Diariusz sejmu konwokacyjnego 1764.doc

242

Dyarysz Seymu Convocationis

po Smierci Nayiaśnieyszego

Augusta III Krola Polskiego

za Radą Prześwietnego Senatu

na dzień 7. miesiąca Maja

Roku 1764

determinowanego

Sesyja pierwsza

d 7. maja

Po odprawionney solenney viotywie w Kosciele Kollegiaty S=o Jana, Ktorą celebrował Jm X Ostrowski Biskup Kujawski in presentia J. O. Xcia Jmci Prymasa, tudziesz innych Biskupow, Senatorow y Ministrow, i ako też utrius'g Gentis na Seym Konwokacyi obranych Posłow, y licznie zgromadzoney Szlachty, y po Kazaniu przez Jmc X. Szaniawskiego Kanonika Gnieznienskiego Referendarza Xcia Jmci Prymasa disertis simo ore iedność Sentimentow zalecaiąc, poszedł JO. Xże Jmc Prymas w liczney assystencyi Posłow Gankami do Senatorskiey Jzby na Zamek, gdzie zastawszy Jchmciow XX. Biskupow, Woiewodow, Kasztellanow, y Ministrow, zasiadł z temiż Jchmosciami Krzesła swoie, a zaleciwszy wszystkim unionem animorum za uderzeniem Laski przez Jmci Pana Oginskiego, Marszałka W=o WXLitt obligował Jchmc PP. Posłow, aby ad mentem Prawa szli do Poselskiey Jzby, y tam Obrady Seymowe od obrania zaczęli Marszałka.

Jchmic PP. Posłowie pokłoniwszy się Xiązęciu Jmci Prymasowi, weszli do Jzby swoiey, y tam mieysca swoie obiąwszy, Jmc Pan Kossowski Starosta y Poseł Sieradzki posyłał do Jmci P. Małachowskiego Krayczego Koronnego Marszałka Starey Laski qua Kollegi swego /:ponieważ go niebyło w Jzbie Poselskiey:/ dwa razy, aby, iako Starey Laski Dyrektor, chciał nieodwłocznie do Jzby Poselskiey przybyć, y Seymowe Obrady zagaic; Którego przybycia niemogąc się doczekać przez godzin kilka, odezwał się, tenze Jmc P. Stta y Poseł Sieradzki donosząc Jzbie, iż do Jmci Pana Krayczego Kollegi swego posyłał, y że ten za drugim do niego posyłaniem powiedział się być na Konferencyi, Ktora go miała zabawic.

A zatym Jmc Pan Sosnowski Pisarz Litt: Poseł Wwdztwa Brzeskiego Litt'o. żaląc się, ze Jmc P. Krayczy Marszałek Starey Laski zamiast podniesienia Starey Laski, y pozwolenia iey w nowy Obrad publicznych rozwinąc się owoc, niechce być w społecznosci przytomny, radził nie przeto bez pozytku Jzbie obumierać, ale przykładem ratuiącego się w niebespieczenstwie Zeglarza, Który po trefunkach początkowych nie iuż wiosła y ręce opuszcza, ale do salwowania się wszystkich zazywa Srzodkow; tak Zgromadzeniu Poselskiemu w nieprzytomności pomienionego Jmci Pana Krayczego Starey Laski Marszałka, do nowego, zagaienia Seymu, zyczył udać się sposobu, y azeby Poseł pierwszy Woiewodztwa Poznańskiego Rady Seymowe w Jzbie Poselskiey in ordine obrania nowego Laski Dyrektora otworzył, upraszał.

Ale gdy Jmc P. Przyiemski Pułkownik opponéndo contradictionem Posłom Woiewodztwa Poznan. y Kalis'go zagaic niepozwolił, reassumował więc Dyskurs Swoy Jmc P. Poseł Brzeski Litt. zeby poniewaz Wwdztwu Poznanskiemu y Kaliskiemu do zagaienia interponitur contradictis, Poseł pierwszy Wwdztwa Sieradzkiego Sessyą otworzył.

Jmc P. Borch Podkomorzy y Poseł Jnflant Koronnych ex rationé przytomnosci aktualney Jmci P. Małachowskiego starey Laski Marszałka w Warszawie, nie radził, azeby inny procz niego podnosił Laskę, nowość tą sądząc być Prawu uwłaczaiącą y a zeby przez wzgląd zasług Jego w Oyczyznie, tey mu nieczynic Krzywdy, upraszał, aby na Niego zaczekać.

Xiąże Jmc Lubomierski Podstoli Koron. Poseł Wwdztwa Kijowskiego o zatrzymanie się z zagaieniem Seymu, na Jmci Pana Starey laski Marszałka Jzby upraszał, a Jmc P. Bukowski Stolnik y Poseł Sanocki, że tylko Prawo do Południa czekać pozwala, allegabat.

Zaś Jmc P. Poniatowski Stolnik Litt. Ziemi Warszawskiey Poseł asserendo, ze po pierwszey rekwizycyi y zapraszaniu do społeczności Jzby Jmc P. Marszałka starey laski, obiecał za Kwadrans przybycie swoie, a iednak y po wyszłym więcey iak godzinnym czasie przytomnym niebyt, tudziez y po powtornym tegoż zapraszaniu nie stawił się radził, ażeby, ponieważ z nieprzybycia Jmci P=a Małachowskiego Marszałka do Jzby Poselskiey czasu dla obrad publicznych zachodzi zwłoka, więcey na niego nie czekac.

