśmy równi bo jesteśmy równi, ale wynika też wyjątkowość gdyż każdy jest inny ( nie jesteśmy tacy sami- każdy ma inne talenty, inne zdolności, cechy i niesprawiedliwe jest to, że wszyscy mieli takie same warunki życia.) Nierówność społeczna jest sprawiedliwa. Idee tą wyraził Samuel Smiles- trzeba polegać na samym sobie. Bóg pomaga tym, którzy pomagają sami sobie Nierówność jest przez nich przestrzegana jako bodziec do tego aby się rozwijać i pracować. Idea polegania na samym sobie, jak nie można polegać na kimś innym to trzeba polegać na sobie.
Ta sama idea na gruncie liberalizmu, ale nie jest ona posunięta do darwinizmu społecznego w skrajnej postaci. Herbert Spencer napisał w 1884r. dzieło pt. „Jednostka wobec państwa” , bronił doktryny laisses faire- pozwólcie działać. Czerpał on z prac Karola Darwina -> przetrwają najsilniejsi itp. – odnosił się do świata zwierząt, nie ludzi. Spencer pod wrażeniem poglądów Darwina przeniósł prawa rządzące światem zwierząt na życie społeczne (DARWIN NIE BYŁ DARWINISTĄ SPOŁECZNYM!) Proces doboru naturalnego występuje także wśród ludzi pod postacią zasady, która mówi, że przetrwają wyłącznie najsilniejsi -> tą zasadę można również odnieść do ludzi, społeczeństwa. Przedstawił społeczeństwo jako walkę jednostek o przetrwanie. Ci, którzy są lepiej wyposażeni przez naturę - wychodzą na szczyt, wygrywają, a słabi spadają w dół czyli przegrywają. Nierówność i niezamożność w statusie społecznym wynika z natury, jest czymś naturalnym, takie jest prawo. [ jeżeli ktoś jest bogaty i posiada władzę to wynika to z natury, gdybyśmy chcieli zrównać społeczeństwo to było by to sprzeczne z naturą, nie można w naturę ingerować, pomagać biednym gdyż jest to sprzeczne z naturą.] Darwinizm społeczny nie jest tożsamy z liberalizmem, w darwinizmie idea polegania na samym sobie jest doprowadzona do radykalnej wersji
Liberałowie są zwolennikami merytokracji, która oznacza dosłownie rządy sprawowane przez ludzi uzdolnionych i wykwalifikowanych. W społeczeństwie merytokratycznym równy poziom zamożności i pozycji społecznej jest odzwierciedleniem nierównego rozłożenia kwalifikacji bądź zdolności wśród ludzi. Taki obraz nierówności społecznej jest sprawiedliwy – ale powinna być równość formalna (TAK bo przeszkód formalnych być nie może)
2 główne nurty:
a) Liberalizm klasyczny – są za ścisłą merytokracją na gruncie gospodarczym jak i moralnym i podkreślają, że ta nierówność jest (…) -> J. Locke
b) Liberalizm współczesny – stanowisko ich jest bardziej zmodyfikowane, przyjmują że sprawiedliwość społeczna musi nieść pewien rodzaj równości społecznej. Pewne formy ingerencji państwa są dopuszczone
Tolerancja- etykę liberalną cechuje akceptowanie moralnej, kulturowej i politycznej różnorodności. To wynika z 1-wszej idei indywidualizmu. Można przetoczyć słowa Woltera: „Nie zgadzam się z tym co mówisz, ale oddam życie abyś miał prawo to powiedzieć” w tej sposób można definiować czym jest tolerancja. Z 1-wszej strony tolerancja wyznacza nam pewną autonomię w ramach społeczeństwa, prawo wyrażania siebie. Jest to pewna płaszczyzna współegzystowania jednostek, nić porozumienia.
