PRAWOZNAWSTW O – 02.12.2009
W prawie karnym dokonuje się podzialu na dwa podstawowe rodzaje:-kary-środki karne (kary zasadnicze i kary dodatkowe)Kary dodatkowe to odpowiednik srodkow karnych, a kary zasadnicze to odpowiednik kar.Kara :-pozbawienia wolności-dozywotniego-25 lat pozbawienia wolności-ograniczenia wolności-grzywnyJakimi srodkamii karnymi operuje kodeks karny? Te srodki karne SA wymierzane obok kary. ( np. pozbawienia wolności) – -pozbawienie praw publicznych-pozbawienie pozycji-zakaz prowadzenia pojazdow-obowiazek naprawienia szkody-przepadek pprzedmiotow -nawiązka-podanie wyroku do publicznej wiadomości-okreslone świadczenia. Sa to srodki karne które SA wymierzane obok kary. Sankcje egzekucyjne
Sankcje te związane są z naruszeniem norm prawa cywilnego i prawa administracyjnego. Przy pomocy tych sankcji zmusza się adresata do zrealizowania przewidzianego przez norme prawna stanu rzeczy( np. art. 415 kodeksu cywilnego – kto z winy swojej wyrządzil szkode zobowiązany jest do jej naprawienia ) .( egzekucja sądowa i administracyjna)Taa sankcja egzekucyjna może być realizowana w kilku trybach:-przymusowym w ramach post. EgzekucyjnegoPodstawowa funkcja sankcji egzekucyjnej jest funkcja restytucyjna – przywrócenie do stanu rzeczy który miał miejsce zanim norma została naruszona. Sankcja ta jest w formie wykonania bezpośredniego( przepisy prawne przewiduja przywrócenie stanu rzeczy) – np. eksmisja, ekzegkucja z majątku w celu pokrycia zobowiązania wynikającego z długu wobec wierzyciela . Może przybrac forme wykonania zastępczego( kiedy wykonanie bezpośrednie nie jest możliwe, np. to wykonanie zastepcze może polegac na zasądzeniu odszkodowania cywilnego za nieodwracalne szkody
Podzial z uwagi na przedmiot egzekucji:- ze świadczeń pieniężnych (np. z rachunku bankowego, z wynagrodzenia za pracę)- ze świadczeń niepieniężnych( np. polega na spełnieniu pewnych czynności, zaniechaniu pewnych czynności)-egzekucja szczególnego rodzaju np. polegającą na wykonaniu orzeczenia dotyczącego odebrania osobie władzy rodzicielskiej . ( w przypadku rozwodu małżonków) Sankcje nieważności:Zwiazana jest z naruszeniem norm prawa cywilnego. Polega na tym, że jeśli czynność prawna została dokonana w sposo b niezgodny z przepisami prawa taka czynność nie nabywa mocy prawnej. Z Punktu widzenia prawa uwaza się ja za czynność niebyłą, bowiem nie wywoluje ona zadnych skutków prawnych. Niewaznosc czynności może nastapiac z mocy samego prawa ( np. przkladem jest sprzedaz nieruuchomosci dokonana nie w formie aktu notarialnego) Czynnosci prawne , które są z mocy wyroku sądowego. Musi być jakas inicjatywa stron, która nadaje moc prawną. Rózroznienie nieważności czynności od jej unieważnienia ( nie wywoluje określonych skutkow prawnych)Są takie czynności które można konwalidować( przywrócić ważność) Jeśli jest zawarty związek małżeński i jeśli nie zostay dopełniony wymog formalny – nie ma podpisu jednego ze świadkow lubj jednego ze stron można dokonac procesu nieważności. Popularny jest w nauce prawa podzial norm z uwagi sposób zabezpieczenia ich sankcja nieważności i sankcja karną. - lex plus qvam perfecta – -lex perfecta –testament zwykły sporządzony własnoręcznie.