Xiąze Jmc Lubomirski Podstoli Kor. Poseł Kijowski o Kwadrans godziny zaczekania na przybycie Jmci P. Marszałka nastąpić maiącesłowem Poselskim assekurował.

Ac tandem gdy po wyszłym nieiakim czasie Jmc P. Krayczy Kor.Starey laski Marszałek w Jzbie Poselskiey compariut, upraszało go wielu Jchmc PP. Posłow, azeby nie odwłocznie Seym zagaic raczył, ale Jmc Pan Mokronowski Starosta Junowski Poseł Bielski wnosząc przytomność Woysk Cudzoziemskich in corpore miasta zostaiących pro obitaculo obradom publicznym, gdyż lex sub armis Seymowaćoctat, y o zaszłym cum omnibo, solemnitatibus od 70. przeszło ex Senatu, ministeris et Equestri Ordine Osob podpisanym ad Acta przeciwko Seymowi następuiącemu daiąc znac publico manifescie, zagaienia Jmci Malachowskiemu Marszałkowi /:mowiąc iz zgody niemasz na Seym:/ niepozwalał, y tamował, do czego się y Jmc P. Potocki Generał Artilleryi Litt. Poseł Lubelski z Jmc P. Borchem Posłem Jnflandzkim similiter przymowili.

Po takowym zagaienia zatamowaniu Jzba Poselska z zaczęciem obrad in spe nakłonienia się Jmci P=a Mokronowskiego y innych z Nim Seymowi sprzeciwiaiących się Posłow przez czas nie iaki vucabat, aż o to pokazanie się z Szablami dobytemi, tudzież obawianie się iakoweś, nieszczęscia z przyczyny zgwałconego na przeszłym ordynaryinym Seymie publicznego dobyciem Szabel bezpieczenstwa wzniecił strzegącą się w każdym z Posłow y Arbitrow ostrozność,ze boiąc się iakowey po oswiadczoney przeciwko Seymowi Kontradykcyi gwałtownosci, wraz wszyscy Szabel dobyli, y niebawiąc pochowali, ale znowu iakis irrupsit tremor, który powtornego był okazyą szabel dobycia, lecz ten podobnym, iak y pierwszy uspokoił się z regolligowaniem.

Na ostatek zupełnym uspokoieniu Jzby Jmc P. Małachowski Marszałek zabrawszy głos, oswiadczył Publico ządze swoie łozyć pospolitemu Oyczyzny uzyciu, lecz ponieważ Prawo pod bronią Obrady rozpoczynać Onemu niepozwala, tedy z umartwieniem swoim od zagaienia wstrzymać się musi, a poleciwszy Bogu Jzbę wyszedł z niey bez nadziei powrotu wraz z Jchmc Panami: Mokronowskim Bielskim, Lubomirskim Kijowskim, Borchem Jnflandzkim y innemi Posłami; a dla większego bezpieczenstwa Jch, azeby iaki nierozważny Arbiter iakiey Jm Krzywdy nieuczynił, Jchmc P. P.Poniatowski Podkomorzy Koron. Branicki Stta Stalicki, y Xże Lubomirski Straznik Koron. az na dół Jch sprawadzili.

A tak po nastąpionym tychze Jchmciow z Jzby Poselskiey odeysciu Jmc P. Kossowski Stta y Poseł Sieradzki za powszechną rekwizycyą Jzby podniosł Laskę, a w zabranym głosie wyraziwszy podziwieniena opuszczenie Jzby przez Jmc P. Marszałka Starey Laski, tudziesz niezmierne umartwienie, Ktorym Oyczyzna przez smierć Nayiaśnieyszego Krola Jmci iest teraz scisniona, Ktora kiedy innym niemoze uliczeniem, tę w zgromadzonych Kollegach swoich zalu nieznosnego miec sobie tuszyt satisfakcyą, ze w iednosci umysłow y szczerey miłosci związku Jzba Przezacna Rady przedsiewezmie, Ktore że w porządku Konstytucyami opisanym wypływaią, tak ante omnia do Elekcyi nowego Marszałka przystąpic prosił, y in ordine wotowania dał głos Wwdztwu Krakowskiemu.

Jmc P. Wielopolski Koniuszy Koronny Poseł pierwszy Wwudztwa Krakowskiego w głosie swoim wyraził wielkie ukontentowanie, że Prawa swoy skutek odbieraią, do ktorych ucalenia, aby zdolne laski piastowania obrane były Ręce wielu funkcyami iuż zaszczyconego, y zasłużonego w Oyczyźnie rekommendował JO. Xcia Jmci Adama Czartoryiskiego, Generała Ziem Podolskich Posła Wwdztwa Ruskiego z Ziemi Lwowskiey, a gdy inni Posłowie Krakowscy łącząc Kroki swoie z zdaniem Jmci P. Koniuszego Koronnego wotowanie zakonczyli, przyszło ex Turno Wwdztwu Poznanskiemu Kreskować, lecz dla ponowioney Kontradykcyi Poseł pierwszy Poznan rezerwując sobie y Kollegom swoim po Decyzyi y uznaniu prawnosci obrańia swego bo nowey laski charakteru Poselskiego zupełną powagę, poszedł tantisper z Kollegami pod starą laskę, co samo y Jchmc PP. Kaliscy, y Orszanscy, gdy im przyszło o porządku wotować, uczynili.

