13.01.2010.docx

PRAWOZNAWSTWO                                                                                                                              13.01.2010
              Wykład

Jakie organy wspólnotowe są uprawnione do stanowienia norm prawa wspólnotowego?
*struktura organizacyjna UE obejmuje
Radę europejską – ustala podstawy polityki unijnej
Komisja Europejska – władza wykonawcza UE
Parlament UE – prawodawcze

TWORZENIE PRAWA
Proces w systemie kontynentalnym spoczywa w gestii odrębnych organów, które zajmują się tylko tworzeniem prawa. Chodzi tu rozdział między ograny sądownicze, ustawodawcze. Organy władzy wykonawczej są również uprawnione do stosowania prawa.
Modelowe ujęte typy prawa: w zależności od tego jak prawo jest tworzone wyróżnia się prawo:
*stanowione
*precedensowe
*kontraktowe – stronami są ograny państwowe lub upoważnione instytucje państwowe
*zwyczajowe
*religijne
Stanowienie norm generalnie abstrakcyjnych w prawie kontynentalnym.

W rezultacie w procesie tworzenia prawa powstają normy ogólne a stosowania normy konkretne i rodzajowe.

W drodze uchwały sejmowej zostanie powołana osoba z imienia i nazwiska to jest to przykład normy która powstaje w procesie tworzenia prawa a ma charakter konkretnie indywidualny

W systemie anglosaskim w procesie tworzenia prawa powstają również normy generalnie abstrakcyjne.

Formy stanowienia prawa
->wąskie znaczenie – najistotniejsza i podstawowa forma stanowienia prawa w systemie civil law i anglosaskim. W systemie civil law prawo stanowione przybiera charakter prawa pisanego. Podstawową formą prawa stanowionego są ustawy. Wzrasta prawo administracyjne. Prawo cywilne – istnieją samoistnie uchwały rady ministrów
->Prawo kontraktowe – jego rola jest ograniczona. Stanowi podstawę w systemie prawa międzynarodowego publicznego i wspólnotowego
współcześnie w stanowieni prawa nieformalne negocjacje są pewną regułą
Poza prawem międzynarodowym publicznym charakter kontraktowy ma prawo traktatowe
->prawo precedensowe – charakterystyczne dla systemu anglosaskiego. W tym systemie znaczącą rolę zaczynają odrywać statuty. Precedensy to orzeczenia sądów wyższej instancji.
W systemie kontynentalnym precedensy sądów niższej instancji nie są instrukcjami dla sądów niższej instancji. Nie mają formalnie wiążącej mocy, ale faktycznie wywierają wiążący wpływ na orzecznictwo, na sposób interpretacji czy na sposób stosowania prawa przez sądy.
->prawo zwyczajowe - w państwach Azjatyckich, Afrykańskich jest nadal znacząca rola tego prawa. Prawo zwyczajowe nie jest podstawą do tworzenia prawa w większości krajów Europy i świata.

Normy zwyczajowe odwołują się do przyjętych zwyczajów. Stają się prawem zwyczajowym wtedy, gdy dostatecznie upowszechnione zawierają jakieś istotne kwestie społeczne, są one wytworem społeczeństwa i państwo opatruje je sankcją przymusu
->prawo religijne - normy prawa religijnego mają status norm prawnych współcześnie w krajach ortodoksyjnego islamu. Występują obok prawa zwyczajowego.  W tych krajach działa szereg szkół koranicznych, które zajmują się opracowywaniem Koranu. Można mówić o tendencji, że coraz większy obszar sfer życia podlega prawnej regulacji. Nadmiar regulacji nie służy niczemu dobremu, powoduje to inflację prawa - prawo przestaje być efektywne, skuteczne. Prawo zaczyna służyć do realizacji norm społecznych.
W ramach współczesnej polityki praw związanych z procesem stanowienia prawa, można zaobserwować tendencje na scjendyzacji prawa - tworzenie prawa na przesłankach racjonalnych, korzystanie z pomocy ekspertów przy jego stanowieniu.
Występuje współcześnie interesujące zjawisko - proceduralizacja prawa - zaczyna wzrastać rola procedur i organizacji, instytucji, wyposażonych w uprawnienia kompetencyjne

Delegacja funkcji regulacyjnej związanej z instytucjami poza państwowymi – dotyczy to prawa o niższej mocy prawnej. Wiele instytucji jest wyposażonych w możliwości stanowienia prawa.