Jest związana z wiarą liberałów, to że społeczeństwo jest zrównoważone tzn., że nie ma w nim fundamentalnego konfliktu. [ Nie ma społeczeństwa jako bytu, społeczeństwo samo w sobie nie istnieje, jest to zbiór egoistycznych jednostek, ale nie jest to byt sam w sobie-> społeczeństwo to zbiór ludzi, z których każdy jest egoistyczny, każdy dąży do realizacji własnych interesów -> wtedy interes mój i sąsiada jest przeciwstawny. Liberałowie mówią tak; suma sumaru to dojdzie do harmonii. Pracodawca i pracownik- obaj to egoiści (chcą mieć jak najwięcej) spotykają się razem i mają przeciwstawne interesy [są równi, jeden drugiego potrzebuje, są racjonalni- racjonalnie postępują. Są w stanie się jednak porozumieć, umieją dojść do kompromisu, ich interesy się zrównoważą. Jak te interesy się ścierają to zawsze dochodzi do harmonii, do porozumienia się, zawsze dojdzie do stanu równowagi, społeczeństwo jest zrównoważone.] Tolerancja nie jest dla liberałów zawsze równoznaczna z nieograniczoną różnorodnością. J. Locke napisał list o tolerancji, głosił ją. Doszedł do wniosku, że państwo powinno zapewnić tolerancje, ale powinno się wyłączyć z niej katolików i ateistów. Katolicy- muszą być posłuszni papieżowi, który może mieć sprzeczne interesy niż państwo(a jest to władza suwerenna) A ateista w nic nie wierzy i nie ma więzi społecznych.
Tolerancja może być ograniczona w stosunku do poglądów, które same w sobie nie są tolerancyjne, np. liberałowie mogą ustanowić prawo zakazujące wyrażania poglądów rasistowskich, gdyż rasizm sam w sobie jest nietolerancyjny, dyskryminuje pewne grupy ludności. J.S. Mill – uważa, że można dopuścić wszystkie poglądy, był przekonany, że wartości liberalne ostatecznie zwyciężą.
Jak na państwo patrzą liberałowie?
Liberałowie nie wierzą, że zrównoważone i tolerancyjne społeczeństwo wykształci się w sposób naturalny, gdyż ludzie absolutnie wolni mogą chcieć wyzyskiwać innych, mogą kraść ich własność no bo są egoistami więc każdy może być zagrożeniem dla innych (mówimy tu o prawach natury) Wolność, która jest najważniejsza -> ona wymaga zabezpieczenia. Wolność może zapewnić nam suwerenne państwo. Żeby wygodniej żyć konieczne jest państwo. Tym się liberałowie różnią od anarchizmu! ( którzy uważają, że państwo jest złe i trzeba je zniszczyć) państwo musi istnieć, pomimo, że ogranicza najwyższą wartość czyli wolność. Ludzie zawierają umowę społeczną, poświęcają kawałek swojej wolności, ale zyskują zabezpieczenie dla pozostałej części swojej wolności.
To my tworzymy funkcje władzy, urzędy, suwerenność należy do ludzi. Władza pochodzi z dołu. Lud ma prawo do buntu, jeśli władza nie wypełnia swoich zobowiązań. Władza ma wg liberałów spełniać role w społeczeństwie, ma spełniać rolę bezstronnego arbitra, który w pewnych sytuacjach ma rozsądzać, ma być neutralnym sędzią- stąd wymiar sprawiedliwości, który reprezentuje państwo.
W liberalizmie klasycznym funkcje państwa wyrażają zasady leseferyzmu (pozwólcie działać) państwo ma pozwolić działać ludziom. Nie należy rządzić zanadto, powinno pozwolić działać. Wraz z ewolucją, pojawieniem się nurtu współczesnego liberalizmu funkcje państwa są postrzegane szerzej (pomoc społeczna itp.) Liberałowie są świadomi z zagrożeń jakie niesie za sobą obecność państwa. Istnieje realne niebezpieczeństwo, że rząd będzie chciał się przekształcić w tyranię [To jest zagrożenie płynące z tego, że państwo w ogóle istnieje] Egoizm + władza = korupcja! Władzę należy ograniczyć przez ustanowienie konstytucji. Liberałowie są zwolennikami rządów konstytucyjnych. Monteskiusz stworzył idee podziału władzy. Władza powinna stanowić kontrolę dla władzy.
KSIĄŻKA: część 3: rozdział V, rozdział VI (podrozdział 1 i 2), część 4: rozdział II, rozdział III, część 5: rozdział II (podrozdział 1, 2, 3) rozdział IV (podrozdział 2,4) rozdział V, VII, VIII, IX (podrozdział 1,3) rozdział XX (podrozdział 1 i 4) rozdział XI (podrozdział 1 i 2 ) część 6 – rozdział I (podrozdział 5 i 6) rozdział IV, V, VI ( podrozdział 5) z rozdziału VIII (podrozdziału od 5-8) rozdział IX, XI + WYKŁADY
umkc