Kontynuowały się porządnie przez wszystkie Wwdztwa, Ziemie, y Powiaty dawane głosy, ktoremi do Funkcyi Seymowego Marszałka pomieniony Xże Jmc Czartoryiski Poseł Ruski circa plurima znayduiącey się w nim Krwi Jagiellonskiey, tudziesz distingwowanych zasług y zaszczytow publicznych w Oyczyznie elogia będąc zaproszony został cum universali wszystkich solatio et plausu Marszałkiem, y Laskę od Jmc P. Starosty y Posła Sieradzkiego z przyłączonym odebrał powinszowaniem. Potym wypełniwszy in conspectu wszystkich w posrzodku Jzby zadyktowaniem sobie Roty od tegoż Jmc P. Kossowskiego Posła Sieradzkiego in assistentia Judicyy Terrestris Varsoviensis Przysięgę, facundo ore za przychylność Serc y Wota Kollegow podziękował, a z denuncyacyą o obraniu siebie za Marszałka Poselskiego do Xcia Jmci Prymasa, y zgromadzonego z nim Senatu z Prowincyi Mało Polskiey Jmci P=a Bukowskiego Stolnika y Posła Sanockiego, z Wielkopolskiey Jmc P. Rosciszewskiego Sędziego Ziems'go y Posła Płockiego, z Prowincyi W. X. Litt. Jmc Pana Oskierkę Marszałka y Posła Powiatu Mozyrskiego z innemi trzema Posłami deputowawszy, Sessyą na dzien Srzodowy obstante nazaiutrz solennitate S. Stanisława Biskupa solwował.

Sessya Druga

Dnia 9. Maja

Dnia onegdayszego solwowana na dzień dzisieyszy na godzinę 8.Sessya, ledwie za opoznieniem się Xcia Jmci Marszałka y wielu z Nim Posłow w poł do dwunastey następuiącym zagaiona została głosem: Usiłuiący na dniu onegdayszym oswiadczonym Manifestem zatamować obrad naszych progress, zatrwozyli umysły benesentientium, ale pod czas teraznieyszego Bez Krolewia, gdy bez Rady Oyczyzna zostawać niemoze, bynaymniey takowy postępek niema zagradzać dalszych zbawiennych czynności. Godzi się radzic, y za przykładem idąc Przodkow Naszych maiąc powierzoną moc dania ratunku Oyczyznie względem uszczęsliwienia oneyze winnismy Nexu Confoederationes oprzec się inficias conantibus, lubo na to Rozdwoienie boleiemy Wszyscy, lecz ze taz maxyma szczęscia podpada alternacie, tempori dandum przeto nalezy się ze zas smiałosc raz nieukarana do tego przyszła zbytku, że y teraz w Swiątnicy Praw oręza dobyła, gdzie non gladyys, lecz amoris pleno Consilio est procedendum, nalezy się obmyslic skuteczne sposoby, aby pierwszy smiałosci Author zupełną zuchwałego excessu rownie rowną odniosł Karę; His expressis tenze tenze Xże Jmc Marszałek proposict pro primo Jzbie, aby naznaczonym dnia onegdayszego do Jzby Senatorskiey Delegatom superaddere Jnnych po 4. z kazdey Prowincyi nominuiąc onychze, Ktorych iak Jzba zupełnie approbavit aby włozoną Provinciam indilate wypełnili nieomieszkanie, wzięli się ad satisfaciendum Jchmc Delegati y przybyli do Senatu, gdy w nimże zastali oczekuiących Xcia Jmci Prymasa, Kujawskiego, Poznanskiego, Wilenskiego, Płockiego, Chełminskiego Kijowskiego y Smolenskiego Biskupow, Wwdę Sendomirskiego, Kasztelana Wilenskiego, Jnowrocławsgo, Sieradzkiego, Ruskiego, Smolenskiego, Połockiego, Witepskiego, Podlaskiego, Pomorskiego, Wwdow, Kaliskiego, Sieradzkiego, Jnowrocławsgo, Smolenskiego, Lubels'go Czerskiego, Wislickiego, Przemyskiego, Halickiego, Czechowskiego, Oswiecims'go Kasztelanow = Marszałka, Kanclerza, y Podskarbiego Wielkich WX. Status Ministrow, tudzież wiele Dignitarzow y Urzędnikow bez funkcyi zostaiących z Samemi tylko Arbitrami złączonych gente ex utraq'. Pierwszy z tychże Deputowanych Jmc P.Bukowski Poseł Sanocki zasiadłszy na Taborecie w mieyscu Ministom słuzącym, zabrał głos nayprzod od podziękowania wszech rzeczy naywyższemu Sprawcy, że początki Obrad szczęsliwie racząc zaszczycił go szczęsciem wraz z determinowanemi od Stanu Rycerskiego Kollegami swemi stawic się w Senacie donoszącym o szczęsliwie na dniu onegdayszym względem Elekcyi Marszałka Poselskieyi wykonanym prawie; w dalszey zas dyskursu swego osnowie do pomyslnego rospoczętych nie bez ukontentowania obrad Kontinuowania wiadomą wszystkim JO. Xcia Jmci Prymasa wysławiaiąc czułośc wraz z Stanem Rycerskim czynił sobie nieomylną otuchę iż in ulteriori tractu sposobow iak naylepszych ad beandam Patriam porvigilans Primatralis, et Senatus sollicitudo nie ublizy, co oddaiąc momentom zbawiennieyszym na Koniec siebie y Stan Rycerski polecił względom. Po skonczonym ejusmodi głosie Xze Jmc Prymas słodyczy pełną daiąc Delegatis odpowiedź z całym Senatem z tak wesołey nowiny mocno ukontentowany pewną wniosł sobie z dobrego Seymu teraznieyszego Convocationis Konfederacyinego zaczęcia nadzieię, iż Trzydziestoletnym przeciągiem bez Rady oschłey Oyczyznie poządania wypłynie satisfakcya, iezeli felicia exordia iednomyslność pari secundare starać się będzie conclusio, a wzaiemnie Stanowi Rycerskiemu chcąc oswiadczyć od Senatu przychilność, delegował Jchmciow Zamoyskiego Jnowrocławskiego Wwdę Burzynskiego Smolenskiego, y Jaklinskiego Oswiecimskiego Kasztellanow solwuiąc Sessyą na dzien jutrzeyszy na godzinę dziesiątą co do Senatu.