Negocjacje nieformalne zaczynają być coraz bardziej powszechne

ŹRÓDŁA PRAWA - występują na gruncie doktryny w 3 znaczeniach
1. ! najważniejsze -formalne - źródłem prawa jest każdy dokument, akt lub decyzja organu państwowego uznana w systemie tworzenia prawa za prawo, np. umowa
2. materialne - wszystko to co warunkuje treść norm prawnych. Charakter polityczny, materialny, ideologiczny
3. źródła poznania prawa - kanały przepływu informacji o prawie, w jaki sposób informacje o normach docierają do adresatów. np. akty promulgacyjne

Źródła prawa
*oficjalne - akty promulgacyjne(teksty prawne, rozporządzeń, akty prawa miejscowego, akty wewnętrzne)
*nieoficjalne - kanały przepływu, które nie maja charakteru formalnego (informacje uzyskane w rozprawie w charakterze świadka, konferencje, studia prawnicze, kontakty z doradcami prawnymi) - często mogą być przekształcone i niedokładne

Źródła prawa
*samoistne źródła prawa - samodzielna podstawa podejmowania decyzji, np. reguła, norma prawna, zasada prawa
*niesamoistne źródła prawa - poglądy doktryny, orzeczenia sądowe, materiały pojednawcze, stanowią dodatkowe wsparcie, uzasadnienie decyzji. Dla wsparcia swojej decyzji można się powołać na orzeczenie sadu.

Konstytucja prawa wprowadza samoistny katalog źródła prawa. Podstawową formą są akty o regulacji.
Ustawy zwykle - oparte są o kompetencje ogólne i regulują prawie wszystkie dziedziny życia. Wśród ustaw zwykłych można wyróżnić kodeks. Rodzaje ustaw na mocy których następuje przekazanie pewnych uprawnień - ustawa zgody na ratyfikacje umowy międzynarodowej

Różnica miedzy ratyfikowaną umową a ustawą:  ustawa i ratyfikowana umowa międzynarodowa są ze sobą zrównane. Problem ich mocy wiążącej pojawia się wtedy, jeżeli ratyfikowana umowa międzynarodowa powstaje w pewnej sprzeczności z obowiązującą już ustawą, jeśli regulacja nie jest jednoznaczna. W sytuacji kiedy występuje kolizja pierwszeństwo będzie zależało od tego jakich kwestii ratyfikowania umowa będzie dotyczyła.

Na ratyfikacje umowy musi wystąpić w formie ustawy.
Art.10 może nastąpić przekazanie pewnych organów państwowych organizacjom międzynarodowym.

Jaka jest moc prawa umów ratyfikowanych, które dla swojej ważności wymagają zgody sejmu?
Pierwszeństwo w stosowaniu, w tym wypadku maja te, które mają wyższą moc prawa
W przypadku wszystkich innych umów międzynarodowych, jeśli występuje rozbieżność między ustawami to pierwszeństwo daje się ustawie sprzed ratyfikowania umowa międzynarodowa

Źródło prawa
*akty o charakterze podstawowym – rozporządzenia sadu – wydawane na podstawie ustaw i celu ich wykonania. Muszą być zawsze wydawane na podstawie ustawy. Rozporządzenia może wydawać premier, minister, rada ministrów. Rada może uchylić rozporządzenie ministra

Akty prawa miejscowego obejmują Katy tworzone przez organy administracji rządowej (rozporządzenia wykonawcze i porządkowe, ale mają charakter podustawowy i mogą być wydawane w charakterze rozporządzenia ustawowego)

O mocy prawnej aktu decyduje w jakim trybie organ wydaje akt.

Aktami organów samorządu terytorialnego są akty administracji samorządowej

Aktami prawa wewnętrznego są rozporządzenia ministrów i rady ministrów.

Do aktów prawa wewnętrznego zalicza się uchwały rady ministrów, zarządzenia prezydenta i rady ministrów. W przypadku uchwał rady ministrów – nie wymagają dla swojego ustanowienia upowszednienia

Konstytucja przewiduje też uchwały sejmu i senatu, które są określane przez regulaminy sejmu i senatu – forma aktu normatywnego, stanowią podstawowy katalog źródeł prawa

Problem konstruowania i zasad techniki prawnej reguluje rozporządzenie prezesa rady ministrów z 26 lutego 2002 – ten akt określa reguły systematyki wewnętrznej i zewnętrznej aktu normatywnego, określa systematyzację poziomą i pionową, np. dyrektywy odnoszące się do aktów wykonawczych, do delegacji ustawowych. Rozporządzenie nie tylko określa reguły systematyki zewnętrznej, i poziomej i pionowej, formułuje również reguły odnoszące się do adresata oraz reguły dotyczące języka aktu normatywnego, reguły odnoszące się do przepisów. Rozporządzenie reguluje dyrektywy systematyki zewnętrznej

Tekst prawny – tekst aktu normatywnego, ustawy, rozporządzenia, ustalenia. Na to rozporządzenie będziemy patrzeć z punktu widzenia jego struktury merytorycznej, punktu widzenia budowy treści, struktury morfologicznej, z punktu widzenia samej budowy tego tekstu.