- lex minus wam perfecta - lex imperfecta – nie są opatrzone żadną sankcją( art. 91 par. 2 kodeksu rodzinnego) głosi ze dziecko które jest na utrzymaniu rodzicow i mieszka u nich….(..)3 sytuacje kiedy normy prawne nie SA zabezpieczone sankcja:-takie sytuacje w których nie jest konieczne operowanie sankcja przy normie prawnejCiężarem procesowym jest ciężar dowodowy – spoczywa na powodzie, -kiedy niemozliwa jest kontrola realizacji normy – -- na skutek wad w technice legislacyjnej Na gruncie doktryny prawniczej wystepuje szereg koncepcji budowy normy prawnej. Podział przepisów i norm :NORMY: -ze względu na sposób okreslenia adresata :-generalne – adresat określony z nazwy lub poprzez wskazanie jego istotnych cech -indywidualne – adresat określony jest z imienia i nazwiska albo z jego indywidualizowanej nazwyGENERALNE:-ogólny- każdy-rodzajowy – ktoś konkretny (jego określone cechy) – urzędnik, student, ministerWystepuje to w normach prawnych zawartych w przepisach prawa. -sposób okreslenia czynu-abstrakcyjne- polega na tym, ze dane zachowanie jest okreslane w sposób powtarzający się np. zabicie człowieka, wyrządzenie szkody, zniszczenie rzeczy, -Konkretne- jednorazowe okreslenie jakiegos dzialania , ( zabicie Jana kowalskiego poprzez zadanie mu rany kłutej w okolicy serca) Normy generalne występują lacznie z normami abstrakcyjnymiNormy konkretne występują z normami indywidualnymi.Normy dzielimy na normy-zakazujace-nakazujace
-uprawniające
Podzial na normy-dyspozytywne ( względnie obwiązujące) – określają sposób zachowania któremu adresat musi się podporządkować, nie dają zadnej autonomii adresatowi,-imperatywne( bezwzględnie obowiązujące)Podzial ten ma znaczenie na gruncie prawa cywilnego ( rodzinnego , opiekunczego, pracy ) Przykładem norm dyspozytywnych : ( testament – dziedziczenie ustawowe( kiedy nie istnieje testament) i dziedziczenie nieustawowe) - nie stwarzają adresatom wyboru dzialania (imperatywne) – konsekwencja nie wykonania normy – taka czynność nie przynosi skutków prawnych ( przeniesienie własności nieruchomości) Normy programowe a dyrektywyNormy programowe określają cele dzialania, a wybor srodkow do realizacji tych celow pozostawiaja adresatom. Ich rola wzrosła .Dyrektywy róznia się od norm programowych tym ,ze one nie określają celow dzialania lecz jedynie srodki przy pomocy których może osiągać określone cele . Dyrektywy techniczne są w recepturach lekow, w intrukcjach obsługi maszyn i urządzeń. ( instrukcja obsługi pralki) One zawieraja dyrektywy techniczne. Przepisy kompetencyjne- przepisy które stanowia uprawnienia dla organow państwowych( do wykonywania określonych czynności) np. do powoływania określonych podmiotów do życia , wyznaczaja przedmiotowy zakres uprawnien , sposoby dokonywania czynności; Są to uprawnienia organów do podejmowania okkreslonego rodzaju działań.Przepisy blankietowePrzepisy odsyłającePrzepisy odsyłające występują w dwoch rodzajach:-odsylające – wewnątrzsystemowo – są to przepisy które odsyłają do innych przepisów w ramach tego samego aktu normatywnego, tej samej ustawy ( KC:*) – kodeks cywilny
- odsłyjaące pozasystemowe ( klauzulu generalne) – przepisy odsyłające do zasad współżycia społecznego, odeslanie do jakichs norm moralnych. Takie przepisy odsyłające pozaystemowo nie określają bezpośrednio uprawnien i obowiązkow ; ( art. 56 KC – czynność prawna wywoluje nie tylko skutki w niej wyrazone ale również te które wynikaja z ustawy ,zasad zycia społecznego )