Tak przyięci w Senacie Jchmc Delegowani gdy wrociwszy do Jzby Poselskiey zasiedli mieysca swoie, wyzey rzeczony Jmc P. Sanocki retulit w danym głosie sobie, iż nim Mu przyisc miało do uczynienia Relacyi wypełnioney Delegacyi, za pierwszą przyzwoitość sądził oswiadczyć nalezytą wdzięczność Xciu Jmci Marszałkowi, aby Ktorego wyznaczyły merita do sprawowania tak wysokiey funkcyi przy rzadkiey rostropnosci powierzoną sobie Laską tym skutkiem kierował, ktoren by w naypomyslnieysze dla Oyczyzny zakwitnął owoce przez unum velle et unum sentire usiłowania zkonfederowanych umysłow. Co do wykonanego Poselstwa,iak że Senat za zupełne poczytał sobie ukontentowanie, tak przychilnosci swoiey ku Stanowi Rycerskiemu y ządze łączenia sięz Nim Jzby Poselskiey okaze dowodem, gdy w zaiemnie z posrzodka Jego Deputowani pewnie ad implebunt commissa Osobani swemi.

Głos ten gdy został zakonczonym, Jmc P. Dzieduszycki Podkomorzy y Poseł Halicki wraz z Kollegami swemi proposiut, aby do Rugow przystąpic alleguiąc racyą iż uno absurdo omisso sequerentur alia plurima. Czym pobudzeni etiam Jnni domawiali się o zaczęcie Rugow.

Jmc P. Piaskowski Woyski Włodzymirski Poseł Wołynski w głosie swoim profilit, aby drugi raz powtarzaiący się tumult z dobytych Szabel w Jzbie Poselskiey przez samo zgorszenie Kary mocney winny przezornym obmysleniem więcey nigdy słyszeć się nie dał. Względem zas Rugow przymawiaiącsię legalitatem Elekcyi Posłow czyli Sąd Kapturowy, czyli też Jzba Poselska ma discernere byle okoliczność ta prętszym zakonczyła się ułatwieniem, prosił o rozdawanie głosu juxta Turnum.

Jmc P. Walknowski pierwszy z Wwdztwa Poznans'go Poseł wraz z Kollegami swemi Jchmc PP. Kaliskiemi pod zagaieniem Seymiku ante Convocationis przez Xcia Jmci Biskupa Poznanskiego uczynionym obrany maiąc exinde że pod zagaieniem Xia Jmci Wwdy Poznanskiego pierwszemu sprzeciwiaiącym się inni są obranemi Posłami, maiąc sobie na dniu onegdayszym zatamowaną activitatem, zaczął legalną z siebie, y Kollegow swoich tudziesz Jchmc PP. Kaliskich justyfikować Elekcyą pod zagaieniem pomienionego Xcia Jmci Biskupa nastąpioną też zagaienie pomienione Prawem nayprzod 1510. in abientes na Seymikach Karę grzywien oznaczaiącym, iako to na Biskupow 40. Grzywien, na Wwdow 20, na Kasztelanow 10. a viny przepisuiącym - względem w ten czas iey podpadania, kiedyby na Seymikach niebywali. Prawem 1545. Sub Titalo Seymiki Powiatowe Konfederacyą 1648. 1649. gdzie Biskupow moc w zględem zagaienia Seymikow iest ostrzezona Laudami Ziemskiemi 1632. w ktorym Nowodworski Biskup Poznan. pierwszy pisał się nad Woiewodę, y poznieyszym, gdzie Szoldrski takze Biskup mieysca tegoż wyższe otrzymał mieysce, anizeli Wwda, Ekonomiczną Komissyyą, na Której Szembek prezydował pod bytność Wwdy z temi wszystkiemi legalitatis dowodami zawołani z mieyysc posiadanych przez Xcia Marszałka do Laski stanęli, u nieyże y manifesta produkować zaczęli. Lecz Jmc Pan Krajewski Jnstygator Koronny z Ziemi Ciechanowskiey Pierwszy Poseł odezwawszy się, za rzecz mniey potrzebną osądził non accusatis excusari, Kiedy objiciens illegalitatem zaden non probat.

Jmc P. Sosnowski Pisarz Litt. Poseł Brzyski Litt. reposiut, żeobjiciens na dniu dzisieyszym nie iest potrzebny, gdy na dniu onegdayszym in facie całej Jzby zatamował Jchm activitatem z racyi rozdwoionego Seymiku, Którego zagaienie ma być prze to lepsze nalezy się wyprobować.

Jmc P. Jnstygator Koronny pierwszego zdania odstępuiąc instabat, aby względem umiarkowania Pluralitatis przeczytać Lauda obydwoch Seymikow tak Xcia Jmci Biskupa iako też Xcia Jmci Wwdy; Jmc P. Ogrodzki Sekretarz Seymowy zadosyć czyniąc takowemu dopominaniu się, przeczytał pomienione Lauda.