Tekst prawny - zbiór wypowiedzi normatywnych jak i nie normatywnych posiadających swoją strukturę morfologiczną i merytoryczną. Swoiste spojrzenie na teks ustawy, rozporządzenia, ustalenia. Tekst prawny składa się z określonych 2 części
*nieartykułowana cześć – nie wysławia norm prawnych
   ~nagłówek zewnętrzny – tytuł(jest obligatoryjny), obejmuje :
              ^nazwę aktu normatywnego np. ustawa, rozporządzenie, zarządzenie;
              ^data wydania aktu, uchwalenia aktu – określona cyfra dzień rok miesiąc słownie;
              ^przedmiot aktu -  czego dany akt dotyczy – np. ustawa budżetowa
   ~preambuła – inaczej wstęp. Określa nam cel ustanowienia danego aktu normatywnego. Preambuła występuje w szczególnych aktach o znaczącej roli. Ustawa zasadnicza jest poprzedzona preambułą. W przypadku konstytucji ma ona charakter uroczysty. Można z niej interpretować pewne zasady prawne
   ~powołanie się na podstawę prawną – występuje w aktach podustawowych, tych które wydawane są na podstawie ustawy, np. rozporządzenie Rady Ministrów
*artykułowana część– składa się z przepisów (podstawowa jednostka redakcyjna tekstu prawnego. Może być oznaczona różnie graficznie np. artykuł, paragraf, ustęp   1. , punkt   1) , tiret)

Struktura wewnętrzna w tekstach prawnych ustaw szczególnych np. kodeksy, charakteryzuje się tym, że tam występuje złożony podział wewnętrzny na rozdziały, działy, tytuły, części, księgi. Struktura merytoryczna części artykułowanej zawiera przepisy merytorycznie uporządkowane według zasad techniki prawodawczej: przepisy ogólne ->przepisy przejściowe i dostosowujące(są wyodrębnione w postaci osobnej ustawy) -> przepisy końcowe

Merytorycznie regulujące materie
*przepisy ogólne – wyznaczają w sposób ogólny przedmiotową i podmiotową regulację, jej zakres oraz to co jest wyłączone z regulacji podmiotowej i przedmiotowej spod mocy obowiązującej. Zawierają objaśnienia zawarte w formie określeń i skrótów, zawierają definicje legalne. Może być zawarte odesłanie do innej ustawy
np. określenie zakresu spraw regulowanych ustawą
*przepisy szczegółowe – nie regulują spraw które są unormowane w części ogólnej. Zawierają już unormowanie materii. Mogą zawierać przepisy prawa materialnego, przepisy o organach, o postępowaniu przed organami, przepisy o odpowiedzialności karnej. Występuje tu pewna kolejność w jakiej powinny być zawarte te przepisy
1. Przepisy prawa materialnego
2. Przepisy o organach, proceduralne
3. Przepisy o odpowiedzialności karnej
*przepisy przejściowe – dotyczą stosunku nowego prawa do sytuacji, zdarzeń zaistniałych pod mocą obowiązującą przepisów dotychczasowych, dotyczą stosunków nowego prawa, co uregulowało prawo dotychczas obowiązujące. Dotyczą zakończenia spraw, które są w toku, w jaki sposób maja być zakończone. Czy i na jaki czas utrzymane zostaną na mocy instytucje zniesione przez prawo. Czy zostają zniesione z momentem zniesienia jakiegoś przepisu. Jeżeli następuje uchylenie ustawy przez nowe przepisy to powoduje to uchylenie wydanej na podstawie tych przepisów rozporządzenia wydanego na podstawie tej ustawy, chyba że przepisy przejściowe wyraźnie zachowują ich moc, ale to wymaga specjalnego przepisu przejściowego(zachowują moc… do…)
*przepisy dostosowujące – regulują sposób dostosowania organów, instytucji do nowych przepisów. Wyznaczają stosowny termin dostosowania się do nowych przepisów istniejących już nowych organów. Określają sposób likwidacji organów czy instytucji znoszonych nową ustawą
*przepisy końcowe

W przypadku ważnych aktów kompleksowych  może się okazać, że już po wejściu w życie pewne uregulowania nie są dostosowane do potrzeb życia, one wyprzedzają te regulacje i trzeba dokonać zmian czyli znowelizować istniejące przepisy. Sposoby nowelizacji:
*odrębna ustawa nowelizująca
*przepis nowelizujący zawarty w ustawie
Nowelizacja może polegać na wprowadzeniu przepisów zmieniających treści dotychczasowych przepisów. Może polegać na uchyleniu lub dokonaniu pewnych zmian. Z pojęciem nowelizacji wiąże się pojecie teksu jednolitego.

->tekst jednolity – tekst pierwotny wraz z naniesionym poprawkami, nowelami. Jest to tekst pierwotny znowelizowany – uwzględniający wszystkie zmiany, uchylenia. Publikuje się go w formie obwieszczenia Marszalka sejmu. Stanowi on załącznik do tej publikacji. Jeżeli w tekście prawnym, ustawie występują jakieś pomyłki pisarskie, błędy regulacyjne to są również publikowane w formie obwieszczenia przez prezesa rady ministrów lub upoważnionego organu.
->tekst pierwotny – tekst aktu normatywnego, który reguluje po raz pierwszy określoną sferę stosunków społecznych