Przepisy blankietowe – charakteryzuja się tym, ze w sposób bezpośredni nie regulują ,odsyłają do przepisow które mają się dopiero ukazać ;Ustawa która odsyla do przepisow wykonawczych , zapowiadaja ukazanie się przepisow które te określone kwestie uregulują. Odroznienie normy prawnej od zasady prawnejZasady prawa to takie szczególnego rodzaju normy prawne, Normy, którym nadaje się szczególne znaczenie. Zajmują wazne miejsce w systemie prawa ( zawarte w przepisach konstytucyjnych ) Zasady prawne maja taka sama moc jak normyp rawne ale ich rola w procesie stosowania prawa i wykładni prawa jest szczególna. Normy prawne mają scisle określony zakres zastosowania a zasady prawne nie . Jeśli normy prawne są ze sobą sprzeczne to jedna z nich powinna zostać uchylona. Natomiast jeżeli zasady prawne są ze sobą sprzeczne to żadna z nich nie ulega uchyleniu. Natomiast stosuje siie tą zasade która jest relewantna dla danego przypadku . (istotna) . Normy jako zwykle reguly postepowania są jednymi z wielu, a zasady zajmuja wyjatkowa pozycje w ogolnym systemi prawnym. Wyrozniaja się także tym, ze maja wyjątkowa doniosłość ich regulacji . Zasady prawa mogą mieć charakter zasad systemowych ( doniosłych dla calego systemu prawa) – zasada suwerenności narodu, wolności, równości wobec prawa, pluralizmu, itd. ,zasada nieretroakcji. Zasady charakterystzne dla kilku galezi prawa: -zasada domniemanej niewinności oskarżonego-nikt nie może być sadzony dwa razy w tej samej sprawie- zasada domniemania dobrej wiaryPrawo obowiazuje: ( problemy walidacyjne) ( to inaczej obowiązywanie norm prawnych) w nauce prawa nosi to cechy relatywne – twierdzenia o obowiązywaniu prawa powinny być zawsze odnoszone do konkretnego systemu prawa . Pojecie obowiązywania prawa nie jest pojeciem jednoznacznym na punkcie doktryny.Trzy znaczenia:-normatywnym (formalne) -faktycznym- aksjologicznym Wymogi żeby można było mowic ze prawo obowiazuje w znaczeniu normatywnym:
- kiedy przepisy prawne zostały ustanowione w odpowiedniej formie i trybie , przez kompetentne organy państwowe- kiedy weszly w zycie w określonej formie i trybie , nie zostaly formalnie uchylone, nie są sprzeczne z innymi normami już istniejacymi Obowiazywanie prawa w znaczenu normatywnym ( w czasie przestrzeni i co do ossob) -derogacja (uchylanie)wyraźna – uchylenie poprzez inne przepisy już obowiązujące -derogacja milcząca – jeżeli normo dawca wydaje nowe przepisy prawne, nie uchylając przepisow dotychczas obowiązujących to powstaje problem które z nich obowiązują. Reguly kolizyjne ( 3 rodzaje)- reguly hierarchiczne – głosi, że norma hierarchicznie wyzsza uchyla norme hierarchicznie niższą ( akty podustawowe, akty prawa miejscowego) -reguly chronologiczne- głosi ,że akt normatywny wydane pozniej uchyla akt wydane wczesniej ( akt ten musi zawierac takie normyy które są zrównane z tymi co zostaly wydane wczesniej albo zawiera normy o wyższej mocy prawnej) -reguly merytoryczne – norma szczegolowa nie uchyla normy ogolnej, ale znajduje ona zastosowanie do określonego przypadku przed tą normą ogólną. ( art. 148 KK- kto zabija człowieka podlega karze pozbawienia wolności..od..do) Reguly kolizyjne pierwszego stopnia ( taka sytuacja,ze te reguly kolizyjne I stopnia mogą pozostawac ze sobą w sprzeczności . Reguly kolizyjne Ii stopnia ( reguly preferencji – okreslaja pierwszeństwo w stosowaniu )Jeśli występują kolizja miedzy regula hierarchiczna a merytoryczną lub miedzy hierarchiczna lub chronoligczna to pierwszeństwo ma zawsze regula hierarchiczna. Rozne aspekty obowiązywania prawa w znaczeniu faktycznym:- polega na tym ,ze normy prawne nie utracily swojej normatywne mocy obowiązującej, nie zostaly formalnie uchylone, ale w praktyce nie są stosowane. Nie SA przestrzegane przez obywateli, utracily swoja faktyczna moc obowiązującą ( des uetudo )
umkc