Jmc P. Rzewuski Pisarz Polny Kor. evincendo Legalitatem Jchmc PP. Poznanskich y Kaliskich z Samego Uniwersału na Seymiki wychodzącego zwykłą dowodził aringą ze ordynaryinie pisze się pierwey Biskupom, a dopiero po Nich Wwd'om, Dignitarzom, Urzędnikom Ziemskim, Grodzkim, y Całemu Rycerstwu.

Jmc P. Małachowski Stta Piotrkowski Poseł Sieradzki odezwawszy się wyraził głosem swoim, aby nieuzyteczną pro et contra dysceptacyą czasu proznie niewycięczaiąc in ordine cognoscenae legalitatis nec ne zagnieniow dwoiakich, przystąpic do wotowania secundum turnum.

Jmc P. Glinka Podkomorzy y Poseł Łomżynski idąc in sensum Jmc P=a Sieradzkiego superaddidit ieszcze te zyczenia, aby wszczęta Kwestya pluralitate votorum decidatur.

Jmc P. Stadnicki Poseł Podolski protulit takowe Jnteressu tego ułatwienie, aby dalszey Kwestyi nie szerzyć stoiący pod Laską per verbum placet, na mieyscach zasiedli.

Jmc P. Małachowski Stta Ostrołęcki Poseł Łomzynski domawiał się o kilka iuż razy względem tey materyi proszone Turnum. Po takowey czasu przewłoce gdy Xże Jmc Marszałek przystąpił do rozdawania głosów juxta turnum Posłowie z Wwdztw, Ziem y Powiatow sentimenta swoie conformando ad Legalitatem po wyzey rzeczonych Jchmc PP. Poznan y Kaliskich żali ich generalnie wszyscy pro admissibilibus ad gremium sui sądzili y zapraszali, tak Ciż na mieyscach osadzeni kazdey z osoby swoiey składali podziękowanie Xciu Jmci Marszałkowi z winszowaniem Mu oddaney concordibus votis Laski y całey Jzbie, że za Jey sprawiedliwym sądem ex passivitate uwolnionemi, et in gremis wyboru umieszczonemi zostali.

Jmc P. Poniatowski Stolnik Litt. Poseł Warszawski ex Turno Wwdztwa Mazowieckiego pod nieprzybycie na ten czas Czerskich Pierwszy Poseł etiam nomine Jnnych tegoż Wwdztwa przytomnych Posłow obligowany wotuiąc na tychze Jchmc PP Poznanskich y Kaliskich uznawszy sprawiedliwe Jch justyfikacye na Prawie zasadzaiące się iak onych zaprosił, tak wniosł, aby praktykowany po dwa razy in Sacravio Legum przez porwanie się do Szabel występek mocy Konfederacyi teraznieyszey tak ta smiałosc potępioną została, iżby więcey w potomnym wieku słyszeć się niedała, iakie wszystkich Oyczyznę Kochaiących Synow staranie dopraszaiąc się sam też z osoby swoiey wszelkiego w tym Punkcie usiłowania non intermittere oswiadczył się.

Po zupełnym okoliczności zupełnie opisaney zaspokoieniu accedante całey Jzby consensu do przyięcia na dniu jutrzeyszym delegowanych Senatorow salwował Sessyą Xiąze Jmc Marszałek na Godzinę dziewiątą.

Sessya Trzecia

Die 10ma Mayy

Xiąze Jmc Marszałek w mowie swoiey expressit: Niech będą Naywyzszemu Niebios Rządcy dzięki nieskonczone, ze z tak dokładną odbrady teraznieysze kontynuią się sfornoscią, do czego gdy tym zywsza przychodzi Sentimentow iedność, proponował Jzbie, aby podeklarowanych Jchmciow Senatorow nastąpiła delegacya, Koncem Ktorey przyięcia z trzech Prowincyi, z Kazdey po 4. Posłow nominował, a Ci nominowani do Senatu zaszedłszy, y oczekiwanie Jzby Poselskiey doniosłszy, wraz z tymiż od Senatu na wczorayszey Sessyi deputowanemi powrocili, Ktorym Jchmciom Senatorom Xże JmcMarszałek gdy mieysce po między Woiewdztwa Krakowskiego Posłami wyznaczył, Oni na nimże zasiadszy, Kazdy z Nich z osobna w mianey mowie swoiey ukontentowanie Senatu z obranego zgodnie Stanu Rycerskiego Godnego Marszałka wyraziwszy, doniesli, iak okropna przez Smierc Krola Jmci iest Sytuacya, okropnieysza, Kiedy Woyska zagraniczne wkroczyły, nayokropnieysza, y nay załosnieysza, ponieważ w tym czasie Oyczyzna Rady potrzebuiąca widzi rozdwoione Synow Swoich Sentimenta, Ktore wysoka roztropność godnego, y od wszystkich ulubionego zreperować potrafi tym skuteczniey, im więcey Przeswietna Jzba Poselska w pilnym Senatu oczekiwaniu względem łączenia się z Nim zostaiąca zaprasza się przez Delegowanych.

Xiąże Imc Marszałek uczyniwszy podziękowanie Jchmciom Senatorom Jmieniem całey Jzby nieodwłocznie zadosyć uczynic Ządzom Senatu Starszych Braci oswiadczył się, aby tylko niektore okolicznosci ułatwienia w Jzbie Poselskiey wyciągaiące zaradzonemi zostały.
Jmc P. Łopacinski Stta y Poseł Mscisławski po wyisciu z Jzby Poselskiey - wyzey rzeczonych Jchmciow delegowanych Senatorow do Senatu, pierwszy raz, iako na przeszłych Sessyach nie przytomny głos zabrawszy, wyraził w nim powinszowanie Xciu Jmci Marszałkowi odebraney Laski Karmiąc się niepłonną nadzieią, iż ta w Ręku tak wspaniałemi Sentimantami ozdobionego Dyrektora znayduiąca się pewnie podzwignie upadaiącą Oyczyznę.

Jmc Pan Tyminski Poseł Sandomirski naganiaiąc abusum libertatis przez powtorzone contra expressas Leges Oręza dobycie, aby podobne ausus in ultra niepraktikowały się, życzył ante omnia obmyslic Srzodki takowe, ktoremiby dostatecznie provideatur exekucya Prawa Winy na przestępcow rozkazuiącego, a Koncząc głos swoy, dodał y to, aby Woysko Zagraniczne in visceribus, Regni nie bez przykrości Obywatela znayduiące się obmysleniem przyzwoitych sposobow cofnąć się mogło z Kraju.

Jmc Pan Karczewski Podkomorzy y Poseł Czerski w głosie swoim wyraziwszy nayprzod użalenie z okazyi utraty Krola nieiednego ad satietatem z zycia Jegoż uszczęsliwionego przenikaiące, Kontinuiąc dalszą Osnowę Mowy swoiey Zyczeniem quorum vis pros prosperrimorum przy Lasce Xiązęciu Jmci Marszałkowi, zakonczył ią radzeniem nayskutecznieyszego w tym czasie Jnterregni w uszczęsliwieniu Oyczyzny myslenia y czynienia, w ktorym Wolnosci tym lepiey prowidować się może, im pewniey Sine Principe zostaiemy, dodawszy recognitionem Xiązeciu Jmci Prymasowi pro cura et sollicitudine circa Bonum Publicum statecznie impensa.

Jmc Pan Szadurski Poseł Jnflandski sądząc bydz nieodwłoczne względem Prawa przyzwoitemi obostrzeniami ubespieczenia spieszenia, interea obstrictus vinculo Jnstrukcyi Swoiey, praecustodivit sobie, aby partykularne Wwdztwa Swego: desideria mogł przed złączeniem się, Jzby Poselskiey z Senatem, promovere, securitatem privatorum funduiąc, y Bonu publicum allegando.

Jmc P. Skorzewski Poseł Wielunski alleguiąc utile Libertatis Liberum Veto, na wsparcie Prawa vetandi czytał Generalną Konfederacyą 1696. za Krola Jana III. ustanowioną, brzmieniem Ktorey pomienione Liberu Veto ut pupilla Libertatis iest ostrzezone; zyczył oraz regressum do Jzby dla łatwieyszego wnieyże Jnstrukcyi skutkowania.

Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski wnosząc indecentiam Jzby przez nieassistowanie Oneyże Chorągwi Węgierskiey z Prawa nalezące się, prosił Xcia Jmci Marszałka, aby, servando debitam teyże Jzby praerogativam za przywitaniem Senatu upraszał Xcia Jmci Prymasa, aby Ten o tęż chorągiew z Ramienia swego do JW Jmc P=a Marszałka WKor. wysłał Koncem wrocenia oneyze dla przynalezytego iuż to z racyi bespieczenstwa, iuż też z okolicznosci nieumieyszania powagi, assistowania.

Jmc P. Bukowski Poseł Sanocki Jmci P=u Sandomirskiemu na wniesione naganienie y zniesienie abusus dobywania Szabel in sacra co libertatis praktykowanego respondendo, szedł za zdaniem Jegoż, że taz Swiątnica przedtym szczęsliwa Jnnym Narodom Prawa dawać, pewne powinna osobliwszym zaszczycać się bespieczenstwem.

Jmc P. Małachowski Poseł Łomzynski sądząc bespieczenstwo in arca publica przynoszące powagę mieysca, ządał po Xciu Jmci Marszałku, aby Warta Węgierska kazdym Obradom assistuiąca, a teraz przez JmP. Marszałka WK. cofniona nakazaną została za udaniem się do Niegoż Xcia Jmci Prymasa.

Jmc P. Wysłouch Poseł Brzeski inkonweniencye naganiaiąc, zabiezenia onymze zyczył.

Jmc P. Dluski Poseł z Jnfland Koron. powrotu z Jzby Senatorskiey do Poselskiey ządaiącym refutando, obiasnił roznice względem Seymu Konwokacyinego, iż na pierwszym tantum unus, quantum mille valens, sprawiedliwie secundum libera Veto obstawac może przytym, co tylko wniesie, na teraznieyszym zaś pluralitas i concludens czyli pozwoli regressu z Senatu do Jzby Poselskiey lub nie? ducebit sensus innych Posłow Głos ten mianowicie obracaiąc do JPana Wielunskiego, na Koniec toteż sub altu całey Jzby judiciu podał, aby radząc o przyszłym Regnancie, nie Kogo innego, tylko Piastę Konfederacyą teraznieyszą ubespieczyć.

Jmc P. Małachowski Poseł Łomzyn. względem przyszłego Regnanta in sensu Jmc P=a Jnflandskiego odezwał się iż od Ziemi swey wraz z Kollegą nie tylko Jnstrukcyą, ale tez y przysięgą obowiązanym zostaie Polaka rodowitego Rządcą Berła Pols'go utrzymac, co Jchmc Posłowie prawie wszyscy rownymże oswiadczeniem confirmarunt.

Jmc P. Branicki Poseł Halicki intulit Jzbie, aby w złączeniu sięz Senatem, Warta Marszałkowska powagą Xcia Jmci Prymasa wrociła się, in assistentiam.

Jmc P. Poniatowski Poseł Warszaw. odezwał się, że iako duch wolnoscią tchnący wyciąga wdzięcznosci, tak z tego powabu wdzięczny Jmc P=u Wielunskiemu za obstawanie circa Liberu Veto z mieysca swego dziękuie łącząc z Nim zdanie swoie w czasie własnie tym, w ktorym niektorzy odłączeni nie są przeszkodą JP=u Wielunskiemu do kontinuowania Obrad; A iako Prawo, zwyczay, y dawna pamięc chce miec za straż Przeswietney Jzby Poselskiey Wartę Marszałkowską, tak aby sensibilittem oneyże Xże Jmc Marszałek za oddalenie nietylko teyże Marszałkowskiey, lecz y Grodzkiey Warty Xciu Jmci Prymasowi wyrazaiąc, dopraszał się przy powitaniu Senatu o powrocenie tey assistencyi potrzebney dopominał się.

Jmc P. Mozyrski w głosie swym custodivit, aby po złączeniu się z Senatem mogł być wolny regress do Jzby Poselskiey względem ułatwienia w niey desiderioru Prowincyi Litt. Sądząc majore być Obrad accelerationem prze to gdy kazda Prowincya separatim radzic będzie o interessach swych nieczyniąca szczegulnej assistowania formy. Na tę illacyą cum approbaone oneyze odezwało się wielu Posłow, lecz Jmc P. Bukowski Poseł Sanocki reposuit, że na Seymie Convocaonis nie iest zwyczay, aby Posłowie z Senatem złączeni wracali się do Jzby Poselskiey.

Jmc Pan Małachowski Poseł Sieradzki o straż naypierwey w głosie swoim mocnemi racyami upominaiąc się na ządanie powrotu z Senatu do Jzby Replikę daiąc, zyczył w tey okolicznosci uzyć Ordinem Turni.

Xiąze Jmc Marszałek pytał się w głos całey Jzby iezeli iest zgoda, a zatym wszystkich, aby in ulteriori expectatione niewytrzymuiąc Senatu, w zględem łączenia się Z Nim Jzby Poselskiey, przystąpic do czytania Woiewodztw Secundum Turnum.

Jmc Pan Gedroic Poseł Wilenski oswiadczaiąc się unum velle et sentire z Senatem, byle tylko miał campum upomnienia się ad mentem. Jnstrukcyi swoiey w zględem desideriorum Jmci X=a Biskupa Wilenskiego, Kollegi Swego Jmci Pana Horaina y innych, tudziez denominacyi Regnanta, y Aukcyi Woyska.

Tandem gdy Xże Jmc Marszałek zaczął czytać Woiewodztwa juxta turnum, wszyscy Posłowie, a na Koniec y on Sam prowadząc Koło Rycerskie, weszli do Senatu, gdzie w mieyscie Ministerio przynalezytym zasiadszy, doniosł oczekuiącemu Xiązęciu Prymasowi y Senatowi wyrazaiąc dziękczynienie za staranność y czułosc około uszczęsliwienia Dobra publicznego, oświadczył się Jmieniem całego Koła swego Rycers'go to wszystko do zupełnego przywodzic w iednomyślnosci pod Węzłem Konfederacyi skutku z ofiarą Krwi, fortun y zycia samego, co tylko Przeswietny Senat względem ucalenia całey Rzplitey swobod, Praw y Wolnosci obwarowania sądząc nieodstępnie będzie. Naten głos Xże Prymas obszernie odpowiadaiąc, y nieszczęsliwosci z nieporządku na Oyczyznę spadaiące dowodnie remonstruiąc, chwalił oraz pomyslne z strony stanu Rycersgo Obrad początki, a do dalszych przełozeniem roznych wotowanych potrzeb ratowania się zachęcaiąc, powinszowawszy temusz Stanowi Rycerskiemu godnego Laski Marszałka, ze względem przywrocenia Warty Marszałkowskiey na zadość uczynienie ządaniom Jegosz starania nieublizy, oswiadczył się, y na ten Koniec deputował do Jmc P. Marszałka W. Kor. Gdy Xże Jmc Prymas zakonczył głos swoy za daniem sobie głosu przeczytał Propozycye na Seym teraznieyszy z pod prassy drukarskiey w dziewiętnastu punktach wyszłe Jmc X. Sekretarz Koron. y na tym solwowana iest Sessya na dzien iutrzeyszy na godzinę 10. przez Samego Xcia Jmci Prymasa.

Sessya Czwarta

d. 11. Maja.

Za przybyciem dnia dzisieyszego do Senatu tak Jchmciow Senatorow, iako tesz Rycerskiego Stanu, Xże Jmc Marszałek Seymowy dalszych Obrad progress zagaiaiąc, wyraził w głosie swoim Naywyzszemu Zastępow Panu nieskonczone dzięki, że w czasie teraznieyszym skonfederowaney Rzpltey otwieraiąc Pole do zbierania

[22]

z niegoż obfitych pozytkow, chce, y wyciąga aby nayprzod względem utrzymania poprzysięzoney Mu Wiary S. Katolickiey Warunki zaradziwszy, o bespieczenstwie też Swoim tak skutecznie Oyczyzna pomysliła, aby zwiędły iey dawny splendor y okazałosc upadaiące podniesione y ozywione zostały przykładem Przodkow, ktorzy w podobnymze, iak się teraz dzieie, znayduiąc się Umysłow rozłączeniu, zostali dowodny sposob Vinculo Confederationis ratowania się.

Chwaląc chęci takowe ze Strony Stanu Rycerskiego ad commune bonum zmierzaiące Xże Jmc Prymas doniosł Całemu Zgromadzeniu, iako włożoną na się przez Stan Rycerski względem Warty Marszałkowskiey obligacyą chętnym pełniąc Sercem, gdy do Jmc P. Marszałka W. Kor. w teyze okolicznosci wystawszy Jchmc PP. Potkanskiego Podkomorzego Sandomirskiego y Glinkę Podkom. y Posła Łomzyn., odebrał rezolucyą iuz ządaniom niekorrespodnyiącą

[23]

przeciesz na nadziei nie zupełnie osychaiącą, że Jmc P. Marszałekw prętkim czasie względem pomienioney Warty przywrocenia lub nie, determinować się niemogący, zostawił ią dobie ad deliberandum za dwadziescia cztery godzin dopiero dostatecznie et directé responsurus. Niezaniedbał tenze Xże Jmc Prymas y w tym punkcie czuynosci swoiey gdy ninieysze Bez Krolewie, tym większą Sentymentow sprzyiaiących dobrą harmonią upespieczyc ządaiącym, im pilniey z pierwszenstwa swego o powszechne Dobro staraiący się statecznie, nierekwirowany, własnym tylko rozruznionych do iednosci złączenia pragnieniem pobudzony wysyłał na dniu wczorayszym do Jmc P. Hetmana W. K. Jchmc PP Jnowrocławskiego y Przemyskiego Kasztellanow, aby Ci Jmieniem Jegosz tegosz Woysk Wodza przez remonstracye żywych skutków do wrocenia się ad continuanda cum Confoederatis Consilia nakłonili.

Jmc P. Glinka Podkomorzy y Poseł Łom-

[24]

zynski po skonczonym Xcia Prymasa głosie odezwał się, aby, Kiedy Jmc P. Marszałek W. Kor. ządaniu samego Xcia Jmci Prymasa czynic zadość nieraczy w zględem tey milicyi, Ktora Pieniędzmi Rz'pltey żyiąca et subsistens, nie dla Niego, lecz dla teyze Rz'pltey ustanowioną iest wygody, postępek ten Krzywdę Rz'pltey przynoszący na dniu wczorayszym w Jzbie Poselskiey dosc obszernie ad sensibilitatem wyexplikowany przez Przeswietny Senat Stanu Rycerskiego Starszych Braci, został decydowanym.

Jmc P. Chotkiewicz Poseł Zmudzki w zabranym głosie swoim illationem JP. Łomzymskiego fortiter wspieraiąc, nie tylko względem Chorągwi Marszałkowskiey Jmc P. Marszałkowi W. K. quo ad internam, ale też et intuitu generalney nad Woyskami Koronnemi Komendy Jmc Panu Hetmanowi WK. quo ad externam securitatem nieodwłocznym Ordynansow wydaniem odebrania, tak u Przeswietnego Senatu iako tez y Stanu Rycerskiego

[25]

dopominał się wnosząc lepsze być iednego urażenie, a nizeli całą Rz'pltą zostawic bez zadney powagi przeciwko tym Samym, Ktorzy Jey obowiązani ac si derelinquentes Officia sua assurgunt in contra Dominum.

Powtornie odezwał się Jmc P. Poseł Łomzynski do Przeswietnego Senatu lucem'q Reges'q et Regna ferentem ządaiąc po nim ferventissimé, aby okoliczność Warty Marszałkowskiey sub decisionem podana nieodwłocznie mimo wszystkich innych materyi rezolwowaną została cum impositione rigoris na Rotmistrza Chorągwi casu quo wypadłey á Statibus decyzyi w czymkolwiek miałby contravenire.

Jmc P. Jezierski Poseł Lubelski replikuiąc na wniesione głosy, o podobnyż ordynans do Woyska Koronnego, aby był od Senatu y Koła Rycerskiego wydany, intulit, że y tak vulnera przez rozwoione Sentymenta vix są sanabilia, a zatym ieszcze aby do Niego od Senatu y Koła Rycerskiego nastąpiła Delegacya, instabat.

Jmc P. Piaskowski Poseł Wołynski reposuit, że Seymu Konfederacyinego Convocationis ta iest

[26]

Natura, iż kazdey Propozycyi pluralitas ma swoię preferencyą, a zatym kiedy Cały Senat y Wszyscy Posłowie Zgadzaią się, więc Ordynansu wydania do Woyska dopraszał się.

Jmc P. Łuszczewski Poseł Sochaczewski przymawiaiąc się do tego, wyrazał Konstytucyą 1696. Liberum Veto et internam et externam Securitatem ostrzegaiąc.

Jmc P. Bukowski Poseł Sanocki przywodząc podobienstwo, iż wszczepiony wraz z grzechem zwyczay dotąd gorzkie wydaie frukta, zalecał ferventissimé, aby Sądy exorbitantiarum reassumowane były, z czego zadna Liberi Veto y Wolnosci nienastąpi derogacya.

J...